• اثبات شخصیت

• جوان و محیط اجتماعی

• اسلام و صفات شخصیت

• شخصیت فرزندان

• بشر و خواهش عزت نفس

• عزت نفس و آزادگی

• مراعات شرف كودك در خانواده

• آئین اسلام و عزت نفس

بخش سوم: خانواده و مسائل نوجوانان و جوانان 39-31

بخش اول: تربیت و مسائل عاطفی

الف: خانواده و تربیت

• وظایف والدین

2. سخنی دیگر درباره نخستین مربی كودك

2. معلم اول كودك

• پی ریزی قواعد زندگی

5. خانواده و تربیت

5. شریفترین خدمت

5. مراقبت ها در هفت سال سوم

5. تمایلات نوجوان و جوان

5. توجه به نیاز آنان

5. مهرطلبی آنان

5. هدایت نوجوان و جوان

ب: نیاز به محبت 43-40

• جلوه های مهرطلبی

2. جدائی های طولانی

2. مهرورزی به هنگام بازگشت

2. چهره متبسم

2. چند نكته مهم

بخش چهارم: نقش پدر 50-44

الف: اخلاق پدر

• همدمی با فرزندان

2. در برابر حرف حق

2. اما سخنی هم با شما

ب: بیگانگی با فرزندان

• جوش كار و تلاش

2. سر در لاك خود

ج: نزاع در خانه

• خانه جهنمی

2. سعادتمندی كانون

2. گریز از خانه

2. آثار بد خشونت ها

بخش پنجم: نقش مادر 54-51

الف: اخلاق مادر

• مادر واخلاق اسلامی

2. حوصلة مادر

ب: مادر و رازهای فرزندان

• مادر بهترین رازدار

2. چند نكته مهم

ج: جنبه های مذهبی مادر

• مادر و مذهب

2. نیاز به ایمان

2. كنترل روابط

2. در برابر عبادت فرزندان

بخش ششم: احساس نابسامانی در خانواده 62-54

الف: تبعیض در خانه

• ارجحیت پسر بر دختر

2. در آموزش علم

2. مساله كار در خانه

2. مراقبتها در ابراز عواطف

ب: تحقیر در خانه

• جوان و مسالة تحقیر

2. انتقادپذیری از فرزندان

2. چند نكته مهم

ج: آزادی فرزندان در خانه

• جوان و آزادی

2. نوع آزادی

2. نكته ها در كنترل

د: احترام والدین

• سئوالی در ذهن جوان

2. نیكی به پدر و مادر

2. رعایت حرمت فرزندان

بخش هفتم: نكته های مهم در روابط والدین و فرزندان 65-63

• جبران خطای تربیتی

2. وظیفة والدین

2. توقف رشد عقلی

2. آسیبهای روحی

2. زیاده روی در محبت

2. بدترین پدران

بخش هشتم: دومین كلاس تربیت (مدرسه) 76-66

• مدرسه و تكوین شخصیت كودكان و نوجوانان

2. همگامی خانه و مدرسه

2. نقش مدرسه در انتقال ارزشها

2. رفتارهای مذهبی چگونه تبلور می یابد؟

2. هشیاریهای فرهنگی در پاسداری از سلامت و رشد مطلوب

2. مهاجمان فرهنگی كیستند؟

2. هدف مهاجمان فرهنگی چیست؟

2. رسالت اولیاء و مربیان و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی

منابع مورد استفاده:

 

بسمه تعالی

تحقیقات كاربرد مواد آموزشی:

مقدمه:

تقدیم این تحقیقات به آن معلمان و مربیان و اساتیدی كه شغل مقدس تدریس را با همه مشكلات و زحماتش و با توجه به تأثیر والای این وظیفه بزرگ اجتماعی، و با رضایت تمام پذیرفته اندو میدانند كه اگر امروز قدر كار بزرگ آنها كوچك شمرده شود فردا در برابر رسول و اهل بیت پاكش یعنی مربیان و معلمان والامقام بشری سرافراز و آبرومند خواهند بود.

و در ادامه تقدیم می دارم به آن جوانان و نوجوانان برومندی كه زحمات معلمان آگاه و دلسوز خود را پاس می دارند و وجود آنها را در راه سعادت خود عزیز می شمارند و محبت آنها را همیشه در دل پاكشان زنده می دارند تا فردا در برابر رسول خدا و اولیای گرامی او عزیز و موجب روشنی چشم استادان خویش باشند.

چنانكه در میان شما رسولی از خودتان فرستادیم تا آیات ما را برای شما تلاوت كند و دلها و نفسهای شما را از جهالتها و زشتیها و آلودگیها پاك نموده به اخلاق و فضایل انسانی رشد و كمال بخشد و همچنین شما را تعلیم كتاب و حكمت دهد و آنچه را كه در قدرت و امكان شما نبوده تا بفهمید به شما بیاموزد. بنابراین مرا كه خالق و منعم شما هستم همیشه بیاد داشته باشید تا من هم به لطف بیشتر و عنایتهای آینده شما را یاد كنم[1].

 

بخش اول: تربیت

تربیت و قلمرو آن

تربیت بطور خلاصه عبارت است از پرورش و رشد دادن استعدادهایی كه آفریدگار جهان در وجود انسان جهت سعادت و كمال او بودیعت گذاشته است.

با این تعریف اجمالی موضوعات زیر در امر تربیت مورد دقت و توجه قرار می گیرد:

• تربیت كننده با داشتن هدف معین و علاقمندی كافی و آگاهی كامل به اهمیت و ارزش تربیت این مسئولیت مقدس را می پذیرد.

• او از تجربه ها و اطلاعات لازم بهره مند می باشد و از اصول و مبانی تربیت عالم و آگاه و خودش نیز از فضایل اخلاقی و مزایای تربیتی برخوردار است.

• تربیت كننده نسبت به موقعیت فرد یا افراد مورد تربیت و استعدادهای جسمی و روحی آنها آشنایی كامل دارد و می داند كه چگونه انسانهایی را برای چه جامعه ای باید بسازد.

• مربی به وضع و شرایط محیطی كه در آن زندگی می كند و نیازهای اساسی آینده جامعه خود كاملاً آگاه است و فعالیت خود را متناسب با آن نیازها بكار می اندازد.

• كار و فعالیت مربی مبتنی بر طرح و برنامه حساب شده و متوجه به هدفهای صحیح و مطلوب جامعه و متكی بر روش متناسب با این هدفها انجام می گیرد.

• مسئول تربیت برای پیشبرد اهداف مقدس خویش ناگزیر است وسایل كار برای خود و افراد مورد تربیت متناسب با شرایط و امكانات زمان داشته باشد زیرا می داند كه هیچ كاری بدون وسیله متناسب به انجام نمی رسد.

• در جامعه ای كه اكثریت قریب به اتفاق آن مسلمانند مربی آگاه می كوشد تا برای پایداری و استواری یك جامعه مترقی و مستقل اسلامی افرادی مؤمن و صاحب رشد و متخلق به اخلاق اسلامی و خدمتگزار به جامعه خود تربیت كند.

پایه های اساسی تربیت

تمایلات انسانی و غرائز طبیعی بمنزلة پایه های اساسی است كه تربیت بر روی آنها بنا می شود. یا بعبارت دیگر، تربیت عبارت از تعدیل خواهشهای طبیعی و تنظیم كیفیت بهره برداری از نیروهای غریزی است.

«خوی و منش عبارت است از غرائزی كه شغل و تجربه آن را بگونه ای مختلف رنگ كرده و مانند كاشی كار ماهری پهلوی هم چیده است.»[2]

موقعیكه آداب و رسوم تربیت بر اثر تكرار و ممارست، رنگ عادت بخود می گیرد و بصورت خلق و خوی ثابت در می آید، آدمی بر طبق آن از سرمایه های طبیعی خود استفاده می كند و به آسانی، غرائز در مجاری عادات بجریان می افتند.[3]

«عادات به محض آنكه تشكیل یافتند با بهره برداری از ذخیرة فعالیتهای ذاتی آدمی، به وجود خود ادامه می دهند و لاینقطع این فعالیتها را به میل خودشان تحریك می كنند، تقویت می نمایند، تفكیك می سازند، متمركز می كنند و از غرائز خام و نامنظم، دنیائی مطابق میل خود بوجود می آورند به طوری كه می توان گفت آن موجود نه مخلوق عقل است و نه زائیده غریزه، بلكه مصنوع عادات می باشد.»[4]

اشاراتی كوتاه و مختصر به مراحل تربیت

پیامبر اسلام (ص) سنین میان تولد تا 21 سالگی را كه با اهمیت ترین مرحله تربیتی است به سه مرحله تقسیم نموده است، و در قالب یك حدیث می فرمایند: «فرزند، در هفت سال اول سید و آقا است، و در هفت سال دوم بنده، مطیع و فرمانبردار است، و در هفت سال سوم وزیر، طرف شور و مسئول است.»[5]

مراحل تربیت را از نظر اسلام می توان در دو مرحلة پیش از تولد و بعد از تولد بررسی نمود، مرحلة پیش از تولد شامل پیش بینی های لازم در انتخاب همسر جهت انتقال صفات و ویژگیهای مطلوب به كودك، تدابیر لازم به هنگام انعقاد نطفه و دوران جنینی و زایمان، مرحله بعد از تولد را می توان به پنج مرحله عمده تقسیم نمود:

كودكی، نوجوانی، جوانی، بزرگسالی، پیری كه ما از ذكر توضیحات این مراحل فوق خودداری می كنیم.[6]

اهدافتربیتی

• هدفداری جهان عموماً و انسان خصوصاً به عنوان یك هدف تربیتی است

تعلیم و تربیت اسلامی نخست این واقعیت تحول آفرین را به انسان متذكر می شود كه دستگاه خلقت عبث و بیهوده برای بازی نیست و قرآن می فرماید: «آسمان و زمین را با هر چه میانشان هست بیهوده نیافریدیم این گمان كسانی است كه كافرند وای از جهنم برای آن كسانی كه كافرند.»[7]

و همچنین در مورد هدفدار بودن خلقت انسان با صراحت و قاطعیت تمام می فرمایند:

«گمان می كنید شما را بیهوده آفریدیم و بسوی ما بازگشت نخواهید كرد.»[8]