6

1-4- متغیرهای تحقیق

6

1-5- پرسش­های تحقیق

7

1-6- فرضیه­های تحقیق

7

1-7- تعریف واژه­ها

8

فصل دوم:ی بر تحقیقات انجام شده

9

2-1- تحمل به اثرات ضددردی مورفین

10

2-2- اثرات ضددردی ورزش ارادی و اجباری

13

2-3- اثرات ورزش ارادی و اجباری بر تحمل به اثرات ضددردی مورفین

19

فصل سوم: مواد و روش­ها

24

3-1- حیوانات

25

3-2- القای تحمل به مورفین

25

3-3- ورزش ارادی

25

3-4- ورزش اجباری

28

3-5-گروه­های آزمایشی

30

3-6- ارزیابی درد با استفاده از Hot-plate

35

3-7- روش نمونه گیری و حجم نمونه

37

3-8- ابزارجمع آوری داده ها

37

3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها

37

فصل چهارم: نتایج و تجزیه و تحلیل آماری

39

4-1- آزمایش اول: بررسی اثرات ورزش ارادی و اجباری بر بیان تحمل به ضد دردی ناشی از ورزش

40

4-1-1- مسافت دویدن

40

4-1-2- روند تاثیر ورزش ارادی و اجباری بر بیان تحمل به ضد دردی ناشی از ورزش

41

4-2- آزمایش دوم: بررسی اثرات ورزش ارادی و اجباری بر بیان تحمل به اثرات ضد دردی مورفین

42

4-2-1- مسافت دویدن

43

4-2-2- بررسی اثر ورزش ارادی و اجباری بر تحمل به اثرات ضد دردی مورفین

43

4-3 – آزمایش سوم: بررسی حساسیت به اثرات ضد دردی مورفین در طی دوره بدون ورزش در موش­های ورزشكار بدنبال ورزش منظم 8 روزه ارادی و اجباری

45

4-3-1- مسافت دویدن

45

4-3-2- بررسی حساسیت به اثرات ضددردی مورفین در دوره بدون ورزش در موش­های ورزشکار به دنبال ورزش منظم 8 روزه ارادی و اجباری

46

4-4- ارزیابی پدیده تحمل به اثرات ضددردی ناشی از ورزش

47

4-5- ارزیابی پدیده حساسیت به اثرات ضددردی مورفین در دوره بدون ورزش در موش­های ورزشکار

47

فصل پنجم: بحث، نتیجه­گیری و پیشنهادات

49

5-1- بحث (یافته­های تحقیق)

50

5-2- نتیجه­گیری

60

5-3- پیشنهادات

60

فهرست شکل­ها

شکل3-1- قفس مجهز به چرخ گردان (Running wheel) جهت انجام ورزش ارادی

27

شکل3-2- محل انجام ورزش ارادی (Running wheel)

27

شکل3-3- شمارشگر تعداد دور جهت تعیین مسافت دویدن در ورزش ارادی

28

شکل3-4- دستگاه ورزش اجباری (تریدمیل)

29

شکل3-5- موشها در حال انجام ورزش اجباری

29

شکل3-6- موشها در حال انجام ورزش اجباری

30

شکل3-7- دستگاه Hot-plate (صفحه داغ)جهت ارزیابی درد

36

شکل3-8- لیسیدن پنجه در آزمایش صفحه داغ

37

فهرست نمودارها

گروه آزمایشی تجربه اول

30

گروه آزمایشی تجربه دوم

31

گروه آزمایشی تجربه سوم

32

منحنی4-1- میانگین مسافت دویدن در طول8 روز ورزش ارادی در گروه ورزشکار

40

منحنی4-2- اثر ورزش ارادی و اجباری بر بیان تحمل به ضددردی ناشی از ورزش

42

منحنی4 -3- میانگین مسافت دویدن در طول 8 روز ورزش ارادی در گروه ورزشکار دریافت کننده مورفین

43

منحنی4-4- اثرورزش ارادی واجباری بر تحمل به اثرات ضددردی مورفین

44

منحنی4 -5- میانگین مسافت دویدن در طول 8 روز ورزش ارادی در بین دو گروه ورزشکار دریافت كننده سالین و مورفین

46

منحنی4 -6- ارزیابی حساسیت به اثرات ضددردی مورفین در دوره بدون ورزش در موش­های ورزشکار به دنبال ورزش منظم 8 روز ارادی واجباری

48

چکیده

مقدمه: مورفین به طور وسیعی برای درمان دردهای مزمن استفاده می­شود. در حالی­که این سودمندی با پیشرفت تحمل به آثار ضددردی آن از بین می­رود. اطلاعات خوبی در مورد اثرات مفید ورزش فیزیکی بر عملکردهای شناختی و حفظ سلامت مغز بیان شده است، در حالی­که گزارش­های کمتری درباره نقش­های ورزش ارادی و اجباری بر تحمل به اثر ضد دردی مورفین در موشها وجود دارد.

روشها: در این مطالعه به موشها همزمان با دوره 8 روزه از ورزش ارادی و اجباری روزی یک بار mg/kg10مورفین به صورت زیر جلدی تزریق شدند. در جریان این تزریقات در روزهای 1،4،8 درصد حداکثر پاسخ احتمالی(%MPE) مورفین توسط تست Hot plate اندازه­گیری شد.

نتایج: در ورزش ارادی و اجباری آستانه ضددردی نسبت به گروه بدون ورزش افزایش داشته است )05/0>p). هم­چنین ورزش ارادی و اجباری به طور مشخصی توان مورفین را نسبت به گروه مورفینی بدون ورزش افزایش داده است )05/0>p). بنابراین ورزش ارادی و اجباری مانع ایجاد تحمل به ضد دردی مورفین در طول 8 روز درمان مداوم می­شود. وقتی­که موشهای ورزشکار به موقعیت بدون ورزش بازگشتند حساسیت به مورفین به طور قابل ملاحظه­ای در آنها افزایش پیدا کرد و (%MPE) به­طور مشخصی نسبت به گروه­های سالینی افزایش داشت)05/0>p).

نتیجه­گیری: نتایج نشان داد که ورزشهای ارادی و اجباری ممکن است عامل مهمی برای درمان پیشرفت تحمل به اثرات ضددردی مورفین باشد.

واژه­های کلیدی: تحمل، مورفین،حداکثر پاسخ احتمالی(%MPE)، ورزش ارادی، ورزش اجباری.

1-1- مقدمه و بیان مسئله

آشنایی انسان با مواد مخدر و مصرف آن چنان سابقه مبهمی دارد كه علت دقیق مصرف آن دقیقا معلوم نیست، اما توجه انسان به قدرت ضد دردی مواد اوپیوئیدی از جمله تریاك چشمگیر بوده است. انسان همواره جهت تسكین درد و درمان برخی بیماری ها از مواد مخدر استفاده كرده است. مورفین از آلكالوئیدهای تریاك می باشد كه با اتصال به رسپتو رهای اوپیوئیدی نوع μ باعث كاهش تحریك پذیری نورون های مسیر عصبی درد می­شود. بنابراین به­ عنوان یك ضد درد قوی به صورت وسیعی برای تسكین درد­های شدید مورد استفاده قرار می گیرد (روح بخش و همکاران،1389). با وجود این، استفاده طولانی مدت این داروها با دو مشكل عمده تحمل و وابستگی همراه است كه اثر بخشی و مصرف آنها را تحت تاثیر قرار داده و محدود می­سازد (تنگ وهمکاران [1]، 2006).

مصرف مداوم مواد مخدر با برانگیختن مکانیسم­های سازشی، تغییرات کوتاه مدت و نیز ماندگار در عملکرد نورونها و شبکه­های عصبی حساس به اوپیوئیدها ایجاد می­كنند. ایجاد تحمل، وابستگی و حساس شدن نمونه­هایی از مكانیسم­های سازشی هستند) ویلیامز وهمکاران[2] ،2001). اگرچه اوپیوئیدهای درونزاد و برونزاد درد را تسكین می‏دهند، لیكن تجویز مزمن و طولانی مدت آنها و بویژه در دوزهای بالا، منجر به ایجاد تحمل نسبت به اثرات ضد دردی و سایر اعمال فارماكولوژیك آنها می‏شود. تحمل عبارتست از كاهش اثر یك دارو متعاقب مصرف مكرر با دوز ثابت و به عبارت دیگر نیاز به افزایش دوز دارو برای حفظ همان اثر قبلی است ( نستلر[3]،1992; کوب و بلوم [4] ،1988). بروز تحمل به اثرات ضد دردی مورفین از مهمترین دلایل محدودیت مصرف طولانی مدت آن است ( نستلر،1992; کوب و بلوم ،1988). اكنون از نظر سلولی-مولكولی و نیز از نظر ساختاری عملكرد مورفین در القاء تحمل بخوبی شناخته شده است ( ویلیامزوهمکاران ،2001).

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به اینکه مصرف مورفین جهت کاهش درد بعد از مدتی می تواند منجر به ایجاد تحمل و وابستگی نماید به همین دلیل یافتن راههایی كه بتواند تحمل به مورفین را كاهش داده و بی دردی آن را افزایش دهد از مهمترین اهداف برنامه های تحقیقاتی در این زمینه است. یکی از این برنامه­ها تمرین­های فیزیکی می باشد. پیدا كردن راههای موثر برای جلوگیری از تغییرات سیناپسی ناشی از داروهای مخدر، می­تواند نقش مهمی در درمان و جلوگیری از عود (به عنوان یک مشکل بالینی) آن داشته باشد. به نظر می­رسد یكی از روشهای موثر و كم هزینه ورزش باشد. مكانیسمی كه از طریق آن ورزش می­تواند به عملكرد مغز كمك كند هنوز در پرده ابهام قرار دارد و به خوبی شناخته نشده است ولی به نظر می­رسد كه این مكانسیم شامل تغییر در شکل پذیری سیناپسی باشد) وایمن و همکاران[5]،2003). با توجه به افزایش یادگیری توسط ورزش ارادی با به کارگیری سیستم های پاداشی(لت وهمکاران[6] ،2001) و نیز افزایش رهایش پپتیدهای اوپیوئیدی درونی در طی وررزش (كه اثرات مثبت فراوانی دارد) استفاده از ورزش ارادی برایدرمان بیمارانمعتاد توصیه شده است) تورن وهمکاران[7] ،1990 ;کویانکوگلو وهمکاران [8]،2001 لت وهمکاران[9] ،2001،). یافته­ها نشان داد هر دو نوع ورزش ارادی و تریدمیل موجب کاهش خودتجویزی کوکائین (اسمیت وهمکاران[10] ،2008)، آمفتامین) کانارک وهمکاران[11]،1995) و مورفین ( حسینی وهمکاران، 2009) درحیوانات آزمایشگاهی می­شوند. در این راستا نتایج یک مطالعه نشان داد رت­هایی که در طول ورزش دویدن، دسترسی آزاد به آب و الکل داشتند الکل کمتری را در مقایسه با آب مصرف کردند و در متابولیسم الکل نیز تغییری مشاهده نشد. این یافته نشان داد که اثرات پاداشی الکل با ورزش جایگزین گردید( ارینگروهمکاران [12]،2009). شواهد زیادی وجود دارد که ورزش ارادی با اثر بر روی سیستم­های پاداشی، اثرات خودانگیزشی[13] دارد ) لت وهمکاران،2001). این یافته­ها این فرضیه را حمایت می­کنند که ورزش احتمالا یک مداخله­گر موثری در پیشگیری از عوارض دارو­های مورد سوء مصرف و برنامه­های درمانی آن بصورت تضمین کننده باشد) اسمیت وهمکاران ،2008). نتایج قبلی میلادی و همکاران نشان داده است که ورزش ارادی دویدن موجب تضعیف نشانه­های قطع در گروه وابسته به­ مورفین­گردید. به عبارتی ورزش ارادی شدت وابستگی به مورفین را کاهش می دهد (میلادی گرجی وهمکاران،1389و 2011).