2-6-4- مکانیزم آلودگی و بیماری زایی……………………………………………………………………………. 25

2-6-5- دامنه میزبانی فارچ……………………………………………………………………………………………. 26

2-6-5-1- دامنه میزبانی قارچ در ایران……………………………………………………………………………… 26

2-7- روش های کنترل بیماری………………………………………………………………………………………… 30

2-7-1- کنترل زراعی……………………………………………………………………………………………………. 30

2-7-1-1- تغذیه متعادل و مناسب…………………………………………………………………………………… 30

2-7-1-2- آبیاری مناسب……………………………………………………………………………………………… 30

2-7-1-3- غرقاب کردن خاک قبل از کشت………………………………………………………………………. 30

2-7-1-4- تناوب زراعی با غیر میزبان………………………………………………………………………………. 30

2-7-1-5- حذف اندام های آلوده محصول بعد از برداشت…………………………………………………….. 30

2-7-1-6- تنظیم تاریخ کاشت و تراکم بوته ………………………………………………………………………. 31

2-7-1-7- استفاده از بذر سالم و عاری از عامل بیماری………………………………………………………… 31

2-8- کنترل شیمیایی…………………………………………………………………………………………………….. 31

2-9- کنترل بیولوژیک…………………………………………………………………………………………………… 32

2-10- مدیریت زراعی………………………………………………………………………………………………….. 34

2-10-1- تاثیر عملیات شخم زنی در تراکم جمعیت قارچ در خاک………………………………………….. 35

2 -10-2- به کار گیری ارقام مقاوم………………………………………………………………………………….. 35

2-11- انواع مقاومت…………………………………………………………………………………………………….. 35

2-11-1- مقاومت حقیقی………………………………………………………………………………………………. 36

2-11-2- مقاومت ظاهری……………………………………………………………………………………………… 36

2-11-3- مقاومت غیر میزبانی………………………………………………………………………………………… 37

فصل سوم :مواد و روش ها

3-1- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 38

3-2 – تعیین میزان جمعیت اسکلروت های قارچ بیمارگر در محل آزمایش………………………………… 38

3-3- تعیین شرایط خاک محل آزمایش……………………………………………………………………………… 40

3-4- ژنوتیپ های مورد استفاده در ارزیابی نسبت به قارچM .phaseolina…………………………… 40

3-5- ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های سویا نسبت به قارچM .phaseolina………………………………. 43

3-6- تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………….. 43

فصل چهارم : نتایج

4-1- علائم بیماری پوسیدگی ذغالی ناشی از ماکروفومینا……………………………………………………….. 44

4-2- میزان جمعیت اسکلروت های قارچ بیمارگر در محل آزمایش…………………………………………. 45

4-3- شرایط خاک محل آزمایش……………………………………………………………………………………… 45

4-4- ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های سویا نسبت به قارچM. phaseolina………………………………. 46

فصل پنجم:بحث

5-1- بحث………………………………………………………………………………………………………………… 54

5-2- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………….. 55

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………. 56

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………..

چکیده

بیماری پوسیدگی ذغالی سویاMacrophomina phaseolina(Tassi) Goid در استان مازندران یکی از بیماری های مهم سویا محسوب می­شود. عامل بیماری قارچی خاکزی و بذرزاد بوده که از طریق جوانه زدن اسکلروت ها در داخل خاک و تماس با ریشه های سویا و کاشت بذور آلوده به قارچ عامل بیماری باعث بروز بیماری می گردد. محدودیت استفاده ازسموم شیمیایی در ضد عفونی بذر بعلت استفاده از باکتری ریزوبیوم و عدم کار آیی قارچ کش های رایج به صورت محلول پاشی، باعث شده است که روش هایی نظیر استفاده از ارقام متحمل، تنظیم تاریخ ها و ردیف های کاشت به همراه سایر روش­های غیر شیمیایی در کنترل بیماری از اهمیت فراوانی برخوردار شود. برای جلوگیری از مصرف بی رویه سموم شیمیایی، کاهش هزینه های تولید و معرفی رقم متحمل به بیماری در استان مازندران، این تحقیق با استفاد ازتعداد 64 رقم و لاین حاصل از آزمایشات مقایسه مقدماتی که از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی نسبت به سایر ارقام برتری نشان داده اند، انتخاب و تحت شرایط مزرعه ای در برابر بیماری پوسیدگی ذغالی مورد ارزیابی قرارگرفتند. این لاین ها در قالب طرح لاتین مربع با دو تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی بایعکلا در قطعه زمینی آلوده به اسکلروت­های قارچ عامل بیماری و دارای سابقه کشت سویا به اجرا درآمد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که ارقام و لاین ها مورد بررسی دارای واکنش­های متفاوت نسبت به قارچ عامل بیماری هستند. در لاین های شماره 12، 15، 18، 21، 32، 36، 40، 44 و 55 در هر دو تکرار پیشرفت بیماری به طرف ساقه مشاهده نگردید. بیشترین میزان پیشرفت بیماری به ترتیب در لاین­های 6، 4، 1، 5، 2، 13، 27 و 14 مشاهده شد. در این آزمایش درصد بیماری با شمارش بوته های آلوده و سالم در لاین های مورد بررسی تعیین گردید. تجزیه واریانس داده های حاصل از درصد بوته­های آلوده به بیماری پوسیدگی ذغالی نشان داد که بین ارقام و لاین های مورد بررسی از نظر درصد بوته های آلوده اختلاف معنی داری در سطح 1 درصد وجود داشت. لاین­های 10، 13، 5، 4، 6، 28 به ترتیب با 42/34، 95/26، 92/26، 61/25، 89/23 و 19 درصد دارای بیشترین درصد بوته های آلوده و لاین های 18، 32، 55، 47، 15، 40، 8 و 31 به ترتیب با 0، 0، 5/0، 7/0، 8/0، 04/1، 43/1 و 58/1 درصد دارای کمترین درصد بوته­های آلوده به بیماری پوسیدگی ذغالی سویا بودند.

واژه های كلیدی: سویا، بیماری پوسیدگی ذغالی،M. phaseolinaو لاین ها.