:

انسان ها برای هر گونه اندیشیدن و رفتار فردی واجتماعی، به الگوها ومیزان های صحیح نیاز دارند. فرهنگ، به عنوان غنی ترین وگرانبهاترین میراث بشری، در بردارنده طیف وسیعی از الگوها وتجربیات انباشته شده است. با بهره گیری و پشتوانه فرهنگ است که دیگر نهاد های جامعه بشری هم چون خانواده، اقتصاد، سیاست و.. دوام وبقا واستمرار دارند. فرهنگ، مجموعه افکار و اندیشه ها، تجربه ها، اعتقادات ، ارزش ها و… است و چون انسان موجود متفکری است، لذا فرهنگ ساز بوده وتوان استفاده از آن را نیز دارد. فرهنگ نیز به مانند دیگر پدیده های انسانی و اجتماعی، دستخوش تغییرات است وبه انواع وطرق گوناگون تغییرات فرهنگی ایجاد می شود. یک قوم با مغلوب شدن در برابر اقوام دیگر، با کسب علوم واطلاعات ، با فن آوری های مختلف ، با گسترش ارتباطات، با تقلید از ملتی دیگر ، می تواند فرهنگ خویش را دگرگون نماید. یکی از بهترین و مطمئن ترین راه ها که به طور مستقل و آزادانه قادر است فرهنگ هر قومی رامتحول سازد، جدو جهد برای کسب معلومات جدید و به عبارت دیگر تحقیق و پژوهش است که نتایج و انتشار آن می تواند افکار واندیشه ها را منقلب نموده و رفتارها و کنش های فردی و جمعی را به سوی اهداف متعالی اجتماعی ، اقتصادی، فرهنگی وهنری هدایت نماید و جامعه را از یکنواختی ، سکون و پس رفت نجات دهد وبا ایجاد تغییرات آرام در فرهنگ جامعه سنتی، پیشرفت متناسب را که عاری از هر گونه و یا حداقل از کمترین ایجاد تنش و تعارض اجتماعی برخوردار است ، به وجود آورد .

آری تحقیق وارائه یافته های پژوهشی با ابزارهایی نظیر کتاب قادر است سیری تازه ومتعالی در برابر حرکت جامعه بگشاید وافق های نوینی را پدیدار سازد.

برگزاری جشنواره پژوهش های برگزیده فرهنگی و معرفی کتاب سال استان در واقع با هدف تشویق وتحسین و ارزیابی آثار و تولیدات فکری و ذوق هنری وعلمی ویکی از وجوه توجه فرا مادی به دامنه های فکر واندیشه است که برگزاری سالانه آن می تواند نشاط وانگیزه بیشتر را در میان پژوهشگران رشته های علوم انسانی واسلامی ودست- اندرکاران نشر ایجاد نموده موجبات اعتلای هر چه بیشتر فرهنگ وتوسعه ارزش های اسلامی وملی در این خطه را، فراهم آورد.

برگزار کنندگان این برنامه ها معتقدند چنین طرحی از یک سو زمینه سازی برای گسترش تحقیق و پژوهش فرهنگی وحمایت و پشتیبانی از پژوهشگران و نویسندگان ومترجمان فعال در حوزه فرهنگ و از سوی دیگر معرف میزان بضاعت و توانمندی پژوهشگران و مولفان محلی این استان در پرداختن به مقوله تحقیق و تتبع ونوآوری در عرصه فرهنگ و هنر می باشد.

اکنون با توجه به دامنه تاثیرات و پی آمد ها و ره آورد های به گزینی برای فعالیت های حوزه کتاب وپژوهش، نقد علمی وعملی این حرکت ارزشمند در قالب این تحقیق انجام و چشم انداز پیش رو با نگاه ویژه به برنامه توسعه فرهنگی استان به صورت در پنج فصل ترسیم گشته است، امیدواریم که نیک و بد یا ضعف و قوت تحریر وتدوین این مجموعه که باید در فرصتی اندک فراهم می شد، به چشم لطف و کرامت دیده شود. با این همه نقد و نظر استادان گرامی را برچشم منت گذارده و پیشاپیش از آن استقبال خواهیم کرد.

فصل اول: کلیات تحقیق

بیان مسأله

طرح کتاب سال استان کرمان به عنوان یکی از نمایان ترین نماد های اهمیت واصالت کتاب وکتابت و حرکت های موثر در ترویج فرهنگ مطالعه و با هدف تقدیر از اهل قلم متعهد و همچنین ارزیابی و سیاست گذاری فرهنگ مکتوب استان و فعال نمودن جریان تالیف وچاپ ونشر ، به اجرا گذاشته شده است. یکی از راه های غنا بخشیدن به فرهنگ وعلم وساخت فرهنگ و تمدن و اعتلای هر منطقه ، قدردانی شایسته و مناسب از متفکران، اهل نظر و اهل علم و پدید آورندگان کتاب است. برگزاری چنین مراسمی می تواند توجه جامعه فرهنگی استان را به سمت کتاب و ارج گذاری حرمت صاحبان قلم معطوف دارد. این حرکت که با تدوین آیین نامه از سال 73 پایه گذاری وتاکنون با اهتمام و جدیت مسئولان و مدرسان حوزه و دانشگاه ومتخصصان و صاحب نظران برگزار شده است به عنوان یکی از مهم ترین وشاخص ترین فعالیت ها و رویدادهای تثبیت شده حوزه فرهنگ وادب استان به شمار می رود وبنابر اذعان مسئولان، استمرار برگزاری آن توانسته است در ترسیم چشم انداز حرکت های حوزه کتاب، نقش بسزایی ایفا نماید. همچنین با توجه به پایه گذاری شورای پژوهشی در اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی از سال 73 و تدوین اولویت های تحقیقاتی، طرح انتخاب ومعرفی پژوهش های برتر فرهنگی و هنری واجتماعی با هدف احیای فرهنگ پژوهش ، ترغیب نسل نوی دانش پژوهان و دانشجویان به پژوهش در مسایل فرهنگی و هنری جامعه ، پاسخگویی به نیازهای پژوهشی استان در حوزه فرهنگ وبهره برداری از نتایج پژوهش های فرهنگی در برنامه ریزی توسعه به اجرا گذاشته شد که بررسی تحلیلی این دوحرکت علمی فرهنگی طی قریب 20 سال پیاپی می تواند معیاری مناسب و گویا جهت سنجش وضعیت تحقیق و پژوهش وانتشار کتاب در استان باشد و نتایج حاصله از آن هم ضمن کمک به ارتقای فعالیت های مشابه در دوره های آتی، می تواند مورد استفاده دست اندرکاران قرارگیرد.

اهمیت تحقیق:

در برهه ای که مقوله فرهنگ به عنوان حیاتی ترین جریان در بطن جامعه ما مطرح است، تاثیری غیر قابل انکار در مسایل سیاسی ، اقتصادی، اجتماعی و… دارد ، تولید روز افزون آثار فرهنگ مکتوب از افتخارات مسلم و بی شمار ایران اسلامی است که در حقیقت ریشه در فرهنگ غنی وسرشار این سرزمین فرهنگی که تعالی روحی وسعادت آدمی از مسیر آن با پیروی از توصیه ها وسفارش های پیشوایان این مکتب مقدس ، میسر خواهد بود، دارد و این همه در اولین خطاب خداوند متعال به پیامبر گرامی اسلام (ص) که فرمود

« اقرا» به زیبایی آشکار است. تجلیل از نام قلم نیز در اولین سوره ای که بر آن فرستاده عظیم الشان فرود آمده ، تجلی یافت.

تقدیر سالانه از پژوهشگران و پدید آورندگان آثار مکتوب ، نوعی بستر سازی برای رشد وتعالی تولید فکر وایجاد زمینه های لازم برای شکوفایی استعداد های بکر و ناشناخته از مولفه ها ومعیارهای تصحیح مهندسی فرهنگی در عرصه نشر کتاب وپژوهش است. این حرکت هدفمند که معرفی وتشویق پژوهشگران و نویسندگان و متخصصین فرهنگ مکتوب استان را در صدر اهداف خود دارد ، در واقع تجلیگاه فکر ودانش نویسندگانی است که نبوغ اندیشه وخلاقیت خود را از مجرای پاک ومقدس علم وادب ، برتارک سپید اوراقی ماندگار حک می نمایند. اینک که تقدیر از پدید آورندگان آثار مکتوب ومفید در جامعه ما جایگاه و اعتباری رو به فزونی یافته، ضروری است که به دقت مورد مداقه قرار گیرد و با تحلیل پیامدها و ره آورد های آن ، نقاط ضعف وقوت و دستاوردهای این حرکت عظیم فرهنگی، تعیین گردد.

تشویق نسل جوان به خواندن آثار ارزشمند وترغیب آنها به سرودن ونوشتن وتحقیق کاری شایسته وبایسته است که آرزوی بزرگان و وظیفه مسئولان ونهاد های مرتبط است. غنای گنجینه فکر و پرورش ذهن و زبان نسل امروز در گره خوردگی با خلاقیت آنان می تواند راهگشای راه های نرفته و درمان دردهای مزمنی باشد که قرن هاست در روح و جان ما رخنه کرده است. باشد که چنین اقدامات ارزشمندی مورد نقد علمی قرار گیرد و چنانچه در ایفای فرهنگ پژوهش و کتابخوانی موفق بوده است با پاسخگویی به بسیاری از سوالات و فرضیه های موجود ، برتداوم آن تاکید و نتایج آن به جریان سازی فرهنگ کمک نماید ، چرا که در سلسله جبال زندگی ، قله های کمال بی نهایت است.

اهداف تحقیق:

برای این پژوهش اهداف زیر مد نظر قرار گرفته است :

1- بررسی جایگاه علمی استان در مقایسه با سایر استان های کشور واثر این حرکت در بنیه و علمی استان

2- شناخت وشناساندن ساز وکار برتر گزینی در حوزه های کتاب وپژوهش

3- شناخت وشناساندن دامنه اثر گذاری برتر گزینی بربدنه عمومی فرهنگ استان

4- شناخت وشناساندن پیامد های برتر گزینی در تکریم و تجلیل نخبگان

5- شناخت و شناساندن تاثیر این حرکت ( برتر گزینی ) بر ارتقای علمی نهاد های دخیل درعرصه فعالیت های علمی

6- یاد آوری اهمیت منزلت کتاب و پژوهش مفید و هدفمند

7- زمینه سازی نظری ( تئوریک ) جهت دعوت جامعه به کار بردی کردن نتایج یافته ها و تحقیقات کتب برتر( با توجه به نیاز های استراتژیک استان درعرصه فرهنگ، تفکر وزندگی علمی)

بدیهی است امکان استفاده نهاد های مهم واثر گذار نظیر شورای فرهنگ عمومی استان ، اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی استان ، نهاد کتابخانه های عمومی ، مجامع دانشگاهی و نهاد های صنفی برگزار کننده جوایز کتاب و … از یافته های این تحقیق وجود دارد.

سوالات تحقیق:

در مواجهه با این حرکت فرهنگی که فرازی از تلاش های انجام شده در راستای دوست- داری و انس با کتاب و ارج گذاری به تلاش پژوهشگران و همچنین کتاب نویسان و دست اندر کاران حوزه نشر تلقی می شود ، سوالات بسیاری به ذهن متبادر می شود:

– آیا این حرکت وبرنامه به گزینی در تقویت مبانی فرهنگ پژوهش و کتابخوانی موفق بوده است؟

آیا بین افزایش تعداد ناشران ، تعداد نویسندگان ومحققان ، تیراژ کتاب ها و عناوین پژوهشی این جشنواره ها ، ارتباط معنا داری وجود دارد؟

– آیا این جشنواره ها، شاخص های کمی را نیز تغییر داده اند؟ و ده ها سوال دیگر.

فرضیات تحقیق:

همچنین فرضیه هایی به شرح زیر مد نظر است :

1- امکان اثر گذاری انتخاب کتب وپژوهش های برتر استان بر روند کلی حیات فرهنگی استان کرمان

2- وجود ارتباط میان شمار کتب و پژوهش های برتر با میزان توانایی وبنیه علمی نخبگان استان کرمان

3- ایجاد انگیزش مثبت ، سالم و مناسب در اهل تحقیق برای مشارکت در روند سازندگی علمی و ارتقای بنیه معرفتی استان کرمان