…………………27

2-7-6 الگوی دیویس ………………………………………………………………………………………………………………..27

2-7-7 الگوی ویلیام اوچی ………………………………………………………………………………………………………….27

2-8 ویژگی های فرهنگ …………………………………………………………………………………………………………….30

2-9 عناصر و مؤلفه های فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………………………………..31

2-10 سطوح فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………………………………………………..32

2-11 عوامل موثر در پیدایش فرهنگ سازمانی………………………………………………………………………………..33

2-12 منابع فرهنگ………………………………………………………………………………………………………………………35

2-13 طبقه بندی فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………………………………37

2-13-1 فرهنگ غالب و خرده فرهنگ سازمانی …………………………………………………………………………….37

2-13-2 فرهنگ قوی و فرهنگ ضعیف ………………………………………………………………………………………..38

2-13-3 فرهنگ انطباق پذیر و انطباق ناپذیر …………………………………………………………………………………40

2-13-4 فرهنگ بروکراتیک و شهروندگرا …………………………………………………………………………………..40

2-14 انواع فرهنگ سازمانی ………………………………………………………………………………………………………41

2-15 شیوه شکل گیری فرهنگ سازمانی………………………………………………………………………………………45

2-16 فرهنگ حاکم و خرده فرهنگ های سازمانی…………………………………………………………………………47

بخش دوم : خلاقیت

2-17 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..49

2-18 تعریف خلاقیت ………………………………………………………………………………………………………………49

2-19 خلاقیت در مطالعات سازمانی و مدیریت ……………………………………………………………………………51

2-20 اهمیت خلاقیت در سازمان ها……………………………………………………………………………………………..51

2-21 رویکرد های فرایند خلاق ………………………………………………………………………………………………….52

2-22 ویژگی سازمان های خلاق …………………………………………………………………………………………………53

2-23 موانع خلاقیت …………………………………………………………………………………………………………………..55

2-24 خلاقیت و فرهنگ……………………………………………………………………………………………………………..56

2-25 نوآوری و فرهنگ………………………………………………………………………………………………………………57

2-26 باورهای فرهنگی و خلاقیت و نوآوری ……………………………………………………………………………….58

2-27 فرهنگ سازمانی نوآوری و خلاقیت…………………………………………………………………………………….59

2-28 مراحل خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………60

2-29 عوامل خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………62

2-30 راههایپرورش خلاقیت……………………………………………………………………………………………………63

قسمت دوم : پیشینه تحقیق

2-31 مطالعات و تحقیقات داخل کشور ……………………………………………………………………………………….68

2-32 مطالعات و تحقیقات خارج کشور………………………………………………………………………………………..73

2-33 خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………………78

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….81

3-2 نوع و روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..81

3-3 جامعه آماری و نمونه تحقیق ……………………………………………………………………………………………….81

3-4 روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………82

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………….83

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….85

4-2 توصیف یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………85

4-3 توصیف مشخصات فردی ……………………………………………………………………………………………………85

4-4 توصیف یافته های مربوط به سوالات پرسشنامه ……………………………………………………………………..89

4-5 توصیف سوالات پرسشنامه مربوط به فرهنگ سازمانی …………………………………………………………..89

4-6 توصیف سوالات پرسشنامه مربوط به خلاقیت ………………………………………………………………………100

4-7 آزمون فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………………………..101

4-7-1 فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………………… 102

4-7-2 فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………………….103

4-7-3 فرضیه سوم …………………………………………………………………………………………………………………..104

4-7-4 فرضیه چهارم ………………………………………………………………………………………………………………..105

4-7-5 فرضیه پنجم ………………………………………………………………………………………………………………….106

4-7-6 فرضیه ششم …………………………………………………………………………………………………………………107

4-7-7 فرضیه هفتم ………………………………………………………………………………………………………………….108

4-7-8 فرضیه هشتم………………………………………………………………………………………………………………… 109

4-7-9 فرضیه نهم…………………………………………………………………………………………………………………… 110

4-7-10 فرضیه دهم …………………………………………………………………………………………………………………111

4-7-11 فرضیه یازدهم …………………………………………………………………………………………………………….112

4- 8یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….113

فصل پنجم : نتیجه گیری

5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….117

5-2 خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….117

5-3 بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………….119

5-4 محدودیت های تحقیق …………………………………………………………………………………………………….122

5-5 پیشنهادات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..122

5-6 پیشنهاد هایی برای تحقیقات بعدی……………………………………………………………………………………….125

منابع و ماخذ ………………………………………………………………………………………………………………………..127

پیوست ………………………………………………………………………………………………………………………………..133

چکیده:

امروزه شناخت فرهنگ سازمانی برای مدیران اهمیت حیاتی دارد چون فرهنگ یا جو حاکم بر سازمان مبین شیوه زندگی سازمان است. در جو حاکم بر سازمان که افراد در آن فعالیت میکنند تا بتوانند به اهداف سازمان جامه عمل بپوشانند. به همین دلیل دانشمندان مدیریت بیان میدارند که اساسی ترین وظیفه مدیریت شکل دهی به هدایت ارزشهای اساسی فرهنگ سازمانی است. تحقیق حاضر به رابطه فرهنگ سازمانی با میزانخلاقیت مدیرانسازمانجمعیت هلال احمراستان زنجان می پردازد. هدف کلی این تحقیق بررسی رابطه بین برخی مؤلفه های فرهنگ سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان می باشد و اهداف ویژه آن بررسی تک تک مؤلفه های فرهنگ سازمانی با خلاقیت می باشد. نوع و روش این پژوهش پیمایشی است و سعی شده است که در آن مؤلفه های ده گانه فرهنگ سازمانی توصیف شود و میزان همبستگی آن با خلاقیت تعیین گردد. برای تعیین همبستگی بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده و برای تعیین همبستگی تک تک عوامل فرهنگ سازمانی با خلاقیت از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق برابر 36 نفر می باشد که مدیران و معاونان سازمان جمعیت هلال احمر استان زنجان را تشکیل می دهد. ابزار مورد استفاده در این تحقیق عبارت است از پرسشنامه فرهنگ سازمانی استیفن پی رابینز و پرسشنامه خلاقیت رندسیپ . پس از تکمیل پرسشنامه ها توسط مدیران، اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد بین فرهنگ و خلاقیت مدیران و معاونان سازمان جمعیت هلال احمر استان زنجان رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین شاخص های فرهنگ سازمانی از قبیل : رهبری، هویت، سازش و الگوی ارتباط با خلاقیت همبستگی مثبت و معنی داری ندارد. اما شاخص های نوآوری، ریسک پذیری ، کنترل ، پاداش ، حمایت و انسجام با خلاقیت همبستگی مثبت و معنی داری دارد. یافته های تحقیق نشان داد که بین ویژگی های فردی مدیران (سن، سابقه کار، جنسیت ، رشته تحصیلی، سطح تحصیلات) با فرهنگ سازمانی از نظر آماری ارتباط وجود دارد.

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه

فرهنگ سازمانی موضوعی است كه به تازگی در دانش مدیریت و در قلمرو رفتار سازمانی راه یافته است. به دنبال نظریات و تحقیقات جدید در مدیریت، فرهنگ سازمانی دارای اهمیت روزافزونی شده و یكی از مباحث اصلی و كانونی مدیریت را تشكیل داده است. جمعیت شناسان، جامعه شناسان و اخیراً روان شناسان و حتی اقتصاددانان توجه خاصی به این مبحث نو و مهم در مدیریت مبذول داشته و در شناسایی نقش و اهمیت آن نظریه ها و تحقیقات زیادی را به وجود آورده و در حل مسائل و مشكلات مدیریت به كار گرفته اند (شجاعی،1384،ص12).

ما در این پژوهش سعی داریم تا رابطه بین فرهنگ سازمانی و مولفه های آن را با خلاقیت مقایسه کنیم و مشخص کنیم چه رابطه بین این دو شاخص وجود دارد . اهداف ویژه تحقیق بررسی تک تک مولفه های فرهنگ سازمانی با خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان می باشد . در این فصل ابتدا بیان مساله و اهمیت و ضرورت انجام پژوهش ارایه شده سپس اهداف و سوالات تحقیق و تعریف نظری و عملیاتی متغیر ها آمده است.

2-1- بیان مسئله

یکی از تحولات اساسی که در مدیریت امروزی شکل گرفته است تحول در نحوه ی نگرش به سازمان است. تا قبل از دو دهه پیش چنین تصور می شد که سازمان ها ابزار عقلایی برای ایجاد هماهنگی و کنترل افراد در جهت دستیابی به اهداف بوده و دارای سطوح عمودی از بخش ها، قسمت ها و واحدها می باشند و مبتنی بر روابطی از قدرت هستند. ولی امروزه اذعان می شود که سازمان ها چیزی بیشتر از این موضوع بوده و توجه به موضوعاتی همچونجو سازمانیو فرهنگ سازمانی به عنوان پدیده های نسبتاً جدیدی در مطالعات سازمان و مدیریت نوین بیشتر مد نظر بوده و در دهه های اخیر به شدت فراگیر شده است(گلومس،2007،ص35).به عقیده ی رابرت کویین برای شناخت سازمان و رفتارها و عملکرد کارکنان، شناخت فرهنگ گامی اساسی و بنیادی است، زیرا با اهرم فرهنگ به سادگی می توان انجام تغییرات را تسهیل و جهت گیری های جدید را در سازمان پایدار کرد. از این رو فرهنگ سازمانی یک عامل اساسی در موفقیت و تحقق اهداف بلند مدت سازمان می باشد(رها عزآبادی،1379). از نظر گلومس و همکارانش، فرهنگ سازمانی تعیین کننده ی تفکرات، احساسات و اعمال یک سازمان می باشد(گلومس،2007،ص35). و بر روی تمامی جنبه های سازمان اثرگذار بوده و در هر سازمانی پدیده ای به دور از تأثیر فرهنگ نیست.ریشه و عوامل اصلی موفقیت یا شکست مؤسسات و سازمان ها در فرهنگ سازمانی شان جستجو می شود. فرهنگ سازمانی شکاف بین متغیرهای اثرگذار سازمان رسمی و چگونگی انجام واقعی کار را هویت می بخشد(آقایی فیشانی،1387،ص18).

رابینز (1991) در تعریف خود در مورد خلاقیت چنین می گوید: خلاقیت به معنی توانایی ترکیب ایده ها در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین این ایده هاست.

لوتانز نیز خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه ها و رهیافت های افراد و یا گروه ها در یک روش جدید تعریف می کند.

به همین دلیل لازم است که مدیران از فرایند مدیریت خلاقیت در سازمان ها آگاه باشند و توسط فرآیند هایی آن را تشویق نمایند تا سازمان ها با بکارگیری خلاقیت بتوانند اثربخش شده و قادر باشند راه های جدیدتر، بهتر و خلاق تر انجام وظایف را بیابند. همچنین افزایش سطح خلاقیت سازمانی باعث میشود که سازمان ها در رویاروی با بحران ها انعطاف پذیر تر و به طور منطقی با مسائل و تنگناها برخورد کنند و در صورت نیاز به تغییر و تحول در سازمان، پس از بررسی دقیق و عالمانه، آن را اعمال کنند. از آنجایی که عمده کار و فعالیت انسان ها در سازمان ها انجام می گیرد، مدیران می توانند ظهور خلاقیت را در سازمان ها با ایجاد زمینه ی مناسب سرعت بخشند(آقایی فیشانی،1387) و این تحقق نخواهد پذیرفت، مگر اینکه خود مدیران دارای افق های فکری خلاقانه باشند.

با توجه به بخشهای کاری جمعیت هلال احمر که در امور بهداشتی، آموزشی کمک رسانی و بخش خدمات توانبخشی فعالیت دارد باید موضوع خلاقیت و فرهنگ جدی گرفته شود.از آنجایی که مدیران جمعیت باید در مواقع ضروری بسیار مشکل و خطرناک تصمیمات سریع و درستی را بگیرند برای کمک رسانی به آسیب دیدگان مسائل آموزش و بهداشتی از این رو خلاقیت این مدیران در مواقع اضطراری بسیار حائز اهمیت میباشد.از این رو سعی شده تا در این تحقیق به بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت مدیران جمعیت پرداخته شود.

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

فرهنگ سازمانی با آنکه پیشینه ای دراز دارد ولی موضوعی است که به تازگی در دانش مدیریت و به ویژه در قلمرو بالندگی سازمانی و رفتار سازمانی راه یافته است. فرهنگ از دیرباز برای شرح کیفیت زندگی جامعه ی انسانی به کار برده می شده و درباره ی آن سخن بسیار رفته است. ولی درباره ی فرهنگ سازمانی یا آنچه خمیرمایه ی کار و رفتار مردمان در سازمان است تا این سال ها سخن اندک و کوتاه گفته شده است. فرهنگ سازمانی یکی از عوامل موفقیت یا ناکامی سازمان ها در محیط پویا و در حال تحول کنونی است (شجاعی، 1384، ص19). با افزایش انگیزش در میان کارکنان، دادن آزادی عمل و تفویض اختیار، ایجاد گروه های کاری و حمایت متقابل اعضاء گروه در جهت ترکیب اندیشه های متفاوت، اعطای پاداش و تشویق، ارتقای شغلی، اعتماد کردن و باور داشتن به افراد، عدم ارزیابی های بی مورد و وقت گیر، ایجاد فضای کاری آرام و بدون ترس و بیم، حمایت سازمانی، تقویت همکاری های متقابل و ایجاد هماهنگی مناسب با کارکنان، ایجاد جذابیت کاری برای کارکنان، عدم اجبار به شغل نامناسب به افراد، در اختیار قرار دادن منابع مهمی چون زمان و تخصیص منابع مالی جهت ایجاد انگیزه در افراد، احساس هدف مشترک بین کارکنان و مدیران و ایجاد هسته های پژوهشی و نوآورانه در سازمان از جمله عوامل مهمی هستند که مدیران با تأثیر بر آنها زمینه های شکوفایی و توسعه ی خلاقیت را در خود و کارکنان فراهم ساخته و به ارتقاء و پیشرفت سازمان خود کمک می نمایند(رها عزآبادی،1379،ص28). مدیران جمعیت هلال احمر با بررسی تعداد کثیری از کارمندان و امداد گران زن و مرد با نیاز های متفاوت جسمی و روانی و استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و توانایی های آنها روبرو هستند.لذا ضرورت این تخصیص برای بررسی فرهنگ سازمانی و رابطه آن با خلاقیت از دیدگاه مدیران جمعیت هلال احمر استان زنجان برای ایجاد تحولات و بهره وری و ارتقا سازمانی جمعیت هلال احمر ضروری تلقی میشود.ضرورت دارد که مدیران متوجه شوند چقدر خود دارای خلاقیت هستند و تا چه حد ریسک پذیر و دارای ایده های نو هستند و چقدر برای ارتقا سطح کیفی سازمان تلاش میکنند.

4-1- اهداف تحقیق

1-4-1-هدف کلی تحقیق: رابطه ی فرهنگ سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

2-4-1- اهداف ویژه:

1- تعیین رابطه بین مولفه ی نوآوری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

2- تعیین رابطه بین مولفه ی ریسک پذیری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

3- تعیین رابطه بین مولفه ی رهبری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

4- تعیین رابطه بین مولفه ی حمایت سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.