سنجش کارایی نسبی…………………………….. 33

مدل CCR……………………………..

حل مدل DEA……………………………..

مدل BCC……………………………..

مدل BCC ورودی محور……………………………. 43

DEA چگونه عمل می کند؟……………………………. 44

مدل ثانویه ی DEA……………………………..

محاسبه ی كارایی مقیاس……………………………… 51

رتبه بندی واحد های کارا…………………………… 51

روش اندرسون –پیترسون……………………………. 52

شناسایی واحد كارآمد ضعیف……………………………… 54

خلاصه ی روش مدل سازی برای DEA……………………………..

نكات و توضیحاتی درباره ی DEA……………………………..

توانایی های DEA……………………………..

كاستی های DEA……………………………..

تفكر فازی…………………………….. 59

مجموعه های قطعی…………………………….. 66

مجموعه:گرادآیه ای معین از اشیاء……………………………. 66

زیر مجموعه……………………………. 66

مجموعه ی تهی…………………………….. 66

مجموعه ی مرجع……………………………. 66

عملگردهای مجموعه ای…………………………….. 66

تابع نشانگر……………………………. 67

تفاضل و تفاضل متقارن……………………………. 67

عدد اصلی و مجموعه ی توانی…………………………….. 67

مجموعه ی محدب…………………………….. 68

پوسته ی محدب…………………………….. 68

4-4- مفاهیم اصلی مجموعه های فازی…………………………….. 68

1-4-4- تابع عضویت…………………………….. 68

2-4-4- نمایش مجموعه های فازی…………………………….. 69

3-4-4- تكیه گاه، ارتفاع، بهنجار، و گذر……………………………. 69

4-4-4- زیر مجموعه ی فازی…………………………….. 70

5-4- عملگرهای مجموعه ای فازی…………………………….. 70

مجموعه ی فازی محدب…………………………….. 72

عدد اصلی…………………………….. 72

6-4- اصل گسترش……………………………… 72

7-4- اعداد فازی…………………………….. 74

عدد فازی مثلثی…………………………….. 75

فازی ذوزنقه ای…………………………….. 76

3-7-4- عملگرهای ریاضی بر بازه ها و اعداد فازی…………………………….. 76

رابطه ی فازی…………………………….. 78

محدودیت فازی…………………………….. 78

شبکه ی فازی…………………………….. 78

نظریه ی امکان و احتمال……………………………. 79

تبدیل واژه های زبانی به اعداد فازی…………………………….. 80

تبدیل اعداد فازب به اعداد قطعی…………………………….. 81

روش میانگین…………………………….. 82

کاربردهای نظریه ی فازی…………………………….. 84

برنامه ریزی خطی فازی…………………………….. 84

تحلیل پوششی داده های فازی…………………………….. 88

مدل اولیه ی CCR(داده بنیان) ……………………………91

مدل ثانویه ی CCR(داده بنیان) ……………………………91

مدل ثانویه ی BCC(داده بنیان)…………………………… 92

رویکرد رتبه بندی فازی…………………………….. 103

رویکرد امکان پذیری…………………………….. 104

فصل سوم: روش تحقیق…………………………….. 108

مقدمه…………………………….. 108

ویژگی های پژوهش علمی…………………………….. 108

فرایند پژوهش……………………………… 110

روش اجرای پژوهش……………………………… 113

مدلسازی…………………………….. 114

مدل فازی BCC……………………………..

جمع آوری داده ها و تعاریف عملیاتی…………………………….. 126

داده های فازی…………………………….. 132

مدل اجرا شده ی تحلیل پوششی داده های فازی……………. 133

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دفاع……………………………. 135

مقدمه…………………………. 135

تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………135

داده های مثلثی فازی…………………………….. 136

نتایج اجرای مدل های تحلیل پوششی داده های فازی………………. 143

نتایج اجرای مدل های تحلیل پوششی داده های قطعی……………… 152

داده های قطعی…………………………….. 152

مدل های تحلیل پوششی داده های قطعی…………………………….. 153

نتایج اجرا ……………………………154

مدل های بازده به مقیاس ثابت…………………………….. 154

مدل های بازده به مقیاس متغیر……………………….156

مدل های بازده به مقیاس کاهشی…………………………….. 160

فصل پنجم: نتیجه گیری…………………………….. 164

مقدمه………………………… 164

خلاصه……………………………. 164

نتایج مدل تحلیل پوششی داده های فازی…………………………….. 165

برش های آلفا…………………………… 165

واحد های تصمیم گیری (کشورهای حوزه ی سند چشم انداز)………………. 166

نتایج مدل تحلیل پوششی داده های قطعی…………………………….. 167

مدل های بازده به مقیاس ثابت…………………………….. 167

مدل های بازده به مقیاس متغیر……………………………. 168

مدل های بازده به مقیاس کاهنده…………………………… 168

مدل های بازده به مقیاس فزاینده…………………………… 169

مقایسه ی مدل های قطعی و فازی…………………………….. 170

پیشنهادها…………………………… 171

پیشنهادهای پژوهشی…………………………….. 171

پیشنهادهای کاربردی…………………………172

محدودیت های پژوهش……………………………… 173

منابع و ماخذ……………………………. 175

چکیده:

مدل های تحلیل پوششی داده ها از دیرباز مورد استفاده ی متخصصان جهت سنجش ،مقایسه و بهبود کارایی بوده است. با در هم آمیختن مفاهیمعلم مدیریت فازیومدل های تحلیل پوششی داده ها ،مدلی جدید به وجود آمد که تحلیل پوششی داده های فازی نام گرفت.ابعاد مختلف این مدل روزبه روز در حال گسترش و پیشرفت می باشد.در این پژوهش ابتداء مفاهیم اولیه ی مدل های تحلیل پوششی داده ها و مفاهیم علم مدیریت فازی بیان شده است و در ادامه تمامی مدل های تحلیل پوششی داده های فازی معرفی شده و یکی از این مدل ها جهت مقایسه ی کارایی اقتصادی و مدیریتی کشور های حوزه ی سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران که شامل بیست وشش کشور می باشد مورد استفاده قرار گرفته است و با توجه به BCC بودن مدل فازی انتخابی ،از 8 مدل اندرسون – پیترسون که شامل فروض بازده به مقیاس ثابت،بازده به مقیاس متغیر ،بازده به مقیاس کاهشی و بازده به مقیاس افزایشی (داده بنیاد و ستانده بنیاد)بوده است،جهت مقایسه ی ثانویه استفاده شده است.در نهایت با توجه به نتایج حاصل از اجرای مدل ها ،پیشنهادهایی برای کشور ایران جهت حضور مؤثر در میادین رقابتی اقتصادی منطقه ارائه شده است.

فصل اول: کلیات

مقدمه:

در این فصل چهارچوب کلی پژوهش را مشخص خواهیم نمود. در ابتدا به بیان مسئله خواهیم پرداخت و در ادامه سابقه ی پژوهش را ذکر خواهیم کرد به دنبال آن اهداف پژوهش را ذکر خواهیم کرد سپس سؤالات پژوهش بیان شده و قلمرو پژوهش را مشخص خواهیم نمود. سپس روش پژوهش را روشن خواهیم کرد و به بیان کاربردها ی این پژوهش خواهیم پرداخت وبرخی از مراجع که می توانند از این پژوهش بهره مند شوند معرفی می گردند. در ادامه محدودیت های پژوهش را ذکر کرده و در نهایت واژه های کلیدی را تعریف خواهیم نمود.

بیان مسئله:

رهبر معظم انقلاب اسلامی با ابلاغ سند نهایی چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران به سران سه قوه و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، افق روشن ایران را در ١٤٠٤ هجری شمسی ترسیم نمودند. در این سند داریم:

* چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ١٤٠٤ هجری شمسی

با اتکال به قدرت لایزال الهی و در پرتو ایمان و عزم ملی و کوشش برنامه ریزی شده و مدبرانه جمعی و در مسیر و اصول قانون اساسی، در چشم انداز ٢٠ ساله، ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اولاقتصادی،علمیو فناوریدر سطح منطقه، با هویت اسلامی وانقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل.

اولین گام در حرکت به سمت مقصد، موقعیت یابی است؛ اینکه بفهمیم کجا هستیم و به کجا می خواهیم برویم. پس از آن نوبت به اتخاذ تصمیم در مورد چگونگی حرکت و تصمیمات راهبردی می رسد.

همانطور که در سند چشم انداز بیست ساله ذکر شده، مقصد ما به عنوان کشور اول منطقه در زمینه های اقتصادی و علمی مشخص شده است.

و گام بعدی در تجزیه و تحلیل محیط منطقه و شناسایی وضعیت خودمان و کشورهایی که ازما پیشی گرفته اند، می باشد.

در این پژوهش سعی می شود متغیر هایی (نسبت های کلان اقتصادی) وارد مدل شوند که بتوانند وضعیت هر چه جامع تری از موقعیت راهبردی کشورمان نشان دهدند.

تبین قدرت تکنیک تحلیل پوششی داده ها:

پس از ارائه ی مدلهای پارامتری، تبین قدرتمندی از چگونگی روابط بین پارامترها ارائه شد؛ (همانند مدل کاپ داگلاس برای تبین روابط اقتصادی نیروی کار و تولید) ولی این مدلها محدود به پارامترهای درون مدل بودند و جامعیت لازم را نداشتند ولی باارائه ی تکنیک های ناپارامتری از بند پارامترها رها شدند و با قدرتی مشابه به تبین متغیرها ی مختلف پرداختند.

در این پژوهش سعی می شود در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز نسبت های مهمی از وضعیت کلان اقتصادی کشور کشف شده و در کنار یکدیگر قرار داده شده و یک رتبه بندی مبتنی بر واقعیت ارائه شود.

از دیر باز رصد کردن وضعیت محیط، جهت برنامه ریزی های کلان دولتی مورد توجه سیاست گزاران کلان کشوری بوده است. این رصد از دوایر نزدیکتر شروع و درخاتمه کل محیط را در بر می گیرد. یکی از مهمترین اسناد کشوری، سند چشم انداز بیست ساله میباشد. در این سند ازبین کشورهای حوزه ی نفتا برای جمهوری اسلامی ایران چنین آینده ای را مجسم نموده است: «ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی وانقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل».

ابتدائی ترین گام جهت سنجش وضعیت محیط، تعریف محک ها و شاخص های اساسی است که به بهترین نحو بیان کننده ی وضعیت موجود باشند. شاخص هایی که آرمانهای کشور را به درستی و حتی الامکان نزدیک به واقعیت بیان کنند. پس از مشخص شدن شاخص ها نوبت به بررسی وضعیت محیط بر اساس شاخصهای میرسد و تعیین نقاط قوت و ضعف بر اساس یک مدل.

در راستای فرایند رصدکردن محیطی تلاش های زیادی شده است؛ و انواع روشهای کمی ابداع و اجرا شده اند. بیشتر روشها با یک پارامتر خاص شروع به رصد کردن و بالطبع رتبه بندی محیطی میکنند؛ و در نهایت آمار و اطلاعات استخراج شده ازداده های اولیه را در کنار یکدیگر و گسسته ارائه میکنند.

روش تحلیل پوششی داده ها از روشهای ناپارامتریک می باشدکه محدود به یک پارامتر خاص نیست. قدرت این روش در ادغام پارامتر های مختلف کارائی و سنجش هم زمان آنها با یکدیگر است. بنابر این با قدرتی بیشتر به تحلیل انواع شاخص های محیطی به صورت همزمان و غیر پارامتریک می پردازد.

در مدل های مختلف تلاش میشود هر چه بیشتر به واقعیت نزدیک تر شد، ولی خود مدل در تضاد با هدف آن است، چنانچه راسل (1923) میگوید : «تمام منطق سنتی بنا بر عادت، فرض را بر آن میگذارند که نماد های دقیقی به کار گرفته شده است. به این دلیل موضوع در مورد این زندگی خاکی قابل بکارگیری نیست، بلکه فقط برای یک زندگی ماوراء الطبیعه معتبر است». در ادامه جان لوکاسیه ویچ، ماکس بلک، لطفی زاده و دیگران به این ابهام و چند ارزشی بودن اشاره کردند و مفهوم اولیه «فازی» در 1937 میلادی شکل گرفت و به سرعت تا کنون درعلوم مختلف سایه افکنده است.

در این پژوهش نیز جهت نزدیکتر شدن به واقعیت، از داده های فازی در مدل تحلیل پوششی داده ها استفاده شده است.

سابقه ی پژوهش در مطالعات ایران:

در پژوهش های صورت گرفته در زمینه ی تحلیل های کلان محیطی به علت ضعف در مدلهای موجود (عدم جامعیت شاخص ها) اکثرا به صورت بخشی و محدود به تجزیه و تحلیل تک عاملی پرداخته اند و نتوانسته اند شاخص های مختلف را کنار یکدیگر و با بیانی مشترک گردآوری کنند. در این پژوهش سعی می شود نابترین شاخص ها در کنار یکدیگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند و نتایجی با ارزش تر ازپژوهش های بخشی و مقطعی دیگر حاصل شود.

هم چنین در پژوهش های صورت گرفته به روش تحلیل پوششی داده ها اکثرا به تحلیل های داخلی مثل بانک ها، بیمه ها، مدارس و … بسنده کرده اند که در این پژوهش برای اولین بار به صورت بین المللی در صدد تجزیه و تحلیل محیط برآمده است؛ و اینکه برای اولین بار به وسیله ی تحلیل پوششی داده های فازی به رتبه بندی کشورهای حوزه ی سند چشم انداز پرداخته است.

عناوین پایان نامه هایی که با موضوع تحلیل پوششی داده های فازی نگاشته شده اند و تاکنون نمایه شده اند عبارتند از: رتبه بندی طرحهای تولید فازی در تحلیل پوششی داده ها ، ارزیابی عملكرد تامین كنندگان قطعات با استفاده از رویكرد تحلیل پوششی داده های فازی‏‎(Fuzzy DEA)‎‏، ارزیابی میزان كارآیی مدیریت های نواحی شركت توزیع برق فارس با رویكرد تحلیل پوششی داده های فازی، ارائه روشی برای اندازه گیری كارایی سازمانهای پیچیده با استفاده از تحلیل پوششی داده های شبكه ای فازی، ارزیابی عملكرد نیروگاه های كشور با استفاده از روشهای تحلیل چندگانه و تحلیل پوششی داده های فازی، ارزیابی عملكرد نیروگاه های كشور با استفاده از روشهای تحلیل چندگانه و تحلیل پوششی داده های فازی، بررسی کارآیی واحدهای تصمیم گیری توسط تحلیل پوششی داده های فازی با یک مثال کاربردی، رتبه بندی شعببانک ملت(استان تهران) با در نظر گرفتن متغیرهای محیطی بر اساس منطق تحلیل پوششی داده های فازی، طراحی مدلی برای اندازه گیری کارائی سرمایه گذاری سازمانی در تکنولوژی اطلاعات با استفاده از مدل فازی تحلیل پوششی داده ها مورد:شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار تهران.، مقایسه عملکرد شعب بانک با رویکرد تحلیل پوششی داده های عصبی فازی (مورد :بانک تجارت)، ارزیابی عملکرد شعب تامین اجتماعی شهر تهران با استفاده از تلفیق مدل تحلیل پوششی داده های فازی و كارت امتیازی متوازن، مدلهای اولیه و دوگان تحلیل پوششی داده های فازی، ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم گیری با استفاده از تحلیل پوششی داده ها و مقایسات فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی مثلثی.

در زمینه ی تحلیل پوششی داده های فازی مدل های فراوانی در مجلات بین المللی دیده می شود ولی تعداد بسیار اندکی به صورت کاربردی آنها را اجرا نموده اند. در این پژوهش سعی می شود یکی از مدل ها را به صورت کاربردی اجرا نماییم.