2-3-2- اهمیت نگرش… 14

2-3-3- عناصر تشکیل دهنده و ویژگی­های نگرش… 15

2-3-4- کاربردهای نگرش… 16

2-3-5- سنجش نگرش… 17

2-4- کشاورزی پایدار. 17

2-4-1- علل پیدایش اندیشه کشاورزی پایدار. 19

2-4-2- ظهور کشاورزی پایدار. 20

2-4-3- اهداف کشاورزی پایدار. 21

2-4-4- فن­آوریهای کشاورزی پایدار. 23

2-4-4-1- جنگل – زراعی.. 23

2-4-4-2- تلفیق دام و گیاه 24

2-4-4-3- مالچ.. 24

2-4-4-4- كنترل علف­های هرز. 24

2-4-4-4-1-گیاهان رقیب.. 24

2-4-4-4-2- گیاهان اللوپاتیك… 25

2-4-4-5-كنترل بیولوژیك… 25

2-4-4-6- چندكشتی.. 25

2-4-4-7- شخم. 25

2-4-4-7-1- کم خاکورزی.. 26

2-4-4-7-2- بی خاکورزی.. 26

2-4-4-8- تناوب.. 26

2-4-5- انواع نظام­های کشاورزی پایدار. 27

2-4-5-1-كشاورزی ارگانیك… 27

2-4-5-2-كشاورزی پایدار كم نهاده(LISA) 28

2-4-5-3-كشاورزی آلترناتیو. 28

2-4-5-4-كشاورزی بیودینامیك… 28

2-4-5-5-كشاورزی سنتی.. 28

2-4-5-6-كشاورزی تجاری (صنعتی) 29

2-4-6- معیارها و عناصر کشاورزی پایدار. 29

2-4-7- زمینه­های دستیابی به پایداری در نظام تولید کشاورزی.. 30

2-4-8- موانع و مشکلات دستیابی به کشاورزی پایدار. 30

2-5- پیشینه تحقیق. 31

فصل سوم………….. 39

3-1- مقدمه. 40

3-2- موقعیت جغرافیایی استان گیلان. 40

3-2-1- شهرستان تالش… 40

3-3- روش تحقیق. 40

3-4-جامعه آماری.. 41

3-5- روش نمونه­گیری.. 41

3-6- ابزار گردآوری داده­ها 41

3-7-روایی و پایایی ابزار اندازه­گیری.. 42

3-7-1- روایی(اعتبار) 42

3-7-2- پایایی.. 43

3-8- متغیرهای تحقیق. 43

3-8-1- متغیرهای مستقل. 43

3-8-1-1- ویژگی­های فردی.. 43

3-8-1-2- ویژگی­های نظام زراعی.. 43

3-8-1-3- ویژگی­های اقتصادی.. 43

3-8-2- متغیرهای وابسته. 44

3-9-فرضیه­های پژوهش… 44

3-10- روش­های آماری و تجزیه و تحلیل داده­ها 44

3-10-1-آمار توصیفی.. 44

3-10-2-آمار استنباطی.. 45

فصل چهارم……… 46

4-1-مقدمه. 47

4-2- یافته­های توصیفی.. 47

4-2-1- ویژگی­های فردی.. 47

4-2-2- ویژگی­های نظام زراعی.. 49

4-2-3- ویژگی­های اقتصادی.. 50

4-2-4- دانش کشاورزی پایدار. 52

4-2-5- سنجش نگرش شالی­کاران در زمینه کشاورزی پایدار. 54

4-3-یافته­های استنباطی.. 56

4-3-1- بررسی روابط بین متغیرها 56

4-3-2- بررسی روابط بین متغیرهای پیش بین با متغیر وابسته. 58

فصل پنجم………..60

5-1-مرورکلی بر تحقیق. 61

5-1-1- خلاصه. 61

5-1-2- آمار توصیفی.. 61

5-1-3- آمار استنباطی.. 61

5-2- نتیجه گیری.. 61

5-3- بحث در مورد نتایج.. 61

5-4- پیشنهادات.. 63

5-4-1- پیشنهادات پژوهش حاضر. 63

5-4-2- پیشنهادات پژوهش آینده 63

منابع و ماخذ. 65

پرسش­نامه ………73

1-1- مقدمه

پیشرفت‏ های کشاورزی در قرن بیستم، نمایانگر تلاش چندین نسل از کشاورزان، پژوهشگران و سیاست‏ گذاران برای دستیابی به امنیت غذایی بوده است. نتیجه‏ ی این تلاش‏ها موجب افزایش قابل‏توجه عملکرد جهانی گیاهان زراعی و باغی شد. اما از سوی دیگر، همین پیشرفت پیامدهای نامطلوبی را از نظر بوم‏ شناختی، اجتماعی و اقتصادی به دنبال داشت که از آن جمله می‏توان به فرسایش، شورشدن، اسیدی شدن و زوال کمّی و کیفی خاک، آلودگی منابع آبی به مواد شیمیایی کشاورزی، جنگل‏ زدایی، زوال ساختارهای اجتماعی و تضعیف قدرت اقتصادی جوامع سنتی اشاره کرد. اکنون باب جدیدی از نگرانی‏ها و چالش‏ ها در مورد امنیت غذایی جهان شکل گرفته­است که غلبه بر آنها راهكارهایی موثرتر را می‏طلبد. مشكلی كه امروزه نمود یافته، نتیجه‏‏ی نگرش ‏های كوتاه مدت و خوش‏بینانه‏ ی بشر در دهه­‏ های گذشته است (کامکار، 1387).

پایداری واحدهای بهره­برداری کشاورزی از جمله موضوعات جدی است که در سالیان اخیر توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. بررسی میزان دانش کشاورزان در مورد کشاورزی پایدار[1] یک عامل تعیین­کننده در پایداری واحد­های تولید کشاورزی می­باشد. صاحب­نظران بر این اعتقادند که بهره­گیری از روش­های مطرح شده در کشاورزی پایدار در گرو دانش[2]، شناخت و آگاهی کشاورز از این روش­­ها و اثرات آن بر واحد بهره­برداری خود است. کشاورزی پایدار با منابع انسانی دانا به اصول و عملیات پایداری و توانا در کاربست آن نیاز­مند است (داودی و مقصودی، 1389).

در ایران نیز چند سالی است که موضوع کشاورزی پایدار و توسعه آن مورد توجه محافل علمی و اجرایی قرار گرفته است. با مطرح شدن مفهوم توسعه پایدار[3]، نگرش­های مثبت نسبت به این مقوله وسعت بیشتری یافته و در برنامه­های توسعه مورد توجه قرار گرفته است (علیپور و همکاران، 1387). تصمیم کشاورزان به پذیرش عملیات کشاورزی پایدار متاثر از عوامل مختلفی است که یکی از این عوامل نگرش آنان می­باشد. لذا، در طراحی برنامه­های جدید کشاورزی – زیست محیطی، متخصصان باید در کنار سایر عوامل تاثیر­گذار، به پیچیدگی نگرش کشاورزان توجه نمایند (انستروم و همکاران[4]، 2009). هدف از انجام این پژوهش بررسی دانش و بینش شالی­کاران پیرامون کشاورزی پایدار می­باشد.

1-2- بیان مساله

در تحقیقات پایداری صورت گرفته بر ابعاد مختلفی تاکید شده، که بیشتر به مسائل بوم­شناختی و شاخص­های پایداری اشاره شده­است و کمتر به مسایلی مانند جنبه­های رفتاری و علل بروز رفتارهایی که در جهت پایداری است، اشاره شده است. در این راستا ارزیابی میزان دانش بهره­برداران از اصول پایداری و شناخت عوامل موثر بر دانش بهره­برداران برای برنامه­ریزان و سیاست­گذاران به­منظور تدوین برنامه­های تکمیلی در راستای توسعه منابع انسانی لازم و ضروری است (داودی و مقصودی، 1389).

ارتقاء دانش فنی کشاورزان در کنار حضور سایر عوامل و امکانات تولید موجب می­گردد که آنها با بهره­گیری مناسب و بجا از تکنولوژی، به یک سطح مطلوب و معقول در روند تولید، دست پیدا کنند. تنها با ایجاد تغییرات مطلوب در کشاورزان به عنوان یگانه واحد­های متفکر تولید­کننده در بخش کشاورزی می­توان انتظار داشت که در نظام تولیدات کشاورزی تغییر مناسب ایجاد گردد و این تغییری است که قادر خواهد بود نظام کشاورزی را به توسعه پایدار رهنمون سازد. مطالعات و پژوهش­های قابل توجهی در دنیا در زمینه کشاورزی پایدار صورت گرفته که هدف اکثر آنها یافتن نکاتی است که به پایداری منجر شده و یا حذف پیشنهاد­هایی بوده که در خلاف پایداری بوده است. اما در این مطالعات کمتر به جنبه­های رفتاری کشاورزان و عوامل موثر بر بروز یا عدم بروز رفتارهایی که به پایداری منجر می­شوند، توجه شده است. اینکه میزان دانش کشاورزان در زمینه کشاورزی پایدار، درچه سطحی است؟ آیا بین دانش کشاورزان در زمینه پایداری و رعایت فعالیت­های پایداری توسط آنان رابطه­ای وجود دارد؟ چه عواملی می­توانند بر میزان دانش کشاورزان تاثیر­گذار باشند؟ این عوامل با دانش کشاورزان چه رابطه­ای دارند؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به اهمیت تحقق و پیاده سازی کامل کشاورزی پایدار در کشور، اطلاع از ابعاد مختلف سطح دانش و بینش بهره­برداران واحدهای شالیکاری، اساس و مبنای برنامه ریزی­ها و سیاست­گذاری­های کلان را تشکیل می دهد. لذا با توجه آن که تا کنون تحقیق جامعی در خصوص سنجش دانش و بینش کشاورزی­ پایدار در بین شالی­کاران غرب استان گیلان صورت نگرفته، نتایج این پژوهش می­تواند برای مدیران اجرایی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان بسیار کارساز و مفید واقع شود تا با استفاده از راهکارهای شناخته شده به تقویت سطح بینش و دانش کشاورزی پایدار شالی­کاران منطقه پرداخته و در نتیجه هر چه بیشتر به اهداف کشاورزی پایدار دست یابند.

1-4- اهداف تحقیق

هدف کلی از اجرای این پژوهش، بررسی دانش و بینش شالی­کاران شهرستان تالش پیرامون کشاورزی پایدار می­باشد. بر این اساس اهداف اختصاصی مورد نظر در این تحقیق عبارت­اند از:

1. بررسی ویژگی های فردی و حرفه­ای شالی­کاران شهرستان تالش.

1. بررسی ویژگی اقتصادی – اجتماعی شالی­کاران شهرستان تالش.

1. شناسایی مهم­ترین عوامل تاثیر گذار بر بینش و دانش شالی­کاران در خصوص کشاورزی پایدار

1. بررسی میزان دانش و بینش شالی­کاران در زمینه فن­آوری­های کشاورزی پایدار

1-5- سوالات تحقیق

1. میزان دانش وبینش شالی­کاران در خصوص کشاورزی پایدار چگونه است؟