در این تحقیق، تعداد 11 گونه آفت گندم از مازندران به شرح زیر جمع­آوری و شناسایی شدند:

Eurygaster integriceps (Hem.: Scutelleridae) , Eurygaster maura (Hem.: Scutelleridae), Aelia furcula (Hem.: Pentatomidae), Aelia virgata (Hem.: Pentatomidae), Diuraphis noxia (Hom.: Aphididae), Sitobion avenae (Hom.: Aphididae), Shizaphis graminum ­(Hom.: Aphididae), Anisoplia austriaca (Col.: Scarabaeidae), Oulema melanopus (Col.: Scarabaeidae), Haplothrips tririci (Thy.: Phalaeothripidae), Leptophyes albovittata (Orth.: Tettigonidae), Saga sp. (Orth.: Tettigonidae)

زمان ظهور حشرات کامل زمستانگذران سوسک برگخوار غلات از دهه دوم اسفند شروع و در دهه­ سوم اسفند به اوج رسید. جفت­گیری در نیمه دوم اسفند رخ داد و تا پایان اسفند ادامه داشت. اولین تخم در دهه اول و حداکثر تعداد تخم در دهه دوم فروردین شمارش گردید. اولین لاروها در نیمه فروردین، حداکثر تعداد لارو در اواخر فروردین و آخرین لاروها در پایان دهه دوم اردیبهشت مشاهده گردیدند. حشرات کامل نسل جدید در دهه اول خرداد مشاهده گردیدند. میانگین تعداد تخم گذاشته شده 21 عدد و میانگین تعداد لارو منتج از تخمریزی هر سوسک ماده 17 عدد بود. فاصله بین جفتگیری تا تخمریزی سوسک برگخوار غلات 6 روز، طول دوره جنینی 16 روز، طول دوره لاروی 31 روز و طول دوره شفیرگی 2 هفته بدست آمد. این آفت در استان مازندران یک نسل دارد

واژه های کلیدی: گندم، آفات، مازندران، سوسک برگخوار غلات

فصل اول

كلیات

1-1. معرفی عمومی استان مازندران

1-1-1. مشخصات جغرافیایی

استان مازندران واقع در شمال ایران، با وسعتی معادل 23756 کیلومتر مربع حدود 46/1 درصد از مساحت کل کشور را داشته و هجدهمین استان کشور می باشد. این استان از جنوب با استان های تهران و سمنان و از غرب با استان گیلان و از شرق با استان گلستان همجوار است. مازندران بین 35 درجه و 47 دقیقه تا 38درجه و 5 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 32 دقیقه تا 56 درجه و 14 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است حد شمالی آن دریای خزر و کشور ترکمنستان است (مسگری و همکاران، 1385).

قسمت جنوبی این استان کوهستانی و قسمت شمالی آن جلگه ای ساحلی می باشد. به علت فراوانی نسبی آب فرسایش در کوه ها برتری داشته و آبرفت های ناشی از آن در نزدیکی دریا ته نشین شده و جلگه­ی مازندران را تشکیل می دهد. شکل1-1 نقشه­ی استان مازندران و موقعیت مکانی شهرستان های آن را نشان می دهد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ، استان مازندران شامل 19 شهرستان و 56 شهر با مرکزیت ساری می باشد. بر اساس آخرین نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، مازندران با جمعیتی حدود سه میلیون نفر حدود 3/4 درصد از جمعیت کل کشور را شامل می شود.

شکل1-1- نقشه تقسیمات کشوری استان مازندران (اقتباس از مسگری وهمکاران، 1385)

1-1-2. آب و هوا

رشته اصلی سلسله جبال البرز مانند سدی در جنوب این استان کشیده شده و مانع ورود رطوبت دریای مازندران به نواحی مرکزی ایران می گردد. همین توقف اجباری رطوبت در دامنه های شمالی البرز موجب افزایش بارندگی می­گردد. به همین دلیل زمین های این استان همیشه پوشیده از جنگل های انبوه و مراتع سبز و خرم است که در بهبود هوای استان تاثیر به سزایی دارد و بادهایی که از نواحی غربی می وزد باعث برودت و سردی هوا گشته و گاهی موجب ریزش برف می گردد.

با توجه به توضیحات ذکر شده استان مازندران را بر اساس خصوصیات دما و بارش و توپوگرافی منطقه می‌توان به دو نوع آب و هوای معتدل خزری و آب و هوای كوهستانی تقسیم كرد. آب و هوای كوهستانی خود بر دو نوع معتدل كوهستانی و سرد كوهستانی می‌باشد (بی نام، 1386) .

الف. آب و هوای معتدل خزری: این نوع اقلیم جلگه‌های غربی و مركزی استان تا كوهپایه‌های شمالی البرز را شامل می‌شود. در این نواحی به دلیل كمی فاصله كوهستان و دریا رطوبت تجمع می‌یابد كه پیامد آن می‌توان بارش‌های قابل ملاحظه و دمای معتدل را ذكر كرد .

میانگین بارندگی سالیانه در نوار ساحلی استان برابر با 977 میلی‌متر است. توزیع مكانی آن از غرب به شرق با كاهش همراه است در حالی كه توزیع زمانی آن وضعیتی كم و بیش منظم دارد (حداكثر بارندگی در پائیز و حداقل آن در تابستان اتفاق می‌افتد).

در بررسی پارامتر درجه حرارت نیز مشاهده می‌شود كه به دلیل رطوبت نسبی بالا و زیاد بودن تعداد روزهای پوشیده از ابر، دمای هوا معتدل و دامنۀ دمایی محدود می‌باشد كه این وضعیت منجر به تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های معتدل با یخبندان‌های اتفاقی می‌گردد.

ب. آب و هوای معتدل كوهستانی :با افزایش تدریجی ارتفاع از اراضی جلگه‌ای به سوی دامنه‌های شمالی ارتفاعات البرز و فاصله از دریا، تغییرات خاصی در آب و هوای استان پدیدار می‌گردد. در نوار ارتفاعی 1500 تا 3000 متر، شرایط آب و هوایی كوهستانی حاكم است كه از ویژگی‌های آن می‌توان كاهش میزان بارندگی سالیانه و همچنین كاهش متوسط درجه حرارت ماهانه را ذكر كرد. علاوه بر آن زمستان‌های سرد همراه با یخبندان‌های طولانی و تابستان‌های كوتاه نیز از دیگر مشخصات این اقلیم است.

ج. آب و هوای سرد كوهستانی :در نوار ارتفاعی بالاتر از 3000 متر كه شامل قلل كوهستان‌های دامنه شمالی البرز می‌شود، دمای هوا به‌شدت كاهش یافته و یخبندان‌های طولانی ایجاد می‌شود. در این مناطق ریزش‌ها غالباً به‌صورت برف است كه در دوره طولانی سرد سال روی هم انباشته شده و تا اواسط دوره كوتاه گرم سال نیز دوام دارند. در همین مناطق و در قله كوه‌های دماوند، علم‌كوه و تخته سلیمان، شرایط ایجاد یخچال‌های كوهستانی و انباشت دائمی برف فراهم شده است (مسگری، 1385).

1-1-2. پوشش گیاهی

استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و جنس خاک، از پوشش گیاهی متنوعی از قبیل جنگل های انبوه، چمنزار و استپ برخوردار است. مجاورت دریای مازندران و رشته کوههای البرز سبب شده است که پوشش گیاهی متنوعی به صورت نوارهای مشخص به وجود آیند. به طور کلی، پوشش گیاهی این استان را می توان به جنگل و مرتع تقسیم کرد:

جنگل- از غرب تا شرق استان و از جلگه ساحلی تا ارتفاعات 2500 متری، جنگلهای انبوه خزری، به صورت نواری، دامنه شمالی البرز را فرا گرفته است. در این جنگلها در جهت شمالی – جنوبی و غربی – شرقی بر حسب تغییر شرایط محلی مانند آب و هوا، ارتفاع، جنس خاک و سنگها و شیب دامنه ها تغییرات گیاهی مشخصی به وجود می آید. از این نظر، مازندران یکی از نقاط نادر جهان به شمار می رود. به طور کلی،در این جنگلها غلبه با درختان پهن برگ است که تا ارتفاع 1800متری گسترش دارند. بعد از آن تا ارتفاع 2500متری، درختان سوزنی برگ ظاهر می شوند. بالا تر از آن، شرایط رویش گونه های درختی محدود می گردد و پوشش گیاهی به چمنزار (همانند چمنزارهای آلپی اروپا) تبدیل می شود. در جهت غرب به شرق نیز تغییر گونه های درختی و تراکم جنگل محسوس است. در گذشته جنگل متراکم- تر بوده و گسترش شمالی بیشتری داشته است، ولی به علت رشد جمعیت، توسعه کشاورزی و بهره برداری فزاینده، از وسعت جنگل کاسته شده و حد شمالی آن نیز به کوهپایه های البرز محدود گردیده است (امیر اسماعیلی کناری، 1387). جنگلهای استان از درختهای متنوعی تشکیل شده است که مهمترین آنها عبارتند از بلندمازو، مَمرَز، آزاد، انجیری، توسکا، زبان گنجشک، شاه بلوط، شمشاد، افرا، نمدار، نارون (مَلج یا اوجا) و راش. این جنگلها در اقتصاد، صنایع، اشتغال، شرایط آب و هوایی، آبهای سطحی و زیر زمینی و خاک استان مازندران نقش مهمی دارند (بی نام ،1386).

1-2. وضعیت کشت غلات در ایران

1-2-1. سطح زیرکشت محصولات زراعی کشور

در سال زراعی 90- 1389 سطح زیرکشت محصولات زراعی کشور حدود 7 میلیون هكتار بوده كه از این مقدار 53.2 درصد كشت آبی و 46.8 درصد آن دیم بوده است. در این سال زراعی استان خوزستان با 9.3 درصد بالاترین سطح زراعی برداشت شده را نسبت به استان­های دیگر به خود اختصاص داده است و استان­های فارس و خراسان رضوی به ترتیب با 7 و 7 درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. كمترین سطح با 0.4 درصد متعلق به استان البرز بوده است.

بیشترین سطح محصولات زراعی آبی با 14.5 درصد، متعلق به استان خوزستان می­باشد. استان­های فارس و خراسان رضوی به ترتیب با 11 و 10.5 درصد در رتبه‌های دوم و سوم هستند و این سه استان مجموعاً 35.9 درصد برداشت سطح زراعی آبی سالانه را دارند.

1-2-2 میزان تولید

از اراضی زراعی در سال زراعی 90- 1389 تقریباً 77.2 میلیون تن محصولات مختلف زراعی برداشت شده است به طوری كه 89.9 درصد آن از مزارع آبی و 10.1 درصد بقیه از مزارع دیم حاصل شده است. حدود 32.9 درصد كل تولید زراعی ( تقریباٌ یک سوم ) در سال زراعی 90- 1389 از استان­های خوزستان با 15.8 درصد، فارس با 10.3 درصد، خراسان رضوی با 6.8 درصد بدست آمده است.

از 31 استان كه غلات در آنها برداشت گردیده است، استان­های خوزستان، فارس، کردستان و کرمانشاه به ترتیب با 7/9، 9/6، 5/6 و 2/6 درصد سهم در كشت غلات، جمعاً 29.4 درصد سطح برداشت شده این گروه از محصولات را به خود اختصاص داده‌اند. بالاترین سطح برداشت غلات دیم به استان کردستان با 10.9 درصد تعلق داشته است. استان­های كرمانشاه، آذربایجان­شرقی و همدان به ترتیب با 9.4، 8.5 و 8.1 درصد رتبه‌های دوم تا چهارم سطح برداشت دیم غلات را به خود اختصاص داده‌اند. از مجموع 77.2 میلیون تن تولید زراعی در سال زراعی 90- 1389، مقدار 19.8 میلیون تن معادل 25.7 درصد سهم غلات بوده كه 75.9 درصد آن از كشت آبی و 24.1 درصد بقیه از كشت دیم حاصل شده است. از تولید 19.8 میلیون تن غلات در سال یاد شده، گندم 62.2درصد، جو 14.4 درصد، شلتوك برنج 13.8 درصد و ذرت دانه‌ای 9.6 درصد سهم در تولید غلات داشته اند. حدود 37.8 درصد از تولید غلات كشور در چهار استان خوزستان، فارس، مازندران و کرمانشاه تولید شده است. در بین استان­ها خوزستان با 13.3 درصد سهم در تولید غلات در رتبه اول و بوشهر با 0.3 درصد سهم در جایگاه آخر قرار گرفته است(بی نام،1390). استان مازندران به عنوان یکی از تولید کنندگان گندم در سال جاری از مجموع 60184 هکتار اراضی زراعت گندم استان مازندران بالغ 221040 تن دانه گندم تولید و برداشت گردیده است.

نمودار شماره 3 – توزیع میزان تولید و سطح زیر کشت غلات كشور در سال زراعی 90- 1389

1-3. گندم

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

انسان ها برای ادامه حیات خود از همان آغاز زندگی همیشه در جستجوی راه حل مناسبی برای تأمین معیشت خود بوده و تلاش می کردند تا احتیاجات مادی به خصوص نیازهای اولیه (آب، غذا، پوشاک) خودشان را به خوبی برآورده نمایند. این فعالیت ها در قالب تولید، توزیع، مصرف و خدمات مربوط به آنها شکل می گرفت. امّا به شکل امروزی تحت عنوان علم اقتصاد تعریف       نمی شد و معمولاً در علومی مانند سیاست، تدبیر منزل و علم اخلاق که اجزاء سه گانه حکمت عملی می باشند مطرح گردیده است. عالمان، دانشمندان و ادبیان ما در طول دوران مختلف تاریخی وقتی که مشکلات و معضلات اقتصادی و نیازهای جامعه را مشاهده می کردند هر کدام با توجه به دوره ای که زندگی می کردند و در مقتضیات زمانی که به سر می بردند. مطالبی را با مفاهیم مختلف جهت حل معضل اقتصادی و رهایی از مشکلات و رسیدن به رفاه و پیشرفت بیان کرده و آثاری از خود به یادگار گذاشته اند. بسامد و تنوع واژگان و مفاهیم اقتصادی در ادبیات ممکن است خواننده را با وضع اقتصادی زمان و یا سراینده (شاعر) به طور اجمالی آشنا کند. امّا مطالعه و شناخت شگردهای هنری شاعران در ترکیب و تلفیق چنین واژه هایی باعث می شود که درک آن ها مخاطب را به وجد درآورده و مقام هنری شاعر را به او بشناساند و بطور کلی تأمل در این گونه واژگان این فرضیه را بوجود می آورد که اصطلاحات اقتصادی موجود در شعر فارسی از وضع اقتصادی شاعران و دوره ی آن ها حکایت می کند و از سوی دیگر شعرا برای پر بار کردن مفاهیم و مضامین خود از اصطلاحات اقتصادی کمک گرفته و برای معنا کردن و زیبا ساختن کلمات و اصطلاحات اقتصادی از تکنیک ها و فنون ادبی و بلاغی استفاده می کنند. با توجه به مطالب ذکر شده هدف اصلی در این رساله ارائه ی پیوند اصطلاحات اقتصادی با ادبیات در آثار سعدی شیرازی می باشد و این موضوع بیشتر به منظور چگونگی تأثیر ادبیات فارسی در مسائل و مشکلات اقتصادی با عنایت به موقعیت های زمانی و مکانی است. بطوری که سعدی در آثار خود به ویژه گلستان و بوستان سیمای فرد دنیا دیده ای را دارد که در فکر سلامت جامعه است و        می خواهد مردم را به شاهراه صلاح و حسن اخلاق رهنمون کند. بسیاری از مسائل پیچیده ی دنیای امروز از جمله اقتصاد به مدد ذوق لطیف و ساده پسند سعدی به صورتی محسوس و روشن ارائه می شود و می تواند راهگشای بسیاری از مسائل اقتصادی دنیای امروز باشد. او متفکری است که مسائل اقتصادی و اجتماعی زمان خویش را با بیانی زیبا به تصویر کشیده است و در آثار او چه منظوم و چه منثور از یک جامعه طبقاتی متشکل از ستمگران و ستمکشان، گرسنگان و پیران سخن به میان آمده است. سعدی در ابواب دهگانه بوستان خود تصویری از جامعه مطلوب ارائه    می دهد و در هشت باب گلستان مشخصات جامعه را با شناخت تجربی و رویکرد اقتصادی و اجتماعی برای خوانندگان می شناساند و بطور کلی مظالم و مفاسد حکمرانان زمان ودردهای اجتماعی و مشکلات اقتصادی با شیوه بسیار عالی در این آثار مورد بررسی قرار گرفته است. برای نمونه سعدی در گلستان به جوانی اسراف پیشه می گوید: «دخل آب روان است و خرج آسیای گردان یعنی خرج فراوان کردن مسلم کی راست که دخل معین دارد». او همچنین باب ششم بوستان را به مسئله قناعت اختصاص داده که یکی از رکن های اقتصاد اسلامی است و بدون شک با شناخت سفارش های سعدی در زمینه رعایت دخل و خرج در زندگی می توان الگوهای عملی در راستای اصلاح الگوی مصرف به جامعه عرضه کرد و زمینه را برای شناخت نسل امروز از شیوه های زندگی گذشتگان در بهره مندی از توانایی های اقتصادی فراهم نمود. البته بررسی مباحث اقتصادی در ادبیّات، نوپا و تازه است و مباحث مربوط به این مقوله را در گذشته در زمره ی مباحث اجتماعی آورده اند بطوریکه سعدی نیز به اقتصاد، عدالت اقتصادی و اجتماعی و دقت در دخل و خرج و سایر موارد توجه ویژه داشته و در آثارش این مباحث را مطرح کرده است و در حقیقت چون سعدی از لحاظ روان شناسی فردی خوش بین می باشد، معتقد است که برای رسیدن به نیک‌بختی، سعادت دنیوی و اخروی تلاش و کوشش لازم است و بنابراین قناعت را به معنی گوشه‌نشینی نمی داند و ضمن اعتقاد به قناعت و ساده زیستی مردم را به تلاش و کوشش برای فراهم کردن رفاه خود و خانواده خود ترغیب و تشویق می کند و بر آن است که رزق و روزی هر کس در تقدیر او نوشته شده است و انسان با تلاش باید به این تقدیر خود دست یابد. بنابراین برای پی بردن به تفکرات اقتصادی سعدی؛ علاوه بر عقاید او باید دانست سعدی در خانواده ای اندیشمند و عالم دین ظهور کرده است. در رابطه با اوضاع مالی و اقتصادی سعدی باید گفت که سعدی از طبقه متوسط جامعه بوده است که پدرش در ابتدا تاجر بوده و سپس به کار دولتی مشغول شده است. امّا چون کار دولتی برآورندۀ مخارج زندگی وی نبوده تصمیم می گیرد مانند گذشته به تجارت روی آورد. همین مسئله سبب شده تا سعدی با بسیاری از مسائل مربوط به خرید و فروش و مسائل اقتصادی از همان دوران کودکی آشنا شود و این مسائل را بسیار زیبا و با لحنی آمیخته به پند و اندرز در سراسر آثار خود منعکس کند و به همین خاطر، سعدی بر آن بوده است که ثروت باید صرف برآوردن ضروریات زندگی شود و مقداری از آن هم به مصرف اموری برسد که روح آدمی را سیراب می کند.

بد و نیک را بذل کن سیم و زر                    که این کسب خیرست و آن دفع شد

کلیات،257

امّا آنچه که بیشترین تأثیر را در شکل گیری عقاید اقتصادی سعدی داشته است اتفاقاتی است که در دورۀ جوانی وی به وقوع پیوسته است. دوره جوانی سعدی مصادف با حمله مغول بوده و در این دوره شرایط اقتصادی و اجتماعی مردم از هر لحاظ وخیم بوده است. مردم نگران جان و در پی به دست آوردن نان و بزرگان در اندیشه قدرت و مقام بوده اند. تسامح مغول باعث می شده است که اخذ مالیات با بی پروایی صورت گیرد و نوعی اختلاف طبقاتی در جامعه به وجود آید. در چنین روزگاری جامعه تحت حاکمیت حکام مستبد عادت به تسلیم داشت و به وسیله رؤسای عامه هدایت می شد. کشاورزی و دامپروری وسیله عمدۀ معیشت عامه بود و صنعت در تهیه لوازم روزانه زندگانی کارساز بوده و تجارت زندگی طبقات مرفه را تزئین می داده است. این شرایط بد اجتماعی و اقتصادی از نظر سعدی دور نمانده است و به همین خاطر شیخ اجل در سراسر آثار خود و به ویژه گلستان و بوستان به انعکاس این مسائل پرداخته است. لذا در این رساله سعی شده است ابتدا اوضاع اقتصادی قرن هشتم و زمانه شاعر مورد بررسی قرار گیرد و آنگاه ضمن گزینش تعدادی از اصطلاحات و واژگان اقتصادی مؤثر در آثار سعدی به تحلیل و بررسی پاره ای از این اصطلاحات و کاربرد آنها در زندگی مردم و ادبیات پرداخته شود. تا خوانندگان محترم بدانند، یک شاعر تنها کارش سرودن و نگارش شعر نیست بلکه آشنایی او به مسائل مختلف از جمله سیاسی، اجتماعی و اقتصادی او را وا‌می‌دارد تا مباحث مختلف مربوط به زندگی اجتماعی و مسائل روز را در قالب پند و اندرز به حاکمان و جامعه تفهیم نماید. امید است مطالب این رساله مورد توجه و نظر خوانندگان محترم قرار گیرد.

2-1- بیان مسأله تحقیق

بررسی مباحث اقتصادی در ادبیّات بحثی نوپا و تازه است و در گذشته مباحث مربوط به این مقوله را بیشتر در زمرۀ مباحث اجتماعی آورده اند. از نظر برخی از صاحب نظران ریشه بسیاری از مشکلات اقتصادی، تاریخی می باشد و به این دلیل تفاوت پیشرفت های اقتصادی کشورهای مختلف را می توان از دیدگاه تاریخی مدنظر قرار داد.

ادبیات به دلیل آنکه آینه تمام نمای مسائل اجتماعی و اقتصادی هر دوره می باشد. نقش بالایی در فهم تاریخی تفاوت پیشرفت های اقتصادی جوامع مختلف دارد. سعدی به دلیل ویژگی سیاح بودن، سابقه تجارت خانوادگی و درک مسائل اقتصادی و اجتماعی عمیق در بین شعرا زبان زد   می باشد. در قرون وسطی دانش اقتصاد به مفهوم علم امروز، مجموعه ای کامل، جامع و مستقل نبوده و برخی مسائل اقتصادی در علومی مانند: سیاست، تدبیر منزل و علم اخلاق که اجزاء سه گانه حکمت عملی می باشند مطرح گردیده است.

از آن جایی که در ادبیات ما، زندگی با تمام جهات خود انعکاس یافته است بنای حیات اقتصادی و هستی مادی اجتماعی نیز الزاماً برجستگی و رنگ آمیزی خاصی دریافت نموده است که از آن   می توان در مورد مقولاتی مانند: کالا، قیمت، ارزش، پول، مبادله و بازرگانی، کار و تقسیم کار، مزد، حرفه، فقر، ثروت و امثال آن معلومات گران بها و اطلاعات اعجاب انگیز و حیرت آوری نیز به دست آورد. بنابراین مسئله اصلی این رساله بررسی پیوند ادبیات با اقتصاد در آثار سعدی می باشد که چگونه واژه های اقتصادی با شعر سعدی به هم پیوند خورده و ویژگی های این پیوند تحت عنوان رابطه ادبیات با اقتصاد در آثار سعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

محققان و ادیبان ایرانی و غیرایرانی با توجه به اهمیت آثار شیخ اجّل سعدی شیرازی در عرصه ادبیات، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی پژوهش ها، مقالات و شرح و تفصیل های بی شماری   درباره ی آثار او انجام داده اند. امّا به بررسی مسائل و تفکرات اقتصادی شاعر تاکنون چندان   توجه ای صورت نگرفته است. بنابراین در این رساله نگارنده با توجه به شناخت و تجربه ای که در مسائل اقتصادی و هم در ادبیات دارد. تلاش می نماید تا ضمن بررسی واژه های اقتصادی در آثار سعدی نحوه پیوند این گونه اصطلاحات را تحت عنوان پیوند ادبیات با اقتصاد در آثار سعدی بررسی نماید که به نظر می رسد بحثی جدید و تازه در این زمینه باشد.

شعر فارسی با قدمت هزار ساله اش در حوزه شعر کودک و نوجوان هنوز نوپاست.عمر آن هم به زحمت به هفتاد سال می رسد اوایل دهه بیست را میتوان آغاز شعر کودک در ایران دانست این به آن معنا نیست که قبل از این تاریخ کودکان شعر نمی خوانده اند واز شعر محروم بوده اند. بر عکس کودکان آن روزها شاید بیش از زمان ما با شعر مانوس بودند. لالایی های مادران اولین زمزمه های شاعرانه ای بود که شعر را در جان و روح نوباوگان می نشاند. پس از ورود به جامعه هم کودکان با گنجنیه عظیمی از فرهنگ شفاهی عامه روبرو می شدند که غالبا منظوم و ا زجوهره شعر برخوردار بود. اشعار، آوازها، تعزیه ها، مناجاتها، شاهنامه خوانیها و ..درمناسبتهای مختلف از قبیل عروسی، عزا، نوروز ،ایام ماه محرم، ماه رمضان و .. در بین مردم رایج بود بسیاری از مفاهیم اخلاقی و مذهبی هم با همین زبان شعر، سینه به سینه به کودکان و نسل بعد منتقل می شد.

همزمان با انقلاب مشروطه وتغییراتی که در عرصه ادبیات پدید آمد اندک اندک ادبیات کودکان نیز مورد توجه قرار گرفت در تاریخ هزار ساله شعرفارسی اشعاری را میتوان یافت که خطاب به کودکان و نوجوانان وبرای استفاده ایشان سرود شده اند اما جریان عمومی و مستقل شعر کودک در سالهای پس از مشروطه در ایران شکل گرفت. (تاریخ ادبیات دینی کودک و نوجوان، کاشفی خوانساری : 135

اگر چه امروزه زبان شناسی به مثابه ی علم مطالعه ی زبان در پنج حوزه ی آواشناسی، واج شناسی، صرف، نحو، معنی شناسی و کاربرد شناسی معرفی می شود و صرف دیگر هیاتی مستقل یافته است با این وجود ترسیم مرز قاطع میان صرف و نحو درهمه ی موارد به آسانی صورت نمی گیرد. درواقع قائل شدن مرزهای قاطع میان این پنج حوزه عملا غیر ممکن است.

دراین جا به ذکر این نکته اکتفا می شود که فرایند دخیل در حذف عناصر از این جمله های زیربنایی و انتقال معنی حذف شده به واحدهای باقی مانده فرایند معنایی فعالی محسوب می شود که افزایش وکاهش معنایی نامیده می شود.

شفافیت و تیرگی معنایی، مقصود از واژه های شفاف آن دسته از کلمه هاست که از روی صدا یا ساخت آنها میتوان به معنی شان پی برد یا معنی آنها را حدس زد و به عبارتی بین صدا یا ساخت آنها با معنی شان رابطه ای وجود داشته باشد مانند «چک چک» و  «خود نویس » واژه های تیره آنهایی است که معنی آنها از ظاهرشان پیدا نیست مانند کاغذ، صندلی، تعاریف مختلفی از زبان شناسان پیرامون شفافیت و تیرگی معنایی مطرح شده است که در بخش پیشینه به آنها خواهیم پرداخت.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- بیان مسأله

دراین رساله سعی شد اطلاعات جامع و مستندی در مورد واژگان تیره و شفاف شعر کودک و نوجوان گردآوری شود بنابراین تصمیم بر آن شد با مطالعه سایت های مختلف اینترنتی و بررسی گسترده در متون ادبی رساله ای جامع و کامل دراین زمینه به نگارش درآید تا بتوان با این اقدام که گام نخست در جستجوی واژگان تیره و شفاف در اشعار کودک و نوجوان می باشد دین خود را به ادبیات کشور ادا کرده و بدانیم که شعر کودک می تواند از ترانه های عامیانه و یا اصول شعری و یا اصول زبانی بهره مند باشد که این ویژگیها در قالب شعر کودک منعکس
می شود.

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

هدف از نگارش این رساله این بود که بتوان رساله ای جامع و کامل در زمینه واژگان تیره و شفاف در شعر کودک و نوجوان به نگارش درآورد بنابراین ضرورت داشت که به گردآوری رساله ای دست زد که هدف آن ایجاد ارتباط با کودک است بر خلاف ادبیات که درمعنای خود که گاه ادعا می شود بدون توجه به مخاطب خلق گردد ادبیات کودک لزوما قید به مخاطب است.

دراین رساله سعی شد تحولات شعر کودک و نوجوان درایران گروه های سنی، دوره های سه گانه شعر کودک در ایران، بررسی واژه های شفاف و تیره در شعر کودک و نوجوان به همراه استفاده از سبکهای شاعران مطرح در این زمینه را مورد بحث و بررسی قرار داده و درآخر نیز نمونه ای از اشعار شاعران و آثار نویسندگان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.

3-1- اهداف تحقیق

1-3-1- اهداف کلی:

بتوان واژه های تیره و شفاف که در زبان و ادبیات فارسی وجود دارد مورد نقد و بررسی و تحلیل قرار داد . «کاربردی»

2-3-1- اهداف جزئی:

بتوان نحوه ورود واژه های تیره و شفاف که وارد زبان فارسی شده اند را نقد و بررسی کرد. (کاربردی)

بتوان بخش مهمی از شعر کودک را که سعی در شناخت خداوند و شناخت تصویری از او ترسیم می کند نقد و تحلیل نمود.کاربردی

بتوان واژه های تیره و شفاف را در بحث معنا شناسی نقد و بررسی نمود. (کاربردی)

بطور کل بتوان فلسفه زبان را که بارها به کشمکش های فلسفی سخت انجامیده است را شناسایی نموده نقد و تحلیل کرد. (کاربردی)

4-1- سوالات تحقیق

1- واژه تیره و شفاف به چه واژه ای اطلاق می شود؟

2- آیا اصطلاحات تیره یا شفاف هستند؟

3- واژگان تیره در شعر کودک چگونه هستند؟

5-1- فرضیه های تحقیق

به نظر می رسد واژه شفاف از روی صدا و ساخت بتوان به معنی آنها پی برد و واژه های تیره از روی تلفظ یا نتوان به معنی آنها رسید.

به نظر میرسد واژگان تیره در شعر کودک نوعی تباین معنایی ایجاد میکنند.

ادبیات تعلیمی یکی از محورهای مهم تحلیل آثار ادبی در امر نقد محسوب می شود که برای مقوله ی اخلاق اهمیت ویژه ای قائل است. سیاستنامه و قابوس نامه از آثار ارزشمند و ادبی، تاریخی و اجتماع و سیاسی مشهور زبان ادبیات فارسی هستند به این موضوع توجه نموده اند. این پژوهش با توجه به اهمیت اخلاق و تعالیم حکمی در زندگی انسان ها، بنا دارد تا به بررسی مضامین اخلاقی و حکمی این دو اثر بپردازد. لذا به همین منظور بازخوانی نکات و مضامین اخلاقی و سپس به تحلیل محتوای آن ها براساس آیات و احادیث و فرامین دینی پرداخته است. این پژوهش در پنج فصل تدبیر شده است:

فصل اول: کلیات

فصل دوم: مبانی نظری

فصل سوم: روش تحقیق

فصل چهارم: زندگی نامه دو نویسنده

فصل پنجم: مضامین اخلاقی

از پژوهش فوق چنین به عمل آمد که نکته ای نیست که در آن روزگار باب ملک و ملت بی اعتنا باشد و نویسندگانی در دو کتاب ارجمند خود راجع به آن سخن نگفته باشند. علاوه بر این مواردی که معتقد هستند در این جهان روزنامه ی ملوک است روایت و حکایت گذشتگان را چاشنی سخن خود کرده اند و حلاوتی خاص به کتاب های خود بخشیدند.

پیشگفتار:

ادب و هنر بر خلاف پندار بسیاری از زندگی اجتماعی می تراود و یکی از عوامل ضروری حیات اجتماعی است و پا به پای جامعه تغییر می پذیرد . بس ادب و هنر  صرفا پدیده ای نیست که ساخته  ادیب باشد بلکه باید گفت ادب نتیجه ان چیزی است که وجود دارد و به وسیله ادیب پرداخته می شود  از عواملی که در پدید آوردن  ادب نفش مهمی دارند مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و همچنین وقایع تاریخی جامعه است یعنی ادیب در جامعه به سر میبرد. و موافق مقتضیات ان جهت یابی میکند. جوامع ز ان خود را در میابد . شاید بتوان گفت سیر توفیق ادیب انست که روح زندگی مردم عصر خویش را در میابد. با ارمآنها و غمها و شادیهای آنها آشنا میشود  و نیازهای درونی معاصران خویش را درک می کند و ان را در آثار خود منعکس میکند بنابر این چنین اثری آئینه زندگی مردم همزمان ادیب است . تعهد اجتماعی هنرمند و ادیب نیز یکی از رکن های اصلی مورد بررسی در جامعه شناسی  ادبیات است  شاعر و نویسنده متعهد نارضایتی ناشی از اختلافات و ناهمگونی جامعه  را که دال بر تحولات و تغییرات ان جامعه است در اثر خود جلوه میدهد. درمیان آثار کهن  منثور فارسی ، کتب سیاست نامه و قابوس نامه  فرد اهل ادب و همه فارسی خوانان شهرت بیشتری دارد که در ادبیات فارسی ، شعر به مراتب بر نثر غلبه ورجحان داشته است و صنعت ادیب همیشه با صفت و معنای “شاعر” قرین و همراه بوده است . همانطور که شعر برخاسته از قریحه و ذوق است اما عامل نویسندگی به خصوص در روزگاران کهن انجام وظیفه و شغل بوده است  نویسندگانی مانند عنصرالمعالی ،خواجه نظام الملک طوسی همگی نویسنده دیوانی یعنی کارمند اداری روزگار خود بوده اند و نوشتن شغل و حرفه  انان  بوده است البته هنر و ابتکار موجب پیشرفت انان می شده است  و پس از نویسندگی به مقام وزارت هم رسیده اند. لذا نظام الملک طوسی وزیر نآمدار سلجوقیان کتاب سیاست نامه را به نگارش در آورد تا دستور العملی برای امر کشورداری سلطنت، حکومت باشد و این رسوم کهن بوده است. که دانشمندان و فرزانگان نظر خیر خواهانه خود را به حاکمان و والیان عرضه دارند تاانان با هوشیاری بتوانند به عدل و داد حکومت کنند و در نتیجه حکومت و سلطنتشان استوار باقی بماند .انچه پدران ما به نثر پارسی پیش از این دو کتاب نوشته اند بیشتر به تاراج حوادث رفتندو ورق های ان را باد خزان در سالیان دراز پراکنده کرده و جز نامی از انان نمانده است و انچه به دست است به دلایل بسیار با ین دو کتاب برابری نتوان کرد : نخست انانکه نویسندگان دیگر در لفظ و معنی تا این پایه ساده پسند و خوش سلیقه نبوده اند بیشتر سخنان ایشان  از حیث لفظ از ان روانی و سادگی که از هر پیدایه ای فریبنده ترو از هر زیوری اراینده تر است  دو دست ، تکلف و تصنع که روزی پسند مردم دشوارجوی بود و در این زمانه ما ناپسند است همواره در بیشتر از ان کتاب ها مایه بازار و رباینده خریدارست . اگر اندیشه  پند و اندرزی پخته اند سخنانی دور از خوی مردمی و گران و ناهموار گفته اند که به کار بسته اند ان را مردمانی بزرگ باید . دیگر انکه این دو کتاب در هر ورق شامل فواید لغوی و تاریخی بسیارست و حتی بسیاری از عادات و رسوم زمانه را که در جای دیگر نتوان یافت در خود جاویدان گذاشته و از دستبرد فراموشی باز رهانیده اند . بزرگترین مزیت این دو کتاب  بزرگوار ان است که نویسندگان انان دبیران بسیار توانا بوده و بهترین نمونه نثر فارسی قرن پنجم را از خود به یادگار گذاشته اند  که در حد خود شاهکار هایی از زبان روان و ساده دانشمندان و دبیران زبر دست ایران است .هنگامی که به حسب اشتیاق و به حسن اتفاق به خواندن کتب ارزشمند سیاست نامه وقابوس نامه توفیق یافتم ان دو را مجموعه هایی دیدم پر از نکته ها بدیع و گفته های حکمت اموز که میتوانند همچون سایر متون و آثار ارزشمند ادب فارسی راهگشای بسیاری مسائل نهفته و حقایق ناگفته باشند از سویی چون این کتب جزو واحد های درسی دانشجویان رشته ادبیات فارسی محسوب شده و حتی مطالب زیادی از ان ها در کتاب های درسی دوره متوسطه گنجانده شده است  حقیر که خود را در برابر چنین کاری عظیم و سترگ کوچکتر از ان  میدیدم که حتی فکر دست یازیدن به چنین خطر خطیری را در سر جای دهد با همه سختیهای راه و عظمت کار و قلت بضاعت علمی بر ان شدم تا در حد وسع و توان گوشه ای از حقایق و مضامین اخلاقی نهفته در این کتابها را به دوستداران علم و ادب بنمایاند و بنا به معروف که :

         اب دریا را اگر نتوان کشید          هم به قدر تشنگی باید چشید.

حداقل جهت استفاده و اگاهی خود وهم پایگان خود گامی در جهت شناساندن بیشتر این آثار گرانبهای پارسی بردارد.لذا با صلاحدید استادان ارجمند و مشورت دوستان گرانمایه مصمم شدم تا پاره ای از تعابیر و اصطلاحات بکار رفته در این دو کتاب را تحت عنوان : (( مضامین اخلاقی در سیاست نامه و قابوس نامه ))بررسی نمایم .

اگر این دو اثر را به دریایی مانند کنیم که در ان انواع  گوهر ها و مروارید ها جا گرفته باشد ما به اندازه وسع و توان از زیاد قطره ای از دریا را برگزیده ایم  تا دست خالی بر دوستان نرفته باشیم .این پروژه را بیشتر به صاحب نظران و توانمندان این عصر وا میگذارم.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسأله

همانطور که در میان انسان ها ، برگزیدگان و دانشمندان از دیگران والاترند و سرمشق افراد دیگر واقع می شوند در میان کتب و آثار نویسندگان نیز بعضی از کتاب ها سرلوحه کتب دیگر قرار  می گیرند و قابوس نامه و سیاست نامه  از این نمونه اند . که میتوان آنها را کتاب مادر نام نهاد همانگونه که دانشگاه تهران را در میهن ما دانشگاه مادر نام نهاده اند . انگیزه ام از انتخاب این موضوع این بود که سالها پیش در اغاز جوانی و رسیدن به بلوغ فکری خویش که شیفتگی و اشتیاق وافری که مرا به این گنجینه های گهر بار ادب پارسی مجذوب می ساخت . و نیز اثر ارزنده ای که خواندن ان تاثیری عمیق بر روح و روانم بر جای می گذاشت همین قابوس نامه بود که مولفش عنصر المعالی یکی از نویسندگان قرن پنجم اسلام محسوب می گردد و از او امیر روشن ضمیر تعبیر کرده اند زیبایی و معنویت و اموزندگی این اثر پر مغز نقش تعیین کننده وسرنوشت سازی  در زندگانی وحیات اجتماعی ام تاثیر بسزایی داشت.

2-1- اهداف تحقیق

الف: مضامین اخلاقی شخصیت های موجود در سیاستنامه و قابوسنامه و بررسی خصوصیات اخلاقی و روحی آنها به دانشجویان رشته ی ادبیات فارسی و علاقمندان به آن .

ب: دیگر اینکه بعضی از مضامین اخلاقی سیاستنامه و قابوسنامه به مرور زمان در این دوران به فراموشی سپرده شده اند و در این تحقیق سعی بر آن است تا اطلاعاتی در مورد مسائل اخلاقی و اهداف آنها بیان شود .

ج: با بهره گرفتن از این پژوهش یک الگوی ساختاری بدست می آید که مورد استفاده پژوهشگران در زمینه ی آثار ادبی قرار گیرد.

3-1- سوالات تحقیق

1-ادبیات تعلیمی چیست؟

2-مضامین اخلاقی قرن پنجم چیست؟

3-جایگاه اخلاق و مضامین اخلاقی در سیاستنامه و قابوسنامه بیان کنید؟

4-1- فرضیات تحقیق

الف: تطبیق مضامین اخلاقی شخصیت ها در این تحقیق به ما كمك می شود كه با اشخاص روحیات و رفتار آنها آشنا شویم

ب: شخصیتهای موضوع های موجود كتاب سیاستنامه هم پند است و هم حكمت هم مثل و تفسیر قران واخبار پیغمبر و قصص انبیاء و سیر حكایات پادشاهان عادل از گذشتگان خبر می دهد و از گذشتگاه پند است.

ج: با انكه سیاستنامه داستان های دراز دارد خواننده را از مطالعه ان ملالی دست نمی دهد اما پندها پیداست كه در برخی موارد ملال انگیز است و شاید هم این امر مربوط به تكرار یا درازی سخن نباشد چه اساسا خود پند برای شنونده و خواننده ناگوار است و گویا به همین سبب است كه مردم روزگار ما امروز برای پند و اندرز ارزش اخلاقی قائل نیستند

د: سیاستنامه شامل عصاره افكار و عقاید و تجربه های نظام الملك در پایان زندگی است و او وزیر با سیاست دوران خود می باشد كه در ان بیان حوادث حیات خود صرف نظر كرده وبیشتر به راهنمایی و آموختن طریق مملكت داری پرداخته است.

ح: در قابوسنامه مطالب بسیار سود مند و اخلاقی و حكمت های عملی دقیقه ای فرو گذار نكرده است و از حیث شناسایی تمدن قدیم و معیشت ملی و علم زندگی و دستور حیات است و باید اورا از مجموعه تمدن