پژوهش……………………………………………………………………………………………..

7

1-6 فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………….

7

1-7 مدل تحلیلی تحقیق……………………………………………………………………………………………..

8

1-8 چارچوب نظری تحقیق………………………………………………………………………………………..

10

1-9تعریف عملیاتی متغرها ………………………………………………………………………………………..

11

1-10 قلمرو پژوهش………………………………………………………………………………………………….

12

فصل دوم

2- 1مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..

13

2-2 مدیریت دانش چیست…………………………………………………………………………………………

14

2-3 تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………….

15

2-4 تعاریف مدیریت دانش…………………………………………………………………………………………

19

2-5 تعریف مفاهیم و اصطلاحات مرتبط………………………………………………………………………

22

2 -5-1 داده……………………………………………………………………………………………………….

22

2-5-2 اطلاعات………………………………………………………………………………………………….

23

2-5-3 دانش……………………………………………………………………………………………………….

23

2-6 انواع دانش………………………………………………………………………………………………………..

24

2-6-1 دانش صریح………………………………………………………………………………………………

24

2-6-2 دانش ضمنی………………………………………………………………………………………………

25

2-7 چرخه دانش……………………………………………………………………………………………………….

27

2-8 چرخه سیستم مدیریت دانش………………………………………………………………………………..

28

2-9 اهداف مدیریت دانش …………………………………………………………………………………………

29

2-10 نیاز به مدیریت دانش…………………………………………………………………………………………

31

2-11 روش های مدیریت دانش…………………………………………………………………………………..

31

2-12 الزامات سیستم های مدیریت دانش……………………………………………………………………..

32

2-13 مزایای مدیریت دانش………………………………………………………………………………………..

34

2-14 منافع مدیریت دانش………………………………………………………………………………………….

35

2-15 برنامه های مدیریت دانش و روندتولید دانش………………………………………………………

38

2-16 آموزش مدیریت دانش……………………………………………………………………………………….

39

2-17 نقش دانش در مدیریت دانش……………………………………………………………………………..

40

2-18 نقش فناوری اطلاعات در مدیریت دانش……………………………………………………………..

41

2-19 منابع دانش……………………………………………………………………………………………………….

44

2-20 دسته بندی ابزارهای مدیریت دانش……………………………………………………………………..

44

2-21 اصول مدیریت دانش…………………………………………………………………………………………

46

2-22 اجرای مدیریت دانش………………………………………………………………………………………..

48

2-23 چالشهای پیش روی مدیریت دانش……………………………………………………………………..

51

2-24 اهمیت و ضرورت دانش در سازمانهای دولتی………………………………………………………

52

2-25 مزایای سازمان متاثر از مدیریت دانش………………………………………………………………….

54

2-26 موانع استقرار مدیریت دانش در سازمانها……………………………………………………………..

56

2-27 چارچوبی برای مدیریت دانش در سازمانهای دولتی……………………………………………….

58

2-28 پیشنهادهایی در زمینه استقرار سیستم مدیریت دانش………………………………………………

59

2-28-1 حوزه منابع انسانی………………………………………………………………………………….

59

2-28-2 حوزه ساختار سازمانی…………………………………………………………………………….

60

2-28-3 حوزه فرهنگ سازمانی …………………………………………………………………………..

61

2-28-4 حوزه فناوری اطلاعات ………………………………………………………………………….

61

2-28-5 حوزه فرآیندها ………………………………………………………………………………………

62

2-28-6 حوزه عوامل برون سازمانی …………………………………………………………………..

62

2-29 راهكارهای لازم جهت استقرار مدیریت دانش در سازمان ……………………………………..

63

2-30 چه گروهی عهده دار مدیریت دانش در سازمان می باشند ……………………………………..

64

2-31 ارزیابی اثربخش مدیریت دانش ………………………………………………………………………….

66

2-32 موافقان و مخالفان مدیریت دانش در سازمانهای دولتی ………………………………………….

66

2-33 سوابق تحقیقاتی ……………………………………………………………………………………………….

67

2-34 شركتمادر تخصصیتوانیر……………………………………………………………………………….

71

2-35 صنعت برق و مدیریت دانش………………………………………………………………………………

72

2-35-1 هدف …………………………………………………………………………………………………..

73

2-35-2 استقرار سیستم مدیریت دانش در شركت توانیر و شركتهای زیرمجموعه………..

75

2-35-3 وظایف كارشناس مسئول مدیریت دانش در توانیر ………………………………………

78

فصل سوم

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….

82

3-2 روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..

82

3-3 جامعه و نمونه آماری ………………………………………………………………………………………….

84

3-4 نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………..

84

3-5 روش گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………

86

3-6 ابزار جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………..

86

3-7 روایی یا اعتبار پرسشنامه …………………………………………………………………………………….

88

3-8 پایائی یا اعتماد پرسشنامه …………………………………………………………………………………….

88

3-9 روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………………………………………………………….

90

فصل چهارم

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….

93

4-2 توصیف داده ها ………………………………………………………………………………………………….

94

4-2-1 وضعیت جنسی كارمندان شركت توانیر……………………………………………………….

94

4-2-2 وضعیت تاهل كارمندان شركت توانیر ………………………………………………………..

95

4-2-3 وضعیت مدرك تحصیلی ………………………………………………………………………….

96

4-2-4 وضعیت رشته تحصیلی …………………………………………………………………………….

97

4-2-5 وضعیت سنی ………………………………………………………………………………………….

98

4-2-6 وضعیت سابقه كار …………………………………………………………………………………….

99

4-3 تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش …………………………………………………………………….

100

4-3-1 فرضیه یك پژوهش …………………………………………………………………………………….

100

4-3-2 فرضیه دو پژوهش ………………………………………………………………………………………

103

4-3-3 فرضیه سه پژوهش………………………………………………………………………………………

106

4-3-4 فرضیه چهار پژوهش …………………………………………………………………………………..

109

4-3-5 فرضیه پنجم پژوهش …………………………………………………………………………………..

112

4-3-6 فرضیه ششم پژوهش …………………………………………………………………………………..

114

4-4 خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها ……………………………………………………………….

115

4-5 رتبه بندی حلقه های مدیریت دانش با استفاده ازتاپسیس فازی……………………………….

116

4-5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………

116

4-5-2 مراحل روش تاپسیس فازی …………………………………………………………………………….

117

4-5-2-1 مرحله 1: تشكیل ماتریس تصمیم …………………………………………………………….

117

4-5-2-2 مرحله 2: تعیین ماتریس مزن شاخص ها ………………………………………………….

120

4-5-2-3 مرحله 3: بی مقیاس كردن ماتریس تصمیم فازی ……………………………………….

121

4-5-2-4 مرحله4: تعیین ماتریس تصمیم فازی وزن دار…………………………………………….

122

4-5-2-5 مرحله 5: یافتن حل ایده آل فازی و حل ضد ایده آل فازی …………………………

123

4-5-2-6 مرحله 6: محاسبه فاصله از حل ایده آل و ضد ایده آل ……………………………….

124

4-5-2-7 مرحله 7: محاسبه شاخص شباهت …………………………………………………………..

125

4-5-2-8 مرحله 8: رتبه بندی گزینه ها ………………………………………………………………….

125

فصل پنجم

5-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….

129

5-2 یافته ها ……………………………………………………………………………………………………………..

130

5-3 اولویت حلقه ها بر اساس تاپسیس فازی ……………………………………………………………….

133

5-4 محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………………………………..

134

5-5 نكات كاربردی برای آینده …………………………………………………………………………………..

135

5-6 نتیجه گیری و پیشنهادات …………………………………………………………………………………….

135

چکیده

دانش در دنیای پیشرفته امروز سازمان ها، به سرعت در حال تبدیل شدن به مزیت رقابتی اصلی شده است و می تواند برای سازمانهایی كه به خوبی آن را می شناسند و مدیریت می كنند، فراهم آورنده فرصت و در عین حال برای سازمانهایی كه تحولات محیط را نمی شناسند یا نمی خواهند بشناسند ، به عنوان تهدید جدی قلمداد شود. در حقیقت مدیریت دانش كه اكنون خود را به عنوان ابزار كلیدی مدیریت قرن جدید مطرح كرده است، فرآیند خلق، سازماندهی، تبادل و بكاربستن دانش است كه به سازمان كمك می كند تا بصیرت و درك لازم را از تجربه خود به دست آورند. در حقیقت این تحقیق به منظور رسیدن به اهدافی همچون تعیین وضعیت چرخه مدیریت دانش در چهار حلقه خلق دانش، سازماندهی، اشاعه و بکار بستن و فراهم آوردن مقدمات لازم برای ارتقای کیفیت و اثربخشی شرکت توانیر در راستای دستیابی به اهداف مربوطه می باشد .در این راستا روش تحقیق استفاده شده، کاربردی از نوع علی توصیفی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شرکت مادر تخصصی توانیر به علت تنوع وظایف، وجود افراد متخصص و دارای تحصیلات عالیه به تعداد کافی مد نظر قرار گرفت. در روش نمونه گیری نیز گروههای مختلفی از کارکنان داشتیم ولی چون تاثیری در جمع آوری اطلاعات نداشت از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد .تجزیه و تحلیل اطلاعات توصیفی و تحلیلی است و داده های بدست آمده از جمع آوری پرسشنامه به وسیله برنامه نرم افزاری spss، ارایه جداول توزیع فراوانی، آزمون دو جمله ای، آزمون فریدمن، استفاده از ضریب همبستگی و استفاده از تاپسیس فازی برای اولویت بندی حلقه ها استفاده شده است. نتایج حاصل به این صورت است که بین حلقه های سازماندهی دانش، بکاربستن دانش و مبادله دانش با وضعیت مطلوب آن تفاوت متوسطی وجود دارد و بین حلقه خلق دانش با وضعبت مطلوب آن تفاوت کمی وجود دارد .

کلید واژه ها: مدیریت دانش، چرخه،رویکرد فازی

1-1 مقدمه

دانش در دنیای پیشرفته امروز سازمان ها، به سرعت در حال تبدیل شدن به مزیت رقابتی اصلی شده است و می تواند برای سازمانهایی كه به خوبی آن را می شناسند و مدیریت می كنند، فراهم آورنده فرصت و در عین حال برای سازمانهایی كه تحولات محیط را نمی شناسند یا نمی خواهند بشناسند، به عنوان تهدید جدی قلمداد شود. در حقیقت مدیریت دانش كه اكنون خود را به عنوان ابزار كلیدی مدیریت قرن جدید مطرح كرده است، فرآیند خلق، سازماندهی، تبادل و بكاربستن دانش است كه به سازمان كمك می كند تا بصیرت و درك لازم را از تجربه خود به دست آورند. مدیریت دانش، ضمن اینكه به حل مشكل، تصمیم گیری، برنامه ریزی استراتژیك، یادگیری پویا و… كمك می كند، از زوال داراییهای ذهنی جلوگیری كرده به آگاهی سازمان می افزاید. ارتباط تنگاتنگی كه میان مدیریت دانش و مفاهیمی مانند نوآوری، سازمانهای یادگیرنده، بهره وری و سایر مفاهیم ارزنده كه مولفه های كلیدی رقابت و حیات سازمانی هستند، وجود دارد، اهمیت توجه و استفاده از مدیریت دانش را چند برابر می كند. بهره وری، كارایی، مسئولیت پذیری، توانایی رقابت و نوآوری سازمانهای پیشرو در استفاده از مدیریت دانش، دلیل و شاهدی قوی است بر اینكه سازمان ها با غفلت از مدیریت دانش، دیر یا زود به سمت زوال و نابودی حركت خواهند كرد. در حقیقت در محیط پرتلاطم كنونی كه دانش به عنوان منبع اساسی اقتصادی، جایگزین سرمایه، منابع طبیعی و نیروی كار شده است و منبع ضروری و پایدار برای مزیت رقابتی محسوب می شود، مدیریت صحیح دانش، رمزتداوم بقای سازمان ها است. مدیریت دانش، یكی از رویكردهای مهم و ارزشمندی است كه سازمان های پیشرو با استقرار آن، ضمن حفظ تخصص فنی خود، از افت دانش حیاتی كه از بازنشستگی، كوچك سازی یا اخراج كاركنان و تغییرات ساخت حافظه انسانی ناشی می شود، جلوگیری می كنند(نوناكا،1991،ص96 )

1-2 بیان مسأله پژوهش

مدیریت دانش، شامل همه ی روش هایی است که سازمان، دارایی های دانش خود را اداره می کند که شامل چگونگی جمع آوری، ذخیره سازی، انتقال، بکار گیری، به روز سازی و ایجاد دانش است .

مدیریت دانش اشتهار خود را از طریق به كارگیری دانش به منظور ایجاد هماهنگی در انجام تغیرات پویا در سازمان و رشد و توسعه نظامهایی برای تسریع انطباق پذیری سیستم با تغییرات محیط پیرامون کسب كرده است. سازمانها باید قادر به خلق و به کارگیری دانش جدید و بازسازی دانش موجود برای دستیابی به اهداف خویش باشند. در حالی که مدیریت دانش تاکید زیادی بر فناوری اطلاعات می کند و در بسیاری از موارد به عنوان مدیریت بر اساس فناوری تعریف می شود، اما در حقیقت مفهومی فراتر از آن دارد. داون پورت و پروساك (2000 ) مؤلفه های اساسی مدیریت دانش را شامل موارد زیر می داند:

1-فرهنگ: ارزشها و باورهای اعضای سازمان در زمینه مفاهیم اطلاعات و دانش؛
۲- فرایند اجرایی: چگونگی بهره گیری افراد از اطلاعات و دانش در سازمانها؛
۳- سیاستها: راهکارهای مقابله با موانع موجود در فرایند تسهیم دانش و اطلاعات در سازمان؛

4-فناوری : سیستم های اطلاعاتی موجود در سازمان ؛

امروزه دانش یك منبع ارزشمند و استراتژیك برای سازمان ها محسوب می شود جوامع فراصنعتی عمده ترین اتكای خود را بر دسترسی به دانش بیشتر و بروزتر استوار ساخته اند. تولید مستمر دانش با ارزش، سازماندهی و اشاعه آن در سراسر سازمان و بكارگیری آن در خدمات و در واقعمدیریت سرمایههای دانشی می تواند به سازمان منافع كیفی و كمی بی شماری ببخشد. با توجه به اهمیت مدیریت دانش و مزایای فراوان استفاده از آن در تمامی سازمانها، این تحقیق سعی بر آن دارد تا با بررسی وضع موجود چرخه مدیریت دانش در شركت مادر تخصصی(به عنوان نمونه) بر اساس مدل مدیریت دانش جاشاپارا، خلق دانش، سازماندهی دانش، تبادل دانش و بكاربستن دانش را در شركت مادر تخصصی توانیر مورد بررسی قرار دهد تا باتكیه بر تجربیات و انطباق آن بر مفاهیم و نظریات علمی به بررسی اثرات پیاده سازی مدل مدیریت دانش با هدف بهبود مستمر فعالیتها در دستیابی به گوشه ای كوچك از چشم انداز مدیریت دانش یعنی اندوختن، سازماندهی و بكاربستن آنچه می دانیم در جهت افزایش راندمان و بهره وری در شركت توانیر بپردازد .

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش :

مدیریت دانش به عنوان یك موضوع مهم در عرصه مدیریت به شمار می رود. این موضوع نه تنها به عنوان یك ابزار یا یك منبع مدنظر بوده بلكه یك ساختار اجتماعی نیز به شمار می رود. می توان گفت كه فرآیند حاصل ازانتقال و جریان اطلاعات و آگاهی و ارتباطات دو جانبه و وابسته است. یكی از عوامل مهم تاثیرگذار بر سازمان های دانش محور طرح های آن سازمان می باشد. در طرح ها شناسایی دانش و مدیریت بر آن بسیار مهم می باشد. مدیریت دانش به عنوان عامل كمك كننده مهمی در بیشتر حوزه های تصمیم گیری و كنترل مدیریتی شناخته می شود. این تحقیق می تواند به شناخت و درك بیشتر مفهوم مدیریت دانش، چرخه مدیریت دانش،حلقه ها و سایر عوامل مربوط به مدیریت دانش منجر شود. بنابراین می تواند دارای كاركرد شناختی باشد. به علاوه می توان از این تحقیق، برای معرفی چرخه مدیریت دانش، حلقه ها و سایر عوامل مربوط به آن و معرفی مزایا و منافع آن استفاده كرد و توجه و انگیزه لازم را جهت استفاده از آن در شركت فراهم ساخت و مدل مورد استفاده، یافته ها و توصیه های این تحقیق را به كار بست تا هم بسیاری مشكلات جاری شركت كه استفاده از مدیریت دانش می تواند در حل آن مثمرثمر باشد، برطرف شود و هم به محیط رقابتی قدرت بیشتری داده شود. از این جهت این تحقیق را می توان دارای كاركرد كاربردی نیز دانست. جدید و نو بودن این موضوع در مباحث مدیریت، انجام نشدن تحقیقی در این زمینه در سازمانهای كشور، لزوم استفاده از جدیدترین موضوعات و توصیه ها در اداره سازمانها و علاقه محقق به انجام تحقیق در این زمینه، موجب انتخاب موضوع مدیریت دانش شده است .

1-4 اهداف پژوهش :

این تحقیق به منظور رسیدن به اهداف زیر انجام شده است :

• تعیین وضعیت شركت توانیر به لحاظ چرخه مدیریت دانش در چهار حلقه خلق دانش ، سازماندهی، اشاعه وبكاربستن

• فراهم آوردن مقدمات لازم برای ارتقای كیفیت و اثربخشی شركت توانیر در راستای دستیابی به اهداف مربوطه

• تحلیل حلقه های چرخه مدیریت دانش با رویكردی فازی در شركت توانیر

• اولویت بندی حلقه های چرخه مدیریت دانش در شركت توانیر با استفاده از تاپسیس فازی