2-3بخش دوّم: مبانی نظری اعلامیه های سودنقدی……………………………………………………………………… 23

2-3-1سود نقدی سهام……………………………………………………………………………………………………………… 23

2-3-2مفهوم سود و کاربردهای آن…………………………………………………………………………………………… 24

2-3-3سود حسابداری و نحوه ی محاسبه آن…………………………………………………………………………….. 25

2-3-4سود اقتصادی و نحوه محاسبه آن……………………………………………………………………………………. 26

2-3-5مقایسه ی سود اقتصادی و سود حسابداری……………………………………………………………………….. 28

2-3-6عدم اطمینان جریان های نقدی و سیاست تقسیم سود………………………………………………………… 30

2-3-7 نسبت سود انباشته به جمعحقوق صاحبان سهامو سیاست تقسیم سود………………………………. 33

2-3-8 فرصت های سرمایه گذاری و سیاست تقسیم سود…………………………………………………………….. 35

2-3-9 سودآوری و تقسیم سود………………………………………………………………………………………………… 37

2-4بخش سوّم- پیشینه تحقیقات انجام شده…………………………………………………………………………………… 39

2-4-1تحقیقات داخلی:…………………………………………………………………………………………………………….. 39

2-4-2تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………………. 41

فصل سوم: روش تحقیق

3-1مقّدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

3-2روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 47

3-3معرفی مدل های تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 49

3-4متغیرهای تحقیق و تعاریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………… 49

3-5روش شناسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 54

3-6روشهای گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………… 55

3-7جامعه و نمونه آماری…………………………………………………………………………………………………………… 55

3-8روشهای مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‏ها…………………………………………….. 56

3-8-1 تحلیل آماری………………………………………………………………………………………………………………… 56

3-8-2 رگرسیون چند متغیره………………………………………………………………………………………………………. 57

3-8-3 ضریب تعیین و ضریب تعیین تصحیح شده…………………………………………………………………………… 58

3-8-4 مفروضات رگرسیون خطی………………………………………………………………………………………………. 58

3-8-5 آزمون استقلال خطاها…………………………………………………………………………………………………….. 59

3-8-6 آزمون مناسب بودن مدل………………………………………………………………………………………………… 59

3-8-7 آزمون هم خطی بین متغیر مستقل………………………………………………………………………………………. 60

3-8-8 آزمون معنادار بودن ضرایب……………………………………………………………………………………………. 61

3-8-9 آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته………………………………………………………………………………… 61

3-9نرم افزار تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………. 61

فصل چهارم : یافته های پژوهش

4-1مقّدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

4-2توصیف نمونه آماری…………………………………………………………………………………………………………… 64

4-3آمار توصیفی داده ها…………………………………………………………………………………………………………… 65

4-4آمار استنباطی…………………………………………………………………………………………………………………….. 66

4-4-1تعیین مدل مناسب برای تخمین مدل رگرسیون…………………………………………………………………… 66

4-4-2 آزمون فروض کلاسیک رگرسیون…………………………………………………………………………………… 68

4-4-2-1 آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته…………………………………………………………………………… 68

4-4-2-2 آزمون استقلال خطاها………………………………………………………………………………………………… 69

4-4-2-3 ناهمسانی واریانس ها…………………………………………………………………………………………………. 70

4-4-2-4 آزمون هم خطی متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………. 71

4-5 آزمون فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 73

4-5-1 آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………….. 73

4-5-2 آزمون فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………………….. 74

4-5-3 آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………. 76

4-5-4 آزمون فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………………………. 77

4-5-5 آزمون فرضیه پنجم………………………………………………………………………………………………………… 79

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………… 82

5- 2 خلاصه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………… 82

5-3 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………. 84

5-3-1نتیجه گیری از فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………. 84

5-3-2 نتیجه گیری از فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………….. 85

5-3-3نتیجه گیری از فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………… 86

5-3-4نتیجه گیری از فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………… 87

5-3-5نتیجه گیری از فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………….. 88

5-4محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………….. 89

5-5پیشنهادات برای استفاده از نتایج پژوهش…………………………………………………………………………………. 89

5-6توصیه برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………………………………………….. 90

منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………………………………………….. 92

ضمائم و پیوست ها…………………………………………………………………………………………………………………. 97

1مقّدمه

در تحقیقات مالی ارتباط مثبت بین تغییر سود نقدی وبازده سهامپیرامون روزهای اعلان توزیع سود نقدی به خوبی مستند شده است. (آرونی و سواری، 1980؛ آسکیت و مولینز، 1986). پژوهش گران بر این باورند که سود نقدی همانند سود گزارش شده، اطلاعاتی در بارهجریان نقدیآتی شرکت فراهم می کند. پرداخت سود نقدی به طور منظّم به عنوان یک منبع اطلاعاتی برای پیش بینی جریان نقدی آتی مورد توجّه سرمایه گذاران قرار می گیرد (بنارتزی و دیگران، 1997؛ اسکینر، 2003). تغییر سود نقدی به افرادی که در بازار سرمایه مشارکت دارند کمک می کند تا پیش بینی های خود از جریان نقدی آتی را مورد ارزیابی مجّدد قرار داده و بر این اساس قیمت سهام شرکت ها را تغییر دهند.

با توجّه به موارد گفته شده، در این فصل به بررسی كلیّات تحقیق پرداخته شده است. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان می گردد و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه به اهداف اساسی تحقیق، فرضیات تحقیق، روش تحقیق، روش گردآوری اطلاعات و قلمرو تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز ساختار کلّی پژوهش بیان می گردد.

1-2بیان مسئله

در بازارهای كارآ در شكل قوی، اوراق بهادار به شكل صحیحی قیمت گذاری شده و منعكس كننده تمام اطلاعات مربوط و موجود در بازار اعم از اطلاعات محرمانه و اطلاعات در دسترس عموم می باشد. همچنین فرض می شود كه همه اطلاعات به طور رایگان و بدون محدودیت در دسترس همه سرمایه گذاران در بازار سرمایه قرار می گیرد. در صورت وجود چنین اطلاعاتی، افرادی كه به این اطلاعات دسترسی دارند می توانند از آن در جهت پیش بینی قیمت سهام استفاده و بازدهی غیر عادی كسب كنند. در واقع برای اینكه گروهی بازده اضافی پایداری بدست آورند، بایستی به طور مداوم اطلاعات محرمانه ای را داشته باشند یا توانایی خاصی برای كسب بازده غیرعادی مداوم بر مبنای اطلاعات عمومی، نسبت به دیگر سرمایه گذاران، داشته باشند (راعی، تلنگی، 1387: 506) صورت های مالی منتشر شده توسط شركت ها،محتوای اطلاعاتیدارند. یكی از مشخصه های بازار كارآ در شكل قوی این است كه قیمت سهام در هر لحظه از زمان منعكس كننده ارزش ذاتی سهام با توجّه به اطلاعات موجود و مربوط در بازار بوده و بازده غیرعادی در این بازار وجود ندارد. بنابراین در صورتی كه بتوان این بازده غیرعادی را در بازار كاهش داد، میزان كارآیی بازار بیشتر می گردد. كاهش این بازده اضافی نیز صرفاً از طریق شناسایی عوامل مرتبط با ایجاد آن امكان پذیر است (Aksu, 2003).

سود نقدی و تغییرات قیمت سهام از عوامل اصلی كسب بازده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. و از آنجایی كه بخشی از این بازدهی حاصل سرمایه گذاران را سود نقدی شامل می گردد ، نیاز به بررسی بوده تا زمانی كه سود نقدی اعلام می گردد بر روی بازار چه عكس العملی خواهد داشت و این عكس العمل در حقیقت توسطحجم معاملاتو بازدهی سهم مورد ارزیابی قرار می گیرد. این تحقیق می تواند برای بسیاری از سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار تهران به كار گرفته شده و در تصمیم گیری های خود لحاظ نمایند چرا كه اگر افزایش سود تقسیمی باعث می گردد تا بازار از واكنش مناسبی بر خوردار گردد در نتیجه سرمایه گذاری در شركت هایی كه با افزایش سود تقسیمی مواجه هستند، مناسب تر خواهد بود (یحیی زاده فر و میربلوك، 1384: 104).

لذا سوال اصلی تحقیق حاضر به این صورت می باشد که: “آیا بین عکس العمل بازار سهام و اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد؟”.

1-3اهمیت وضرورت اجرای پژوهش

نقش واحدهای تجاری و بازرگانی در ساختار اقتصادی كشورها بركسی پوشیده نیست. امروزه واحدهای تجاری به عنوان پایه های اصلی اقتصاد كشورها، حجم زیادی از منابع اقتصادی، نظیر نیروی كار، مواد اوّلیه، سرمایه و. . .را مورد استفاده قرار می دهند و در مقابل، با توجّه به حجم تولید و فروش، نقش حائز اهمیتی را در توسعه و پیشرفت اقتصادی كشورها ایفا می نماید.به همین دلیل بحث درخصوص اطلاعات مالی نسبت بدهی، نسبت گردش دارایی های ثابت، نسبت گردش مجموع دارایی ها، ،EPSانتشار یافته نظیر نسبت بازده سرمایه گذاری، نسبت حاشیه خالص سود در تعیین و شناسایی سهام بهینه بسیار تأثیرگذار می باشند، بنابراین اطلاعات مالی درست و به موقع و بهنگام در شناسایی سهام بهینه بسیار مورد توجّه می باشد (فلّاح شمس و کوشا، 1390).

همچنین تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه، نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی كشور دارد (بهکیش، ۱۳۸۰). بورس اوراق بهادار، عمده ترین راه تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه است. با ارتقا كارآیی، بورس اوراق بهادار، نقش خود را در حصول اهداف فوق بهتر ایفا می كند. یكی از ویژگی های بازار كارآ ، شفّاف بودن اطلاعات است. با ارائه اطلاعات دقیق و به موقع سرمایه گذاران، امكان تصمیم گیری صحیح برای آنها فراهم می شود. چون هنگامی كه سرمایه گذار تصمیم به سرمایه گذاری در سهام می گیرد، اوّلین مشكلی كه با آن مواجه می شود انتخاب سهم مورد نظر برای خرید است. لذا اگر اطلاعات مربوط و به موقع در دسترس باشد، سرمایه گذاران دچار سر در گمی نمی شوند و با اطمینان خاطر می توانند با استفاده از این اطلاعات اقدام به تصمیم گیری كنند (فربد، بردبار و منصوری، 1388). از طرف دیگر تقسیم سود از دوجنبه بسیار مهم قابل بحث است. از یك طرف عاملی اثرگذار بر سرمایه گذاری های پیش روی شركت هاست. تقسیم سود موجب كاهش منابع داخلی و افزایش نیاز به منابع مالی خارجی می شود. از طرف دیگر بسیاری از سهامداران شركت خواهان تقسیم سود نقدی هستند، از این رو مدیران با هدف حداكثر كردن ثروت همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصت های سودآور سرمایه گذاری تعادل برقرار كنند. بنابراین تصمیمات تقسیم سود كه از سوی مدیران شركت ها اتخّاذ می شود بسیار حسّاس و دارای اهمیت است. توجّه همه جانبه به عوامل و محدودیت های مؤثّر بر سیاست تقسیم سود علاوه بر به حداكثر رسانیدنثروت سهامداران، موجبات حفظ و بقای شركت در عرصه رقابت و رشد و توسعه روز افزون آن را فراهم می نماید. سود نقدی به عنوان یکی از شیوه های توزیع جریان نقدی، بین مالکان از اهمیت بالایی برخوردار است.شرکت ها ممکن است به دلایل متعددی اقدام به توزیع سود کنند.تئوری های پیام دهی توزیع سود نقدی را تبیین می کنند.بر اساس این تئوری ها، مدیریت، زمانی اقدام به افزایش سود نقدی می کند که از سودآوری آتی شرکت مطمئن باشد.بنابراین، توزیع سود نقدی می تواند حاوی پیام مثبتی از سودآوری آتی شرکت باشد (کردستانی، نصیری و رحیم پور، 1389: 69-68).

لذا با توجّه به اهمیتی که ذکر شد پرداختن به اعلامیه های سود نقدی و واکنش بازار نسبت به آن از اولویت های پژوهشی می باشد که در تحقیق حاضر به آن پرداخته می شود.

1-4اهداف پژوهش

الف. هدف اصلی:

• بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران.

ب. اهداف فرعی:

• تعیین رابطه بین نقد شوندگی سهام و اعلامیه های سود نقدی.

2- تعیین رابطه بین بازده قیمتی سهام و اعلامیه های سود نقدی.

3- تعیین رابطه بین بازده نقدی سهام و اعلامیه های سود نقدی.

4- تعیین رابطه بین بازده كل سهام و اعلامیه های سود نقدی.

5- تعیین رابطه بین تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده ها و اعلامیه های سود نقدی.

ج. اهدافکاربردی:

1. آگاهی بیشتر مدیران نسبت به واكنش بازار سهام نسبت به اعلامیه های سودنقدی.

1. ارائه راهکارهایی جهت کارآمد نمودن سیاستگذاری و تصمیم گیری مدیران و تصمیم گیرندگان.

1-5فرضیه ها ی تحقیق

• بین نقد شوندگی سهام و اعلامیه های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

2- بین بازده قیمتی سهام و اعلامیه های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

3- بین بازده نقدی سهام و اعلامیه های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

4- بین بازده كل سهام و اعلامیه های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

5- بین تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده ها و اعلامیه های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

1-6روش تحقیق

تحقیق حاضر از نظر هدف، یك تحقیق كاربردی می باشد، زیرا به “بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران” می پردازد.