جغرافیا و برنامه ریزی روستایی عوامل بازدارنده توسعه کشاورزی در مناطق روستایی -شهرستان خنداب- استان مرکزی-

دانلود متن کامل پایان نامه درجه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا گرایش گردشگری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

با عنوان:بررسی و تحلیل عوامل بازدارنده توسعه کشاورزی در مناطق روستایی -شهرستان خنداب- استان مرکزی-

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما، استاد مشاور، و نام نگارنده درج نمی شود

دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی

پایان نامه جهت اخذ مدرک دکتری

رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

عنوان رساله:

بررسی و تحلیل عوامل بازدارنده توسعه کشاورزی در مناطق روستایی -شهرستان خنداب- استان مرکزی-

تابستان 1392

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان صفحه فصل اول :کلیات تحقیق

1-1- تبیین مساله تحقیق.. 5

1-2- سوالات تحقیق.. 10

1-3- فرضیات تحقیق.. 11

1-4- پیشینه تحقیق.. 11

1-5- ضرورت تحقیق.. 21

1-6- روش تحقیق.. 22

1-6-1- متغیرهای تحقیق.. 23

1-6-2- پایایی تحقیق.. 27

1-6-3- تکنیک تحقیق.. 27

گردآوری اطلاعات.. 32

1-8- جامعه آماری و حجم نمونه.. 32

1-9- اهداف تحقیق.. 36

1-10- مسائل و مشکلات تحقیق.. 37

فصل دوم: مفاهیم و مبانی نظری

2-1- مفاهیم.. 39

2-1- 1- توسعه کشاورزی.. 39

2-1- 2- عوامل نهادی.. 43

2-1-3- عوامل طبیعی.. 44

2-2- چارچوب نظری.. 45

2-2- 1- ساختار قدرت در ایران.. 48

2-2-2- اقتصاد سیاسی در ایران.. 50

2-2-3- ماهیت نهاد دولت در ایران.. 52

2-2-4- الگوی رفتاری دولت و توسعه کشاورزی.. 63

2-2-5- تبیین الگوی رفتاری دولت در محیط برنامه ریزی توسعه بخش کشاورزی 66

2-3- سرمایه گذاری در فرایند تولید و کنترل ترتیبات قیمتی بازار انعکاس عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی.. 77

2-3- 1- زمینه های سرمایه گذاری دولت در فرایند تولید بخش کشاورزی 79

2-3- 1- 1- زیرساخت های عمومی در بخش کشاورزی.. 79

2-3- 1- 2- انتشار و گسترش فناوری های نوین در بخش کشاورزی.. 80

2-3- 1- 3- بهره وری منابع آب در بخش کشاورزی.. 82

2-3- 1- 4- آموزش و ترویج در راستای شکل گیری مهارت و دانش فردی 84

2-3- 1- 5- اصلاح ساختار اراضی در بخش کشاورزی.. 85

2-3- 1- 6- جذب سرمایه و اعتبارات در بخش کشاورزی.. 86

2-3- 1- 7- بازاریابی و بازاررسانی در بخش کشاورزی.. 88

2-3- 2- تنظیم ترتیبات قیمتی بازار محصولات کشاورزی.. 90

2-4- مولفه های طبیعی موثر در توسعه کشاورزی.. 92

2-4-1- منابع خاک.. 94

2-4-1- 1- بافت خاک.. 95

2-4-1- 2- عمق خاک.. 96

2-4-1-3- شوری خاک.. 97

2-4-1- 4- موادآلی خاک.. 98

2-4-1- 5- فرسایش خاک.. 98

2-4-1- 6- ارزیابی تناسب اراضی.. 99

2-4-2- منابع آب.. 100

2-4-3- وضعیت آب و هوایی.. 103

2-4-4- عوامل زیستی(مفید و خسارت زا).. 105

2-5- جمع بندی.. 106

فصل سوم: معرفی منطقه

3-1- موقعیت جغرافیایی منطقه.. 110

3-1- 1- موقعیت جغرافیایی شهرستان.. 110

3-1- 2- موقعیت جغرافیایی سکونتگاه های روستایی.. 113

3-2- ویژگی های طبیعی.. 117

3-2-1- منابع خاک.. 118

3-2-2- منابع آب.. 120

3-2-2-1- منابع آب سطحی.. 121

3-2-2-2- منابع آب زیر زمینی.. 123

3-2-2-3- وضعیت قنوات منطقه.. 123

3-2-2-4- وضعیت چشمه های منطقه.. 123

3-2-2-5- وضعیت چاه های منطقه.. 124

3-2-2-6- كیفیت منابع آب منطقه.. 124

3-2-2-7- تعیین نیاز آبی بخش كشاورزی(زراعت و باغ).. 124

3-2-2-8- آب مورد نیاز بخش دامداری.. 125

3-2-2-9- تعیین كمبود یا مازاد آب در منطقه.. 125

3-2-3- وضعیت آب و هوایی.. 126

3-2-3-1- بارش.. 126

3-2-3- 2- تعداد روزهای یخبندان.. 128

3-2-3-3- تبخیر و تعرق پتانسیل و واقعی.. 129

3-2-3-4- رطوبت نسبی.. 131

3-2-3-5- دما.. 132

3-2-3-5- 1- میانگین سالانه دما و توزیع جغرافیایی آن.. 132

3-2-3-5-2- میانگین سالانه حداكثر دما و توزیع جغرافیایی آن.. 133

3-2-3-5-3- میانگین حداقل دما و توزیع جغرافیایی آن.. 133

3-2-4- عوامل زیستی(خسارت زا).. 135

3-3- ویژگی های جمعیتی منطقه.. 135

3-3-1- جمعیت و پراكندگی آن در استان.. 136

3-3-2- تحولات جمعیتی منطقه.. 137

3-3-3- ساختار سنی و جنسی.. 139

3-3-4- وضعیت سواد.. 145

3-3-5- توزیع و پراکندگی خدمات روستایی.. 146

3-4- ویژگی های اقتصادی.. 147

3-4- 1- وضعیت جمعیت فعال.. 148

3-4- 1-1- بخش کشاورزی.. 150

3-4- 1-1- 1- بخش زراعت.. 151

3-4- 1-1-2- بخش باغداری.. 154

3-4- 1-1-3- بخش دام.. 158

3-4- 1-1-4- نظام های بهره برداری کشاورزی.. 160

3-4- 1-1-5- سطح مکانیزاسیون بخش کشاورزی.. 162

3-4- 1-1-6- زیرساخت های عمومی در بخش کشاورزی.. 164

3-4- 1-1-7- خدمات اعتباری.. 167

3-4- 1-1-8- دوره های آموزشی و ترویجی.. 169

3-4- 1-1-9- تشکل های کشاورزی فعال در شهرستان خنداب.. 172

3-4- 1-1-9-1- شرکت های تعاونی روستایی.. 172

3-4- 1-1-9- 2- شرکت های تعاونی کشاورزی.. 173

3-4- 1-1-9-3- شرکت های تعاونی تولید روستایی.. 173

3-4- 1-2- بخش صنعت(صنایع تبدیلی).. 174

3-4- 1-3- بخش خدمات.. 175

3-5- جمع بندی(تنگناها و فرصت ها).. 176

فصل چهارم: توصیف و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات

4-1- توصیف یافته های تحقیق.. 181

4-1-1- نرمال بودن توزیع داده های تحقیق.. 182

4-1-2- سنجش واقعی بودن داده های تحقیق.. 182

4-1-3- توسعه کشاورزی.. 183

4-1-3-1- سنجش و ارزیابی میزان توسعه کشاورزی.. 183

4-1-4- عوامل طبیعی.. 185

4-1-4- 1- ارزیابی توان طبیعی.. 185

4-1-5- عوامل نهادی.. 188

4-1-5- 1- وضعیت الگوی رفتاری دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی 188

4-1-5-2- عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی در سکونتگاه های روستایی شهرستان خنداب.. 189

4-2- تحلیل یافته های تحقیق.. 193

4-2-1- تحلیل میزان توسعه بخش کشاورزی.. 193

4-2- 2- تحلیل الگوی مکانی- فضایی توسعه کشاورزی در سکونتگاه های روستایی شهرستان خنداب.. 194

4-2-3- تحلیل مقایسه اهمیت نسبی معیارهای تاثیرگذار بر توسعه کشاورزی 203

4-2- 4- تحلیل مقایسه اهمیت نسبی معیارهای طبیعی تاثیرگذار بر توسعه کشاورزی.. 204

4-2- 4- 1- منابع خاک و توسعه کشاورزی.. 205

4-2- 4- 2- منابع آب و توسعه کشاورزی.. 207

4-2- 4- 3- شرایط آب و هوا و توسعه کشاورزی.. 208

4-2- 4- 4- عوامل زیستی(خسارت زا) و توسعه کشاورزی.. 210

4-2-5- تحلیل مقایسه اهمیت نسبی ابعاد تاثیرگذار الگوی رفتاری دولت بر عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی(عوامل نهادی).. 212

4-2-6- تحلیل عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی در سکونتگاه های روستایی 218

4-2-6-1- مقایسه میزان اهمیت نسبی ابعاد عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی.. 220

4-2-6-1-1- تحلیل سرمایه گذاری دولت در فرایند تولید بخش های مختلف کشاورزی.. 220

4-2-6-2- تحلیل مقایسه اهمیت نسبی عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی در فرایند تولید.. 221

4-2-6-2-1- زیرساخت های عمومی و میزان توسعه کشاورزی.. 222

4-2-6-2-2- انتشار نوآوری و تجهیزات جدید و میزان توسعه کشاورزی 224

4-2-6-2-3- بهره وری منابع آب و میزان توسعه کشاورزی.. 227

4-2-6-2-4-آموزش و ترویج و میزان توسعه کشاورزی.. 229

4-2-6-2-5- اصلاح ساختار زمین و میزان توسعه کشاورزی.. 231

4-2-6-2-6- جذب سرمایه و میزان توسعه کشاورزی.. 233

4-2-6-2-7- بازاررسانی و بازاریابی و میزان توسعه کشاورزی.. 235

4-2-6-3- تحلیل تنظیم ترتیبات قیمتی بازار در بخش کشاورزی.. 237

4-2-6-4- تحلیل عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی در فرایند تنظیم ترتیبات قیمتی بازار.. 239

4-2-6-4-1- تنظیم ترتیبات قیمتی بازار و میزان توسعه کشاورزی.. 239

4-3- آزمون فرضیات تحقیق.. 243

4-3-1- فرضیه اول:.. 243

4-3-2- فرضیه دوم:.. 245

فصل پنجم: نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

5-1- نتیجه گیری.. 250

5-2- پیشنهادات.. 258

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول(1-1): سوابق مطالعاتی در داخل کشور.. 16

جدول (1-2): سوابق مطالعاتی در خارج از کشور.. 19

جدول(1-3): متغیرهای سنجش سطح توسعه کشاورزی.. 24

جدول(1-4): متغیرهای مستقل مربوط به خصوصیات طبیعی.. 25

جدول(1-5): متغیرهای مستقل مربوط به ویژگی های نهادی دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی.. 25

جدول(1-6): متغیرهای مستقل مربوط به عملکرد برنامه ریزی توسعه بخش کشاورزی.. 26

جدول(1-7): سنجش پایایی تحقیق.. 27

جدول(1-8): ماتریس تصمیم گیری.. 27

جدول (1-10): طبقه بندی روستاها.. 33

جدول (1-11): روستاهای منتخب.. 36

جدول(2-1): سهم نفت در تامین هزینه های برنامه های عمرانی و توسعه دولت 50

جدول(2-2): مقایسه بخش های مختلف اقتصادی ایران در مقادیر نسبی تولید ناخالص ملی در سال های 1340- 1381.. 56

جدول(2-3): گروه بندی خاک های شور.. 97

جدول(2-4): گروه بندی مواد آلی خاک.. 98

جدول(2-5): کیفیت و کلاس آب بر اساس طبقه بندی ویلکوکس.. 103

جدول(3-1): وضعیت تقسیمات کشوری شهرستان خنداب در سال 1390.. 111

جدول(3-2): دهستان های شهرستان خنداب.. 112

جدول(3-3): روستاهای شهرستان خنداب به تفکیک دهستان(1390).. 113

جدول(3-5): وضعیت منابع آب شهرستان خنداب.. 121

جدول(3-6): آمار رودخانه منطقه.. 122

جدول(3-7): آمار قنات های منطقه.. 123

جدول(3-8): آمار چشمه های منطقه.. 124

جدول(3-9): آمار چاه های منطقه.. 124

جدول(3-10): سطح زیر كشت محصولات عمده منطقه و نیاز آبی.. 124

جدول(3-11): نیاز آبی بخش دامداری.. 125

جدول(3-12): میانگین بارندگی و ارتفاع ایستگاه منتخب در دوره 22 ساله(68- 1390).. 126

جدول (3-13): مقیاس طبقه بندی شدت خشكسالی براساس شاخص درصد از بارش میانگین.. 127

جدول (3-14): بررسی وضعیت ترسالی ها و خشكسالی ها در شهرستان خنداب 128

جدول(3-15): متوسط تعداد روزهای یخبندان در ایستگاه های انتخابی 129

جدول(3-16): تبخیر و تعرق پتانسیل ماهانه و سالانه حوزه خنداب.. 130

جدول(3-17) :نیاز آبی گیاه شاخص منطقه بر اساس سند ملی آب استان مركزی 130

جدول(3-18): مقادیر رطوبت نسبی در ایستگاه خنداب.. 132

جدول(3-19): مشخصه های حرارتی ایستگاه خنداب بصورت ماهانه و فصلی 134

جدول(3-20): توزیع جمعیت در شهرستان های استان مرکزی، آبان ماه 1390 136

جدول(3-21): جمعیت شهرستان خنداب به تفکیک دهستان در سالهای1385 و 1390 138

جدول(3-22): ترکیب سنی جمعیت شهرستان خنداب در سال 1390.. 140

جدول(3-23): نسبت جنسی به تفکیک شهری و روستایی در سال 1390.. 141

جدول(3-24): جمعیت، رشد جمعیت و وضعیت مهاجرت در شهرستان خنداب به تفکیک دهستان ها(75-1385).. 143

جدول(3-25): جمعیت، رشد جمعیت و وضعیت مهاجرت در شهرستان خنداب به تفکیک دهستان ها(85-1390).. 144

جدول(3-26): وضعیت باسوادی در شهرستان خنداب بر حسب جنس و وضع سکونت 145

جدول(3-27): توزیع خدمات اجتماعی در شهرستان خنداب به تفکیک سکونتگاه های روستایی.. 146

جدول(3-28): جمعیت 10 ساله و بیشتر و وضع فعالیت در شهرستان خنداب بتفکیک جنسیت.. 148

جدول(3-29): شاغلان 10 ساله و بیشتر شهرستان خنداب بر حسب گروه های عمده فعالیت.. 149

جدول(3-30): تعداد و مساحت بهره برداری های کشاورزی در شهرستان خنداب 151

جدول(3-31): سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات زراعی شهرستان خنداب در سال 1390.. 152

جدول(3-32): تعداد و مساحت بهره برداری های دارای اراضی زراعی در شهرستان خنداب.. 154

جدول(3-33): سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات باغی شهرستان خنداب در سال 1390.. 155

جدول(3-34): تعداد و مساحت بهره برداری های باغ و قلمستان در شهرستان خنداب 158

جدول(3-35): وضعیت دام در شهرستان خنداب.. 158

جدول(3-36): تعداد بهره برداری های دارای دام و تعداد دام آنها.. 159

جدول(3-37): متوسط اراضی کشاورزی هر بهره بردار در روستاهای شهرستان خنداب.. 160

جدول(3-38): فهرست موقوفات روستاهای شهرستان خنداب.. 162

جدول(3-39): وضعیت مکانیزاسیون بخش کشاورزی شهرستان خنداب به تفکیک ماشین آلات و ادوات کشاورزی.. 163

جدول(3-40): مجموعه طرح های اجرایی جهت تجهیز زیرساخت های عمومی در شهرستان خنداب(1390).. 165

جدول(3-41): وضعیت طرح های در حال اجرا آبیاری تحت فشار در شهرستان خنداب به تفکیک روستاها(1390).. 166

جدول(3-42): فهرست پرداخت تسهیلات پنج ساله بانک های عامل در شهرستان خنداب.. 168

جدول(3-43): وضعیت امکانات آموزشی و ترویجی شهرستان خنداب.. 170

جدول(3-45): فعالیت های آموزشی و ترویجی در شهرستان خنداب.. 171

جدول(3-46): آموزش و ترویج رسانه ای در شهرستان خنداب.. 172

جدول(3-47): شرکت های تعاونی روستایی شهرستان خنداب.. 172

جدول(3-48): شرکت های تعاونی کشاورزی شهرستان خنداب.. 173

جدول(3-49): شرکت های تعاونی تولید روستایی شهرستان خنداب.. 173

جدول(3-50): مساحت بهره برداری های تحت پوشش شرکت های تعاونی تولید روستایی.. 174

جدول(3-51): صنایع تبدیلی شهرستان خنداب.. 175

جدول(4-1-1): مساحت و میزان محصولات کشاورزی در نمونه های مورد مطالعه 182

جدول(4-1-2): تعیین توزیع نرمال داده های تحقیق.. 182

جدول(4-1-3): شناسایی واقعی بودن داده های تحقیق.. 182

جدول(4-1-4): اهمیت اوزان شاخص های توسعه کشاورزی.. 183

جدول(4-1-5): وضعیت توسعه بخش کشاورزی در روستاهای شهرستان خنداب 184

جدول(4-1-6): میانگین سطح بندی توسعه کشاورزی در مناطق روستایی و نتایج آزمون t برای تحلیل معناداری آن.. 184

جدول(4-1-7): خصوصیات طبیعی شهرستان خنداب.. 186

جدول(4-1-8): توان طبیعی شهرستان خنداب در بخش کشاورزی.. 187

جدول(4-1-9): میانگین توان طبیعی و نتایج آزمون t برای تحلیل معناداری آن.. 187

جدول(4-1-10): میانگین شاخص های الگوی رفتاری دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی و نتایج آزمون t. 188

جدول(4-1-11): میانگین ویژگی های نهادی دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی به تفکیک ابعاد و نتایج آزمون t. 188

جدول(4-1-12): امتیاز گویه های الگوی رفتاری دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی.. 189

جدول(4-1-13): اهمیت اوزان شاخص های سرمایه گذاری دولت در بخش تولید کشاورزی.. 190

جدول(4-1-14): اهمیت اوزان شاخص های تنظیم ترتیبات قیمتی بازار در شهرستان خنداب.. 191

جدول(4-1-15): عملکرد برنامه ریزی توسعه بخش کشاورزی در روستاهای شهرستان خنداب.. 191

جدول(4-1-16): میانگین عملکرد برنامه ریزی توسعه بخش کشاورزی و نتایج آزمون t برای تحلیل معناداری آن.. 192

جدول(4-2-1): تفاوت میانگین های توسعه کشاورزی در سکونتگاه های روستایی 195

جدول(4-2-2): سطح بندی توسعه بخش کشاورزی در روستاهای شهرستان خنداب 195

جدول(4-2-4): مقایسه میانگین های روستاهای همگن براساس توان طبیعی و اکولوژیکی.. 198

جدول(4-2-5): تفاوت میانگین های سطح زیر کشت و میزان تولید در گروه های مختلف مناطق همگن.. 199

جدول(4-2-6): مقایسه میانگین های روستاهای همگن براساس برنامه ریزی تجهیز زیرساخت های کشاورزی و خدمات روستایی.. 200

جدول(4-2-7): تفاوت میانگین های سطح زیر ساخت های کشاورزی و خدمات روستایی در مناطق همگن.. 201

جدول(4-2-8): تفاوت میانگین های ساختار سنی و دانش و مهارت فردی در مناطق همگن.. 201

جدول(4-2-9): تحلیل همگونی روستاهای دشتی موجود در منطقه همگن 2 با روستاهای کوهستانی.. 201

جدول(4-2-10): تفاوت میانگین های توسعه کشاورزی در دهستان ها.. 202

جدول(4-2-11): سطح بندی توسعه کشاورزی.. 202

جدول(4-2-12): نتایج شبکه عصبی مصنوعی.. 204

جدول(4-2-13):ضرایب آنالیز حساسیت برای بررسی تاثیر معیارها بر سطح توسعه کشاورزی و تعیین اهمیت نسبی آنها.. 204

جدول(4-2-14): تاثیر ابعاد عوامل طبیعی بر توسعه کشاورزی.. 204

جدول(4-2-15): نتایج شبکه عصبی مصنوعی.. 205

جدول(4-2-16):ضرایب آنالیز حساسیت برای بررسی تاثیر معیارهای طبیعی بر سطح توسعه کشاورزی و تعیین اهمیت نسبی آنها.. 205

جدول(4-2-17):آزمون همبستگی ارتباط منابع خاک و میزان توسعه کشاورزی 206

جدول(4-2-18): اهمیت اوزان شاخص های منابع خاک در کشاورزی.. 206

جدول(4-2-19): آزمون همبستگی ارتباط منابع آب و میزان توسعه کشاورزی 207

جدول(4-2-20): اهمیت اوزان شاخص های منابع آب در کشاورزی.. 208

جدول(4-2-21): آزمون همبستگی ارتباط شرایط آب و هوایی و میزان توسعه کشاورزی.. 209

جدول(4-2-22): اهمیت اوزان شاخص های شرایط آب و هوایی در کشاورزی 209

جدول(4-2-23): آزمون همبستگی ارتباط منابع زیستی و میزان توسعه کشاورزی 211

جدول(4-2-24): اهمیت اوزان شاخص های منابع زیستی در کشاورزی.. 211

جدول(4-2-25): تاثیر ابعاد الگوی رفتاری دولت بر عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی.. 212

جدول(4-2-26): توزیع اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای سال 1391 به تفکیک بخش های مختلف اقتصادی.. 213

جدول(4-2-27): ارزش افزوده بخش های عمده اقتصادی استان مرکزی(به قیمت ثابت سال 76).. 213

جدول(4-2-28): عناوین برنامه های توسعه کشاورزی در استان و تطبیق آن با سیاست های کلی نظام و قانون برنامه پنجم.. 214

جدول(4-2-29): گزارش اعتبارات تخصیصی برنامه ها و عملیات اصلی اعتبارات تملک داریی های سرمایه ای در بخش کشاورزی.. 217

جدول(4-2-30): تفاوت میانگین های عملکرد شاخص های سرمایه گذاری در فرایند تولید و بهبود ترتیبات قیمتی بازار.. 220

جدول(4-2-31): ضرایب آنالیز حساسیت برای بررسی تاثیر معیارها بر میزان توسعه کشاورزی و تعیین اهمیت نسبی آنها.. 220

جدول(4-2-32): آزمون همبستگی ارتباط سرمایه گذاری دولتی در فرایند تولید و توسعه کشاورزی.. 221

جدول(4-2-33): تفاوت میانگین های سرمایه گذاری دولتی در فرایند تولید 221

جدول(4-2-34): نتایج شبکه عصبی مصنوعی.. 222

جدول(4-2-35): ضرایب آنالیز حساسیت برای بررسی تاثیر معیارها بر توسعه کشاورزی در فرایند تولید و تعیین اهمیت آنها.. 222

جدول(4-2-36): آزمون همبستگی ارتباط زیرساخت های عمومی و میزان توسعه کشاورزی.. 223

جدول(4-2-37): اهمیت اوزان شاخص های زیرساخت های عمومی و تاسیسات زیربنایی.. 223

جدول(4-2-38): آزمون همبستگی ارتباط انتشار نوآوری و تجهیزات جدید و میزان توسعه کشاورزی.. 225

جدول(4-2-39): اهمیت وزن شاخص انتشار نوآوری و فناوری های جدید کشاورزی 225

جدول(4-2-40): آزمون همبستگی ارتباط بهره وری منابع آب و میزان توسعه کشاورزی.. 227

جدول(4-2-41): اهمیت اوزان شاخص های بهره وری منابع آب.. 228

جدول(4-2-42): آزمون همبستگی ارتباط آموزش و ترویج و میزان توسعه کشاورزی.. 229

جدول(4-2-44): آزمون همبستگی ارتباط اصلاح ساختار زمین و میزان توسعه کشاورزی.. 231

جدول(4-2-45): اهمیت اوزان شاخص های اصلاح ساختار زمین.. 231

جدول(4-2-46): آزمون همبستگی ارتباط جذب سرمایه و میزان توسعه کشاورزی 233

جدول(4-2-47): اهمیت وزن شاخص جذب سرمایه.. 234

جدول(4-2-48): آزمون همبستگی ارتباط بازاررسانی و بازاریابی و میزان توسعه کشاورزی.. 235

جدول(4-2-49): اهمیت اوزان شاخص های بازاررسانی و بازاریابی.. 236

جدول(4-2-50): آزمون همبستگی ارتباط تنظیم ترتیبات قیمتی بازار و توسعه کشاورزی.. 237

جدول(4-2-51): تفاوت میانگین های تنظیم ترتیبات قیمتی بازار.. 239

جدول(4-2-52): اهمیت اوزان شاخص های تنظیم ترتیبات قیمتی بازار 239

جدول(4-3-1): آزمون همبستگی ارتباط عوامل طبیعی و میزان توسعه کشاورزی 243

جدول(4-3-2): آزمون همبستگی ارتباط عوامل نهادی دولت و میزان توسعه کشاورزی.. 245

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل(1-9): الف) ساختار کلی شبکه عصبی مصنوعی، ب) نرون عصبی با تعداد r ورودی.. 31

شکل(2-1): تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی سرانه(به قیمت های ثابت سال 1376).. 54

شکل(2-1): چارچوب مفهومی و عملیاتی پژوهش.. 108

شکل(3-1): موقعیت سیاسی شهرستان خنداب.. 111

شکل(3-2): دهستان های شهرستان خنداب.. 112

شکل(3-3): روستاهای شهرستان خنداب.. 114

شکل(3-4): فشردگی روستاهای شهرستان خنداب.. 115

شکل(3-5): ناهمواری های شهرستان خنداب.. 116

شکل(3-6): بافت خاک شهرستان خنداب.. 118

شکل(3-7): فرسایش خاک در شهرستان خنداب.. 119

شکل(3-8): کاربری اراضی در شهرستان خنداب.. 120

شکل(3-9): منابع آب سطحی در شهرستان خنداب.. 122

شکل(3-11): توزیع جغرافیایی بارندگی در شهرستان خنداب.. 126

شکل(3-12): توزیع جغرافیایی تبخیر در شهرستان خنداب.. 131

شکل(3-13): توزیع جغرافیایی دما در شهرستان خنداب.. 134

شکل(3-13): توزیع جمعیت شهری و روستایی در استان مرکزی.. 137

شکل(3-14): توزیع جمعیت شهری و روستایی در شهرستان خنداب.. 138

شكل(3-15): ساختار سنی شهرستان خنداب.. 141

شكل(3-16): نسبت جنسی به تفکیک گروه های سنی در شهرستان خنداب 142

شکل(3-17): موازنه مهاجرت(نفر) در دهستان های شهرستان خنداب(75-1385) 143

شكل(3-18): موازنه مهاجرت(نفر) در دهستان های شهرستان خنداب(85-1390) 144

شکل(3-19): وضعیت باسوادی در شهرستان خنداب به تفکیک مناطق شهری و روستایی.. 145

شكل(3-20): توزیع شاغلان شهرستان خنداب در بخش های اصلی اقتصاد 149

شکل(3-21): وضعیت اراضی زراعی در شهرستان خنداب به تفکیک آبی، دیم و آیش.. 151

شکل(3-22): سطح زیر کشت محصولات عمده زراعی در شهرستان خنداب به تفکیک اراضی آبی و دیم(هکتار).. 153

شکل(3-23): میزان تولید محصولات باغی شهرستان خنداب.. 156

شکل(3-23):تعداد بهره برداری های دارای دام و تعداد دام آنها.. 159

شکل(4-1-1): نقشه توزیع جغرافیایی سطح توسعه کشاورزی در مناطق روستایی 185

شکل(4-1-2): نقشه توزیع جغرافیایی عملکرد برنامه ریزی توسعه کشاورزی در مناطق روستایی.. 192

شکل(4-2-1): نمودار سلسله مراتبی جهت تعیین مناطق همگن توسعه کشاورزی 196

شکل(4-2-2): همگنی توسعه کشاورزی در سکونتگاه های روستایی شهرستان خنداب.. 196

شکل(4-2-3):نقشه توزیع جغرافیایی سطح توسعه کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان خنداب.. 197

شکل(4-2-4): ساختار کلی شبکه عصبی توسعه کشاورزی و عوامل تاثیرگذار بر آن.. 203

پیشگفتار

بی تردید ماهیت غالب فضای اقتصادی مناطق روستایی به فعالیت کشاورزی اختصاص دارد. بنابراین بخش کشاورزی نقش عمده ای در تامین معیشت پایدار و اشتغال روستایی ایفا می کند. ضمن اینکه، بخش کشاورزی به عنوان یکی از اهرم های اقتصادی توسعه کشور در سطح ملی محسوب می شود و سهم مهمی از تولید ناخالص ملی و انباشت سرمایه را به خود اختصاص داده است. امروزه، بخش کشاورزی با چالش ها و مشکلات فراوانی مواجه است و کارکرد بخش به گونه ای است که قادر به انعکاس اثرات مثبت اقتصادی در ساختار جوامع روستایی و تشکیل درآمد پایدار برای بهره برداران نیست و از کارایی لازم برخوردار نمی باشد.

نقصان های موجود در عرصه تولید نظیر؛ فقدان تاسیسات زیربنایی و عمومی، عدم انتشار نوآوری و فناوری های جدید، بهره وری نامناسب آب، نبود مکانیسم آموزش و ترویج، ناکارآمدی ساختار زمین های کشاورزی، کمبود سرمایه و خلاء سیستم بازاررسانی و بازاریابی سودآوری بخش کشاورزی پایین آورده و سبب ناکارآمدی آن شده است. از طرفی دیگر، مشکلات تنظیم ترتیبات قیمتی بازار نظیر؛ ساختار ناقص بازار، فقدان متولی، نبود نظام اطلاعات بازار، عدم بکارگیری فناوری مناسب و عدم مشارکت تولیدکنندگان در بازاریابی سبب شده کشاورزان نتوانند مزد واقعی زحمات خود را دریافت کنند و از قدرت چانه زنی در بازار عرضه محصولات برخوردار باشند.

عمق چالش های بخش کشاورزی بیشتر از آن که به نقصان و خلاء های موجود در عرصه تولید و عرضه محصولات کشاورزی مربوط شود با کمرنگ شدن جایگاه روستا و بخش کشاورزی در رویکرد نظام برنامه ریزی توسعه ملی ارتباط دارد که نمود این گونه نگاه و رویكرد در عدم ایجاد کارکردی موزون بین بخش های اقتصادی(صنعت، کشاورزی و خدمات)، توجه به قابلیت ویژه بخش کشاورزی به عنوان پایه تحرک و زیربنای توسعه سایر بخش اقتصادی کشور(صنعت و خدمات)، تخصیص ناعادلانه امکانات و الزامات توسعه بین بخش های مختلف اقتصادی در کشور(صنعت، کشاورزی و خدمات)، عدم در نظر گرفتن بخش کشاورزی به عنوان یک روش زندگی و نه تولید و لحاظ کردن کاردکردهای انسانی و محیطی، نبود تعریفی روشن از مفهوم، ابعاد و ویژگی های توسعه کشاورزی در نظام برنامه ریزی کشور، عدم برخورداری از نظام آماری و اطلاعاتی متقن جهت حصول اطمینان از نتایج برنامه ریزی توسعه کشاورزی، برخورد غیر کارشناسی و علمی با اهداف و روش های مدیریت نظام برنامه ریزی کشاورزی، عدم تبعیت نظام بودجه و اعتبارات از محتوای برنامه های مصوب در زمینه برنامه ریزی توسعه کشاورزی، رعایت نکردن حقوق تولیدکننده نسبت به مصرف کننده در تدوین و طراحی سیاست های کشاورزی، عدم تمایل به پیاده سازی اصول علمی در عرصه سیاست گذاری کشاورزی و توجه به بخش تحقیقات و آموزش و عدم توجه به کارآیی و اثربخشی سیاست های اتخاذشده در بخش کشاورزی انعکاس یافته است.

در این ارتباط، صورت‌بندی خاص اقتصاد سیاسی ایران آشکارا نقش امتناعی اقتصاد سیاسی دولت‌محور را در فرایند توسعه کشاورزی در معرض دید می‌گذارد، نقشی که بی‌شک یکی از عوامل اصلی مشوق و مروج آن نفت و اقتصاد سیاسی متکی به نفت بوده است. در حقیقت، یکی از متغیرهای مهم و تعیین‌کننده‌ که در تقویت و تشدید جهت‌گیری امتناعی اقتصاد سیاسی در برابر بخش کشاورزی در ایران، نقشی اساسی به دوش کشیده است نفت و درآمدهای رایگان و چشم گیر حاصل از آن بوده است. با اکتشاف نفت در ایران، در اوایل سده بیستم، به‌تدریج حکومت به ذخیره گرانبهائی دست یافت که با اتکاء به درآمدهای سرشار ناشی از آن می‌توانست منابع مالی موردنیاز به‌منظور بسط گستره کنترل و دخالت‌های خود در وجوه مختلف حیات اقتصادی و اجتماعی را تامین و زمینه‌های ظهور و بروز اثرات اقتصادی بخش های تولیدی را در سطح ملی و محلی دچار تضییق و تنگنا کنند.

همچنین، کشاورزی بشدت تحت تاثیر متغیرهای طبیعی و زیستی است و بی نظمی های اکولوژیکی نظیر؛ شرایط نامناسب آب و خاک، تغییرات آب و هوایی و اختلالات بیولوژیکی مانع از رشد و توسعه بخش می شود.

براساس الگوی نظری فوق الذکر و با عنایت بر وجود مشکلات پیش روی توسعه کشاورزی در روستاهای شهرستان خنداب، رساله حاضر در پنج فصل تدوین شده است که در زیر به محتوای هریک از فصول بطور جداگانه اشاره می گردد.

فصل اول رساله، کلیات تحقیق را شامل می شود که به بیان مساله، فرضیات، سوالات، اهداف، ضرورت، روش شناسی تحقیق و در شکل کلی به طرح تحقیق می پردازد و کلیت رساله را طراحی می کند.

فصل دوم به مبانی فکری تحقیق اشاره دارد و در دو بخش مفاهیم و چارچوب نظری تقسیم گردیده است. در بخش مفاهیم به تعریف توسعه کشاورزی و ابعاد بازدارنده مرتبط با آن در از نظر چارچوب فکری محقق پرداخته شده است. بخش چار چوب نظری به مبنای نظری عوامل بازدارنده توسعه کشاورزی در قالب نظریه های دولت(گزینش اجتماعی) پرداخته و با بسط تئوریک دولت رانتیر و اقتصادسیاسی نفت پایه کشور عوامل اصلی ضعف کشاورزی را ریشه یابی کرده است که بر مبنای آنها فرضیات تحقیق شکل کلی گرفته و مدل تحلیلی بر اساس آنها ترسیم گردیده است.

فصل سوم به معرفی منطقه پرداخته است. محتوای اصلی این فصل به مواردی که در فرایند تحقیق به آن لازم است و در نتایج تحقیق نقش تعیین کننده دارد اختصاص یافته است. در این فصل به ویژگیذهای موقعیتی، طبیعی، جمعیتی، اقتصادی و خدماتی منطقه مورد مطالعه اشاره گردیده است.

فصل چهارم در دو بخش تدوین شده است. بخش اول به توصیف و تحلیل داده های تحقیق پرداخته و بخش دوم به آزمون فرضیات تحقیق اشاره دارد.

و در نهایت فصل پنجم که عصاره و بخش اصلی تحقیق است به نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق پرداخته است.

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1- تبیین مساله تحقیق

بطورکلی، فعالیت اصلی روستاییان ایران كشاورزی است و تقریبا تمام شاغلان بخش كشاورزی در مناطق روستایی ساكن هستند. براساس آخرین گزارش رسمی مركز آمار ایران در مورد سطح زیر كشت محصولات كشاورزی، حدود 86 درصد از زمین های زیر كشت آبی، 85 درصد زمین های زیر كشت دیم و 78 درصد باغ و قلمستان های موجود به روستائیان بهره بردار تعلق دارد. بنابراین، بستر فعالیت های كشاورزی محیط و فضایی جغرافیایی به نام فضای روستایی است(تقدیسی و بسحاق،1:1389) و نقش مهمی را در اقتصاد و تامین اشتغال روستایی دارد. ضمن اینکه، بخش کشاورزی ایران یکی از مهمترین و تواناترین بخش های اقتصادی کشور است. که تامین کننده بیش از یک چهارم تولید ناخالص ملی، یک چهارم اشتغال، بیش از چهار پنجم نیازهای غذایی، یک چهارم صادرات غیر نفتی و حدود نه دهم از نیاز صنایع به محصولات کشاورزی است(نیک پی، 30:1389). باوجود نقش مثبت بخش کشاورزی در رشد و توسعه اقتصاد ملی و محلی، واقعیت های فعلی نشان از ضعف اقتصاد مبتنی بر تولید و رکود بخش کشاورزی در مناطق روستایی دارد. بطورکلی، بهرهوری سرانه در بخش کشاورزی کمتر از دیگر بخش هاست و عملکرد بیشتر محصولات از میانگین کشورهای پیشرفته بسیار دور است (محقق کجیدی،52:1375). بیشتر بهره برداری ها در معرض مخاطرات طبیعی و آب و هوایی قرار دارند و قدرت لازم برای مقابله با فشارهای زیست محیطی در آنها بوجود نیامده است. بهره برداران فاقد مهارت های لازم جهت رشد بهره وری بخش کشاورزی هستند و انتشار و اشاعه نوآوری های کشاورزی در سطح مزارع با مشکل مواجه است. بیشتر این كسب و کارها از توانایی لازم برای عرضه رقابتی محصولات و خدمت های با كیفیت برخوردار نیستند(شریف زاده و همکاران،73:1389) و فعالیت در بخش کشاورزی با سودآوری و انباشت سرمایه همراه نمی گردند. بازدهی تولید بخش کشاورزی در مقایسه با امکانات مورد استفاده و نیازهای جامعه، در سطح پایین قرار دارد(رسول اف،76:1374) و تخصیص منابع در این بخش با بهره وری و کارایی همراه نمی گردد.

استدلال بر این است که عوامل بازدارنده توسعه کشاورزی در مناطق روستایی با دو ایده و نظرکلی مرتبط هستند. دسته ای از نظریات به عوامل اکولوژیکی و محیطی نظیر: شرایط اقلیمی، نوع خاک، نحوه دسترسی به آب و دسته دوم به عوامل اقتصاد سیاسی (یاسوری، 113:1386-114) اشاره دارد که مربوط به روابط متقابل میان نیروهای سیاسی و اقتصادی و تاثیر آن روابط بر تشكیل سیاست های اقتصادی است (فهیمی، 13:1385).

بطورکلی، کشاورزی فرایند طبیعی بهره برداری از زمین است و به عنوان یکی از بخش هایی است که به شدت تحت تاثیر متغیرهای طبیعی می باشد(GIZ,2012:1) و در ارتباط مستقیم با منابع خاک، آب، آب و هوا و ترکیبات زیستی قرار دارد. مدیریت منابع طبیعی در کاهش فقر و توزیع عادلانه درآمد بین بهره برداران کشاورزی موثر می افتد(Shiferaw, et al.,2009:602) و فرصت های دسترسی به امکانات و تسهیلات کشاورزی را ارتقا می بخشد. این درحالی است که اختلال در اکوسیستم های طبیعی بخش کشاورزی نیز در درازمدت تخریب منابع خاک، آلودگی منابع آب و تغییر شرایط اقلیمی و آب و هوایی را به همراه دارد(Huard,2006:115) و سودآوری بخش را تحت تاثیر قرار می دهد.

توافق کلی براین است که فرایند برنامه ریزی توسعه در بخش کشاورزی با کنش دولتی گره خورده است و به طور سنتی با مداخلات دولت همراه می باشد(Cafiero,2003:37). این در حالی است که در برخی از موارد، اجرای برنامه ریزی توسعه در بخش کشاورزی از طرف دولت به نتایج مطلوبی منتهی نمی گردد و تلاش های صورت گرفته الزامات توسعه را در بخش کشاورزی مستقر نمی کند. ارزیابی فرایند توسعه بخش در چند دهه اخیر نشان می دهد که بخش کشاورزی به لحاظ ساختاری تحول در خوری نیافته است (محقق کجیدی،52:1375) و قادر به ایفای نقش اقتصادی خود در مناطق روستایی نیست. در این میان، شکست برنامه ریزی توسعه بخش کشاورزی در کشور را می توان از دیدگاه های مختلف و در قالب علل ناکامی برنامه ریزی توسعه اقتصادی در ایران بیان کرد. برهمین اساس، صاحب نظران در تبیین این پدیده عمدتا دو دیدگاه یا پاسخ را مطرح نموده اند:

– دیدگاهی که ناکامی برنامه ریزی در کشور را ناشی از عوامل فنی یا به عبارت دیگر، ناشی از اشتباهات فنی سیاست گذاران و برنامه ریزان در انتخاب اهداف و ابزار اجرای این برنامه ها می داند؛ دیدگاه اول دولت را موجودی خنثی و بی طرف می داند که تنها عامل اجرای نظرات و توصیه های فنی برنامه ریزان است. بنابراین، شکست برنامه های توسعه، معرف انتخاب نادرست هدف های این برنامه ها یا نادرستی ابزار پیش بینی شده برای دستیابی به این هدف هاست. به نظر می رسد این دیدگاه قادر نباشد شکست برنامه های توسعه در ایران را توضیح دهد. واقعیت این است که خود برنامه ریزان و اقتصاددانان درباره هدف ها و سیاست های اجرایی برنامه های توسعه وحدت نظر ندارند؛

– دیدگاهی که برنامه ریزی در ایران و سایر کشورهای در حال توسعه را، نه به منزله تلاش آگاهانه دولت در این کشورها برای بهبود وضعیت اقتصادی خود، بلکه ابزار مدرن سرمایه داری مسلط بر استمرار روند استثمار اقتصادهای پیرامونی یا عقب افتاده می داند؛ این دیدگاه، دولت در ایران و به طور کلی دولت های کشورهای درحال توسعه را عنصر بی اختیاری می داند که هر اقدامی از جمله برنامه ریزی اقتصادی را دولت های قدرتمند بر آنها دیکته کرده اند (نظریه معروف توطئه) ضمن آنکه حضور تعیین کننده نیروهای قدرتمند خارجی در تحولات اقتصادی کشورهای درحال توسعه را نمی توان انکار کرد. برای مثال مقایسه تجربه برنامه ریزی توسعه در دو کشور ایران و کره جنوبی که هر دو به اردوگاه امپریالیسم و سرمایه داری غرب تعلق داشتند حقایق دیگری را آشکار می کند؛

– به نظر می رسد دیدگاه واقع بینانه تری نسبت به دو دیدگاه قبل موجود باشد که طرح هر گونه نظریه ای درباره ناکامی برنامه ریزی و اجرای برنامه های توسعه اقتصادی در ایران، در درجه اول معرف نظریه ای درباره رفتار دولت در کشور باشد. هر نظریه ای که بهتر بتواند این رفتار را تبیین کند نظریه معتبرتری درباره علل ناکامی برنامه ریزی در ایران خواهد بود. از دیدگاه سوم به جای آنکه همچون دیدگاه اول فرایند توسعه را فرایند تعامل متغیرهای اقتصادی محض بداند و دولت را واسطه ای بی طرف در تنظیم چگونگی این تعامل، یا همچون دیدگاه دوم، توسعه یافتگی یا توسعه نیافتگی را امری تحمیلی و خارج از حوزه اقتدار دولت های تسلیم وضعیت کشورهای درحال توسعه تصور کند به کنکاش در تاثیر عوامل غیراقتصادی محیط برنامه ریزی بر رفتار دولت می پردازد (سلیمی، 11:1384). براین اساس، دولت ها مبتنی بر جوهره ماهوی خود به درک توسعه می پردارند و محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی را جهت می دهند. لذا، شناسایی نیروی های غیراقتصادی(سیاسی) موثر بر محیط برنامه ریزی توسعه می تواند کلید اصلی ریشه یابی توسعه نیافتگی بخش کشاورزی باشد و مبنای مناسبی را برای تشخیص عوامل بازدارنده توسعه کشاورزی در مناطق روستایی فراهم سازد.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب