integriceps Puton در شهرستان گرمسار

گندم گیاهی است که به مقدار زیاد و در مساحت وسیعی از زمین‌های دنیا کشت شده و از نظر سطح زیر کشت و تولید سالیانه نسبت به سایر غلات در درجه اول اهمیت می‌باشد (تاج بخش و پورمیرزا، 1382). این گیاه دارای سازگاری وسیعی از نظر آب و هوایی است و به همین دلیل در همه جا كشت می‌شود، اما مناطق عمده‌ی كشت آن نواحی معتدله‌ی اروپا، آسیا و آمریكای شمالی می‌باشد. طبق آخرین آمار سطح زیر كشت گندم در ایران در سال زراعی75- 1376 بالغ بر 3/6 میلیون هكتار بوده است كه حدود 52 درصد اراضی زیر كشت كشور می‌باشد. كل گندم تولیدی در این سال بالغ بر ده میلیون تن با متوسط عملكرد 7/1594 كیلوگرم در هكتار بود (ارزانی، 1378). گندم نیز مانند سایر محصولات زراعی دارای آفات و بیماری‌های متعددی می‌باشد كه باعث خسارت به این محصول می‌گردند.

راسته سن‌ها از لحاظ تعداد گونه در رده حشرات دارای مقام چهارم می‌باشد که این حشرات دارای فعالیت حشره خواری به صورت شکارگری روی طیف وسیعی از آفات گیاهی می‌باشند و به این ترتیب دارای نقش مهمی در کنترل بیولوژیک آفات هستند (Zanuncio et al. 1994; Aukema and Rieger 1995). سن‌ها معمولاً میزبان‌های خود را در مراحل مختلف زیستی از تخم حشره کامل مورد حمله قرار می‌دهند و محتویات بدن آنها را می‌مکند و در نهایت باعث مرگ آنها می‌شوند (Schuh and slater, 1995). کارآیی سن‌ها در کنترل بیولوژیک آفات به دلیل تغذیه توأم پوره‌ها و حشرات کامل از طعمه در مقایسه با سایر حشره‌خوارها قابل ملاحظه می‌باشد (Zanucio et al., 1994). در اكثر نقاط ایران سن معمولی گندم،Eurygaster integriceps Puton از خانواده‌ی Scutelleridae مهمترین آفت و عامل اصلی كاهش كمی و كیفی این محصول محسوب می‌گردد (رجبی, 1372؛ Shurovenkov et al., 1984; Emelyano 1985; Simsek and Sezar 1985). با توجه به تفاوت‌های اقلیمی زیادی كه بین مناطق ایران وجود دارد بررسی فون سن‌ها به عنوان یكی از راسته‌های بزرگ حشرات بسیار حائز اهمیت است.

راسته‌ی Hemiptera از لحاظ تعداد گونه در رده‌ی حشرات دارای مقام چهارم می‌باشد و شامل 22 خانواده است كه مهمترین خانواده‌ های شكارگر در این راسته عبارتند از: Pentatomidae، Miridae،Anthocoridae ، Mesoveliidae، Lygaeidae، Gerridae، Velidae، Reduviidae، Nabidae. اما مهمترین سن‌های شكارگر در خانواده‌های Anthocoridae، Miridae، Reduviidae، Lygaeidae، Pentatomidae وجود دارند (Khan et al., 1990).

گسترش و طغیان سن گندم را می‌توان مثال خوبی برگسترش و طغیان حشرات در اثر دخالت انسان در محیط طبیعی ذكر كرد. دخالت‌های انسان در محیط طبیعی از جمله چرای بی‌رویه‌ی دام‌ها، ازبین بردن گیاهان چندساله، درختچه‌ها و گیاهان جنگلی جهت تاًمین سوخت، تخریب مراتع و كشت گندم در این مناطق، باعث بر هم خوردن تعادل اكولوژیكی محیط، گستردگی مناطق انتشار و افزایش جمعیت این آفت گردیده‌ است. انجام سمپاشی‌های بی‌رویه علیه سن گندم و نابودی دشمنان طبیعی آن نیز از جمله عوامل مهمی است كه سبب گردیده است سن گندم به‌ عنوان یكی از مهمترین آفات گندم و جو مطرح گردد (Critchley, 1998).

در كشور ما برای مبارزه با این آفت تاكنون تمهیدات مختلفی اتخاذ گردیده است. از سال1316 تا 1322 عملیات مبارزه با سن به روش آتش زدن بوته‌ها در مراكز زمستان‌گذران صورت می‌گرفت. البته این كار در زمان‌های بسیار دور نیز انجام می‌شده است. جمع‌ آوری سن‌ها از كوه‌ها ‌و مزارع گندم و نیز سمپاشی محل‌های زمستان‌گذرانی سن در كوه‌ها استراتژی دیگر بود. از سال 1332 تا 1336 مبارزه‌ی بیولوژیک علیه این آفت در اصفهان با بهره گرفتن از زنبورهای پارازیتویید تخم این آفت انجام شد. سپس به تدریج استفاده از سموم شیمیایی رایج گردید تا اینكه در دهه 1370 سطح سمپاشی به حدود یک میلیون هكتار بالغ گردید (جوادزاده و افشاری، 1371). مدیریت موفق سن گندم مستلزم به كارگیری چندین روش مبارزه به صورت تلفیقیIPM [1] ‌می‌باشد. به این ترتیب استفاده از ارقام مقاوم و مبارزه‌ی بیولوژیک همراه با مدیریت زراعی و كاربرد حشره‌كش‌ها از نظر اقتصادی و زیست محیطی به عنوان راه‌كارهای بلند مدت مورد نظر می‌باشند.

در دهه‌‌های اخیر گسترده‌ترین شیوه‌ی مبارزه با سن گندم كنترل شیمیایی بوده است، اما با توجه به اثرات سوء این روش مبارزه روی محیط زیست و دشمنان طبیعی و بر هم زدن نظم اكوسیستم، اكثر محققان معتقد هستند كه مدیریت تلفیقی این آفت راه حل نهایی است (صلواتیان، 1370؛ شجاعی، 1377). یكی از عناصر بسیار مهم در كنترل تلفیقی این آفت استفاده از عوامل بیولوژیک كنترل كننده می‌باشد (رجبی، 1367). یكی از كار آمدترین دشمنان طبیعی سن گندم، زنبورهای Scelionidae هستند (Alexandrov 1948 a,b). در میان زنبورهای پارازیتوئید تخم سن، زنبورهای جنسTrissolcus spp. از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشند و طبق تحقیقات، پارازیتیسم ناشی از آن‌ ها در بعضی مناطق تا 95 درصد نیز گزارش شده است (Catalpinar 1974; Foerster and De Queiroz, 1990). شناسایی گونه‌های مختلف زنبورهای تخم‌خوار سن گندم باید با دقت بالایی در مناطق مختلف كشور صورت گیرد. هم‌چنان كه به ‌نظر می‌رسد در برنامه‌های كنترل تلفیقی و مبارزه‌ی بیولوژیك، شناسایی گونه یا گونه‌‌های غالب می‌تواند نقش اساسی داشته باشد، به طوری كه در هر منطقه و در مواردی برای مناطق كوهستانی و جلگه‌ای، گونه‌ی غالب متفاوت است. بنابراین درصورت فراهم آمدن امكانات مبارزه‌ی بیولوژیک باید پارازیتوئیدی را پرورش داده و رهاسازی نمود كه در فون آن منطقه نقش غالب داشته باشد (رجبی و ترمه، 1366؛رجبی و امیر نظری، 1367). از این رو در یک برنامه‌ی مبارزه‌ی بیولوژیک شناسایی فون یا مجموعه حشرات مفید از طریق تحقیقات فونستیک جهت كارآیی این حشرات در برنامه‌های مبارزه‌ی تلفیقی با آفات زراعی نیز با ارزش می‌باشد (شجاعی 1377؛ Helyer et al., 2003).

1-1- معرفی گیاه گندم و ویژگی‌های آن

1- 1- 1- تاریخچه گیاه گندم

از حفاری‌های باستان شناسی چنین استنباط می شود که منشاء کشت گندم یا در سوریه و فلسطین یا کمی دورتر به سمت شمال در امتداد بخش جنوبی آناتولی بوده است. کشت گندم از فلسطین به مصر و از شمال بین النهرین به ایران گسترش یافت. در ایران گندم نان برای نخستین بار تکامل یافت. گندم نان از ایران به همه سوبه جنوب بین النهرین، هندوستان، ترکمنستان، روسیه و از آنجا به چین و جنوب روسیه گسترش یافت (قارونی، 1382).

گندم گیاهی تک لپه‌ای (Monocotiledon) از راسته Glumiforaاز خانواده گرامینه (Gramineae) یا پوآسه (Poaceae) از طایفه هوردیه (Hordeae) و از جنس Triticum است (پورمیرزا و تاج بخش، 1382). تعداد گونه‌های شناخته شده گندم متجاوز از 3000 گونه است، اما از بین این تعداد حدود 10 گونه به طور کامل شناسایی شده از بین این تعداد 3 گونه در تجارت بین المللی دارای اهمیت بیشتری می‌باشند که هر 3 از جنس تریتیکوم هستند: Triticum vulgar، T. Comtactum و T. Durum ارقام کشت در منطقه گرمسار بیشتر از نوع پیشتاز می‌باشد که در مجموع سطح زیر کشت آن در گرمسار 4000 هکتار می‌باشد.

1-1-2- خصوصیات گیاه شناسی گندم

بذر گندم و به طور کلی بذر غلات فندقه است که در آن پوستۀ میوه و پوستۀ دانه با یکدیگر رشد می‌کنند. بذر گندم پس از کاشت و جذب رطوبت متورم می‌شود و بلافاصله پوستۀ میوه در انتهای گیاهک گسیخته و جوانۀ اولیه از جنین خارج می‌شود. با جوانه زدن بذر گندم این گیاه مرحله‌ای از چرخه‌ی زندگی خود را آغاز می‌کند (کریمی، 1375).

گندم و به طورکلی غلات ریشه اصلی ندارند بلکه دارای سیستم ریشه‌ای افشان می‌باشند که در اطراف و عمق خاک نفوذ می‌کنند و شامل ریشه‌ای بذری و ریشه‌های ثانویه هستند که از گره انشعاب یا طوقه زیر سطح خاک رشد می‌کنند. میزان نفوذ ریشه در اعماق خاک بستگی به سن گیاه حاصلخیزی و میزان رطوبت و شرایط فیزیکی دارد. ریشه‌های گندم ممکن است به عمق 200 سانتی‌متر برسند (نورمحمدی و همکاران، 1376).

1-1-3- موارد مصرف گیاه گندم

گندم به علت داشتن نشاسته، پروتئین، خواص نانوائی عالی بر سایر غلات ترجیح داده می‌‌شود. گر چه از سایر غلات نیز می‌توان نان تهیه نمود ولی تا امروز هیچ بذری در تهیه نان جهت تغذیه انسان نتوانسته با گندم رقابت نماید (کریمی، 1375). افزایش روز افزون جمعیت به ویژه در چند دهه اخیر، نیاز به تولید بیشتر مواد غذایی به خصوص گندم را الزامی ساخته است. لذا تحقیقات بنیادی و كاربردی زیادی در زمینه‌های مختلف تولید و فرآوری محصولات نهایی آن در سطح جهان اجرا می‌شود. با بهره‌گیری از علم ژنتیک و اصلاح نباتات، تهیه‌ی ارقامی از گندم پر محصول و مقاوم به تنش‌های زنده و غیر زنده‌ی محیطی فراهم آمده است (Stavraki, 1982; Gostov and kontev, 1983).

1-1-5-آفات گیاه گندم

از دیگر آفات مهم گندم می‌توان به سوسك قهوه‌ای گندم (Anisoplia leucaspis Cast.)، سوسك سیاه غلات(Zabrus tenebrioides Goeze)، مگس جوانه‌خوار گندم (Oscinella frit L.)، شته معمولی گندم (Shisaphis graminum Rond) و شته روسی گندم (Diuraphis noxia (Mordvilko))، زنبور ساقه‌خوار (Cephus pygmaeus Norton.)، ملخ دریایی (Schistocerca gregaria Forsk.) و ملخ مراكشی (Dociostaurus maroccanus Thunb.) اشاره نمود. در بین آفات و بیماری‌های مختلف گندم، بیشترین خسارت اقتصادی ناشی از سن معمولی گندم E. integriceps می‌باشد. براساس برآوردهای موجود سطح آلودگی مزارع گندم كشور به سن در دهه 1350 حدود پنجاه هزار هكتار بود كه در اواخر دهه 1360 به یک میلیون هكتار بالغ شده است (عسكریان‌زاده و همكاران، 1379)، كه علاوه بر كاهش تولید، از میزان كیفیت غذایی گندم نیز به طور قابل ملاحظه‌ای می‌كاهد، به طوری كه تهیه‌ی نان از گندم‌هایی با بیش از 2 تا 3 درصد سن‌زدگی عملاً غیر ممكن است (رجبی، 1372؛ Shurovenkov et al., 1984; Emelyano 1985; Simsek and Sezar 1985). سن گندم که پس از ملخ یکی از خطرناک‌ترین آفات گندم می‌باشد و سالیانه خسارت زیادی به مزارع گندم وارد می سازد.

1-2- مشخصات راسته ناجوربالان یا سن‌ها یا نیم‌بال‌پوشان Hemiptera (Bugs)

راسته نیم بالان یا سن‌ها حشراتی کوچک تا بزرگ با بدنی پهن و مسطح دارای دو جفت بال که بال‌های جلویی در قسمت ابتدایی چرمی و ضخیم (Hemelytron) و قسمت انتهایی آن غشایی (Membrane) است، از این رو به آنها نیم بال‌ پوش(Hemelytra) گویند و طرح استقرار رگ‌های بخش غشایی بال جلو، از عوامل مهم طبقه بندی بسیاری از سن‌ها در سطح خانواده است. بال‌های جلویی موقع استراحت روی بدن به صورت قیچی قرار می‌گیرند. میان قفس سینه رشد زیادی داشته و به شکل مثلث و به نام سپرچه (Scutellum) میان دو بال مشخص است Borror et al., 1989)).

شاخک در این حشرات 4 تا 5 مفصلی می‌باشد. چشم‌های مرکب عموماً خوب رشد کرده اما چشم‌های ساده سه عدد است در مواردی ممکن است از بین رفته باشد (میرکریمی و اسماعیلی، 1387). خرطوم در سن‌ها 3 تا 4 بندی و از قسمت جلویی سر منشأ می‌گیرد. خرطوم در زمانی که حشره از آن استفاده نمی‌کند به صورت افقی در زیر قفسه سینه و بین پاها قراردارد. یک سری غدد بدبو به نامScent gland در طرفین قفس‌سینه هستند که در هنگام احساس خطر بوی ناخوشایندی از آنها متصاعد می‌شود (تبادکانی، 1388).

قطعات دهانی سن‌ها از نوع زننده- مکنده و به شکل یک خرطوم باریک چند مفصلی است که به قسمت زیر سر متصل می‌باشد و به طرف عقب و زیر شکم امتداد پیدا می‌کند. لب پایین به صورت یک غلاف یا پوششی مفصلی چهار استیله در آرواره بالا و آرواره پایین داخل آن خرطوم را محافظت می‌کند. دو آرواره پایین در مجاور یکدیگر قرارگرفته و در داخل آن دو مجرای طولی حاصل می‌شوند. یکی به نام مجرای غذایی و دیگری مجاری مزاجی ضمناً این حشرات فاقد پالپ می‌باشند (ملک‌نیا و محمدی، 1388). شاخک‌ها در این حشرات 4 تا 5 مفصلی و غالباً بلند است. چشم‌های مرکب عموماً خوب رشد کرده اما چشم‌های ساده معمولاً سه عدد است و در مواردی ممکن است از بین رفته باشد. در بسیاری از گونه‌ها غده‌هایی در بدن وجود دارد که در کناره‌های سینه باز می‌شود که از آنها مواد بودار و زننده خارج می‌گردد. بیشتر سن‌ها بال دارند ولی در بین آنها گونه‌های بدون بال (ساس) نیز مشاهده می‌گردد.

اکثر گونه‌های این راسته خشکی‌زی هستند ولی تعداد زیادی نیز آبزی می‌باشند. رژیم غذایی اکثر آنها گیاه‌خواری است و از شیره نباتات تغذیه می‌کنند و از آفات مهم کشاورزی محسوب می‌شوند. ولی بعضی از گونه‌های شکاری بوده و از حشرات مفید محسوب می‌شوند و تعدادی از آنها به انسان و دام حمله کرده و از خون تغذیه می‌کنند.ضمناً بعضی از گونه‌ها ناقل عوامل بیماری زا هستند.

1-3-ویژگی بال جلو در راسته نیم بالپوشان یا سن‌ها (Hemiptera)

حشرات راسته سن‌ها اغلب دارای دو جفت بال هستند که بال‌های جلویی در قاعده سخت و کیتینی و در انتها غشایی است. ناحیه کیتینی و سخت بال جلو در قاعده corium نامیده می‌شود. در عده ای از حشرات این راسته در بخش غشایی بال جلو یک ناحیه مثلثی در جلوی کوریوم واقع شده و cuneus نام دارد. در امتداد لبه داخلی بال جلو ناحیه مستطیلی Clavus قرار گرفته است در بخش غشایی بال جلو تعدادی رگبال وجود دارد که تعداد رگبال و نحوه استقرار آنها در طبقه‌بندی این راسته در سطح خانواده اهمیت بسزایی دارد. نیم بال پوشان با بیش از 50000 گونه در جهان، یکی از بزرگترین راسته‌های حشرات بوده و دارای بیشترین تنوع زیستی می‌باشد. S.M and V.G. Kuznetsova, 1990)، Grozeva

1- Integrated Pest Management

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است