فصل اول: شرح احوال محمود طیاری ……………………………………………………………………………………. 4

1-1 ) زندگی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5

1-2 ) آثار …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5

1-3 ) ویژگی های هنری …………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

فصل دوم: جامعه شناسی ادبیات …………………………………………………………………………………………. 10

2-1 ) بخش اول: درآمدی بر جامعه شناسی ادبیات ………………………………………………………………………………………. 11

2-1-1 ) درآمد ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

2-1-2) رابطة جامعه و ادبیات ……………………………………………………………………………………………………………………. 12

2-1-3 ) جامعه شناسی تولید اثر ادبی …………………………………………………………………………………………………………. 15

2-1-4 ) جامعه شناسی محتوای اثر ادبی ……………………………………………………………………………………………………… 16

2-1-5 ) هدف جامعه شناسی ادبیات …………………………………………………………………………………………………………… 17

2-2 )بخش دوم: نقد جامعه شناختی رمان ……………………………………………………………………………………………………… 19

2-2-1)درآمد …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 19

ت

2-2-2) زمینه های اجتماعی داستان و رمان …………………………………………………………………………………………………… 19

2-2-2-1) صنعت چاپ ……………………………………………………………………………………………………………………………… 21

2-2-2-2) پیدایش و گسترش مطبوعات ……………………………………………………………………………………………………… 21

2-2-2-3) تأسیس دارالفنون ……………………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-2-4) ترجمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-3) لوكاچ و نقد جامعه شناختی رمان ……………………………………………………………………………………………………. 23

2-2-4) گلدمن و نقد جامعه شناختی رمان ……………………………………………………………………………………………………. 25

2-2-5) نظریة بازتاب واقعیت …………………………………………………………………………………………………………………….. 29

2-2-6) جایگاه تیپ و شخصیت در رمان ……………………………………………………………………………………………………… 30

2-3) جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 34

فصل سوم: تلخیص داستان ها …………………………………………………………………………………………….. 36

3-1) بخش اول: مجموعة خانة فلزی ………………………………………………………………………………………………………….. 37

3-1-1) دفتر اول ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 37

3-1-1-1) در پای درخت نارنج …………………………………………………………………………………………………………………… 37

3-1-1-2) چل منبر …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

3-1-1-3) نقش …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 40

3-1-1-4) شمع های مومی ………………………………………………………………………………………………………………………… 41

3-1-1-5) از هیچ شروع شد ……………………………………………………………………………………………………………………….. 42

3-1-2) دفتر دوم ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 43

3-1-2-1) نیاز ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 43

3-1-2-2) آدم زیادی …………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

3-1-2-3) تصویر ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 45

3-1-2-4) خانة فلزی …………………………………………………………………………………………………………………………………. 45

3-1-2-5) شاخه های كور ………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

3-1-2-6) تهوع …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 47

3-1-2-7) ف نفی می كند ………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

3-1-2-8) چپاول ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

3-1-2-9) سقوط ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

3-1-2-10) شبانه ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 51

3-2) بخش دوم: مجموعة طرح ها و كلاغ ها …………………………………………………………………………………………………. 51

3-3) بخش سوم: مجموعة كاكا ……………………………………………………………………………………………………………………. 53

3-3-1) كاسبكار ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 54

3-3-2) كاكا ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 54

3-3-3) كار به خانة ما آمد ………………………………………………………………………………………………………………………….. 55

3-3-4) نگاه به خوشحالی بود ……………………………………………………………………………………………………………………… 56

3-3-5) شب برفی زمستان چهل و دو …………………………………………………………………………………………………………… 57

3-3-6) یک جیپ دولتی در كوه های الموت ………………………………………………………………………………………………… 58

3-3-7) اقرار ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 59

3-4) بخش چهارم: مجموعة صدای شیر ……………………………………………………………………………………………………….. 60

3-5) بخش پنجم:  مجموعة آن سال برفی ………………………………………………………………………………………………………. 62

3-5-1) زغال پزان ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 64

3-4-2) هشت و نیم ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 65

3-5-3) پروانه …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 66

3-5-5) مینا ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 67

3-5-6) آن سال برفی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 67

3-5-7) پالتو ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 67

3-5-8) كج كلاه خان ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 68

3-5-9) رزماری ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

3-5-10) باقالی به چند من ………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

3-5-11) تخت روان ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 70

3-5-12) شمعدانی ها …………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

3-5-13) درختزاران برگ خاطره ریخته ………………………………………………………………………………………………………… 72

3-5-14) باد با ما نیست ……………………………………………………………………………………………………………………………… 72

3-5-15) كلت …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 73

3-5-16) شیروانی در باد ……………………………………………………………………………………………………………………………… 73

3-5-17) پنگوئن ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 74

3-6) بخش ششم: رمان سینما ……………………………………………………………………………………………………………………….. 76

3-7) جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

فصل چهارم: نقد جامعه شناختی داستان ها ………………………………………………………………………….. 84

4-1) مروری بر نظریات مهم در نقد جتمعه شناختی ادبیات ……………………………………………………………………………… 85

4-1-1 )بخش اول:  نقد مجموعة خانة فلزی ………………………………………………………………………………………………… .88

4-1-1-1) نقد داستان چل منبر …………………………………………………………………………………………………………………….. 89

4-1-1-2) نقد داستان شمع های مومی ………………………………………………………………………………………………………….. 91

4-1-1-3) نقد داستان نیاز ……………………………………………………………………………………………………………………………. 93

4-1-1-4) نقد داستان آدم زیادی ………………………………………………………………………………………………………………….. 93

4-1-1-5) نقد داستان خانة فلزی ………………………………………………………………………………………………………………….. 95

4-1-1-6) نقد داستان تهوع ………………………………………………………………………………………………………………………… 95

4-1-1-7) نقد داستان سقوط …………………………………………………………………………………………………………………………96

4-1-2) بخش دوم: نقد مجموعة طرح ها و كلاغ ها ………………………………………………………………………………………… 97

4-1-3) بخش سوم: نقد مجموعة كاكا …………………………………………………………………………………………………………. 104

4-1-3-1) نقد داستان كاسبكار ……………………………………………………………………………………………………………………105

4-1-3-2) نقد داستان كاكا …………………………………………………………………………………………………………………………. 106

4-1-3-3) نقد داستان كار به خانة ما آمد …………………………………………………………………………………………………….. 107

4-1-3-4) نقد داستان نگاه به خوشحالی بود ………………………………………………………………………………………………… 109

4-1-3-5) نقد داستان یک جیپ دولتی در كوه های الموت …………………………………………………………………………… 110

4-1-4) بخش چهارم: نقد مجموعة آن سال برفی ………………………………………………………………………………………….. 111

4-1-4-1) نقد داستان زغال پزان ………………………………………………………………………………………………………………… 111

4-1-4-2) نقد داستان آن سال برفی …………………………………………………………………………………………………………… 113

4-1-4-3) نقد داستان كج كلاه خان ……………………………………………………………………………………………………………. 114

4-1-4-4) نقد داستان رزماری ……………………………………………………………………………………………………………………. 116

4-1-4-5) نقد داستان باد با ما نیست …………………………………………………………………………………………………………… 117

4-1-4-6) نقد داستان كلت ……………………………………………………………………………………………………………………….. 118

4-1-4-7) نقد داستان پنگوئن ها ………………………………………………………………………………………………………………… 119

4-1-5) بخش پنجم: نقد رمانِ رمان سینما ……………………………………………………………………………………………………. 120

4-1-6) جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………………………… 139

فصل پنجم: نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………….. 140

فهرستمنابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………..145

جدول……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….147

نمودارها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….149

 

چكیده

هنر و جامعه همواره بر یكدیگر تأثیرات متقابل داشته اند. آثار ادبی (داستان و رمان) از این جهت كه ریشه در اجتماع دارند، پدیده ای اجتماعی محسوب می شوند و بیانگر مسائل اجتماع خود هستند. از سوی دیگر، جنبة واقع گرایانة داستان و رمان در اغلب موارد، سبب شده، این نوع ادبی، آینة اجتماع و بازتاب دهندة مسائل و واقعیت های اجتماع خود باشند.

توصیف پیوندهای جامعه و ادبیات و تبیین نحوة انعكاس واقعیت های اجتماعی در آثار ادبی، هدف جامعه شناسی ادبیات است. لوكاچ و گلدمن، به عنوان بزرگ ترین صاحب نظران عرصة جامعه شناختی ادبیات، رمان را برگردان زندگی اجتماعی و زاییدة جهان نگری نویسنده می داانند. آنها در نظریات خود به بازتاب واقعیت های اجتماعی می پردازند.

این رساله سعی نموده تا با بررسی تحولات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ی عصر نویسنده و جهان نگری او، بیان كند كه ساخت های جامعه و اثر، همواره در پیوند با یكدیگر شكل گرفته اند. از همین رو آن چه در داستان و رمان آمده، بازتابی از واقعیات اجتماعی و آگاهی های جمعی و طبقاتی است. مطالعة هر یک از داستان های طیاری نشان می دهد كه او كم و بیش، مصالح و درونمایة آثار خویش را از بطن اجتماع، تحوّلات اجتماعی و تجربیات زندگی خویش گرفته و با بیان تضادهای جوامع شهری و روستایی، به نقش و تأثیر ساختارها و ریخت های این جوامع پرداخته است.

هدف

مطالعه و تبیین یک اثر ادبی از دیدگاه علم جامعه شناسی با بهره گرفتن از مبانی، اصول و روش های تحقیق،  مسألة اساسی پژوهش انتقادی در این حوزه است. در این تحلیل و بررسی، پژوهشگر به ادبیات به عنوان نهاد و پدیده ای اجتماعی می نگرد. در نقد جامعه شناختی ادبیات، توجه به خاستگاه فکریِ پدید آورندة اثر حائز اهمیّت است. توجه و دقّت نویسنده به بازتاب عینی واقعیات اجتماعی در اثر ادبی از یک طرف و تأثیر ارزش های اجتماعی جامعه و تحوّلات سیاسی بر      شکل گیری انگیزه و خواست نویسنده از سوی دیگر، اصلی مهم در تحلیل و نقد جامعه شناختی ادبیات به شمار می رود.

از آن جایی که داستان و رمان بستر مناسبی برای طرح و بیان اندیشه ها و مسائل گوناگون اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و حتّی عقاید و اندیشه های نویسنده به شمار می آید و مخاطبان و خوانندگان بیشتری را به خود جذب می کند، بدیهی است که توجه و دقت بیشتری را از سوی نویسندگان می طلبد تا بر اساس شناخت دغدغه های جامعه و خواست مخاطب، با ژرف نگری و دقّت بیشتری به تولید یک اثر ادبی بپردازند.

در این پژوهش که به صورت نقد جامعه شناختی صورت می گیرد، سعی می شود به نقد و بررسی داستان های محمود طیاری، از طریق تحلیل ساختار و محتوا و بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی بپردازد. مسألة اساسی دیگری که در این پژوهش، درصدد بررسی و پاسخ گویی به آن هستیم، میزان تأثیر پذیری نویسنده از رویدادها و واقعیت های اجتماعی و نحوة انعکاس آن در آثار داستانی اش است.

به طور کلّی، هدف اصلی این پژوهش این است که در جهت اثبات تعامل و پیوند میان آثار ادبی و جامعه ای