14

1-4- اهداف پژوهش ……………………………………………………

17

1-4-1-هدف کلی ……………………………………………….

17

1-4-2-اهداف اختصاصی ……………………………………………………………..

17

1-5 – فرضیه های پژوهش …………………………………………..

17

1-5-1- پیش فرض پژوهش ………………………………………..

17

1-6 – قلمرو و محدودیت های پژوهش …………………………………………..

18

1-6-1- محدودیت های پژوهش ………………………………………

18

1-6-2-قلمرو پژوهش ……………………………………………

18

1-7- تعاریف واژه ها ……………………………………………………………………………..

18

1-7-1-کلسترول LDL …………………………………………

20

1-7-2-کلسترول HDL …………………………………………………..

20

1-7-3-لیپوپروتئین بسیار کم چگالVLDL ………………………………………………………………………….

21

1-7-4-تری گلیسرید …………………………..

23

1-7-5-موش نر آزمایشگاهی ………………………………

24

2- فصل دوم – مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش

2-1- مقدمه ………………………………………………………….

26

2-2- مبانی نظری پژوهش …………………………………………….

26

2-2-1- کلسترول …………………………………………………

26

2-2-2-طبقه بندی کلسترول ………………………………………….

28

2-2-2-1- کلسترول LDL ……………………………………………….

28

2-2-2-2- کلسترول VLDL ………………………………………………….

29

2-2-2-3- کلسترول HDL ……………………………………………

29

2-2-2-4-تری گلیسرید ……………………………………………

30

2-2-3- تفاوت بین کلسترول LDL وHDL ………………………………

31

2-2-4- اهمیت کلسترول در بیماری قلبی ……………………………………….

31

2-2-5-مکانیزم مهار سنتز کلسترول ……………………………………..

32

2-2-6-متابولیسم کلسترول ………………………………………..

32

2-2-7- لیپوپروتئین ها و بیماری های قلب و عروق ………………………………

34

2-2-7-1-پیشگیری از بیماریهای قلبی ……………………………………….

35

2-2-7-2-نقش لیپوپروتئین ها در سلامت و بیماری …………………..

36

2-2-8-نقش تراکم بالا لیپوپروتئین کلسترول ( HDL- C ) …………………………….

36

2-2-8-1-شاخص های افزایش سطح کلسترول …………………………..

37

2-2-9- مدیریت تغذیه از اختلالات در لیپوپروتئین …………………….

37

2-2-9-1-رژیم غذایی و لیپوپروتئین …………………………………

38

2-3- لیکوپن ………………………………………………..

38

2-3-1-مشخصات لیکوپن …………………………………………

41

2-3-1-1-نامهای دیگر لیکوپن ………………………………………..

41

2-3-1-2-ترکیب مواد لیکوپن ………………………………………….

41

2-3-1-3-ترکیب شیمیایی لیکوپن ………………………………………..

41

2-3-1-4- ساختار شیمیایی لیکوپن ………………………………………………

42

2-3-2-خواص لیکوپن ………………………………………………

43

2-3-3-عمل هضم كاروتنوئیدها ………………………………………….

43

2-3-4- جذب و متابولیسم لیكوپن ………………………………………

44

2-3-5- حمل و نقل

44

2-3-6-منابع لیکوپن ………………………………………………

46

2-3-6-1-مواد غذایی حاوی لیکوپن …………………………………………….

49

2-3-6-2-میوه ها و سبزیجات ……………………………………………

49

2-3-7-متابولیسم لیکوپن …………………………………………………..

49

2-3-8-لیکوپن و بیماریهای قلب و عروق ……………………………………….

52

2-3-9-سطح مصرف توصیه شده از لیکوپن ………………………………………

53

2-3-10-فواید لیکوپن ………………………………………………

54

2-3-11-علائم کمبود لیکوپن …………………………….

55

2-3-12-مسمومیت لیکوپن …………………………………………….

55

2-3-13-عوامل تأثیرگذار لیکوپن ……………………………………………….

56

2-3-14-تداخلات دارویی لیکوپن ………………………………………..

56

2-3-15-عوامل افزایش نیاز افراد به مصرف لیکوپن …………………..

56

2-3-16-لیکوپن و سلامت قلب و عروق ……………………………..

56

2-4-پیشینه پژوهش ………………………………………………….

56

2-4-1تاثیر لیکوپن بر روی کلسترول …………………………………….

56

2-4-1-1-نمونه های حیوانی ………………………………………..

56

2-4-1-2-نمونه های انسانی ……………………………………….

69

2-4-2-تاثیر لیکوپن بر بیماریهای قلبی و عروقی …………………………….

83

2-4-2-1-نمونه های حیوانی …………………………………………..

83

2-4-2-2-نمونه های انسانی ……………………………………………..

85

3-فصل سوم – روش شناسی پژوهش

3-1- مقدمه ……………………………………………………………….

95

3-2-روش پژوهش …………………………………………………….

95

3-3- جامعه و نمونه آماری …………………………………………………..

95

3-4-متغیر های تحقیق …………………………………………………

96

3-4-1-متغیر مستقل ………………………………………………….

96

3-4-2-متغیرهای وابسته …………………………………………………………

96

3-5- مواد و وسایل اندازه گیری ……………………………….

96

3-6- پروتکل تغذیه ایی ……………………………………………………………….

97

3-7- خون گیری و تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی …………………………

98

7-3-1-خونگیری از قلب ……………………………………………..

100

3-8- روش های جمع آوری اطلاعات …………………………………

102

3-8-1-مطالعه مقدماتی ………………………………………………..

102

3-8-2-نحوه ی اندازه گیری وزن موش ………………………………………..

102

3-8-3-نحوة اندازه گیری کلسترول ………………………………….

102

3-8-3-1-اصول اندازه گیری کلسترول ……………………………………

102

3-8-3-2-نمونه ها ………………………………………………………..

103

3-8-3-3-دامنه مرجع ………………………………………………………..

103

3-8-3-4-روش انجام آزمایش ………………………………………….

104

3-8-4-نحوه اندازه گیری HDL …………………………………..

105

3-8-4-1-اساس روش ……………………………………………………..

105

3-8-4-2-نمونه مورد آزمایش ………………………………………..

105

3-8-4-3-روش اندازه گیری …………………………………………….

106

3-8-4-4-مقادیر طبیعی ………………………………………………………

107

3-8-5-نحوة اندازه گیری تری گلیسرید …………………………………..

108

3-8-5-1-اساس روش ………………………………………………..

108

3-8-5-2-نمونه مورد آزمایش ……………………………….

108

3-8-5-3-روش اندازه گیری ……………………………………………………

108

3-8-5-4-مقادیر طبیعی …………………………………………………

110

3-9- روش های آماری پژوهش ………………………………………………….

111

3-9- 1-HPLC …………………………………………………………..

111

3-9- 1-1-ابزارها …………………………………………….

112

3-9- 1-2-روش كار ………………………………………………………..

113

3-10- روش های آماری پژوهش ……………………………….

114

4-فصل چهارم – تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش

4-1-مقدمه ……………………………………………….

118

4-2- بررسی توصیفی یافته های پژوهش …………………………

118

4-2-1-ویژگی های فردی آزمودنی ها …………………………………………….

118

4-3- آزمون فرضیه های پژوهش ………………………….

119

4-4-آزمون t با دو نمونه مستقل ………………………………………..

121

4-5-آزمون HPLC ………………………………………………….

123

5-فصل پنجم – بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه ………………………………………………

132

5-2-خلاصه پژوهش …………………………………

132

5-3-بحث و بررسی ………………………………………..

134

5-4- نتیجه گیری نهایی از پژوهش ………………………………

146

5-5- پیشنهادات کاربردی برخاسته از پژوهش ………………

146

5-6- پیشنهادهایی برای پژوهشهای بیشتر …………………..

146

منابع ………………………………………

149

پیوست ها

1-6- جداول مربوط به آزمون تی مستقل…………………….

158

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تعیین تأثیر لیکوپن بر کاهشکلسترول خونموش نر آزمایشگاهی بود. به این منظور، 27 سر موش نر آزمایشگاهی در این پژوهش شرکت کردند و به­طور تصادفی به پنج گروه تجربی (23n=، سن: 2 ماه، با میانگین وزنی: 103.7 گرم) و کنترل (4n=، سن: 2 ماه، با میانگین وزنی: 117.5گرم) تقسیم شدند. گروه تجربی به مدت هشت هفته، رژیم غذایی به میزان ده گرم پلت به ازای هر صد گرم وزن موش یک گرم از رژیم غذایی حاوی لیکوپن بود. نمونه­های خونی بعد از 12 ساعت، به­صورت ناشتا برای انجام تجزیه و تحلیل­های آزمایشگاهی جمع­آوری شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از آزمون آماری كولموگروف- اسمیرنف و تی مستقل انجام شد. نتایج نشان داد؛ تغذیه با 100 میلی گرم لیکوپن موجب کاهش معنادار کلسترول پلاسما شد، با میزان جذب لیکوپن 1.65نانومول / میلی گرم (002/0=P)، از طرف دیگر یافته ها نشان داد، به دنبال تغذیه با100 و300 میلی گرم لیکوپن موجب کاهش معنادار کلسترول LDL پلاسما شد، با میزان جذب لیکوپن 1.65و1.48نانومول / میلی گرم (0.003و0.00P= )داشت ولی تری گلیسرید، VLDLو HDLاز لحاظ آماری معنادار نبودند. با توجه به نتایج پژوهش حاضر می­توان گفت؛ تغذیه با لیکوپن منجر به کاهش مؤثر چربی بدن شد. در نتیجه، لیکوپن از نظر تأثیر زمانی یک عامل کارآمد برای پیشگیری و بهبود عوامل خطرزای بیماری­های مزمن از جمله بیماری­های قلبی ـ عروقی در موش نر آزمایشگاهی است.

کلمات کلیدی: لیکوپن، کلسترول، تری گلیسرید، LDL، VLDL

1-1- مقدمه

سال هاست که الگوی ابتلا به بیماری ها و مرگ و میر بر اثر آن در سطح دنیا از بیماری های عفونی همچون سل، به بیماری های غیر واگیر مانند بیماری های قلبی- عروقی[1] (CVD)، سرطان، بیماری های مزمن ریوی- تنفسی و دیابت تغییر پیدا کرده است(خالصی، 1386).

بیماری­های قلبی عروقی گوناگونی وجود دارند که مهمترین آنها آترواسکلروز می باشد. آترواسکلروز بیماری قلبی پیشرونده­ای است که از دوران کودکی آغاز می شود و تظاهرات بالینی خود را به طور عمده در بزرگسالان، از میانسالی به بعد آشکار می کند. این بیماری شایع­ترین بیماری قلبی است که با تجمع غیر طبیعی لیپید، مواد چربی در جدار رگ مشخص می شود و باعث انسداد، تنگی رگ و کاهش جریان خون به عضله میوکارد می گردد. این تجمع مواد را آتروما یا پلاک می گویند. پیشرفت آترواسکلروز را می توان متوقف کرد یا در بعضی موارد نیز آن را برگشت داد. آترواسکلروز عامل اصلی مرگ و میر در دنیای کنونی به شمار می رود(روبرگزو رابرت،1384 ؛ عالی زاده و همکاران،1383). بنابراین، درمان بیماریعروق کرونرقلب(CHD) و پیشگیری از پیشرفت بیماری اهمیت فراوانی دارد(تارك و لائوغلین[4] ،2004).

عوامل خطرزای متعددی منجر به توسعه بیماری­های قلبی ـ عروقی می­شوند که شامل رژیم غذایی نامناسب، چاقی و اضافه ­وزن، فشار خون بالاو نیمرخ چربی غیر طبیعی است (ریدكر و همکاران[5] ،2001).

از دیرباز، نیمرخ­های چربی(پروفایل لیپید) به عنوان شاخص بیماری­های قلبی عروقی محسوب شده اند. هر چند، افزایش LDL-C و کاهش HDL-C شاخص­های اصلی و عامل خطر بیماری­های عروقی می باشند. ریدکر و همکاران(2002) دیس لیپیدمی آتروژنیک شامل افزایش غلظت کلسترول LDL خون، کلسترول کل ، تری گلیسیرید و کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی زیاد HDL ، که غالبا با ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی همراه است درمان اختلالات چربی خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را می تواند کاهش دهد.

با مطالعه روی 27939 زن سالم با میانگین سنی 54 سال که به مدت 8 سال با نظارت کامل به طول انجامید، گزارش کردند تقریبا نیمی از کل حوادث قلبی عروقی این مدت در زنانی رخ داده است که مقادیر LDL-C آنها کمتر از 130 میلی گرم در دسی لیتر بوده است. این موضوع نشان می دهد برای کاهش افراد در معرض خطر، به شاخص­های دیگری نیز باید توجه کرد(ریدكر ،2001).

در سال­های اخیر ارتباط میان کلسترول و آترواسکلروزیس طی تحقیقات بسیاری اعلام شده است، بر اساس اغلب گزارشات گسترش بیماری­های قلبی عروقی زمینه­ای تغذیه ایی دارد و رژیم غذایی، نقش محوری در توسعه و پیشرفت آترواسکلروز ایفا می کند(دیوید هابر و همکاران.2013). رژیم غذایی نقش مهمی در غلظت لیپوپروتئین بازی می کند و مداخله اولیه برای بیماران با دیس لیپیدمی دارد . مصرف میوه ها و سبزیجات ، اثرات مفیدی بر روی غلظت لیپوپروتئین داشته است.

شواهد اپیدمیولوژیک نشان می­دهد که مصرف زیاد میوه­ها و سبزیجات خطر ابتلا به بیماریهای مزمن از جمله بیماری قلبی عروقی(CVD) را کاهش می­دهد. این فواید بالقوه برای سلامت عروق از رژیم غذایی غنی از گوجه فرنگی اغلب به غلظت بالایی از لیکوپن نسبت داده شده است. لیکوپن منجر به سرکوب جذب کلسترول و به کاهش سطوح کلسترول موجود در حیوانات می­گردد. (ماریو لورنز و همکاران.2012)

برخی شاخص­های مربوط به چربی خون که پیشگویی­کننده بیماری­های قلبی عروقی می باشد، عبارتند از:

کلسترول ، HDL، LDL،²vLDLوتری گلیسرید، با وجود این، پژوهشگران زیادی LDL را به عنوان شاخص چربی عمده پیشگویی کننده بیماریهای قلبی عروقی معرفی کرده اند (نرمین ان و ناشار و همکاران. 2012)³

از سویی دیگر افزایش LDL در بیماران یک نقش مهمی در پیشرفت اختلال آندوتلیالی یا آترواسکلروز بازی می کند. سطح سرمی بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم( LDL-C ) به وضوح به خطر بیماری قلبی عروقی(CVD) مرتبط شده است. در نتیجه شیوع سطوح بالا کلسترول نامطلوب ، ممکن است عامل خطر برای بخش بزرگی از بیماریهای قلبی عروقی محسوب شود. با وجود 10 ٪ کاهش در LDL-C هر دو با رویکرد رژیم غذایی و یا با عوامل کاهش دهنده چربی با کاهش 25 ٪ از بروز عروق کرونر همراه است. 24٪ کاهش در مرگ و میر حاصل از عروق کرونر با توجه به کاهش 6٪ و در کلسترول تام جالب توجه است.

لیپوپروتئین های کم چگال ( LDL ) شامل بالاترین سطح کلسترول است. سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم(LDL) حداقل mg / dl 60 و نه بالاتر از 100 میلی گرم / دسی لیتر کلسترول LDL بود.