آویشن از دیر باز به علت داشتن عطر و خواص دارویی در همه جای دنیا مورد استفاده قرار گرفته شده است، در سیر تكاملی این گیاه، تكامل آن از طریق طبیعت و انسان انجام گرفته است. با انجام مطالعات فلورستیكی حدود 250 گونه آویشن در جهان و 18 گونه آویشن در ایران مورد شناسایی قرار گرفته است (جم زاده، 1388) كه از این تعداد، قبلا 14 گونه و زیرگونه توسط رشینگر[1] (1982) گزارش شده بود.

ایران با وجود داشتن 11 اقلیم از 13 اقلیم جهانی، دامنه تغییرات دمایی بالا (50 درجه) شرایط متفاوت اکولوژیکی، زیست محیطی، 300 روز آفتابی در سال و همچنین با وجود آن که 6/22 درصد از 7500 گونه گیاهی فلات بزرگ ایران، دارویی و صنعتی است ولی به دلیل نبود آگاهی کافی مردم و عدم وجود مطالعات کمی و کیفی مناسب حداکثر از 300 گونه استفاده می شود، میزان 7500 گونه تقریباً سه برابر پوشش گیاهی قاره اروپا است(بی نام، 1388).

به طوری که در جهان، به ویژه در کشورهای توسعه یافته با مضرات داروهای شیمیایی شناخت کافی دارند و گرایش به مصرف گیاهان دارویی در حال افزایش است. در ایران پیشرفت چشم گیری در تولید و مصرف آنها دیده نمی شود. بررسی ابعاد اقتصادی– اجتماعی تولید و مصرف گیاهان دارویی موید نکات بسیار مهمی است با وجودی که برآورد می شود حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده های آن 100 میلیارد دلار در سال است ولی فقط حدود 07/0 درصد آن سهم ایران است( 60 میلیون دلار) کشوری با بیش از 2300 گونه گیاهی با ظرفیت بالقوه گیاهی بسیار بالا که حدود 800 گونه آنها دارویی است و از این تعداد نیز 100 گونه از اقلام قابل توجه در امر تولید دارو، لوازم آرایشی و … می باشد که چنین وضعیتی قابل قبول نیست (بی نام، 1388).

اسانس آویشن در ردیف 10 اسانس معروف دنیاست که جایگاه اقتصادی خاصی در تجارت جهانی دارد، در بین داروهای تولید شده گیاه آویشن در جهان بعد از نعناع در رتبه دوم قرار دارد (فخرطباطبایی، 1385).

کشور ایران با موقعیت خاص آب و هوایی، گذشته درخشان در زمینه دانش گیاهان دارویی، وجود تنوع گونه ای و ژنتیکی فراوان و وجود 600 گونه گیاه دارویی از خانواده های مختلف در ایران که این رقم بیش از پنج برابر کل گیاهان دارویی تمامی کشورهای قاره ی اروپاست (قاسمی، 1389)، شرایط بسیار مطلوبی برای توسعه دانش گیاهان دارویی در جهان برخوردار است. به رغم این توان بالقوه سطح زیر کشت گیاهان دارویی در سال 1388 حدود 40049 هکتار بوده است، بر اساس این آمار میزان تولید گیاهان دارویی در عرصه ها، 65876 تن می باشد. از نظر تنوع گونه های زیر کشت، این ارقام به حدود 40 گونه محدود می شود( بی نام، 1388).

گیاهان دارویی منبع غنی از مواد مؤثره اصلی برای ساخت بسیاری از داروها می باشند. این مواد اگرچه اساساً با هدایت فرایندهای ژنتیکی ساخته می شوند، ولی ساخت آن ها به طور بارزی تحت تأثیر عوامل محیطی قرار می گیرد. کیفیت و میزان متابولیت های یک گیاه در رویشگاه ها و مناطق مختلف تغییر می یابد که دلیل این امر نوسان فعالیت های متابولیکی گیاه در اثر عوامل مختلف محیطی است. زمانی که برخی عوامل محیطی تغییر یابند، باید موجود زنده به هر نحوی با محیط جدید سازگار شود که این سازگاری بر فرایندهای بیوشیمیایی و فنوتیپی استوار است (امیدبیگی، 1388). در پی این اصل، همچنان این روند سازگاری ادامه دارد و در شرایط اقلیمی و اکولوژی متفاوت این متابولیت ها در گیاهان مختلف کم و بیش دستخوش تغییر می شوند، لذا گونه های یکسان و متفاوت این گیاهان در شرایط اقلیمی و اکولوژی خاص از نظر کمیت و کیفیت مواد موثره تیپ ها و مونه های متفاوت و متنوعی را تشکیل می دهند، که این تنوع خود منجر به تفاوت در دامنه فعالیت های دارویی و بیولوژیک نیز می شود. انعطاف پذیری ژنتیکی جمعیت های گیاهی بروز این تنوع را امکان پذیر ساخته چنان که به تدریج تحت تاثیر نیروی تکامل، در مناطق جغرافیایی مختلف جمعیت هایی از یک گونه بوجود می آیند که از نظر فعالیت های بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، شیمیایی، بوتانیکی و نهایتاً ژنتیکی از یکدیگر متمایزند. زمانی که گیاه در ابتدا با تغییرات محیطی خاص روبرو می شود، تغییراتی در رفتار فیزیولوژیکی آن در جهت سازگاری به محیط جدید ایجاد می شود که این تغییرات معمولاً ناپایدارند ولی اگر اوضاع محیطی مذکور در محل رویش گیاه پایدار شود، نسل های بعدی در جهت سازگاری به محیط جدید انتخاب می شوند و این سازگاری به تدریج به صفات موروثی و قابل انتقال به نتاج تبدیل می شوند. اکثر عوامل محیطی ابتدا روی متابولیسم اولیه گیاه تأثیر می گذارند و متعاقباً متابولیسم ثانوی نیز تحت تأثیر قرار می گیرد که نحوه تأثیر عوامل مختلف می تواند به شکل تغییر در تناسب اندام های گیاهی، عملکرد متابولیت ها در واحد وزن خشک و نسبت اجزای متابولیت های ثانویه در گیاه باشد (برنات، 2008).

لذا همان طور که گفته شد جمعیت های وحشی یک گونه در شرایط اقلیمی و اکولوژی متفاوت از نظر مورفولوژی، تیپ رشدی و شیمیایی ناهمگن هستند. بنابراین برای استفاده اصولی و صنعتی از این گیاهان لازم است که هویت و ماهیت آنان از مناظر مختلف ژنتیکی، شیمیایی و تولیدی بررسی شود. اگر نیاز است یک گونه دارویی بنا به اهمیت اقتصادی و بویژه در معرض خطر قرار گرفتن جمعیت های آن گونه، به سیستم های کشاورزی وارد شود و اهلی گردد، باید در نظر داشت که اولین و مهمترین استراتژی اهلی کردن شامل بررسی دقیق جنبه های شیمیایی، ژنتیکی، اکوفیزیولوژیکی و همچنین پتانسیل تولید جمعیت های گیاهی گونه مورد نظر می باشد. شناسایی جمعیت های مختلف و گزینش افراد برتر از لحاظ خصوصیات رشدی و تیپ شیمیایی در بین جمعیت های طبیعی گیاهان دارویی اولین و مهمترین مرحله در طی اهلی کردن این گیاهان است. در مورد گیاهان دارویی باید اذعان داشت که 75-60 درصد ارقامی که امروزه در کشت و صنعت ها کشت و تولید می شوند از طریق روش های ساده انتخاب در بین جمعیت های وحشی یا توده های بومی بدست آمده اند که البته کارایی انتخاب به وجود و شناخت دقیق تنوع بستگی دارد (برنات، 2002؛ نمت، 2000).

بطور كلی برنامه های اولیه بهنژادی یک رقم، ایجاد یا اطلاع از میزان تنوع موجود در ارقام زراعی و خویشاوندان وحشی گونه می باشد. با توجه به ماهیت صفات ارزشمند، متخصصین بهنژادی استراتژی خود را بر اساس میزان تنوع، ماهیت و وراثت پذیری صفات مورد نظر انتخاب می كنند. خاصیت تركیب پذیری مواد ژنتیكی این فرصت را فراهم می كند تا بهنژادگر بتواند به شناسایی والد برتر در یک تلاقی پی ببرد (اهدایی، 1370 ؛ عبد میشانی و همكاران، 1378).

روش های مختلفی برای برآورد تنوع ژنتیکی در گونه های گیاهی وجود دارد که شامل صفات مورفولوژیکی و در ضمن استفاده از نشانگرهای مولکولی نیز به عنوان ابزاز قوی بسیار مناسب است. با توجه به اینکه روش های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود را دارند. لذا در خصوص كم و كیف استفاده آن ها برای بررسی تنوع ژنتیکی، بین محققین اختلاف نظر وجود دارد. برخی عقیده دارند که اکثر نشانگرهای مولکولی عمده تغییرات ژنومی را در قسمت های غیر رمز کننده ژنوم تعیین می كنند. بنابراین از این نظر ممکن است نتوان ارتباط مستقیم بین تنوع مولکولی و مورفولوژیکی ایجاد کرد (محمدی، 1385 و احمد زاده، 1386). بعضی دیگر معتقد هستند که تعیین تنوع فقط بر اساس صفات مورفولوژیکی اطلاعات كافی در جهت برآورد تشابهات و یا اختلافات بین ژنوتیپ ها و یا جمعیت های مختلف را ممكن است، فراهم نكند اگر چه در جای خود ارزشمند است. با این وجود استفاده داده های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی می تواند توصیف و تفسیر مناسب و جامعی از تنوع بیولوژیکی ارقام، گونه ها و جنس های گیاهی را فراهم نماید (محمدی، 1385).

بر اساس شرایط اكو- جغرافیایی بسیار متنوع ایران، برای بسیاری از گونه های گیاهی تنوع ژنتیكی فراوانی بین ارقام بومی و خویشاوندهای وحشی آن ها وجود دارد. البته این تغییرات برای گونه های كه مركز ژنتیكی آن ها ایران می باشد، اهمیت بیشتری دارد. البته شناسایی صفاتی كه در تنوع گونه هایی مختلف نقش مؤثری دارند، و تعیین ارتباط و همبستگی بین صفات و همچنین تببین ارتباط بین الگوی تنوع و پراكنش جغرافیایی برای بهنژادگران بسیار حائز اهمیت است. بنابراین تعیین روابط خویشاوندی فنتیك[5] و فیلوژنتیك[6] گونه‌های جنس آویشن به منظور ایجاد تلاقی بین گونه‌ای و تهیه گونه های حد واسط به منظور ایجاد ارقام تجاری ارزشمند جدید بسیار اهمیت دارد. در این ارتباط بررسی و مقایسه كارایی نشانگر های مولكولی، بیوشیمیایی و مورفولوژیكی در تفكیک جمعیت های آویشن کوهی و شناسایی صفات مورفولوژیكی، بیوشیمیایی و مولكولی که در تمایز جمعیت ها و اندازه گیری مقدار تشابهات آن ها در مسیر تكاملی این جمعیت ها مورد توجه قرار گرفته و همچنین پیشنهاد خطی مشی مناسب برنامه های بهنژادی برای بهبود تیپ های شیمیایی موجود از اهداف مهم این پژوهش می باشد.

1-2- ویژگی های مورفولوژیکی

جنس آویشن[7] (تیموس) به عنوان یکی از جنس های خانواده نعنا و زیر خانواده نپتوایده[8] ، گیاهی چوبی، کوتاه قد، کپه­ای چند ساله با برگ­هایی واجد کناره های صاف و بدون دندانه است. در اکثر گونه­ ها سطح برگ، کاسبرگ و گلبرگ­ها پوشیده از کرک­های ترشحی متراکم به رنگ­های قرمز، زرد و گاهی بی رنگ است. مجموعه گل شامل تعداد زیادی گل است که معمولاً در انتهای شاخه­ها به حالت کپه­ای قرار می­گیرند. کاسه گل دارای دو لبه کاملاً مشخص می­باشد که لبه بالایی دارای سه قسمت کوتاه و پهن و لبه پایینی دارای دو لبه کاملاً مشخص است. جنس آویشن از نظر شکل ظاهری، رنگ برگ­، رنگ گل­، روغن اسانس و ترکیبات فیتوشیمیایی بسیار متنوع است (جم­زاد، 1373).

آویشن در نواحی مختلف مدیترانه و برخی نواحی آسیا می­روید و امروزه در مناطق مختلف جهان و از جمله در ایران کشت و تولید می شود (عزیزی، 1383). مبدا پیدایش این جنس دوران سوم زمین شناسی است و در فلور خشکی پسند این دوره آن را یافته اند و به دنبال توسعه مناطق خشک به خصوص در دوره پلیوسن و بعد از آن تا به امروز تکامل این جنس صورت گرفته است (مورالس[9]، 2002). در مورد تعداد گونه های آویشن از نظر علم رده بندی گزارش های متفاوتی وجود دارد، تعداد گونه های آن در بعضی از گزارش ها به 800 گونه می رسد، اما با در نظر گرفتن کمترین مقدار تنوع مورفولوژیکی 215 گونه از این جنس توسط مورالس (2002) گزارش گردیده است.از میان گونه های آویشن 18 گونه از ایران شناسایی شده است که از این تعداد قبلا 14 گونه و زیرگونه توسط پروفسور رشینگر در فلور ایرانیکا گزارش گریده بود (ریشنگر، 1982). گونه­ های وحشی موجود در ایران، 10 گونه در استان­های شمالی (گرگان، گیلان، مازندران)، 11 گونه در استان­های غربی (آذربایجان شرقی و غربی، کرمانشاه، همدان، کردستان، لرستان، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و اصفهان)، هفت گونه در مرکز (تهران، سمنان، قزوین، اراک، یزد)، یک گونه در فارس و دو گونه در کرمان وجود دارد (جم­زاد، 1373؛ شکل 2-1).

شکل2-1- پراگندگی گونه­ های جنس تیموس در ایران، به تفکیک مناطق و تعداد گونه­ ها (جم زاد،1373).

چهار گونه شاملT. carmanicus ، T. daenensis، T. trautvetteri وT. persicus انحصاری کشورمان هستند. آویشن بومی اروپا و آسیا است و به دلایل متعدد شناسایی و تعیین موقعیت تاکسونومیکی گونه­ های آن دشوار می­باشد. یکی از این دلایل هیبریداسیون بین گونه­ای در این جنس و تنوع مورفولوژیکی موجود در گونه­ هاست.

1-3- انواع آویشن ها

دانشمندان و گیاهشناسان مختلف، جنس آویشن را در سه جنس مختلف تقسیم بندی کردند (نوویکو و کاپلو[11]، 1984) که شامل:

1- جنس Zataria

2- جنس Ziziphora

3- جنس Thymus

1-3-1- جنس Zataria

دارای گونه‌ای به نام .Zatzria multiflora Boiss است. این گیاه در جنوب ایران تحت نام آویشن شیرازی یا آویشن برگ پهن شناخته شده است (جم زاده، 1373). بوته‌هایی با پایه چوبی به ارتفاع 80-30 سانتی‌متر، پرساقه، گردینه پوش، سبز متمایل به سفید به شکل تیموس‌ها و معطر می‌باشد. ساقه‌ها متعدد، محکم و مقاوم با پایه چوبی و پوست خاکستری متمایل به سفید یا کمی متمایل به قهوه‌ای، بسیار منشعب، با شاخه‌های باریک متمایل به سفید و گردینه پوش است (قهرمان، 1380).

[1] Rechinger

[2]Bernath

[3]Nemeth

3Genetic Diversity or Variation

[5]Phenetic

[6]Phylogenetic

[7]Thymus

[8]Nepetoideae

[9]Morales

[10]Rechinger

[11] Noviko and Kapelev

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

• تنش شوری

گیاهان در اغلب موارد، در معرض تنش­های غیر زنده مانند خشکی، شوری، دمای کم و زیاد، غرقابی، فلزات سنگین، ازن، اشعه UV، علف­کش­ها و غیره بوده که تهدید جدی برای تولید محصول می باشند (Parvaiz et al., 2013).

شوری به­عنوان یکی از مهمترین عوامل محیطی مخرب محدود کننده تولید محصول در گیاهان به­ویژه در دوره باردهی محسوب می شود، زیرا بیشتر گیاهان، به شوری حساس بوده و در غلظت­های بالای نمک خاک، آسیب می بینند (Munns and Tester, 2008). هر ساله بیش از 45 میلیون هکتار از زمین­های آبی در دنیا که در حدود 20 درصد کل زمین­های کشاورزی را شامل می شوند، توسط شوری آسیب دیده و میزان 5/1 میلیون هکتار از این زمین­ها به­ دلیل شوری، هر ساله قابلیت کشت خود را از دست می دهند (Munns and Tester, 2008). از طرف دیگر، افزایش شوری زمین­های کشاورزی، اثرات مخرب روی کره زمین داشته در نتیجه بیش از 50 درصد زمین­های تحت کشت تا اواسط قرن بیست و یک از بین خواهند رفت (Mahajan and Tuteja, 2005).

کشور ایران با وسعت یک میلیون و ششصد و چهل و هشت هزار کیلومتر مربع، در جنوب غربی آسیا قرار دارد (مومنی، 1389). اطلاعات کمی درباره پراکنش جغرافیایی و سطوح شوری خاک­های شور ایران در مقیاس سرزمین و در مقیاس اراضی کشاورزی ارائه گردیده است. از مجموع 8/6 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی ایران که دارای خاک­های با درجات شوری مختلف هستند، حدود 3/4 میلیون هکتار جزء آن دسته از اراضی هستند که به غیر از شوری محدودیت دیگری ندارند و حدود 5/2 میلیون هکتار افزون­ بر شوری، دارای محدودیت های مربوط به جنس خاک، پستی و بلندی، فرسایش و آب زیر­زمینی نیز هستند. در ایران، شوری یک مسئله فراگیر و محدودکننده تولید پایدار کشاورزی است، به­ طوری که قسمت ­های زیادی از مناطق خشک و نیمه خشک کشور، به­ویژه فلات مرکزی ایران، دشت­های ساحلی جنوب و دشت خوزستان مبتلا به سطوح مختلف شوری هستند (مومنی، 1389).

1-2-تعریف شوری

    چنانچه مقدار هدایت الکتریکی عصاره اشباع محلول خاک از چهار دسی زیمنس بر متر بیشتر باشد، آن خاک را خاک شور می­نامند که این مقدار معادل تقریبا 40 میلی­مولار NaCl بوده و فشار اسمزی معادل 2/0 مگا پاسکال تولید می­ کند (Munns and Tester, 2008).

1–3– اثرات شوری بر گیاهان

شوری آب و خاک به­وسیله میزان­های بالایی از نمک­ها به وجود می­آید. بیشتر این نمک ها را سدیم، کلسیم و منیزیم همراه با کلرید، سولفات و بیکربنات تشکیل می دهند (ملکوتی و همکاران، 1381). شوری خاک دارای سه اثر ویژه است: کاهش پتانسیل آب، عدم تعادل یونی در جذب مواد غذایی، بر هم زدن هم­ایستایی یونی و سمیت یونی در گیاه.

شوری خاک باعث کاهش جذب آب، کاهش رشد اولیه و محدودیت در محصول­دهی گیاهان می­ شود. در این راستا، تنش شوری شامل دو تنش اسمزی و یونی می­ شود                 (Hayashi and Murata, 1998). توقف رشد ناشی از نمک در همه گیاهان اتفاق می افتد، اما سطح مقاومت آن­ها به نمک و میزان کاهش رشد در غلظت­های کشنده نمک در بین گونه­ های گیاهی، بسیار متفاوت است، اگر چه تغییر در وضعیت آبی گیاهان، علت اصلی توقف رشد ناشی از نمک­ها می باشد، اما مراحل بعدی شامل جلوگیری از تقسیم یاخته­ای، بزرگ شدن یاخته­ای و تسریع در مرگ یاخته­ای به­خوبی مشخص نشده است (Hasegawa et al., 2000).

1-4- اسید سالیسیلیک (Salicylic Acid)

    واژه اسید سالیسیلیک از کلمه لاتین سالیکس[1] (درخت بید) مشتق شده است       (Hayat and Ahmad, 2007). امروزه این ترکیب به­عنوان یک هورمون گیاهی طبقه ­بندی می شود (Raskin, 1992).

1-4-1- ویژگی­های شیمیایی و بیو­شیمیایی اسید سالیسیلیک

اسید سالیسیلیک، از نظر شیمیایی به گروه فنول­های گیاهی تعلق دارد که دارای یک حلقه آروماتیک با یک گروه جانبی هیدروکسیل و یک گروه کربوکسیل بوده که تعیین­کننده ویژگی­های آن می باشد (شکل 1-1). اسید سالیسیلیک آزاد یک پودر کریستالی است که در دمای 159-157 درجه سلسیوس ذوب شده و در 211 درجه سلسیوس می­جوشد. pH محلول اشباع آن در آب، برابر 4/2 است. ویژگی­های اسید سالیسیلیک بیانگر این واقعییت است که این ترکیب می ­تواند در گیاه انتقال، متابولیزه و یا با سایر ترکیبات پیوند یابد (Raskin, 1992).

شکل 1-1- ساختمان شیمیائی اسید سالیسیلیک (Hayat et al., 2010b).

1-4-2- بیوسنتز اسید سالیسیلیک

بیوسنتز اسید سالیسیلیک از دو مسیر مختلف صورت می گیرد (شکل 1-2):

• مسیر فنیل پروپانوئید[2]:

در مسیر فنیل پروپانوئید، ابتدا ال- فنیل آلانین[3] توسط آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز[4] به ترانس سینامیک اسید[5] تبدیل شده و ترانس سینامیک اسید نیز به اسید سالیسیلیک تبدیل می­گردد (Lee et al., 1995).

شکل 1-2- مسیر بیوسنتز اسید سالیسیلیک در گیاهان و باكتری‌ها                   (Hayat and Ahmad, 2007)

• مسیر ایزوکوریسمات[6]:

این مسیر برای بیوسنتز اسید­سالیسیلیک در باکتری­ ها به کار می رود           (Peter and Stephen, 2007).

1-5- نیتریک اکسید (Nitric Oxide)

    نیتریک اکسید (NO)به­عنوان مولکول پیام­دهنده زیست فعال برای اولین بار در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران کشف گردید (Schmid and Walter, 1994). این ماده در سال 1992 به­عنوان مولکول سال نامگذاری شد (Koshland, 1992).

[1] . Salix

[2] .Phenylpropanoid Pathway

[3] . L-Phenylalanine

[4] .Phenylalanine-Ammonia lyase

[5] . Trans-Cinamic acid

[6] . IsoChorismate Pathway

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

انرژی خورشیدیکی از منابع عمده انرژی در منظومه شمسی می باشد . در هر ثانیه ۲/۴ میلیون تن ازجرم خورشید به انرژی تبدیل می‌شود. دما در مرکز خورشید حدود ۱۰ تا ۱۴ میلیون درجه سانتیگراد می‌باشد که از سطح آن با حرارتی نزدیک به ۵۶۰۰ درجه و به صورت امواج الکترو مغناطیس در فضا منتشر می‌شود. زمین در فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری خورشید واقع است و ۸ دقیقه و ۱۸ ثانیه طول می‌کشد تا نور خورشید به زمین برسد. بنابراین سهم زمین در دریافت انرژی از خورشید میزان کمی از کل انرژی تابشی آن می‌باشد. سرمنشاء تمام اشکال مختلف انرژیهای شناخته شده موجود در کره زمین شامل ( سوختهای فسیلی ذخیره شده درزمین، انرژیهای بادی، آبشارها، امواج دریاها و) از خورشید می‌باشد.

زمین به عنوان یک آهنربای دائمی است. میدان مغناطیس طبیعی کره زمین شامل دو ترکیب اصلی در گستره ۵۰ میلی تسلا (چگالی شار مغناطیسی)وچند ترکیب فرعی تاثیر گذار، از جمله فعالیت های خورشیدی در محدوده ۰.0۳ میلی تسلا و رویدادهای جوی در محدوده ۰.5 میلی تسلا است.

,1950). et al Bullard (

قدرت و جهت مغناطیس زمین (جاذبه زمین) در نقاط مختلف متفاوت است. در سطح زمین، جریان مغناطیس عمودی، بابیشترین قدرت درمحور قطب های زمین و بالغ بر حدود ۶۷ میلی تسلا بوده و در خط استوا (ناحیه عرضی ) صفر است. جریان مغناطیس افقی کره زمین با بیشترین مقداردرناحیه خط استوا ودر حدود ۳۳ میلی تسلا است، که در محور قطب ها ی کره زمین این مقدار صفر است.

همه گیاهان روی سطح زمین تحت تاثیر میدانهای الکتریکی و مغناطیسی هستند. دریک میدان الکتریکی که بین ابرها و زمین به دلیل پدیده رزونانس( تشدید ) شومان رخ می دهد فضای بین سطح زمین و یونوسفر به عنوان یک موج بر رسانا عمل می کند. درمحدوده ابعاد زمین این موج برها به عنوان یک حفره رزونانس امواج الکترومغناطیسی در فرکانس بسیار پایین عمل می کنند. این حفره اثر القای طبیعی انرژی توسط جریان رعد و برق است.., 1992) Williams (

نور مرئی یا طبیعی متعلق به خانواده ای از امواج الکترومغناطیسی به نام طیف الکترومغناطیس (EM)   Electro Magnetic می باشد. نور طبیعی در رشد و بقای گونه ها در اکوسیستم ها ی گیاهی و جانوری دارای نقش های مهمی می باشد. هر یک از اعضای خانواده ) ( EM درفرکانس یا طول موج خاصی تعریف می شود. تعیین اینکه علاوه بر نور مرئی آیا دیگر اعضای خانواده EM ) (، بر گیاهان و دانه ها اثر گذار هستند مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. با بهره گرفتن از یک میدان الکترومغناطیسی خارجی مطلوب ،فعال شدن رشد گیاه، به خصوص جوانه زنی بذر، می تواند تسریع یابد. با این حال، دستیابی به مکانیسم اثرات میدان های الکترومغناطیسی مفید بر روی گیاهان نیازمند انجام تحقیقات مختلف در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی ومزرعه ای می باشد.) et al., 1988 ; Morar al ., 1988 et ( Xiyao

۱-۲- هدف

۱–۲–۱– هدف کلی

در این پژوهش اثرات امواج الکترومغناطیس از نوع مایکروویو(ریزموج) بر بذور شیرین بیان با هدف افزایش وبهبود پارامترهای جوانه زنی و رشد بررسی خواهد شد که به نوبه خود عملکرد وکیفیت مواد تولیدی گیاه را افزایش می دهد.

بطور خاص افزایش جوانه زنی بذور باتغییر در میزان قدرت ومدت زمان استفاده از امواج مایکروویو مورد انتظار است. بدین منظور امواج مایکروویو(ریزموج) برای تعیین بهترین زمان وقدرت موثر بر بذور شیرین بیان استفاده گردید .

فرض براین بوده است که پارامترهای جوانه زنی بذوربا بهره گرفتن از امواج مایکروویو تسریع وافزایش یابد.

۱-۲-۲- اهداف جزئی

سعی شده است که اهداف زیر به عنوان اهداف جزئی نیز مورد مطالعه وارزیابی قرار گیرد که نتایج بررسی در فصل بعد بطور کامل شرح داده شده است.

الف) استفاده از روش های فیزیکی برای تاثیر گذاری بر جوانه زنی بذور.

ب) رفع برخی موانع جوانه زنی از جمله خواب بذور .

ج) بررسی دامنه استفاده از روش تابش امواج مایکروویو بربذور سایر گیاهان.

د) بررسی میزان تاثیر این روش در بهبود افزایش جوانه زنی بذور غیر استاندارد .

ه ) ارزیابی عملی نتایج حاصل از تحقیق در تکثیر گیاهان زینتی به روش استفاده از بذر.

و) تولید پایه های بذری برای پیوند وتکثیر گیاهان.

ز) بررسی میزان کاهش هزینه های تکثیر باتوجه به افزایش جوانه زنی وکاهش تلفات بذور.

۱-۳ – بیان مسئله اصلی تحقیق

تکثیر رویشی (تقسیم ریزوم و ریشه) روشی محدود ،زمان بر وپر هزینه برای تکثیر شیرین بیان می باشد اما این گیاه را بوسیله ی بذر نیز می توان تکثیر نمود(امید بیگی، ۱۳۸۸).

پوسته ضخیم بذر شیرین بیان با ممانعت از نفوذ آب و هوا بداخل بذر، از انجام واکنشهای بیوشیمیایی و جوانه زنی بذر جلوگیری به عمل می آوردکه با بهره گرفتن از امواج مایکروویو مطلوب ، جوانه زنی بذرشیرین بیان و امکان تکثیر به موقع ودر سطح وسیع وتجاری می تواند فراهم گردد .

۱-۴- کلیات

۱-۴-۱- امواج الکترومغناطیس

امواج الکترومغناطیسی یا تابش الکترومغناطیسی بر اساس تئوری موجی، نوعی موج است که در فضا انتشار می‌یابد و از میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی ساخته شده‌است. در امواج الکترومغناطیسی میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی به طور عمود بر یکدیگر نوسان یافته و با سرعت نور انتشار می یابند.گاهی به تابش الکترومغناطیسی نور می‌گویند، ولی باید توجه داشت که نور مرئی فقط بخشی از گستره امواج الکترومغناطیسی است. امواج الکترومغناطیسی بر حسب بسامدشان انواع مختلفی دارند که به ترتیب افزایش فرکانس شامل: امواج رادیویی، ریزموج(میکروویو)، فروسرخ (مادون قرمز)، نور مرئی، فرابنفش، پرتو ایکس و پرتو گاما می باشند. امواج الکترو مغناطیسی از نوع امواج عرضی هستند .(KC Kupta.,1373 )

شکل) ۱( نمایش امواج الکترومغناطیس

امواج الکترومغناطیسی را نخستین بار ماکسول شناسایی کرد و سپس هاینریش هرتز آن را با آزمایش به اثبات رساند. ماکسول نشان داد که میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی هم می‌توانند رفتاری موج‌گونه داشته باشند. سرعت انتشار امواج الکترومغناطیسی برابر با سرعت نور است، و ماکسول نتیجه گرفت که نور هم باید نوعی موج الکترومغناطیسی باشد.طبق معادلات ماکسول، میدان الکتریکی متغیر با زمان باعث ایجاد میدان مغناطیسی می‌شود و برعکس. بنابراین اگر یک میدان الکتریکی متغیر میدان مغناطیسی بسازد، میدان مغناطیسی نیز میدان الکتریکی متغیر می‌سازد و بدین گونه موج الکترومغناطیسی ساخته شده و پیش می‌رود.

طیف الکترومغناطیسی شامل گستره‌ی بسیار وسیعی از موجهای انرژی است که مانند هم حرکت می‌کنند. امواج الکترومغناطیسی طیف بسیار وسیعی از طول موجهای بسیار کوچک تا بسیار بزرگ را در بر‌ می‌گیرند. این امواج را با توجه به اندازه طول موج به هفت گروه مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند که شامل امواج گاما با طول موجهایی کوچکتر از سانتیمتر تا امواج رادیویی با طول موج بزرگتر از ۱۰ سانتیمتر را شامل می‌شوند.( ( Hall., 1980

شکل) ۲( انواع طیف الکترومغناطیسی

در موج الکترومغناطیسی اندازه طول موج مشخص کننده رنگ موج است. با تعیین رنگ، انرژی و طول موج می‌توان یک موج را نسبت به دیگر موج‌ها سنجید. به عنوان مثال طول موج‌های کوتاه در طیف مرئی در ناحیه بین آبی و فوق بنفش قرار می‌گیرند، در حالیکه رنگ قرمز دارای طول موج‌های بلندتری می‌باشد. تابش الکترومغناطیسی طیف طولانی از طول موج‌های بلند رادیویی تا طول موج‌های کوتاه پرتو ایکس را شامل می‌شود.(KC Kupta.,1373 )

شکل) ۳( طیف الکترومغناطیسی

۱-۴-۲-طیف مرئی یا نور مرئی

طیف مرئی visible spectrum بخشی از طیف الکترومغناطیسی است که با چشم انسان قابل رویت و تشخیص است. طول موج طیف مرئی بین ۳۸۰ تا ۷۵۰ نانومتر و بسامد آنها بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر است. (KC Kupta.,1373 )

شکل) ۴( طیف نور مرئی

۱–۴–۳–ریزموج یا مایکروویو Microwaves

مایکروویو یا میکروویو ، از ترکیب دو واژه مایکرو یا میکرو(Micro)، به معنی کوچک و ویو (Wave)به معنی موج تشکیل شده است و به معنای امواج با طول موج کوتاه و تعداد نوسانات (فرکانس) بسیار بالا می باشد. مایكروویو یا ریز موج نوعی از امواج الكترومغناطیس و در واقع امواجی رادیویی با فركانس بسیار بالا هستند. فرکانس چنین امواجی، بین۳۰۰ مگاهرتز تا چند گیگاهرتز در ثانیه می باشد. برد چنین امواجی کوتاه بوده و در حد چند متر است، ولی میزان نفوذ آنها نسبتاً بالا است. هر چه فرکانس بیشتر باشد، شدت نفوذ بیشتر ولی برد امواج، کوتاه تر می شود. امواج مایکروویو با طول موج هایی بین ۰۰۱/۰ تا ۱متر و فرکانسی حدود ۳۰۰-۳۰۰۰۰۰ مگاهرتز بخشی ازطیف الکترومغناطیس هستند که بین امواج دی الکتریک و مادون قرمز واقع شده اند. اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) چند نوارفرکا نسی را برای کاربردهای صنعتی ،علمی و پزشکی اعلام کرده است که این نوارها از۱۳ مگاهرتز تا ۲۲۱۲۵ مگاهرتز تغییر می کنند. بیشتر دستگاه های میکروویو درفرکانس ۴۵۰/۲ مگاهرتز عمل می کنند. .(KC Kupta.,1373 )

۱-۴-۴- رفتار امواج در محیط

امواج در برخورد با یک ماده ، منعكس، منتشر یا جذب می شوند. مواد فلزی این امواج را كاملاً منعكس می‌كنند. اغلب مواد غیرفلزی مثل شیشه و پلاستیک امواج را از خود عبور می‌دهند و موادی كه حاوی آب هستند مانند سلول های گیاهی، غذاها و حتی بدن انسان، انرژی این امواج را جذب می‌كنند. اگر سرعت جذب انرژی یک ماده بیش از سرعت از دست دادن آن باشد، دمای آن ماده افزایش می یابد . .(KC Kupta.,1373 )

امواج دارای طول موج کوتاه، هنگام برخورد به ماده، چنان موجب ارتعاش و تغییر قطب های منفی و مثبت موجود در آن می شوند که این جنبش بالای ملکول ها(انرژی جنبشی ) موجب به هم خوردن شدید آنها و ایجاد اصطحکاک در ملکول هاو در نهایت سبب گرم شدن آن ماده می شود. دو مکانیسم اصلی تولید گرما درامواج الکترو مغناطیس در محدوده ریز موج ها عبا رتند از: چرخش دو قطبی وپلاریزاسیون یونی. یکی از ویژگی های امواج الکترومغناطیس این است که جهت میدان مغناطیسی میلیون ها بار در ثانیه تغییر می کند. مولکول هایی که ماهیت قطبی دارند تحت تاثیرچنین نوسانی قرارمی گیرند و برای هماهنگ شدن با این نوسان، قطب های خود را تغییر وضعیت می دهند. این وضعیت دائمی سبب ایجاد اصطحکاک شده و درنتیجه حرارت تولید می گردد. مواد یونی مانند نمک با تغییرجهت میدان به سمت قطب مخالف حرکت می کنند درنتیجه بین آنها اصطحکاک ایجاد شده و دمای محصول بالا می رود.

(KC Kupta.,1373؛ Ponomarev.,1996)

۱-۴-۵–تاثیر امواج الکترومغناطیسی                          

۵-۴-۱– ۱– آثار بیولوژیک امواج

امواج الکترومغناطیس درمحیط زیست وجود داشته اما برای چشم انسان نامرئی هستند. چنین میدانهایی ممکن است در محل تجمع بارهای الکتریکی در جو همراه با رعد و برق تولید شوند. همچنین، از آنجایی که بارهای الکتریکی موجود در ابرها، یک میدان الکتریکی بین سطح زمین و ابرها ایجاد می کنند، فاصله بین سطح زمین و یونوسفر به عنوان یک موج بر رسانا عمل می کند. از سوی دیگر، زمین به عنوان یک آهنربای دائمی بوده و میدان مغناطیسی آن باعث می شود که عقربه قطب نما در جهت شمال به جنوب قرارگرفته و توسط پرندگان و ماهی ها برای ناوبری ازآن استفاده می شود. میدانهای الکتریکی و مغناطیسی در حال حاضر در سطح کره زمین بصورت دائمی وجود داشته واندازه میدان مغناطیسی طبیعی زمین در حدود۵۰ میلی تسلا است (تسلا ،واحد اندازه گیری چگالی شار مغناطیسی) .

Earle R. Williams .,1992)   et al .,1950 ; ( E. C. Bullard

قرار گرفتن در معرض میدانهای الکترومغناطیسی یک پدیده جدید نیست. با این حال، در طول قرن بیستم، محیط زیست درمعرض انواع میدان های الکترومغناطیسی ساخته شده توسط انسان قرار گرفته است و به طور پیوسته تقاضا برای افزایش تولید برق به عنوان منبع اصلی درتولید امواج الکترومغناطیس رو به رشد می باشد.) Earle R. Williams .,1992)

۱–۴–۵–۱–۱ –اثربر انسان

انسان در معرض انواع امواج الکترومغناطیسی ناشی از منابع طبیعی و مصنوعی است. این امواج باعث ایجاد میدان الکتریکی در بدن و تاثیر بر حرکت یون ها، ایجاد گرما، تحریک عصبی و عضلانی و انواع آثار گوناگون می شوند. ظهور آثار صدمات حرارتی به چشم و مغز نیازمند قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تشعشع با دانسیته بسیار می باشد. همچنین در افرادی که به طور مداوم و طولانی در معرض طول موج های گوناگون میکروویو قرار گرفته اند تغییرات عصبی و رفتاری ، کاهش یادگیری وحافظه مشاهده شده است. آثار بیولوژیکی این امواج به شدت، فرکانس، شکل موج، زاویه بین میدان های اعمالی و میدان مغناطیس زمین و همچنین به پیوسته یا متناوب بودن آنها بستگی دارد. امواج الکترومغناطیسی ناشی از وسایل معمولی در حد متعارف هستند و به نظر نمی رسد برای انسان خطری داشته باشند. اما نتایج تحقیقات انجام شده بر روی افراد خاص مانند پرسنل نظامی و یا افرادی که در نزدیکی ایستگاه های رادار، فرستنده های پر قدرت مخابراتی و رادیویی و پست های فشار قوی فعالیت و زندگی می کنند، نشان می دهد که این امواج در دراز مدت آثار زیانباری دارند و زندگی در نزدیکی آنها خالی از ریسک نیست. لذا محققین توصیه می کنند تا حد ممکن از چنین میدان هایی اجتناب شود.) 2012., ( Yalçın

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است