راسته‌ی سن‌ها Heteroptera یکی از مهمترین راسته‌های حشرات می‌باشد که دارای گونه‌های آفت و شکارگر متعددی می‌باشد که در اکوسیستم‌های کشاورزی دارای اهمیت قابل ملاحظه‌ای می‌باشد برای هر کشوری شناخت فون و فلور یا به عبارت دیگر معرفی ذخایر بیولوژیک از اهمیت زیستی بسیاری برخوردار است مطالعه فون حشرات بعنوان پایه و مبنای حشره شناسی کاربردی دارای اهمیت زیادی از جنبه‌های گوناگون می‌باشد.

راسته‌ی Hemiptera از لحاظ تعداد گونه در رده‌ی حشرات دارای مقام چهارم بوده و شامل 22 خانواده است كه مهمترین خانواده‌های شكارگر در این راسته شامل Pentatomidae، Miridae،Anthocoridae ، Mesoveliidae،Lygaeidae ،Gerridae ،Velidae ،Reduviidae ، Nabidae بوده اما مهمترین سن‌های شكارگر در خانواده‌های Anthocoridae، Miridae، Reduviidae، Lygaeidae، Pentatomidae وجود دارند (Khan et al., 1990).

یكی از ویژگی‌های مهم سن‌های شكارگر این است كه معمولاً میزبان‌های خود را در مراحل مختلف زیستی از تخم تا حشره‌ی كامل مورد حمله قرار می‌دهند و محتویات بدن آن‌ ها را می‌مکند و در نهایت باعث مرگ آن‌ ها می‌شوند (Schuh and Tater, 1995). از طرفی سن‌ها به دلیل تغذیه‌ی توام پوره‌ها و حشرات كامل از طعمه در مقایسه با سایر حشره‌خوارها از كارایی قابل ملاحظه‌ای در كنترل بیولوژیک آفات برخوردار می‌باشند (Zanuncio et al., 1994).

در برنامه‌های كنترل تلفیقی و مبارزه‌ی بیولوژیك، شناسایی گونه یا گونه‌‌های غالب می‌تواند نقش اساسی داشته باشد، به طوری كه در هر منطقه و در مواردی برای مناطق كوهستانی و جلگه‌ای، گونه‌ی غالب متفاوت است. بنابراین در صورت فراهم آمدن امكانات مبارزه‌ی بیولوژیک باید عامل كنترل بیولوژیكی را پرورش داده و رهاسازی نمود كه در فون آن منطقه نقش غالب داشته باشد (رجبی و ترمه، 1366؛ رجبی و امیر نظری، 1367).

علی رغم وجود خانواده‌های مضر و آفت گیاهی در راسته سن‌ها، خانواده‌هایی از این حشرات دارای فعالیت حشره‌خواری به صورت شكارگری بوده كه برروی طیف وسیعی از آفات گیاهی شامل شته‌ها، شپشك‌های نباتی، بال ریشكداران، سخت بالپوشان، بالپولكداران و كنه‌ها فعال می‌باشند. به این ترتیب این گروه از سن‌ها دارای اهمیت قابل ملاحظه ای در كنترل بیولوژیک آفات هستند (Zanuncio et al,. 1994).

پنبه به عنوان یک محصول کشاورزی ، صنعتی و بازرگانی ، مهم‌ترین و با ارزش‌ترین لیف طبیعی است که از الیاف پوشاننده دانه گیاهی با نام علمیGossypium به دست می‌آید و منبع الیاف و منشا غذایی با ارزش به ترتیب برای انسان و دام محسوب می شود. پنبه از محصولاتی است که می توان آن را طی چند سال مداوم در یک زمین کاشت بدون آنکه عملکرد آن نقصان یابد. این گیاه مهم صنعتی بسیار گرمادوست بوده و به هوای گرم و یک فصل رشد بدون یخبندان حداقل 200 روزه محتاج است . به طور کلی می‌توان گفت که پنبه از مهمترین محصولات کشاورزی است که علاوه بر تامین مواد اولیه صنایع نساجی و روغن کشی، در اشتغال زایی بخش‌های کشاورزی، صنعت و بازرگانی نقش مهمی ایفا می‌کند. کمتر محصول کشاورزی از نظر قابلیت ایجاد ارزش افزوده و تنوع فراورده‌ها، یارای رقابت با پنبه را دارد.

امروزه استفاده از سموم شیمیایی و مبارزه شیمیایی در مبارزه با بسیاری از آفات گسترش فراوانی یافته است. اما با توجه به اثرات سوء این روش مبارزه روی محیط زیست و دشمنان طبیعی و برهم زدن نظم اكوسیستم، اكثر محققان معتقد هستند كه مدیریت تلفیقی آفات راه حل نهایی است (صلواتیان، 1370؛ شجاعی، 1377).به این ترتیب هدف از این پژوهش بررسی تنوع گونه‌ای سن‌ها با تاكید بر شناسایی گونه‌های مفید و شكارگر در مزارع پنبه می باشد.

1-1- معرفی گیاه پنبه و ویژگی‌های آن

1-1- 1- تاریخچه گیاه پنبه

این گیاه از زمان هایدور در نقاط مختلف دنیا که شرایط برای رشد و نمو آن مناسب بوده کشت شده و در کتابها، قدمت کشت آن به حدود 1500 سال قبل از میلاد بر‌ می‌گردد.مبدا آن به احتمال زیاد هندوستان بوده، این گیاه توسط اعراب به اروپا برده شده و احتمالاً اولین کشور اروپایی که زراعت پنبه در آنجا شروع گردیده اسپانیا می‌باشد و از طریق اسپانیا به مکزیک برده شده است. زراعت پنبه پس از ورود به اروپا در کشور‌های مختلف از قرن 15 تا 17 در صنعت نساجی بریتانیا متداول شده و پس از قرن 18 نیز کشت و صنعت آن در آمریکا شروع شد. در حال حاضر نیز انواع وحشی پنبه در مناطق گرمسیر برخی از کشور‌های جهان وجود دارد.

درباره تاریخچه ورود و کشت پنبه در ایران مطالعات دقیقی به عمل نیامده اما در دوره هخامنشیان کشت و کار این گیاه در این سرزمین مرسوم بوده، و به طور کلی الیاف پنبه به عنوان محصول اصلی و درجه اول و دانه پنبه به عنوان محصول فرعی و درجه دوم، نقش مهمی در صنعت و تجارت دارند.

1-1-2- خصوصیات گیاه شناسی پنبه

پنبه یکی از مهمترین گیاهان زراعی وجینی و الیافی ایران است. الیاف پنبه از تارهای تولید شده روی بذر پنبه یا گونه‌های مختلف جنس Gossypium که متعلق به مهمترین تیرۀMalvaceae می‌باشد بدست می‌آید. چنانچه الیاف‌های بذر پنبه را از آن جدا نمایند در این موقع به آن تار پنبه اطلاق می‌گردد. تیره Malvaceae یا پنیر‌کیان یکی از تیره‌های بزرگ عالم گیاهان محسوب می‌شود که دارای بیش از 50 جنس كه در سراسر دنیا پراکنده می باشند البته نواحی گرم را بر سایر مناطق ترجیح می دهد (کریمی، 1375).

پنبه دارای انواع یک‌ساله یا چند ساله به صورت بوته و درختچه می‌باشد که نوع چند ساله آن بیشتر در مناطق حاره یافت می شود.

1-1-3- موارد مصرف گیاه پنبه

پنبه گیاهی است كه الیاف آن منبع پوشاك، دانه‌های حاوی روغن و پروتئین آن منشاء غذا برای انسان و كنجالة آن مورد استفاده دام‌ها قرار می‌گیرد. این گیاه چند منظوره در اقتصاد و سیاست جهان نقش عمده‌ای داشته و علیرغم رقابت الیاف مصنوعی هنوز از آن بعنوان یک محصول استراتژیک نام می برند.

امروزه پنبه نه تنها از نظر صنعت نساجی، بلکه از نظر غذایی نیز بسیار حائز اهمیت است. در بازار جهانی در میان پنج دانه روغنی مهم یعنی بذر سویا، تخم آفتابگردان، پنبه دانه، بذر بادام زمینی و بذر شلغم روغنی، پنبه دانه در مقام دوّم قرار دارد. علت این امر آن است که پنبه دانه منبع بسیار خوبی از روغن و پروتئین است و متجاوز از یک قرن است که روغن آن به صورت خوراکی مصرف می‌شود و هیچ اثر زیان‌آوری مشاهده نشده است.

از پوستة مغز دانه كه 40 تا 45 درصد وزن دانه را تشكیل می‌دهد و به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه می‌باشد خوراك دام، كود، پلاستیک و پلاستیک مصنوعی تهیه می‌كنند و مغز دانه كه به رنگ سفید بوده و از روغن و پروتئین تشكیل شده و تا 50 الی 55 درصد وزن دانه را تشكیل می‌دهد و از آن روغنی خوراكی، صابون، گلیسیرین ، اسیدهای چرب و از تفالة آن كود، خوراك دام و آرد تهیه می‌كنند.

1-1-4-سازگاری پنبه

پنبه گیاهی است گرما دوست که به یک هوای گرم و فصل رشد بدون یخبندان (180 تا 200 روزه) نیاز دارد. برای رشد این نبات، نورکافی، دمای نسبتاً زیاد و رطوبت مناسب نیاز می‌باشد. درجه حرارت مطلوب برای رشد رویشی پنبه 21 تا 26 درجه سلسیوس می باشد.

برای اینکه رشد رویشی پنبه رضایت بخش باشد ریزش غنچه و غوزه‌ها به حداقل برسد و بالاخره عملکرد زیاد شود، شدت نور در طی فصل رشد باید زیاد باشد. ریزش غنچه‌ها، گل‌ها و غوزه‌ها یکی از فرایندهای مهم خود کنترلی در پنبه است که بدان وسیله گیاه می‌تواند خود را نسبت به شرایط محیطی موجود تنظیم نماید. ریزش غنچه‌ها خیلی زیاد اما ریزش غوزه کمتر است. عوامل زیادی از قبیل کمبود رطوبت، ابری بودن هوا، درجه حرارت زیاد، کمبود مواد غذایی یا عدم توازن آنها، خسارت ناشی از آفات یا بیماری‌ها بر میزان ریزش غوزه‌ها مؤثرند. در مناطق ابری و پر باران در اثر کمبود نور غوزه‌ها ریزش می‌کنند که کشت پنبه ناموفق خواهد بود.

گرمای شدید هم برای رشد پنبه مناسب نیست هرچند که در صورت فراهم بودن رطوبت خاک می‌توان در کوتاه مدت حرارت‌های 35 تا 40 درجه سلسیوس را تحمل کند ولی ارقام زراعی و اصلاح شده امروزی روز خنثی یا بی‌تفاوت هستند. پنبه به خشکی مقاوم است و PH برابر 7-2/5 برای رشد این نبات مناسب است و به اسیدیته خاک چندان حساس نیست. به بافت خاک حساسیت ندارد ولی ساختمان خاک باید مناسب باشد و عمیق و نفوذپذیر و به شوری خاک نیز مقاوم است.

پنبه نسبت به حاصلخیزی خاک حساسیت چندانی ندارد. زمین‌های سبک و سنگین به سبب خشکی زیاد و یا گنجایش آب زیاد مناسب نیستند. زمین‌های هوموسی با نیتروژن زیاد که باعث رشد رویشی شدید می‌شود مناسب نیستند (افکاری، 1388).

1-1-5-گونه‌های پنبه

الف) هیرسوتوم Hirsutum: این گونه در مکزیک و آمریکای مرکزی به صورت گیاه چند ساله می‌زیسته ولی امروزه در اثر اصطلاح یکساله شده است. قوزه‌های آن بزرگ به رنگ سبز روشن و پوست صاف، عملکرد زیاد و الیافی با طول متوسط هستند. برگ‌ها بریدگی‌های عمیق دارند و گل‌ها درشت و کرمی رنگ‌اند روی گلبرگ‌ها لکه‌ی ارغوانی دیده نمی‌شود. طول تارها نسبت به واریته متفاوت است. تارها ظریف ومرغوب هستند.

ب) باربادنس (Barbadense): منشأ آن آمریکای مرکزی است واریته‌های دائمی و یک ساله، گل‌های آن درشت و ارتفاع بوته خیلی زیاد است روی گلبرگ‌های لکه‌ی ارغوانی دیده می‌شود. قوزه‌ها کوچک و به رنگ سبز تیره­اند‌، الیاف آن خیلی مرغوب است.

ج)هر باسئوم Herbaceum: این گونه از آفریقا سرچشمه گرفته در هندوستان، ایران و عراق و سایر کشورهای آسیایی کشت می‌شود واریته‌های بومی پنبه ایران از این گونه است. برگ‌ها کرک‌دار هستند و از 3 تا 5 بریدگی دارند، رنگ گل‌ها زرد و اندازه آنها کوچک است. در قاعده گلبرگ‌ها لکه ارغوانی رنگی دیده می‌شود الیاف آن کوتاه و ضخیم است.

د) آربورئوم Arboreum: در آسیا و غرب آفریقا کشت می‌شود واریته‌های یک‌ساله و چند ساله در آن موجود است در این گونه رنگ گل‌ها قرمز، کرم یا سفید است. در بعضی واریته‌ها لکه ارغوانی وجود دارد. قوزه این پنبه معمولاً سه حفره‌ای با ساختمان انتهایی باریک شده چاله‌دار و با غده‌های روغنی دائمی در حفره‌ها می‌باشد. در موقع رسیدن کاملاً باز می‌گردد و هر حفره محتوی حدود هفده بذر است. امروزه نژادهای یکساله این گونه پنبه نیز کشت و کار می‌گردد (یزدی محمدی ,1373)

1-1-6- ارقام پنبه

امروزه تعدادی از آنها در ایران کشت می شود واریته‌های پنبه که در ایران کشت می‌شوند عبارتند از :

1- کالا: متوسط طول تارهای آن 30 تا 31 میلی متر و مقدار کیل آن 35 تا 36 درصد است. میزان محصول آن در هکتار حدود 2 تن است.

2- آریا: از واریته‌های بومی پنبه‌ی ایران به شمار می‌آید. ارتفاع بوته‌ها 1 تا 6/1 متر، برگ‌ها کوچک و قوزه‌ها گرد است. طول تار آن کوتاه، در حدود 19 میلی‌متر، مقدار کیل آن 38 تا 40 درصد است.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

در این تحقیق، تعداد 11 گونه آفت گندم از مازندران به شرح زیر جمع­آوری و شناسایی شدند:

Eurygaster integriceps (Hem.: Scutelleridae) , Eurygaster maura (Hem.: Scutelleridae), Aelia furcula (Hem.: Pentatomidae), Aelia virgata (Hem.: Pentatomidae), Diuraphis noxia (Hom.: Aphididae), Sitobion avenae (Hom.: Aphididae), Shizaphis graminum ­(Hom.: Aphididae), Anisoplia austriaca (Col.: Scarabaeidae), Oulema melanopus (Col.: Scarabaeidae), Haplothrips tririci (Thy.: Phalaeothripidae), Leptophyes albovittata (Orth.: Tettigonidae), Saga sp. (Orth.: Tettigonidae)

زمان ظهور حشرات کامل زمستانگذران سوسک برگخوار غلات از دهه دوم اسفند شروع و در دهه­ سوم اسفند به اوج رسید. جفت­گیری در نیمه دوم اسفند رخ داد و تا پایان اسفند ادامه داشت. اولین تخم در دهه اول و حداکثر تعداد تخم در دهه دوم فروردین شمارش گردید. اولین لاروها در نیمه فروردین، حداکثر تعداد لارو در اواخر فروردین و آخرین لاروها در پایان دهه دوم اردیبهشت مشاهده گردیدند. حشرات کامل نسل جدید در دهه اول خرداد مشاهده گردیدند. میانگین تعداد تخم گذاشته شده 21 عدد و میانگین تعداد لارو منتج از تخمریزی هر سوسک ماده 17 عدد بود. فاصله بین جفتگیری تا تخمریزی سوسک برگخوار غلات 6 روز، طول دوره جنینی 16 روز، طول دوره لاروی 31 روز و طول دوره شفیرگی 2 هفته بدست آمد. این آفت در استان مازندران یک نسل دارد

واژه های کلیدی: گندم، آفات، مازندران، سوسک برگخوار غلات

فصل اول

كلیات

1-1. معرفی عمومی استان مازندران

1-1-1. مشخصات جغرافیایی

استان مازندران واقع در شمال ایران، با وسعتی معادل 23756 کیلومتر مربع حدود 46/1 درصد از مساحت کل کشور را داشته و هجدهمین استان کشور می باشد. این استان از جنوب با استان های تهران و سمنان و از غرب با استان گیلان و از شرق با استان گلستان همجوار است. مازندران بین 35 درجه و 47 دقیقه تا 38درجه و 5 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 32 دقیقه تا 56 درجه و 14 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است حد شمالی آن دریای خزر و کشور ترکمنستان است (مسگری و همکاران، 1385).

قسمت جنوبی این استان کوهستانی و قسمت شمالی آن جلگه ای ساحلی می باشد. به علت فراوانی نسبی آب فرسایش در کوه ها برتری داشته و آبرفت های ناشی از آن در نزدیکی دریا ته نشین شده و جلگه­ی مازندران را تشکیل می دهد. شکل1-1 نقشه­ی استان مازندران و موقعیت مکانی شهرستان های آن را نشان می دهد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ، استان مازندران شامل 19 شهرستان و 56 شهر با مرکزیت ساری می باشد. بر اساس آخرین نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، مازندران با جمعیتی حدود سه میلیون نفر حدود 3/4 درصد از جمعیت کل کشور را شامل می شود.

شکل1-1- نقشه تقسیمات کشوری استان مازندران (اقتباس از مسگری وهمکاران، 1385)

1-1-2. آب و هوا

رشته اصلی سلسله جبال البرز مانند سدی در جنوب این استان کشیده شده و مانع ورود رطوبت دریای مازندران به نواحی مرکزی ایران می گردد. همین توقف اجباری رطوبت در دامنه های شمالی البرز موجب افزایش بارندگی می­گردد. به همین دلیل زمین های این استان همیشه پوشیده از جنگل های انبوه و مراتع سبز و خرم است که در بهبود هوای استان تاثیر به سزایی دارد و بادهایی که از نواحی غربی می وزد باعث برودت و سردی هوا گشته و گاهی موجب ریزش برف می گردد.

با توجه به توضیحات ذکر شده استان مازندران را بر اساس خصوصیات دما و بارش و توپوگرافی منطقه می‌توان به دو نوع آب و هوای معتدل خزری و آب و هوای كوهستانی تقسیم كرد. آب و هوای كوهستانی خود بر دو نوع معتدل كوهستانی و سرد كوهستانی می‌باشد (بی نام، 1386) .

الف. آب و هوای معتدل خزری: این نوع اقلیم جلگه‌های غربی و مركزی استان تا كوهپایه‌های شمالی البرز را شامل می‌شود. در این نواحی به دلیل كمی فاصله كوهستان و دریا رطوبت تجمع می‌یابد كه پیامد آن می‌توان بارش‌های قابل ملاحظه و دمای معتدل را ذكر كرد .

میانگین بارندگی سالیانه در نوار ساحلی استان برابر با 977 میلی‌متر است. توزیع مكانی آن از غرب به شرق با كاهش همراه است در حالی كه توزیع زمانی آن وضعیتی كم و بیش منظم دارد (حداكثر بارندگی در پائیز و حداقل آن در تابستان اتفاق می‌افتد).

در بررسی پارامتر درجه حرارت نیز مشاهده می‌شود كه به دلیل رطوبت نسبی بالا و زیاد بودن تعداد روزهای پوشیده از ابر، دمای هوا معتدل و دامنۀ دمایی محدود می‌باشد كه این وضعیت منجر به تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های معتدل با یخبندان‌های اتفاقی می‌گردد.

ب. آب و هوای معتدل كوهستانی :با افزایش تدریجی ارتفاع از اراضی جلگه‌ای به سوی دامنه‌های شمالی ارتفاعات البرز و فاصله از دریا، تغییرات خاصی در آب و هوای استان پدیدار می‌گردد. در نوار ارتفاعی 1500 تا 3000 متر، شرایط آب و هوایی كوهستانی حاكم است كه از ویژگی‌های آن می‌توان كاهش میزان بارندگی سالیانه و همچنین كاهش متوسط درجه حرارت ماهانه را ذكر كرد. علاوه بر آن زمستان‌های سرد همراه با یخبندان‌های طولانی و تابستان‌های كوتاه نیز از دیگر مشخصات این اقلیم است.

ج. آب و هوای سرد كوهستانی :در نوار ارتفاعی بالاتر از 3000 متر كه شامل قلل كوهستان‌های دامنه شمالی البرز می‌شود، دمای هوا به‌شدت كاهش یافته و یخبندان‌های طولانی ایجاد می‌شود. در این مناطق ریزش‌ها غالباً به‌صورت برف است كه در دوره طولانی سرد سال روی هم انباشته شده و تا اواسط دوره كوتاه گرم سال نیز دوام دارند. در همین مناطق و در قله كوه‌های دماوند، علم‌كوه و تخته سلیمان، شرایط ایجاد یخچال‌های كوهستانی و انباشت دائمی برف فراهم شده است (مسگری، 1385).

1-1-2. پوشش گیاهی

استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و جنس خاک، از پوشش گیاهی متنوعی از قبیل جنگل های انبوه، چمنزار و استپ برخوردار است. مجاورت دریای مازندران و رشته کوههای البرز سبب شده است که پوشش گیاهی متنوعی به صورت نوارهای مشخص به وجود آیند. به طور کلی، پوشش گیاهی این استان را می توان به جنگل و مرتع تقسیم کرد:

جنگل- از غرب تا شرق استان و از جلگه ساحلی تا ارتفاعات 2500 متری، جنگلهای انبوه خزری، به صورت نواری، دامنه شمالی البرز را فرا گرفته است. در این جنگلها در جهت شمالی – جنوبی و غربی – شرقی بر حسب تغییر شرایط محلی مانند آب و هوا، ارتفاع، جنس خاک و سنگها و شیب دامنه ها تغییرات گیاهی مشخصی به وجود می آید. از این نظر، مازندران یکی از نقاط نادر جهان به شمار می رود. به طور کلی،در این جنگلها غلبه با درختان پهن برگ است که تا ارتفاع 1800متری گسترش دارند. بعد از آن تا ارتفاع 2500متری، درختان سوزنی برگ ظاهر می شوند. بالا تر از آن، شرایط رویش گونه های درختی محدود می گردد و پوشش گیاهی به چمنزار (همانند چمنزارهای آلپی اروپا) تبدیل می شود. در جهت غرب به شرق نیز تغییر گونه های درختی و تراکم جنگل محسوس است. در گذشته جنگل متراکم- تر بوده و گسترش شمالی بیشتری داشته است، ولی به علت رشد جمعیت، توسعه کشاورزی و بهره برداری فزاینده، از وسعت جنگل کاسته شده و حد شمالی آن نیز به کوهپایه های البرز محدود گردیده است (امیر اسماعیلی کناری، 1387). جنگلهای استان از درختهای متنوعی تشکیل شده است که مهمترین آنها عبارتند از بلندمازو، مَمرَز، آزاد، انجیری، توسکا، زبان گنجشک، شاه بلوط، شمشاد، افرا، نمدار، نارون (مَلج یا اوجا) و راش. این جنگلها در اقتصاد، صنایع، اشتغال، شرایط آب و هوایی، آبهای سطحی و زیر زمینی و خاک استان مازندران نقش مهمی دارند (بی نام ،1386).

1-2. وضعیت کشت غلات در ایران

1-2-1. سطح زیرکشت محصولات زراعی کشور

در سال زراعی 90- 1389 سطح زیرکشت محصولات زراعی کشور حدود 7 میلیون هكتار بوده كه از این مقدار 53.2 درصد كشت آبی و 46.8 درصد آن دیم بوده است. در این سال زراعی استان خوزستان با 9.3 درصد بالاترین سطح زراعی برداشت شده را نسبت به استان­های دیگر به خود اختصاص داده است و استان­های فارس و خراسان رضوی به ترتیب با 7 و 7 درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. كمترین سطح با 0.4 درصد متعلق به استان البرز بوده است.

بیشترین سطح محصولات زراعی آبی با 14.5 درصد، متعلق به استان خوزستان می­باشد. استان­های فارس و خراسان رضوی به ترتیب با 11 و 10.5 درصد در رتبه‌های دوم و سوم هستند و این سه استان مجموعاً 35.9 درصد برداشت سطح زراعی آبی سالانه را دارند.

1-2-2 میزان تولید

از اراضی زراعی در سال زراعی 90- 1389 تقریباً 77.2 میلیون تن محصولات مختلف زراعی برداشت شده است به طوری كه 89.9 درصد آن از مزارع آبی و 10.1 درصد بقیه از مزارع دیم حاصل شده است. حدود 32.9 درصد كل تولید زراعی ( تقریباٌ یک سوم ) در سال زراعی 90- 1389 از استان­های خوزستان با 15.8 درصد، فارس با 10.3 درصد، خراسان رضوی با 6.8 درصد بدست آمده است.

از 31 استان كه غلات در آنها برداشت گردیده است، استان­های خوزستان، فارس، کردستان و کرمانشاه به ترتیب با 7/9، 9/6، 5/6 و 2/6 درصد سهم در كشت غلات، جمعاً 29.4 درصد سطح برداشت شده این گروه از محصولات را به خود اختصاص داده‌اند. بالاترین سطح برداشت غلات دیم به استان کردستان با 10.9 درصد تعلق داشته است. استان­های كرمانشاه، آذربایجان­شرقی و همدان به ترتیب با 9.4، 8.5 و 8.1 درصد رتبه‌های دوم تا چهارم سطح برداشت دیم غلات را به خود اختصاص داده‌اند. از مجموع 77.2 میلیون تن تولید زراعی در سال زراعی 90- 1389، مقدار 19.8 میلیون تن معادل 25.7 درصد سهم غلات بوده كه 75.9 درصد آن از كشت آبی و 24.1 درصد بقیه از كشت دیم حاصل شده است. از تولید 19.8 میلیون تن غلات در سال یاد شده، گندم 62.2درصد، جو 14.4 درصد، شلتوك برنج 13.8 درصد و ذرت دانه‌ای 9.6 درصد سهم در تولید غلات داشته اند. حدود 37.8 درصد از تولید غلات كشور در چهار استان خوزستان، فارس، مازندران و کرمانشاه تولید شده است. در بین استان­ها خوزستان با 13.3 درصد سهم در تولید غلات در رتبه اول و بوشهر با 0.3 درصد سهم در جایگاه آخر قرار گرفته است(بی نام،1390). استان مازندران به عنوان یکی از تولید کنندگان گندم در سال جاری از مجموع 60184 هکتار اراضی زراعت گندم استان مازندران بالغ 221040 تن دانه گندم تولید و برداشت گردیده است.

نمودار شماره 3 – توزیع میزان تولید و سطح زیر کشت غلات كشور در سال زراعی 90- 1389

1-3. گندم

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

انسان ها برای ادامه حیات خود از همان آغاز زندگی همیشه در جستجوی راه حل مناسبی برای تأمین معیشت خود بوده و تلاش می کردند تا احتیاجات مادی به خصوص نیازهای اولیه (آب، غذا، پوشاک) خودشان را به خوبی برآورده نمایند. این فعالیت ها در قالب تولید، توزیع، مصرف و خدمات مربوط به آنها شکل می گرفت. امّا به شکل امروزی تحت عنوان علم اقتصاد تعریف       نمی شد و معمولاً در علومی مانند سیاست، تدبیر منزل و علم اخلاق که اجزاء سه گانه حکمت عملی می باشند مطرح گردیده است. عالمان، دانشمندان و ادبیان ما در طول دوران مختلف تاریخی وقتی که مشکلات و معضلات اقتصادی و نیازهای جامعه را مشاهده می کردند هر کدام با توجه به دوره ای که زندگی می کردند و در مقتضیات زمانی که به سر می بردند. مطالبی را با مفاهیم مختلف جهت حل معضل اقتصادی و رهایی از مشکلات و رسیدن به رفاه و پیشرفت بیان کرده و آثاری از خود به یادگار گذاشته اند. بسامد و تنوع واژگان و مفاهیم اقتصادی در ادبیات ممکن است خواننده را با وضع اقتصادی زمان و یا سراینده (شاعر) به طور اجمالی آشنا کند. امّا مطالعه و شناخت شگردهای هنری شاعران در ترکیب و تلفیق چنین واژه هایی باعث می شود که درک آن ها مخاطب را به وجد درآورده و مقام هنری شاعر را به او بشناساند و بطور کلی تأمل در این گونه واژگان این فرضیه را بوجود می آورد که اصطلاحات اقتصادی موجود در شعر فارسی از وضع اقتصادی شاعران و دوره ی آن ها حکایت می کند و از سوی دیگر شعرا برای پر بار کردن مفاهیم و مضامین خود از اصطلاحات اقتصادی کمک گرفته و برای معنا کردن و زیبا ساختن کلمات و اصطلاحات اقتصادی از تکنیک ها و فنون ادبی و بلاغی استفاده می کنند. با توجه به مطالب ذکر شده هدف اصلی در این رساله ارائه ی پیوند اصطلاحات اقتصادی با ادبیات در آثار سعدی شیرازی می باشد و این موضوع بیشتر به منظور چگونگی تأثیر ادبیات فارسی در مسائل و مشکلات اقتصادی با عنایت به موقعیت های زمانی و مکانی است. بطوری که سعدی در آثار خود به ویژه گلستان و بوستان سیمای فرد دنیا دیده ای را دارد که در فکر سلامت جامعه است و        می خواهد مردم را به شاهراه صلاح و حسن اخلاق رهنمون کند. بسیاری از مسائل پیچیده ی دنیای امروز از جمله اقتصاد به مدد ذوق لطیف و ساده پسند سعدی به صورتی محسوس و روشن ارائه می شود و می تواند راهگشای بسیاری از مسائل اقتصادی دنیای امروز باشد. او متفکری است که مسائل اقتصادی و اجتماعی زمان خویش را با بیانی زیبا به تصویر کشیده است و در آثار او چه منظوم و چه منثور از یک جامعه طبقاتی متشکل از ستمگران و ستمکشان، گرسنگان و پیران سخن به میان آمده است. سعدی در ابواب دهگانه بوستان خود تصویری از جامعه مطلوب ارائه    می دهد و در هشت باب گلستان مشخصات جامعه را با شناخت تجربی و رویکرد اقتصادی و اجتماعی برای خوانندگان می شناساند و بطور کلی مظالم و مفاسد حکمرانان زمان ودردهای اجتماعی و مشکلات اقتصادی با شیوه بسیار عالی در این آثار مورد بررسی قرار گرفته است. برای نمونه سعدی در گلستان به جوانی اسراف پیشه می گوید: «دخل آب روان است و خرج آسیای گردان یعنی خرج فراوان کردن مسلم کی راست که دخل معین دارد». او همچنین باب ششم بوستان را به مسئله قناعت اختصاص داده که یکی از رکن های اقتصاد اسلامی است و بدون شک با شناخت سفارش های سعدی در زمینه رعایت دخل و خرج در زندگی می توان الگوهای عملی در راستای اصلاح الگوی مصرف به جامعه عرضه کرد و زمینه را برای شناخت نسل امروز از شیوه های زندگی گذشتگان در بهره مندی از توانایی های اقتصادی فراهم نمود. البته بررسی مباحث اقتصادی در ادبیّات، نوپا و تازه است و مباحث مربوط به این مقوله را در گذشته در زمره ی مباحث اجتماعی آورده اند بطوریکه سعدی نیز به اقتصاد، عدالت اقتصادی و اجتماعی و دقت در دخل و خرج و سایر موارد توجه ویژه داشته و در آثارش این مباحث را مطرح کرده است و در حقیقت چون سعدی از لحاظ روان شناسی فردی خوش بین می باشد، معتقد است که برای رسیدن به نیک‌بختی، سعادت دنیوی و اخروی تلاش و کوشش لازم است و بنابراین قناعت را به معنی گوشه‌نشینی نمی داند و ضمن اعتقاد به قناعت و ساده زیستی مردم را به تلاش و کوشش برای فراهم کردن رفاه خود و خانواده خود ترغیب و تشویق می کند و بر آن است که رزق و روزی هر کس در تقدیر او نوشته شده است و انسان با تلاش باید به این تقدیر خود دست یابد. بنابراین برای پی بردن به تفکرات اقتصادی سعدی؛ علاوه بر عقاید او باید دانست سعدی در خانواده ای اندیشمند و عالم دین ظهور کرده است. در رابطه با اوضاع مالی و اقتصادی سعدی باید گفت که سعدی از طبقه متوسط جامعه بوده است که پدرش در ابتدا تاجر بوده و سپس به کار دولتی مشغول شده است. امّا چون کار دولتی برآورندۀ مخارج زندگی وی نبوده تصمیم می گیرد مانند گذشته به تجارت روی آورد. همین مسئله سبب شده تا سعدی با بسیاری از مسائل مربوط به خرید و فروش و مسائل اقتصادی از همان دوران کودکی آشنا شود و این مسائل را بسیار زیبا و با لحنی آمیخته به پند و اندرز در سراسر آثار خود منعکس کند و به همین خاطر، سعدی بر آن بوده است که ثروت باید صرف برآوردن ضروریات زندگی شود و مقداری از آن هم به مصرف اموری برسد که روح آدمی را سیراب می کند.

بد و نیک را بذل کن سیم و زر                    که این کسب خیرست و آن دفع شد

کلیات،257

امّا آنچه که بیشترین تأثیر را در شکل گیری عقاید اقتصادی سعدی داشته است اتفاقاتی است که در دورۀ جوانی وی به وقوع پیوسته است. دوره جوانی سعدی مصادف با حمله مغول بوده و در این دوره شرایط اقتصادی و اجتماعی مردم از هر لحاظ وخیم بوده است. مردم نگران جان و در پی به دست آوردن نان و بزرگان در اندیشه قدرت و مقام بوده اند. تسامح مغول باعث می شده است که اخذ مالیات با بی پروایی صورت گیرد و نوعی اختلاف طبقاتی در جامعه به وجود آید. در چنین روزگاری جامعه تحت حاکمیت حکام مستبد عادت به تسلیم داشت و به وسیله رؤسای عامه هدایت می شد. کشاورزی و دامپروری وسیله عمدۀ معیشت عامه بود و صنعت در تهیه لوازم روزانه زندگانی کارساز بوده و تجارت زندگی طبقات مرفه را تزئین می داده است. این شرایط بد اجتماعی و اقتصادی از نظر سعدی دور نمانده است و به همین خاطر شیخ اجل در سراسر آثار خود و به ویژه گلستان و بوستان به انعکاس این مسائل پرداخته است. لذا در این رساله سعی شده است ابتدا اوضاع اقتصادی قرن هشتم و زمانه شاعر مورد بررسی قرار گیرد و آنگاه ضمن گزینش تعدادی از اصطلاحات و واژگان اقتصادی مؤثر در آثار سعدی به تحلیل و بررسی پاره ای از این اصطلاحات و کاربرد آنها در زندگی مردم و ادبیات پرداخته شود. تا خوانندگان محترم بدانند، یک شاعر تنها کارش سرودن و نگارش شعر نیست بلکه آشنایی او به مسائل مختلف از جمله سیاسی، اجتماعی و اقتصادی او را وا‌می‌دارد تا مباحث مختلف مربوط به زندگی اجتماعی و مسائل روز را در قالب پند و اندرز به حاکمان و جامعه تفهیم نماید. امید است مطالب این رساله مورد توجه و نظر خوانندگان محترم قرار گیرد.

2-1- بیان مسأله تحقیق

بررسی مباحث اقتصادی در ادبیّات بحثی نوپا و تازه است و در گذشته مباحث مربوط به این مقوله را بیشتر در زمرۀ مباحث اجتماعی آورده اند. از نظر برخی از صاحب نظران ریشه بسیاری از مشکلات اقتصادی، تاریخی می باشد و به این دلیل تفاوت پیشرفت های اقتصادی کشورهای مختلف را می توان از دیدگاه تاریخی مدنظر قرار داد.

ادبیات به دلیل آنکه آینه تمام نمای مسائل اجتماعی و اقتصادی هر دوره می باشد. نقش بالایی در فهم تاریخی تفاوت پیشرفت های اقتصادی جوامع مختلف دارد. سعدی به دلیل ویژگی سیاح بودن، سابقه تجارت خانوادگی و درک مسائل اقتصادی و اجتماعی عمیق در بین شعرا زبان زد   می باشد. در قرون وسطی دانش اقتصاد به مفهوم علم امروز، مجموعه ای کامل، جامع و مستقل نبوده و برخی مسائل اقتصادی در علومی مانند: سیاست، تدبیر منزل و علم اخلاق که اجزاء سه گانه حکمت عملی می باشند مطرح گردیده است.

از آن جایی که در ادبیات ما، زندگی با تمام جهات خود انعکاس یافته است بنای حیات اقتصادی و هستی مادی اجتماعی نیز الزاماً برجستگی و رنگ آمیزی خاصی دریافت نموده است که از آن   می توان در مورد مقولاتی مانند: کالا، قیمت، ارزش، پول، مبادله و بازرگانی، کار و تقسیم کار، مزد، حرفه، فقر، ثروت و امثال آن معلومات گران بها و اطلاعات اعجاب انگیز و حیرت آوری نیز به دست آورد. بنابراین مسئله اصلی این رساله بررسی پیوند ادبیات با اقتصاد در آثار سعدی می باشد که چگونه واژه های اقتصادی با شعر سعدی به هم پیوند خورده و ویژگی های این پیوند تحت عنوان رابطه ادبیات با اقتصاد در آثار سعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

محققان و ادیبان ایرانی و غیرایرانی با توجه به اهمیت آثار شیخ اجّل سعدی شیرازی در عرصه ادبیات، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی پژوهش ها، مقالات و شرح و تفصیل های بی شماری   درباره ی آثار او انجام داده اند. امّا به بررسی مسائل و تفکرات اقتصادی شاعر تاکنون چندان   توجه ای صورت نگرفته است. بنابراین در این رساله نگارنده با توجه به شناخت و تجربه ای که در مسائل اقتصادی و هم در ادبیات دارد. تلاش می نماید تا ضمن بررسی واژه های اقتصادی در آثار سعدی نحوه پیوند این گونه اصطلاحات را تحت عنوان پیوند ادبیات با اقتصاد در آثار سعدی بررسی نماید که به نظر می رسد بحثی جدید و تازه در این زمینه باشد.