2-9-10 ترپنوئیدها 21

2-9 تغذیه. 21

2-10 پتاسیم: 22

2-11 نقش پتاسیم در میزان فتوسنتز گیاه: 24

2-12 نقش پتاسیم در انتقال مواد. 24

2-13 کود نانو پتاس: 27

2-14 تنظیم کننده هایرشد. 28

2-14-1 سایتوکنینها: 28

2-14-2 نقش بیولوژیکی سیتوکنینها: 29

فصل سوم: مواد و روشها

3-1 مواد و روشها 35

3-1-1 طرح آزمایشی.. 35

3-1-2 محل آزمایش… 35

3-1-3 ماده آزمایشی.. 35

3-1-4 بستر کاشت.. 37

3-2 صفات مورد ارزیابی.. 37

3-2-1 پیاز. 37

3-2-2 وزن پیازها 38

3-2-3- تعداد پیازچه در هر پیاز. 38

3-2-4 سطج برگ.. 38

3-2-5 شاخه گلدهنده 39

3-2-6 تعداد گلچه­ها 39

3-2-7 قطرگلچه­ها 40

3-2-8 ظهور گل آذین.. 40

3-2-9 گردن غازی: 40

3-2-10 اندازهگیری میزان جذب خالص آب.. 41

3-2-11 اندازهگیری میزان مواد جامد محلول. 42

3-2-12 نشت یونی 42

3-2-13 اندازهگیری وزن تر و وزن خشک… 43

3-2-14 سنجش کلروفیل a، b و محتوای کلروفیل کل برگ: 43

3-2-15 سنجش میزان فلاوونوئیدها و آنتوسیانینها: 44

3-2-16 سنجش کلروفیل a، b و کاروتنوئید گلبرگی: 45

3-2-17 آنتوسیانین گلبرگی: 46

3-2-18 طرز استخراج پروتئین.. 46

3-2-19 ارزیابی میزان فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) 47

3-2-20 تهیه منحنی استاندارد ومعادله رگرسیون PAL. 47

3-2-21 روش های جداسازی و تشخیص ترکیبهای موجود در اسانس… 48

3-2-22 کروماتوگرافی گازی با طیف سنججرمی Gas Chromatography(GC/ MS) : 49

فصل چهارم: نتایج

4-1 بررسی جدول تجزیه واریانس… 50

4-2- تاثیر تیمارهای مختلف بر روی صفات اندازه گیری شده 51

4-2-1 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر صفت قطر گلآذین در گل نرگس… 51

4-2-2 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر صفت قطر ساقه در گل نرگس… 51

4-2-3 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر صفت طول ساقه در گل نرگس… 51

4-2-4 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر وزن پیاز مادری.. 53

4-2-5 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر تعداد پیاز دختری.. 53

4-2-6 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر تعداد برگ.. 53

4-2-7 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر زمان گردن غازی.. 54

4-2-8 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر زمان ظهور گلآذین.. 54

4-2-9 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر وزن تر. 54

4-2-10 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر وزن خشک… 55

4-2-11 اثر هورمون و کود نانو پتاس برجذب آب در گلبرگهای گل. 55

4-2-12 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر جذب مواد غذایی.. 56

4-2-13 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت کلروفیل a برگ.. 58

4-2-14 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت کلروفیل b برگ.. 58

4-2-15 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت کلروفیل کل برگ.. 59

4-2-16 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت آنتوسیانین برگ.. 59

4-2-17 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت فلاونوئید. 60

4-2-18 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر سطح برگ.. 61

4-2-19 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر نشت یونی (EC) در گلبرگ.. 61

4-2-20 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر آنتوسیانین گلبرگ.. 62

4-2-21 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر رنگیزههای گیاهی گلبرگ درونی (تاج) 62

4-2-22 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر رنگیزههای گیاهی گلبرگ بیرونی.. 63

4-2-23 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز. 63

4-2-24 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر تعداد گلچه گل. 64

4-2-25 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر میزان ترپنوئید گلبرگ.. 64

فصل پنجم: بحث

5-1 بحث.. 79

5-2 نتیجه­گیری.. 84

5-3 پیشنهادات.. 84

منابع. 85

جداول ضمیمه. 94

چکیده انگلیسی . 102

چکیده

نرگس یکی از شش جنس بزرگ گل­های پیاز­دار در جهان است که پس از لاله در مقام دوم کشت و کار قرار دارد. این گل نه تنها به عنوان گل بریده و گیاه گلدانی زینتی شناخته می­شود بلکه ارزش بالایی در صنعت عطر­سازی دارد. این تحقیق برای ارزیابی پاسخ دو رقم نرگس (تازتا و جانکوئیلا) به هورمون بنزیل آدنین (BA) و کود نانو پتاس به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 10 تکرار انجام شد. فاکتور اول رقم در 2 سطح، فاکتور دوم هورمون بنزیل­آدنین در 4 سطح و فاکتور سوم کود نانوپتاس در 3 سطح بودند. نتایج نشان داد صفاتی همچون کاروتنوئید گلبرگ و آنزیم فنیل آلانین­آمونیالیاز بین دو رقم معنی­دار بود. سطوح مختلف هورمون بر میزان جذب آب، نشت یونی، کلروفیل (a، کل و کاروتنوئید) گلبرگ نیز اختلاف معنی داری را نشان داد. اثرات متقابل بین رقم و هورمون بر کلروفیل a، b، کلروفیل کل برگ معنی دار گردید.­ اثرات متقابل رقم و کود نانوپتاس بر وزن پیاز مادری و سطح برگ اختلاف معنی­داری را نشان داد. همچنین اثرات متقابل هورمون و کود نانوپتاس بر روی میزان جذب آب، کلروفیل a برگ و نشت یونی معنی دار گردید. نتایج نهایی حاکی از آن است که هورمون بنزیل آدنین به همراه کود نانوپتاس به نحو مطلوبی موجب حفظ رنگدانه آنتوسیانین، قطر گل ومیزان جذب آب گردیدند که این عوامل موجب افزایش کیفیت گل­ها می­گردد. همچنین کود و هورمون بر محتویات اسانس دوگونه نرگس اثر معنی داری نشان نداد.

کلمات کلیدی: گل­های زینتی، گل نرگس، اسانس­، پیاز، آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز

1-1 مقدمه

گل و گیاهان زینتی با تنوع و زیبایی فراوان خود در آرایش و زیباسازی محیط و ارضای حس زیباشناسی بشر نقش عمده­ای ایفا می­کنند، همچنین موجب تغذیه روحی و افزایش ضریبامید به زندگیو ضریب کارایی افراد در محیط کاری می­شوند و همچنین تفاهم و روابط حسنه خانوادگی و اجتماعی در اثر هدیه این کالا در جامعه افزایش می­یابد، این موضوع در زندگی ماشینی و آپارتمان­نشینی امروزه اهمیت بسزایی دارد. تولید گل و گیاهان زینتی در جهان امروزه، اهمیت بسزایی دارد. تولید گل­ها و گیاهان زینتی در جهان، امروزه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و علاوه بر نیازهای روحی و روانی، از نظر اقتصادی همه ساله میلیاردها دلار سود نصیب کشورهای تولید کننده می­کند. با توجه به تنوع اقلیمی کشور ایران و سطح گسترده اراضی و وجود انرژی سرشار خورشیدی، یکی از پتانسیل­های برجسته کشور، تولید محصول بخش کشاورزی می­باشد. بدیهی است تولید گل و گیاهان زینتی به عنوان یکی از زیربخش های کشاورزی
می­تواند به عنوان یکی از منابع ارزآور کشور به حساب آید. ولی متاسفانه به علت پاره­ای از مشکلات و چالش­های موجود بویژه مشکلات ساختاری و سازمانی در بازار گل، با جایگاه شایسته خود در بازار جهانی فاصله زیادی دارد(هاگی لادی و همکاران، 1999).[1]

در فرایند جهانی شدن اقتصاد و تجارت که اقتصاد همه کشورها را تحت تاثیر قرار داده است، افزایش در تجارت از طریق رشد صادرات و نفوذ در بازارهای جهانی و بین­المللی و رهایی از اقتصاد تک محصولی برای دستیابی به رشد اقتصادی مستمر و پایدار از اهداف اقتصادی کشورها از جمله ایران است. در این راستا سیاستگذاران کشور کوشیده­اند تا زمینه­های مساعدی را برای رونق و رشد اقتصادی محصولات و کالاهای غیرنفتی به عنوان یکی از محورهای اصلی رشد وتوسعه اقتصادی، افزایش درآمدهای ارزی، ایجاد اشتغال و از همه مهمتر وابستگی کمتر به درآمدهای ارزی نفتی فراهم نمایند زیرا توسعه فروش به خارج از کشور می­تواند سبب گرفتن بازار از رقبا شود(لولون و ویلد، 1369). ایجاد اشتغال و رشد صادرات غیرنفتی دو موضوع اساسی در اقتصاد ایران است که با برنامه­ریزی جامع برای بهره­برداری بهینه از استعدادها و توانمندی­های بالقوه اقتصاد کشور در بخش­های مختلف حصول می­باشد. ایران کشوری وسیع با تنوع آب و هوایی است. از چهارده گونه اقلیم آب و هوایی شناخته شده جهان، ایران دوازده گونه آن را در نقاط مختلف کشور دارا است، از این رو از استعداد طبیعی برای رویش انواع گیاهان چون گل­ها و گیاهان زینتی برخوردار است (امیدبیگی،1374).

دربازارهای جهانی گل و گیاهان زینتی سالانه حدود بیست میلیارد دلار از این کالا مبادله می­شود که سهم ایران در این بازارحدود دویست میلیون دلار است که قابل صرف نظر کردن نمی­باشد(معماران کاشانی و نادری، 1375). پژوهش در زمینه­های مختلف از قبیل جمع­آوری گونه­های مختلف گل­ها، انجام برنامه­های به نژادی و ایجاد کولتیوارهای جدید و نیز شناخت نیازهای محیطی و بررسی عوامل موثردر تولید گل جهت افزایش کیفیت گل­ها ضروری به نظر می­رسد بعلاوه با کاهش هزینه­ها و مطالعه و برنامه­ریزی تولید در مناطق مختلف کشور به همراه بهبود روش­های بسته بندی، حمل ونقل و بازاررسانی گل­ها مطابق با استاندارهای بین­المللی می­توان به دستیابی ایران به جایگاه واقعی خود در بازارهای جهانی گل امیدواراست (سایدیکو و انیس، 2008).[2]

پرورش دهندگان بزرگ در بسیاری از کشورهایی مانند هلند و آمریکا به کاربرد تنظیم کننده­های رشد و هورمون­های گیاهی نظیر سایتوکنین­ها و جیبرلین­ها در طی دوره رشد ونیز پس از برداشت، همچنین بهره­گیری از محلول­های نگهدارنده گوناگون و اعمال درجه­بندی و روش­های مناسب بسته­بندی و حمل و نقل پیشرفت­های زیادی داشته­اند. در ایران همچون صنعت تولید، موفقیت­ها در زمینه نگهداری گل­های بریده چندان رضایت­بخش نیست. 20 درصد گل­های تازه، هنگام گذشتن از کانال­های بازار (برداشت، بسته­بندی، جابجایی و فروش) مرغوبیت خود را از دست داده و قسمت زیادی از گل­های باقیمانده نیز در شرایط ضعیف ونامطلوب به فروش می­رسند که باعث نارضایتی مصرف کننده می­شود (هاگی لادی و همکاران، 1999).

بررسی نوشته­های پیشینیان نشان می­دهد که فرهنگ دیرین ایران زمین از همان ابتدا بر پایه انس با طبیعت استوار است، به طوری­ که اولین بار پادشاهان ایرانی بودند که با کشت گیاهان زینتی و فضاسازی مناسب پارک­ها و باغ­های ایران آن­ روز را با فرانسه مقایسه می­نماید که دلیل بر ذوق و سلیقه هنر گل­پروری و گل­آرایی ایرانیان است و این موضوع به حدی اهمیت پیدا می­کند که آن­ها گل را از عالم بالا می­دانند:

گل آن جهانی است نگنجه در این جهان در عـالـم خیـال چـه گنجه خیـال گـل

(هاگی لادی و همکاران، 1999).

گل نرگس گیاهی پیازی از زیر رده­ی تک­لپه­ای ها، خانواده آماریلیداسه (Amarilidace) و از جنس (Narcissus) است (خلیقی، 1382). جنسNarcissusشامل 65 گونه و 20000 رقم هیبرید و 26 گونه وحشی می باشد (بلانچارد،1990)[3]. نرگس یکی از مهم­ترین گیاهان باغبانی است که گونه­های آن در هر گوشه از جهان به استثنای مناطق گرمسیری رشد می­کنند و به عنوان گل بریده، گیاهان گلدانی و در فضای سبز کاربرد دارند (دوله و ویلکینز، 1996)[4]. این گونه در مناطق مختلف ایران به خصوص شمال، شمال شرق، فارس، بوشهر، بهبهان، کرمان و خراسان جنوبی رویش دارد (پویان، 1989; مظهری، 2004). گل ها در برخی از گونه های نرگس بسیار معطر می باشند و نرگس شیراز از آن جمله است. از عطر گل­ها در صنایع عطرسازی استفاده می شود كه از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار می­باشد (بارت و پنل،1999)[5]. البته نرگس­هایی كه برای استحصال عطر كاشته می­شوند عبارتند از نرگس شیراز، پوتیكوس و جان كوئیلا كه تركیب­های موجود در اسانس گل آنها شامل مونوترپن­ها، پارافین­ها، فنل­ها، آلدئید­ها، استرها و الكل­ها می­باشند. اما تركیب­هایی كه بخش مهم عطر و بوی گل را تشكیل می­دهند استر­ها، اتر­ها و فنل­ها می­باشند. گیاه برای جلوگیری از تبخیر آب اسانس را می­سازد. اسانس این گیاه علاوه بر مصرف در صنایع عطرسازی در صنعت دارویی نیز كاربرد دارد و خاصیت ضد­باكتری و ضد­تورم دارد (اهرت و همكاران،1992)[6].