دانلود پایان نامه ارشد : بررسی صنایع بدیعی در دیوان ازرقی هروی

1-2- پیشینه ی تحقیق ————

1-3- روش گرداوری مطالب ———-

فصل دوم معرفی ازرقی هروی

2- ازرقی هروی زندگی و سبک شعری او … بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

2-1شناسنامه ی ازرقی————–

2-2- ممدوحان ازرقی—————

2-3 آثار ازرقی–

2-4- سبک و سیرت ازرقی ———-

فصل سوم: بدیع و پیشینه ی آن

3- بدیع وپیشینه ی آن————-

3-1- نگاهی به آثار بدیع معاصر——-

فصل چهارم: بدیع لفظی

4- بدیع لفظی—–

4-1- صنایع لفظی بدیع————-

4-1-1-2-1- ترصیع—————-

4-1-1-2-2- موازنه —————-

4-1-1-2-3- تضمین المزدوج——-

4-1-2- جناس—

4-1-2-1- جناس تام————-

4-1-2-2- جناس مرکب ———

4-1-2-3- جناس مضارع ———

4-1-2-4- جناس لاحق ———-

4-1-2-5- جناس مُطرف ————

4-1-2-6- جناس خط ————–

4-1-2-7- جناس ناقص یا مُحرّف—–

4-1-2-8- جناس اشتقاق یا جناس ریشه بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

4-1-2-9- جناس شبه اشتقاق ——-

4-1-2-10- جناس زاید————-

4-1-2-10-1- جناس مُطرف یا مُزید(مختلف الاول)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——

4-1-2-10-2- جناس وسط(مختلف الوسط) بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

4-1-2-10-3- جناس مُذّیل(مختلف الآخر)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

4-1-3- تکرار——

4-1-3-1- تکرار واک یا واج آرایی—–

4-1-3-2- تکرار واژه—————-

4-1-3-2-1- رد الصدر الی العجز——

4-1-3-2-2- رد العجز الی الصدر——

4-1-3-2-3- ردالصدر الی الابتدا —–

4-1-3-2-4- ردالصدر الی العروض—–

4-1-3-2-5- ردالعروض الی الابتدا —-

4-1-2-3-6- ردالعروض الی العجز—–

4-1-3-3- تکرار یا تکریر ————

4-1-3-4- التزام یا اعنات ———–

4-1-3-5- تتابع اضافات————-

فصل پنجم: بدیع معنوی

5- بدیع معنوی—-

5-1- تشبیه ——

5-1-1- انواع تشبیه به اعتبار طرفین تشبیهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

5-1-1-1- تشبیه محسوس به محسوس بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

5-1-1-2- تشبیه معقول به محسوس –

5-1-1-3- تشبیه محسوس به معقول –

5-1-1-4- تشبیه معقول به معقول —

5-1-2- انواع تشبیه به اعتبار مفرد یا مرکب بودن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——

5-1-2-1- تشبیه مفرد به مفرد——-

5-1-2-2- تشبیه مفرد به مرکب —–

5-1-2-3- تشبیه مرکب به مرکب —-

5-1-3- انواع تشبیه به اعتبار تعدد طرفین بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————

5-1-3-1- تشبیه ملفوف————

5-1-3-2- تشبیه مفروق ————

5-1-3-3- تشبیه جمع————–

5-1-3-4- تشبیه تسویه(مزدوج)——

5-1-4- انواع تشبیه از جهت وجود یا عدم وجود ادات تشبیه ————–

5-1-4-1- تشبیه مرسل————-

5-1-4-2- تشبیه مُؤکَّد ————-

5-1-5- انواع تشبیه از جهت ذکر یا عدم ذکر وجه شبه بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد–

5-1-5-1- تشبیه مُفَصَّل ————

5-1-5-2- تشبیه مُجمل————

5-1-5-3- تشبیه بلیغ————–

5-1-6- اَقسام دیگر تشبیه ———–

5-1-6-1- تشبیه مشروط———–

5-1-6-2- تشبیه تفضیل ————

5-1-6-3- تشبیه خیالی ————

5-6- جمع ——

5-7- تفریق —–

5-8- تقسیم —–

5-9- جمع با تفریق —————

5-10- جمع با تقسیم ————-

5-2- استعاره——

5-2-1- اَنواع استعاره —————

5-2-1-1- استعاره ی مصرحه(تحقیقیه) بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

5-2-1-2- استعاره ی مکنیه یا باالکنایه-

5-2-1-2-1- استعاره ی مکنیه به صورت اضافیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———

5-2-1-2-2- استعاره ی مکنیه به صورت غیر اضافیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—-

5-3- مجاز——-

5-3-1- انواع مجاز-

5-3-1-1- مجاز مُرسل به علاقه ی کلیت و جزئیتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——-

5-3-1-2- مجاز مُرسل به علاقه ی آلیه-

5-3-1-3- مجاز مُرسل به علاقه ی حال و محلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———

5-3-1-3-1- ذکر محل و اراده ی حال-

5-3-1-4- مجاز مُرسل به علاقه ی سبب و مُسبَّب بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——

5-4- کنایه ——-

5-4-1- انواع کنایه-

5-4-1-1- کنایه از موصوف———-

5-4-1-2- کنایه از فعل یا مصدر——

5-4-2- انواع کنایه از لحاظ انتقال معنای مقصودبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——–

5-4-2-1- کنایه قریب ————-

5-4-2-2- کنایه بعید—————

5-4-2-3- ایماء —

5-4-2-4- رمز—-

5-4-2-5- تعریض —————-

5-5- مبالغه و اغراق —————-

5-12- تضمین—-

5-13- تلمیح —-

5-14- حرف گرایی—————-

101

5-15- مراعات نظیر—————-

101

5-16- تضّاد ——

103

5-17- مقابله —–

105

5-18- ارسال المثل یا تمثیل———

106

5-19- ارصاد و تسهیم ————–

107

5-20- ازدواج—–

108

5-21- ایهام ——

109

5-21-1- ایهام تبادر —————

5-22- اِعداد ——

110

111

5-23- سیاقه الاَعداد —————

112

5-24- مدح شبیه به ذّم ————-

113

5-25- ذّم شبیه به مدح ————-

113

5-26- لف و نشر —

114

5-27- تنسیق الصفات ————–

116

5-28- حسن تعلیل —————-

117

5-29- طرد و عكس —————-

118

5-30- پارادكس یا متناقض نما ——

119

5-31- حس آمیزی —————-

120

5-32- تجاهل العارف —————

121

5-33- ذووجهین –

122

5-34- لغز ( چیستان ) ————-

122

5-35- سوال و جواب —————

123

5-36- موقوف المعانی ————–

124

5-37- حسن تخلص —————

125

5-38- حسن مطلع —————-

126

5-39- استتباع —

127

فصل ششم : نتیجه گیری و پیشنهاد ها

نتیجه گیری —

-پیشنهاد ها

129

130

فهرست منابع و مآخذ ———-

131

چكیده ی انگلیسی

132

چکیده:

صنایع بدیعی از هنر های شاعران زبر دست به شمار می رود. ارزقی هروی را می توان شاعر توانمند قرن پنجم به حساب آورد که ضمن طبع آزمایی ،در قالب های مختلف شعری مانند قصیده ، قطعه ، رباعی و … ازاین صنایع استفاده کرده است.

به نظر می رسد که ایشان در زمینه ی شعر و شاعری از عنصری و ابوالفرج رونی درس گرفته است.

در این تحقیق که موضوع آن بررسی صنایع بدیعی در دیوان ارزقی هروی می باشد ، صنایع مورد نظر در شعر شاعر مذکور تحلیل و بررسی شده است تا دانش پژوهان با آثار و صنایع در دیوان اشعار ش آشنا شوند.

وی در حوزه ی بدیع لفظی از برخی صنایع استفاده ی بیشتری کرده است که می توان به : موازنه ، جناس اشتقاق ، جناس وسط و آخر ، تکرار ،ردالصدر الی العجز و … اشاره کرد .

و در حوزه بدیع معنوی به : انواع تشبیه ، انواع استعاره ، کنایه ، اغراق ، تلمیح ، مراعات نظیر ، تضاد و … اشاره ی بیشتری کرده است.

کمترین فنون بدیعی در شعر ارزقی هروی در لفظ عبارت است از : ترصیع ، تضمین المزدوج ، شبه اشتقاق ، رد العروض الی الابتدا و … و در حوزه بدیع معنوی : حرف گرایی ، پارادکس ، ذو وجهین ، اعداد ، سیاقه الاعداد ، لغز (چیستان) و … می باشند .

کلید واژه ها: ازرقی هروی، صنایع ، شعر ، بدیع ، لفظ ، معنا .

مقدمه

از زمانی که سخن بوده سخن موزون و غیر موزون نیز بوده است. سخنی موزون است که در روح شنونده، خاصیت اثر گذاری داشته باشد و به زیور محسنات لفظی و معنوی آراسته باشد که تشخیص آن به غیر از شناخت بدیع و دیگر فنون ادبی میسر نیست. در هر شعری باید به زیبایی لفظ و معنی توجه داشت. حسن و قبح آن را شناخت. با آمیزش لفظ و معنی(صنایع بدیعی) بسیاری از صنایع در لفظ(صنایع لفظی) و بسیاری از صنایع در معنا(صنایع معنوی) مشخص می گردد.

اغلب صاحب نظران علوم بلاغی این فن را در سه بخش بررسی کرده اند معانی ، بیان و بدیع که تشبیهات ، مجازات و کنایات همواره در فن بیان مورد بحث قرار می گیرد اما نگارنده ی این سطور با توجه به اینکه در صدد بررسی همه ی ابیات دیوان ازرقی هروی بوده و چون تعدادی از صاحب نظران علوم بلاغی صنایع مذکور را در زمره ی صنایع بدیعی آورده اند ، لذا با پاره ای تساهل بر آن شد تا ابیاتی حاوی این فنون را در ذیل تحقیق بگنجاند ، انشاء الله در هر حال مفید فایده باشد.

معمولاً هر شاعر و نویسنده ای در عصر خویش دارای سبک و ویژگی های مختص به خود بوده است. مثلاً فخرالدین اسعد گرگانی که به نظم داستان «ویس و رامین» همت گماشت منشأ روش جدیدی در داستان سرایی گردید. ناصر خسرو هم از اینکه مباحث و اصطلاحات فلسفی را در شعر وارد کرده او صاحب سبک بود و …

ازرقی هروی هم از شاعرانی است که در زمینه ی صنایع بدیعی دارای اختصاصات شعری است. ایشان در آوردن خیالات باریک، تصاویر ذهنی،انواع تشبیه و… به موفقیت رسیده است.

هر چند این صنایع هم در دوره های اولیه ی شعر فارسی(قرن سوم) وجود داشته و در قرن چهارم با ظهور بزرگانی مانند فردوسی، نشاط و طراوت خاصی پیدا کرده است، در شعر شاعران قرن پنجم و ششم همانند منوچهری، لامعی، انوری، عثمان مختاری، ازرقی هروی و سنایی ادامه یافته تا اینکه در دوره های بعد (قرن هفتم و هشتم) سعدی، مولانا و حافظ این فن را به اوج ترقی رساندند.

ابوبکر زین الدین بن اسمعیل ورّاق هروی از شاعران معروف اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم می باشد. از آن جایی که با خواجه عبدالله انصاری، آن پیر روشن ضمیر به خاطر همشهری بودن آشنایی داشته معلوم است که وی اهل هرات است. تاریخ تولد و وفات او همانند کهنه کتابی است که اول و آخر آن افتاده است ، فقط در تذکره ها تاریخ رحلت وی را برخی در 526 و برخی در 527 آورده اند. اولین دستگاه حکومتی که ازرقی با آن آشنایی داشته دستگاه شهریاری ابوالفوارس طغانشاه بن ارسلان سلجوقی است که ازرقی در خدمت این شاه زاده مقام و مرتبتی خاص داشته است. غیر از طغانشاه، ازرقی امیران شاه بن قاورد از سلاجقه ی کرمان را مدح گفته است.

دیوان قصاید ازرقی که از آثار بسیار مهم و ارزنده ی اوست و در قالب قصیده، قطعه و رباعی سروده شده، مشتمل بر مهمترین بحور عروضی و اوزان شعری زیر است، از جمله: بحرهای مجتث، رمل، مضارع و …

شعر ازرقی دارای صور خیال و آرایه های جالبی است. وی شاعر تلمیح، تشخیص، تشبیهات عقلی و خیالی و وهمی است. او استاد تلفیقی این آرایه هاست.شمار قابل توجهی از تشبیهات او از تلمیحات مذهبی نشأت گرفته است. در تشبیهات او عامل اغراق دارای اهمیت بسیار است.

پند و نصیحت هایی که گاهی در قصایدش می اورد نشانه ی بلوغ اندیشه های اوست. ممدوح شاعر با نه مفهوم دیانت، دین، هدایت، نصر، علم، خرد، سخاوت، ظفر و روان ستایش می شود.

در این تحقیق ابتدا ضمن تعاریفی اصطلاحی و لغوی از کتب بدیع نویسان معروف، با مراجعه به دیوان اشعار شاعر مذکور ابیاتی که مربوط به صنایع بدیعی در دیوان ازرقی وجود داشته استخراج و فیش برداری نموده و همچنین ابیاتی از سروده های شاعران دیگر به عنوان شاهد آورده شده و در پایان شواهدی را به عنوان نمونه از دیوان شاعر مورد بحث ذکر و شماره های دیگر ابیات را برای ارجاع در ذیل ذکر نموده ایم.

این رساله از شش فصل تشکیل شده است. فصل اوّل به کلیات اختصاص دارد که شامل: هدف تحقیق، پیشینه ی تحقیق و روش گردآوری مطالب می باشد. فصل دوم به معرفی ازرقی هروی می پردازد که شامل: زندگی، سبک شعری، ممدوحان ازرقی، آثار ازرقی. فصل سوم بدیع و پیشینه ی آن را در بر دارد که در آن نگاهی انتقادی به آثار بدیعی معاصر آمده است. در فصل چهارم به بدیع لفظی پرداخته شد. در فصل پنجم بدیع معنوی مدّ نظر قرار گرفت و سرانجام در فصل ششم نتیجه گیری و پیشنهادها آورده شده است.

1-1- هدف تحقیق

هدف از نگارش این تحقیق، بررسی دیوان اشعار ازرقی هروی از حیثِ کاربردِ صنایع بدیعی است. در این تحقیق تلاش شد آن دسته از ابیاتی که ازرقی برای آرایشِ آن، از زیورهای بدیع لفظی و معنوی بهره برده، بررسی شود تا مورد استفاده ی دوستداران ادبیات قرار گیرد.

1-2- پیشینه ی تحقیق

کاربرد صنایع بدیعی در دیوان بسیاری از شاعران از آغاز شعرِ دری تا کنون بررسی شده است. اما در زمینه ی کاربرد صنایع بدیعی در دیوان ازرقی هروی تاکنون هیچ گونه کاری انجام نشده است. آنچه مشخص است این است که دیوان اشعار این شاعر در سال 1336 توسط آقای سعید نفیسی تصحیح شده است.

1-3- روش گردآوری مطالب

روش گردآوری مطالب بنا بر روش معمول رشته های علوم انسانی بیشتر به صورت کتابخانه ای بوده است. بدین صورت که ابتدا منابعی در زمینه ی علم بلاغت و بدیع مطالعه گردید. سپس دیوان اشعار ازرقی هروی بارها و با دقّت نظر خاصی مطالعه شد. سپس کاربردِ صنایع بدیعی به صورت جداگانه فیش برداری، و ابیاتی هم به عنوان شاهد مثال از دیوان این شاعر استخراج گردید. برای آن دسته از صنایعی که نیاز به تعریف و توضیح داشت با استمداد از کتب بلاغی موجود، توضیحاتی آورده شد. کتب مورد استفاده بیشتر از اساتید راهنما ، مشاور، کتابخانه های دانشکده ی ادبیات،دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج،دانشگاه آزاد و پیام نور گچساران جمع آوری شد.

2- ازرقی هروی، زندگی و سبک شعری او:

ازرقی هروی از جمله شاعران معروف قرن پنجم و ششم است. وی بعد از رودکی، فردوسی، عنصری، فرخی، ناصر خسرو و مسعود سعد سلمان؛ از بهترین شاعران خراسانی است که در ردیف شاعرانی چون ابوالفرج رونی، لامعی گرگانی، امیر معزّی، رشید وطواط و عثمان مختاری نام برده می شود.

ازرقی هروی سبکی خاص و تعبیراتی مختص به خود دارد که اشعارش این گونه نسبت به شاعران هم عصر خود دارای دشواری خاصی است. شیوه ی خیال پردازی، تصویر سازی و مضمون آفرینی، فراوانی صنایع و فنون بدیعی در اشعار ازرقی سبب امتیاز وی از هم عصرانش شده است. روش او در شعر سرایی به گونه ای که می تواند طلیعه ی خروج از سبک خراسانی و زمینه ی ظهور سبک عراقی به حساب آید برخی خصوصیات دیگرِ شعرِ او باعث شده است که عامه ی خوانندگان در بهره گیری مستقیم از شعر او دچار اشکال شوند.

اوزان و بحور شعری خاصی در شعر ازرقی مشاهده می گردد که مهمترین این اوزان عبارتند از:

– بر وزن و بحر فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن(رمل مثمن محذوف)، مطلعی از یک قصیده را آورده است:

می رود سنجاب گون بر چرخ از دریا بخار

می کند پر حواصل بر سر عالم نثار(ازرقی،1336: 4)

– بر وزن و بحر فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن(رمل مثمن مخبون محذوف)، سروده است:

باز بر طرف مه از غالیه طغرا دیدم

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب