2-3-3-3-تغییرات اصلی در عناوین توانمندسازها ونتایج ویرایش های 2003 و2010…… 32

2-3-3-4- معرفی محورهای مدل جایزه ملی كیفیت اروپا(EFQM)……………

2-4- ارکان مدل های تعالی سازمانی (EFQM)……………………………….

2-4-1- توانمند سازها………………………………. 37

2-4-2- نتایج………………………………. 51

2-5- دلایل استفاده سازمان ها از مدل EFQM ……………………………….

2-6- درچه سازمان هایی EFQM بكار گرفته شده است؟……………….. 60

2-7- مدل تعالی سازمانی در ایران………………………………. 62

2-8- معرفی اصول 8 گانه بنیادین تعالی (مدل 2003)………………………………. 64

2-9- معرفی اصول 8 گانه بنیادین تعالی (ویرایش 2010)………………………………. 70

2-10- مطالعات انجام شده………………………………. 72

2-10-1- تحقیقات داخلی………………………………. 72

2-10-1-1جلودار ممقانی (1385)……………………………….. 73

2-10-1-2-قمصری، بهبود روش های كار وبهره وری سازمانی براساس اصول الگو……… 73

2-10-1-3- شركت قطعه ساز وابسته به صنعت خودرو اظهار نامه EFQM سال 1385…….. 74

2-10-2- مطالعات خارجی………………………………. 74

2-10-2-1- مطالعه موردی شرکت موتورولا……………………………….. 76

2-10-2-2- دون لیزبرن ایرلند………………………………. 76

2-10-2-3- شركت ان اس كی (انگلستان)………………………………. 76

2-10-2-4- بالتر وبندل (2005)………………………………. 77

2-10-2-4-شرکت نوکیا (NOKIA)……………………………….

2-11- ارزیابی عملکرد شرکت ها ……………………………….79

فصل سوم………………………………. 82

روش تحقیق………………………………. 82

3-1- مقدمه………………………………. 83

3-2- الگوی مفهومی تحقیق………………………………. 83

3-3- فرضیات تحقیق………………………………. 84

3-3-1- فرضیه اصلی ……………………………….84

3-3-2- فرضیه های فرعی………………………………. 84

3-4- روش تحقیق………………………………. 85

3-5- جامعه آماری………………………………. 86

3-6- روش نمونه گیری………………………………. 87

3-7- ابزار جمع آوری تحقیق………………………………. 87

3-8- متغیرهای تحقیق ……………………………….88

3-8-1- متغیرهای مستقل و وابسته فرضیه اهم………….. 89

3-8-2- متغیرهای مستقل و وابسته فرضیات اخص…………… 90

3-9- چهارچوب نظری تحقیق ………………………………. 91

3-10- روایی و اعتبار تحقیق………………………………. 92

3-11- پایایی (اعتمادپذیری) ……………………………….93

3-12- آزمونهای استفاده شده در این تحقیق ………………. 93

فصل چهارم………………………………. 95

تجزیه و تحلیل داده ها………………………………. 95

4-1- مقدمه………………………………. 96

4-2- تحلیل دموگرافیک (تجانس سازمان ها)………………………………. 96

4-3- تحلیل آماری ………………………………. 97

4-4-انحراف معیار و میانگین جامعه آماری ……………………………….98

4-5- نمایش گرافیک داده ها ……………………………….

4-6- آزمون فرضیات ………………………………. 99

4-6-1- فرضیه اهم ………………………………. 99

4-6-2- فرضیه های فرعی………………………………. 101

فصل پنجم………………………………. 111

نتیجه گیری و پیشنهادات ……………………………….111

5-1- مقدمه……………………………….112

5-2- – نتیجه گیری ………………………………. 113

5-3- نتیجه گیری از فرضیات………………………………. 115

5-4- بخش دوم : جمع بندی نهایی نتایج آزمونها…………. 117

5-5-پیشنهادات……………………………….118

5-5-1- پیشنهادات مبتنی بر نتایج تحقیق………………………………. 118

5-5-2- سایر پیشنهادات برای محققین علاقمند در زمینه تعالی سازمانی…………. 120

5-6-موانع و محدودیتهای تحقیق:……………………………….121

منابع تحقیق………………………………. 122

منابع فارسی………………………………. 123

منابع انگلیسی ……………………………….

Abstract……………………………….

چکیده:

امروزه بنگاه های اقتصادی کشور در فرایند جهانی شدن و پیوستن به منظومه تجارت جهانی با چالش های بیشماری مواجه هستند. حضور در بازارهای جهانی و حتی باقی ماندن در بازارهای داخلی مستلزم رقابت با رقبای قدرتمند است و با توجه به گسترش و پیچیدگی اهداف، فرایندها و ساختار سازمانی در صحنه رقابت، سازمان هایی می توانند به بقای خود ادامه دهند که نسبت به خواسته ها و انتظارات مشتریان و ذ ی نفعان پاسخگو باشند، همچنین به سود آوری و ثروت آفرینی به عنوان شاخصهای کلیدی و برتر سازمانی توجه کنند.

مدل های تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار به عنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار مدل در سازمان های مختلف به کار گرفته می شوند. با بکارگیری این مدل ها سازمان ها می تواند از سویی میزان موفقیت خود را دراجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قراردهند و از سوی دیگر عملکرد خود را با سایر سازمان ها به ویژه بهترین آن ها مقایسه کنند. مدل های سرآمدی کسب و کار پاسخی است به این سوال که سازمان برتر چگونه سازمانی است؟ چه اهدافی و مفاهیمی را دنبال می کند و چه معیارهایی بر رقبای آن ها حاکم هستند؟

سرآمد شدن یک سازمان، فرایند پیوسته ایست که با برنامه ریزی و هدف گذاری آغاز می شود و طول مسیر با ارزیابی های مداوم و استفاده از اهداف از پیش تعیین شده، نواقص و نارسایی ها مشخص شده و با اصلاحات لازم، حذف موانع و تقویت نقاط قوت انجام می شود.

این پژوهش بررسی رابطه بین تعالی سازمانی و سرآمدی و سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل EFQM می باشد، با توجه به موضوع که روش تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی است.، لذا جهت انتخاب جامعه آماری، لیست شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که در آن ها تعالی سازمانی و سرآمدی براساس مدل EFQM انجام گردیده از طریق دبیر خانه جایزه ملی کیفیت و سازمان بورس اوراق بهادار تهران اخذ و به روش نمونه گیری قضاوتی شرکت های مشمول مدل فوق که دست یابی به اطلاعات آن ها امکان پذیر بوده است به عنوان نمونه های جامعه آماری مورد بررسی، انتخاب گردیدند. باتوجه به کمی بودن اطلاعات تحقیق، در جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از تحلیل آمار استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS و Excel و از روش همبستگی (پیرسون) استفاده می شود.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

امروزه بنگاه های اقتصادی كشور در فرآیند جهانی شدن و پیوستن به منظومه تجارت جهانی با چالش های بیشماری مواجه هستند. حضور در بازارهای جهانی و حتی باقی ماندن دربازارهای داخلی مستلزم رقابت با رقبای قدرتمند است و با توجه به گسترش و پیچیدگی اهداف، فرآیندها و ساختار سازمانی در صحنه رقابت، سازمان هایی می توانند به بقای خود ادامه دهند كه نسبت به خواسته ها و انتظارات مشتریان و ذی نفعان پاسخگو باشند، همچنین به سود آوری و ثروت آفرینی به عنوان شاخص های كلیدی و برتر سازمانی توجه كنند.

مدل های تعالی سازمانی یا سرآمدی كسب و كار به عنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار مدل درسازمان های مختلف به كارگرفته می شوند. با بكارگیری این مدل ها سازمان ها می تواند از یك سو میزان موفقیت خود را دراجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قراردهند و از سوی دیگر عملكرد خود را با سایر سازمان ها به ویژه بهترین آن ها مقایسه كنند. مدل های سرآمدی كسب و كار پاسخی است به این سوال كه سازمان برتر چگونه سازمانی است؟ چه اهدافی و مفاهیمی را دنبال می كند و چه معیارهایی بر رقبای آن ها حاكم هستند؟ امروز اكثر كشورهای دنیا با تكیه بر این مدل ها جوایزی را در سطح ملی و منطقه ای ایجاد كرده اند كه محرك سازمان ها و كسب و كار در تعالی، رشد و ثروت آفرینی است. مدل های تعالی با محور قراردادن كیفیت تولید (كالا یا خدمات) و مشاركت همه اعضا سازمان می تواند رضایت مشتری را جلب و منافع ذی نفعان را فراهم نموده و در عین حال یادگیری فردی و سازمانی را با تكیه بر خلاقیت و نوآوری تشویق و ترویج كنند.

آنچه به عنوان سؤال بزرگ، فراروی سازمان ها قرار دارد این است که با چه ابزاری و چگونه می توان ضمن بررسی موارد مختلف، به شکل جامع تمام نقاط قوت و حوزه های قابل بهبود را شناسایی و خود را برای حضوری موفق در عرصه رقابت آماده کرد. امروزه اندیشمندان و متفکران بهره وری بر مدیریت کیفیت جامع به عنوان راه حل فراگیر برای افزایش کارامدی سازمان ها از طریق ایجاد سیستمی در مدیریت که ضامن انجام کارها به طور صحیح، مداوم و در همه سطوح و زوایای سازمان باشد تأکید دارند. در چارچوب توجه به مدیریت کیفیت جامع، مدل های تعالی سازمان به عنوان ابزاری برای استقرار سیستم ها و نظام های مختلف مدیریتی در سازمان ها و نیز ابزاری برای سنجش میزان موفقیت آن ها در استقرار این نظام ها معرفی شده اند. به کارگیری این مدل ها در سازمان های مختلف، نشان دهنده رشد قابل توجهی است که در شاخص های عملکرد آن ها اتفاق افتاده است. صرف نظر از این که سازمان در چه بخشی فعالیت می کند و اندازه آن در مقیاس های اقتصادی چقدر است، برای این که بتواند به موفقیت دست یابد، باید چارچوب مدیریتی مناسب را برای خود انتخاب کند. مدل تعالی سازمانی، ابزار عملیاتی قوی است که برای مقاصد مختلف سازمان ها به کار می رود. تعالی سازمانی، برداشت نظری و تئوریک نیست بلکه کسب و ارائه نتایج ملموس و قابل مشاهده ای است که مبتنی بر شواهد بوده، پایداری و دوام داشته باشد.

در پاسخ به نیاز سازمان ها برای عملکرد برتر، دانشمدیریت توسعهیافته و فنون و نظام های گوناگون مدیریتی عرضه شده است که در ارتقای بهره وری نیز نقش ارزنده و شایسته ایفا کرده است. در دهه های اخیر، سرعت و تنوع، توسعه علوم و فنون و نظام های مدیریت به حدی بوده که نوعی آشفتگی ذهنی و دشواری انتخاب در واحدهای کسب و کار ایجاد کرده است. مدل های تعالی کسب و کار، در پاسخ به این نیاز شکل گرفته اند که مجموعه فنون و نظام های مدیریتی را در قالبی یکپارچه و سازگار با عملکردهای مؤثر و کاربردی آسان در اختیار بنگاه ها قرار دهند.

دست یابی به تعالی، مستلزم تعهد مدیریت و پذیرش مفاهیم اساسی است. این مفاهیم از پیکره علمی- که به مدیریت کیفیت جامع معروف است- به دست می آید و عبارتند از: نتیجه گرایی، مشتری گرایی، رهبری و پایداری هدف، مدیریت بر مبنای فرآیندها و واقعیت ها، توسعه و مشارکت کارکنان، یادگیری، نوآوری و بهبود مستمر، توسعه مشارکت همکاران و پاسخگویی عمومی. یکی از روش هایی که مدل تعالی سازمانی را تعریف می کند بها دادن به خلاقیت کارکنان است. مدل های تعالی سازمانی به عنوان ابزاری فراگیر و با نگرش جامع به تمامی زوایای سازمان ها به کمک مدیران می آیند تا آن ها را در شناخت دقیق تر سازمان یاری کنند. این مدل ها برای سنجش و مقایسه عملکرد سازمان ها نیز به کار می روند و سازمان را قادر می سازند تا میزان موفقیت های خود را در اجرای برنامه ها در مقاطع زمانی مختلف، ارزیابی کنند، نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و پروژه هایی را تعریف کنند و به سمت تعالی، سوق دهند.

تعالی سازمانی را می توان رشد و ارتقای سطح یك سازمان در تمامی ابعاد مختلف آن دانست، به گونه ای که بـا کسب رضـایت مندی کلیه ذی نفعان و ایجـاد تعـادل بین آن ها احتمال موفقیت سازمان را در بلند مدت افزایش دهد. در سال های اخیر مدل هایی تحت عنوان تعالی سازمانی مطرح گشته است كه از آن جمله می توان به مدل تعالی EFQM) )اشاره نمود. رویكرد این مدل، استفاده مؤثر از فرآیند خودارزیابی در راستای ارتقای سطح سازمان می باشد. اجرای خودارزیابی بر اساس مدل فوق در سازمان نتایج زیر را درپی خواهد داشت:

– شناسایی و بررسی فعالیت های سازمان و چگونگی اجرای آن ها به منظور استخراج و تعیین نقاط قوت، زمینه هایی كه نیاز به بهبود داشته و اقدامات و برنامه های بهبود سازمان.

– ایجاد یادگیری سازمانی از طریق بررسی نتایج عملكرد سازمان و شناسایی و اجرای پروژه های بهبود.