تأمین امنیت ملی از اولویت های دولت ها در سیاست گذاری ملی و منطقه ای محسوب گردیده که همواره در تدوین آن تلاش می شود ؛ تهدیدها ، چالش ها و فرصت ها شناسایی و نیز تأثیر مکان های مختلف جغرافیایی بر آن مدنظر قرار گیرد . امنیت ملی به الزاماتی اشاره می کند که بقای دولت ملی را از طریق بکارگیری اقتصاد ، ارتش و توان سایسی و استفاده از ابزار دیپلماسی حفظ نماید . از این رو در شناخت ظرفیت های مناطق جغرافیایی و میزان تأثیرگذاری هر یک از آنها بر امنیت ملی سعی می شود تهدیدها شناسایی و در جهت مقابله با آن و نیز تبدیل چالش ها به فرصت اقدام لازم صورت پذیرد .

کشور جمهوری اسلامی ایران با توجه به اینکه در منطقه جنوب غرب آسیا قرار گرفته است جایگاه ویژه ای را در سیاست گذاری های جهانی به خود اختصاص دادهبه نحوی که در ساختار ژئوپلیتیک این منطقه به طور مؤثر نقش آفرینی می نماید. از آنجائی که این کشور دارای مرزهای خشکی و دریایی با کشورهای همجوار خود می باشد الزاماً چالش هایی را در مناطق مرزی از لحاظ نظارتی و نیز پایش اطلاعاتی دارا است که می تواند از طریق مناطق همجوار مرز به خصوص در خشکیچالش هایی را برای کشور به همراه داشته باشد .

استان گیلان یکی از استان های شمالی ایران است که مشمول بر 16 شهرستانمی باشد که از طریق شهرستان آستارا که در محور شمال غربی ترین نقطه این استان واقع است با جمهوری آذربایجان همسایه و دارای مرز زمینی می باشد . طول مرزهای خشکی استان با جمهوری آذربایجان 5/38 کیلومتر و طول حوزه مأموریتی مرزبانی در دریا نیز حدود 270 کیلومتر از دهانه پل مرزی تا انتهای بخش چابکسر می باشد .

با توجه به وجود مرز زمینی در شهرستان آستارا و اهمیت پایش اطلاعاتی ، امنیتی و انتظامی آن که می تواند در برگیرنده چالش ها و تهدیدهای متعدد برای جمهوری اسلامی ایران باشد لذا کارکرد مرز در ورود و خروج اتباع بیگانه و نیز فعالیت های دولت جمهوری آذربایجان که دارای روابط گژدار و مریض با جمهوری اسلامی ایران می باشد به خصوص با توجه به فعالیت های عوامل وابسته به دشمنان ایران از جمله رژیم صهیونیستی می تواند امنیت ملی را از طریق شهرستان مذکور تحت تأثیرواقع کند .

در این پایان نامه با روش ماتریس تحلیل ضمن بررسی انواع تهدیدهایی که در مرزهای بین المللی شهرستان آستارا می تواند امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با چالش مواجه سازد ، به مناقشات مرزی در این شهرستان فی مابین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان پرداخته و سطح درجه ای تهدید امنیت ملی را در این موضوع مشخص می نماید .

لذا به نظر می ردس افزایش فعالیت های قدرت های فرا منطقه ای در جمهوری آذربایجان به خصوص در حوزه پایگاه های جاسوسی و نیز رصدهای اطلاعاتی به ویژه در مناطق مرزی آستارا می تواند امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با تهدید مواجه نماید و همچنین تبدیل شدن جمهوری آذربایجان به عنوان پایگاهی برای مخالفان جمهوری اسلامی ایران می تواند تهدیدهای امنیتی خاصی را برای کشور ایران اسلامی به همراه داشته باشد . مضافاً عملکرد مرزی در شهرستان آستارا اعم از تعاملات و مناقشات مرزی می تواند تأثیرهای به سزایی بر امنیت جمهوری اسلامی ایران داشته باشد .

واژگان کلیدی :

امنیت ملی ، جمهوری اسلامی ایران ، جمهوری آذربایجان ، شهرستان آستارا ، ژئوپلیتیک ، منافع ملی ، قدرت های فرامنطقه ای

فصل اول

کلیات تحقیق

1 – 1 – بیان مسئله

تحلیل ساختارهای امنیتی یک منطقه برآمده از مؤلفه های خاص جغرافیایی ، سیاسی ، اقتصادی و … است . قاعدتاً هر منطقه ای که جوار مرزهای بین المللی قرار بگیرد دارای ویژگی ها و حساسیت های خاصی برای حاکمیت خواهد شد . لذا تبیین میزان اثرگذاری آن بر امنیت ملی می تواند به جایگاه آن در اتخاذ راهبردهای داخلی و خارجی کمک نماید . امنیت مؤلفه ای متغیر است که همواره با سایر مؤلفه ها چون اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و … در نظر گرفته شده و نیز سنجیده می شود . بنابراین شناخت تهدیدهای داخلی و پیرامونی برای پیشگیری و مقابله با آن ضروری و این موضوع در راستای برنامه ریزی های امنیتی تجلی می یابد .

موقعیت جغرافیایی شهرستان آستارا از توابع استان گیلان که دارای مرزهای زمینی و دریایی با جمهوری آذربایجان می باشد ، می تواند در شکل گیری راهبردهایی که متضمن منافع ملی کشور است مؤثر باشد . روابط مرزی متقابل و همچنین چالش هایی که میان جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران وجود دارد می تواندحساسیت های این منطقه مرزی را برجسته نماید . با این حال تبیین جغرافیای سیاسی شهرستان آستارا به خصوص تأثیر وجود مرزها بر امنیت محلی و منطقه ای تبیین گر جایگاه این شهرستان در ارزیابی امنیت ملی باشد و انواع تهدیدهایی که از طریق مرزهای بین المللی ایران در شهرستان آستارا وجود دارد برآمده از روابط کژدار و مریض دولت آذربایجان و نیز روابط آنها با قدرت های فرا منطقه ای همچون آمریکا و رژیم صهیونیستی دارد . از این رو فعالیت های پایگاه های جاسوسی و اطلاعاتی در این کشور به خصوص در مناطق مرزی با جمهوری اسالمی ایران منجر به ایجاد تهدید امنیتی علیه ایران می گردد . همچنین تبدیل شدن کشور آذربایجان به پایگاهی برای برخی از مخالفان جمهوری اسلامی ایران باعث شده است مناقشات و تعاملات در مناطق مرزی دو کشور با حساسیت بیشتری رصد گردد .

1 – 2 – اهمیت و ضرورت تحقیق

پایش تهدیدهای امنیتی امری محدود به زمان خاص نیست بلکه همواره با تغییر در سیاست ها ، رویه ها و نیز بروز چالش ها می تواند صورت پذیرد . این موضوع محدود به تحولات مکانی خاص نیز می تواند نباشد بلکه برخی از مناطق با تحولات محلی ، منطقه ای و حتی بین المللی تأثیر پذیر می شوند . مرزهای بین المللی نیز به این ترتیب می باشند . یعنی دگرگونی در روابط دو یا چند کشور با یکدیگر و یا اعمال سیاست های قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای باعث تحولات سیاسی و امنیتی در مرزها می شود . شهرستان آستارا شمالی ترین شهرستان استان گیلان دارای مرزهای خشکی و آبی با جمهوری آذربایجان است اگر چه هنوز مرزهای آبی کشورهای حوزه دریای خزر تعیین نشده است اما در مرزهای سرزمینی مشخص و روابط مرزی در جریان است . از آنجائی که جمهوری آذربایجان به دلیل برخی از سیاست های جمهوری اسلامی ایران در بدو جدایی از شوروی و نیز در مسئله جنگ این کشور با ارمنستان رویکردهای پرابهام در سیاست خارجی خود با جمهوری اسلامی ایران داشته و دارد ، فلذا در برخی از مواقع دیده شده است که اقداماتی علیه منافع ملی ایران صورت داده که می توان از گسترش روابط خود با رژیم صهیونیستی به عنوان یکی از این اقدامات نام برد. فلذا شناخت تهدیدهایی که می تواند امنیت ملیجمهوری اسلامی ایران را از طریق این منطقه با تهدید یا چالش مواجه سازد از ضرورت هایی است که این تحقیق بدان می پردازد .

1 – 3 – سؤال پژوهش

سؤالی که این تحقیق در جستجوی یافتن پاسخ برای آنها خواهد بود ، بدین شرح مطرح است :

1 – چه تهدیدهایی در مرزهای بین المللی شهرستان آستارا می تواند امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با چالش مواجه سازد ؟

2 – مناقشات مرزی در شهرستان آستارا فی مابین جمهوری اسلامی ایران وجمهوری آذربایجان چه درجه ای از تهدید را داراست ؟

1 – 4 – فرضیه های تحقیق

با توجه به سؤال پژوهش فرضیه های ذیل برای نیل به آن تدوین و ارائه شده است :

1 –به نظر می رسد تهدیدات خارجی با افزایش فعالیت های قدرت هایفرا منطقه ای در جمهوری آذربایجان به خصوص در حوزه پایگاه های جاسوسی و نیز رصدهای اطلاعاتی به ویژه در مناطق مرزی آستارا می تواند امنیت ملیجمهوری اسلامی ایران را با تهدید مواجه نماید .

2 – به نظر می رسد عملکرد مرزی در شهرستان آستارا اعم از تعاملات و مناقشات مرزی از درجه تهدیدات نظامی داشته باشد .

1 – 5 – اهداف پژوهش

باتوجه به اهمیت مسأله امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و نقش مرز شهرستان آستارا و سیاست های کشور آذربایجان و ایران در ایجاد چالش امنیتی این تحقیق به دنبال نیل به اهداف ذیل می باشد :

1 – گونه شناسی و احصاء تهدیدات امنیت ملی در شهرستان آستارا

2 – شناسایی تهدیدات فعالیت های قدرت های فرامنطقه ای از طریق مرزهای بین المللی شهرستان آستارا

3 – شناسایی چگونگی تأثیر فعالیت های مرزی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

1 – 6 – هدف کاربردی و بهره وران

شناسایی چالش ها و تهدیدات امنیتی ایران در شهرستان آستارا و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران از دیدگاه های مختلف و تحلیل سیاست های جمهوری آذربایجان در این رابطه می تواند مورد استفاده دانشجویان محققان و پژوهشگران مسائل امنیتی و نیز وزارت امور خارجه کشور و نیز ادارات و سازمان هایی که در حوزه امنیت پژوهی فعالیت دارند مورد استفاده واقع گردد .

1 – 7 – روش تحقیق

روش تحقیق در این پژوهش مطالعه اسنادی – تاریخی و نیز بهره گرفتن از روش کتابخانه ای ( کتب و مقالات ) و در نهایت برداشت های میدانی نیز می باشد . همچنین برای بررسی و ارزیابی تأثیرات تهدیدات امنیت ملی در شهرستان آستارا از مدل ماتریس تحلی جهت حصول نتایج کاربردی استفاده می گردد .

1 – 8 – شیوه های گردآوری داده ها و اطلاعات

شیوه گردآوری اطلاعات مورد نظر این پایان نامه با بهره گرفتن از کتاب های مربوط و نیز بهره گیری از متون داخلی و خارجی ، اسناد و مدارک موجود ، استفاده از گزارشات مؤسسات و نهادهای تحقیقاتی و سیاسی و … و نیز استفاده از شبکه جهانی اینترنت و از نرم افزارهای کاربردی چون : فتوشاپ [1]- وُرد [2] و اکسل [3] برای تدوین و هر چه بهتر تکمیل شدن این پایان نامه استفاده شده است .

[1]- Photoshop

[2]- Word

[3]- Excel

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است