سازمان یافته‌ای اقدام به کشاورزی نمود. به زودی انسان آموخت که در همان زمین نمی‌تواند به طور پایان‌ناپذیری گیاهان مختلف را کشت کند و این موضوع او را به فکر راه‌ها و روش‌هایی برای بهبود حاصلخیزی خاک واداشت. شواهد اولیه حاکی از آن است که رومی‌ها و آریائی‌ها کتاب‌های دست‌نویس فراوانی در رابطه با بهبود کشت گیاهان برای کشاورزان داشته‌اند. برای مثال رساله کولوملا تحت عنوان کشاورزی که حدود 60 سال بعد از میلاد مسیح نوشته شده است، شامل تشریح عملیات مختلف کشاورزی است که در امپراطوری روم برای نسل‌های متمادی از آنها استفاده می‌شده است.در همین اثنا، عده‌ای در رابطه با مواد غذایی خاک که گیاهان از آن تغذیه می‌کردند کنجکاو شدند. در قرن شانزدهم برناردپالیزری، ادعا نمود که بقایای گیاهی حاوی نمک یا موادی است که رشد گیاهان را تقویت می‌کند. درحالی که جان باپتیستاوان هلمونت معتقد بود که آب مبنای اصلی رشد گیاهان است. بعدها این فکر که عناصر اصلی محلول در آب موجود در خاک در حقیقت عامل رشد گیاه است توسط آزمایشات جون وودوارد به اثبات رسید. برخی دیگر از دانشمندان هوموس را به‌عنوان تقویت کننده رشد گیاهان تلقی نمودند (آستارائی و کوچکی؛ 1375).

در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه، تامین نیاز غذایی مردم از مهم‌ترین مشکلات فراروی بشر می‌باشد. بنابراین توجه به افزایش کمی و کیفی تولید محصولات زراعی در همه کشورها امری ضروری می‌باشد به‌طوری‌كه بیشتر کشورهای دنیا قسمت قابل توجهی از بودجه سالیانه خود را به بخش کشاورزی و تحقیقات مربوطه اختصاص می‌دهند که در این زمینه تا حدودی به موفقیت‌های قابل توجهی نیز دست پیدا کرده‌اند (بحرانی، 1379).

فرضیات:

استفاده ازكوداوره اثرمعنی داری برعملكرد گیاه لوبیادارد؟

استفاده از باكتری آزسپیریلوم به طور معنی داری باعث افزایش عملكرد دانه در لوبیا می گردد؟

استفاده از باكتری آزسپیریلوم به طورمعنا داری باعث عملكردبیولوژیكی درلوبیا می گردد؟

اهداف:

بررسی ومقایسه اثرآزسپیریلوم بررشدلوبیا

بررسی اثركاربردآزسپیریلوم وكود ازته برعملكرد دانه لوبیا

بررسی اثركاربرد آزسپیریلوم ازته برعملكرد بیولوژیكی درلوبیا

-2- کلیات

 1-2-1- اهمیت حبوبات

  انسان به طور متوسط روزانه 2800 کالری انرژی نیاز دارد. ولی در کشورهای پیشرفته مصرف روزانه کالری 3500 و در کشورهای جهان سوم این میزان به 2200 کالری برای هر نفر در روز می‌رسد. (مجنون حسینی، 1379). میزان پروتئین در اکثر حبوبات بین 32-18 درصد است (آرنون، 2002). به‌طور متوسط رژیم غذایی خصوصاً در جهان سوم بیشتر نشاسته است و کمبود پروتئین در تغذیه میلیون‌ها نفر انسان در کشورهای توسعه نیافته، امروزه یکی از مشکلات می‌باشد (مجنون حسینی، 1381). حبوبات به دلیل دارا بودن درصد قابل توجهی از مواد پروتئینی از ارزش غذایی نسبتاً بالایی برخودار می‌باشد (آیکروید و دوقتی، 2003). پروتئین که یکی از مواد غذایی عمده در تغذیه جانوران محسوب می‌شود، از دو منبع گیاهی و حیوانی قابل تأمین است. میزان پروتئین در غذای حیوانی معمولاً کمتر از میزان پروتئین در منابع گیاهی است. ولی پروتئین‌های موجود در غذاهای حیوانی به علت داشتن تعداد و مقدار اسید آمینه بیشتر، با ارزش‌تر از پروتئین‌های گیاهی است. از طرفی، تولید پروتئین حیوانی از پروتئین گیاهی مشکل‌تر و گران‌تر است. لذا در کشورهایی که به دلایل اقتصادی و یا مذهبی قادر به استفاده از گوشت و فرآورده‌های دامی نیستند، حبوبات می‌توانند منبع عمده پروتئین را تشکیل دهند. مطالعات حاکی از آن است که قسمتی از کمبود پروتئین را می‌توان به وسیله مصرف حبوبات خصوصاً لوبیا جبران نمود. حبوبات علاوه بر تأمین پروتئین، به علت وجود باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن هوا در ریشه، در حاصلخیزی خاک مؤثر می‌باشند. در کشورهای پیشرفته، نیز به عنوان مکمل غذایی دارای مصرف زیادی است (مجنون حسینی، 1379).

 حبوبات دومین منبع غذایی بشر پس از غلات و عمده‌ترین منبع پروتئین گیاهی است. (باقری و همکاران، 1380. کوچکی و بنایان اول، 1386). مقدار پروتئین آنها حدود 2 تا 4 برابر غلات و 10 تا 20 برابر گیاهان غده‌ای می‌باشد. حبوبات 20 درصد پروتئین و 10 درصد انرژی جمعیت انسانی را تأمین می‌کند و به دلیل داشتن 8 تا 14 درصد پروتئین دارای انرژی بیشتری نسبت به علوفه ذرت می‌باشد. (مجنون حسینی، 1381). حبوبات به عنوان مهمترین منابع غذایی گیاهی سرشار از پروتئین، دارای ارزش غذایی زیاد و قابلیت نگهداری خوبی هستند. طبق مطالعات انجام شده، ترکیب مناسبی از پروتئین حبوبات با غلات می‌تواند سوء تغذیه و کمبود اسید آمینه‌های ضروری انسان را بر طرف سازد. از طرف دیگر، با توجه به توانایی تثبیت نیتروژن در این گیاهان، قرار دادن آنها در تناوب به پایداری سیستم‌های زراعی کمک می‌کند. یکی از راه‌های افزایش تولید محصولات کشاورزی، افزایش عملکرد در واحد است. استفاده از ارقام اصلاح شده، تهیه و آماده سازی بستر مطلوب کاشت، انتخاب تاریخ و

روش کاشت مناسب، میزان بذر، تناوب زراعی و غیره موجب افزایش عملکرد در واحد سطح می‌گردد. یکی از عوامل مهم در تغییرات عملکرد حبوبات، تغذیه مناسب می‌باشد. تغذیه مطلوب بوته، تغذیه‌ای است که در نتیجه آن، عوامل محیطی دیگر نظیر آب، نور، و غیره نیز به‌طور مؤثر مورد استفاده گیاه قرار گیرد و در عین حال، رقابت درون بوته‌ای طوری باشند تا حداکثر عملکرد به‌دست آید (مجنون حسینی، 1379).

1-2-2- گیاه‌شناسی لوبیا

 حبوبات متعلق به خانواده بقولات و زیر خانواده پروانه آسایان می‌باشند. در بین حبوبات تنوعی از گیاهان درختی، بوته‌ای و علفی که در مناطق گرمسیر و معتدل گسترش یافته‌اند، به چشم می‌خورد. حدود 18000 گونه در خانواده بقولات وجود دارد. (کوچکی و بنایان اول، 1386). یکی از مهمترین حبوبات در جهان، لوبیا است. تمامی گونه‌های لوبیا متعلق به دو جنس عمده است. جنس Phaseolus که شامل گونه‌های بذر درشت آمریکایی است و جنس Vigna که شامل گونه‌های بذر ریز آسیایی است. گونه‌های آمریکایی، بومی آمریکا و گونه‌های آسیایی بومی جنوب آسیا هستند. گونه‌های آمریکایی دارای غلاف‌هایی پهن با نوک بلند می‌باشد و دارای تعداد محدودی بذر دست در هر غلاف (4 تا 8 عدد) می‌باشند. گونه‌های آسیایی نیز دارای غلاف کوچک (حداکثر به طول 10سانتیمتر) و استوانه‌ای هستند. در داخل هر غلاف تعداد زیادی بذر (تقریباً 20 عدد) وجود دارد. در حال حاضر 18 نوع لوبیا در سطح جهان کاشته می‌شود (کوچکی و بنایان اول، 1386).

Phaseolus Vulgaris  که در فارسی لوبیا چیتی و به زبان انگلیسی Pinto bean و یا Spotted bean نامیده می‌شود، یکی از زیرگونه‌های لوبیای معمولی است. لوبیا دارای واریته‌های بوته‌ای با رشد محدود و واریته‌های رونده با رشد نامحدود می‌باشد که تا ارتفاع 2 الی 3 متری هم رشد می‌کنند. گل‌ها در این گیاه به رنگ‌های متنوع سفید، صورتی و ارغوانی مایل بنفش مشاهده می‌شوند. گل‌ها بر روی محور گل‌آذین از پایین به بالا شکوفا می‌شوند. غلاف‌های لوبیا، کشیده و آویزان هستند. شکل غلاف در ارقام مختلف، متفاوت و به اشکال خمیده، مستقیم، پهن یا استوانه‌ای مشاهده می‌گردند (باشتنی، ا. 1383). لوبیا گیاهی گرمادوست است و برخی ارقام آن نسبت به طول روز بی تفاوت و بعضی دیگر حساس یا روز کوتاه می باشند. این گیاه خودگشن است و سیستم ریشه‌ای نازک و باریک دارد. (دوبتز و ماهالا، 1999). برای رشد کامل لوبیا 130-120 روز وقت لازم است. از حدود 39-26 روز پس از کاشت چنانچه طول روز بین 18-10 ساعت باشد، به گل می‌نشیند. کمبود رطوبت را تا حدودی تحمل می‌کند، البته در شرایط خشک، تولید آن به شدت کاهش می‌یابد، ولی در طی پر شدن غلاف و گلدهی، به هوای خشک حساس است. بهترین مناطق کشت آن مناطقی است که در آخر فصل رشد آن، بارندگی صورت نگیرد (کوچکی و بنایان اول، 1386).

 در شرایط گرمسیری و نیمه گرمسیری، لوبیا را در انواع خاک‌ها کشت می‌کنند اما قادر به رشد در خاک‌های رسی با بافت سنگین که سطح سفره آب زیرزمینی در آنها بالا باشد، نیست (آكوستا و آدامز، 2003). شوری زیاد خاک، به‌طور قابل توجهی باعث کاهش عملکرد لوبیا می‌شود. ارقام متفاوت از نظر تثبیت ازت با هم فرق دارند. این اختلافات تا حدی به علت تفاوت در انتقال و اختصاص کربوهیدرات‌های غیرساختمانی به گره‌ها در واریته‌های متفاوت است. در بسیاری از نقاط جهان، عملکرد لوبیا را می‌توان به‌طور قابل توجهی از طریق بهبود عملیات زراعی، افزایش داد. تاریخ کاشت، مقدار بذر، فواصل و عمق کاشت مناسب همراه با مدیریت خوب آبیاری، استفاده از کود و کنترل آفات، بیماری و علف هرز، همگی در به حداکثر رساندن عملکرد لوبیا سهیم هستند (دوبتز و ماهالا، 1999).

 1-2-3- اهمیت غذایی لوبیا

 انواع لوبیا در بین گیاهان تجاری حاوی بیشترین مقدار پروتئین هستند. آنها فاقد اسید آمینه متیونین می‌باشند، اما این کمبود را می‌توان با مخلوط کردن آنها با گوشت، ذرت، برنج، ماهی و یا پنیر جبران کرد (کوچکی و بنایان اول، 1386).

 مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که پروتئین گیاهی به سرعت در میوه‌ها، مخصوصاً بذرها جمع می‌شوند. در فاصله بین 60-52 روزگی گیاه، هر روز حدود 17 میلی‌گرم پروتئین به هر تک بوته افزوده می‌شود. علاوه بر پروتئین، لوبیا دارای کلسیم، آهن و منیزیم می‌باشد و نیز منبع خوبی از انواع ویتامین‌ها از جمله ویتامین B، تیامین، پیروکسین(₆B)، نیاسین و اسیدفولیک می‌باشد. به طور متوسط ترکیب دانه سبز لوبیا شامل 2/85 درصد آب، 1/6 درصد پروتئین، 2/0 درصد چربی، 3/6 درصد هیدرات کربن، 4/1 درصد فیبر و 8/0 درصد خاکستر است. دانه‌های خشک آن نیز حاوی 11 درصد آب، 22 درصد پروتئین، 6/1 درصد چربی، 8/57 درصد هیدرات کربن، 4 درصد فیبر و 6/3 خاکستر است (باقری و همکاران، 1380).

 لوبیا مهمترین عضو خانواده حبوبات به شمار می‌آید و به خاطر درصد بالای پروتئین و سایر خصوصیات مطلوب زراعی، بیشترین سطح زیر کشت را در بین حبوبات به خود اختصاص داده است (مجنون حسینی، 1379).

1-2-4- سطح زیر کشت لوبیا در جهان

 سطح زیر کشت جهانی انواع لوبیا 24 میلیون هکتار است و از این نظر در بین حبوبات مقام اول را داراست. متوسط عملکرد جهانی لوبیا حدود 500 کیلوگرم در هکتار است. 40 درصد سطح زیر کشت آن در آسیا و 30 درصد در آمریکا است. تقریباً 9 میلیون هکتار سطح زیر کشت انواع لوبیا در هندوستان، 4/0 میلیون هکتار در برزیل، 5/1 میلیون هکتار در مکزیک، 3/0 میلیون هکتار در بروندی و 4 میلیون هکتار در یوگسلاوی است (کوچکی و بنایان اول، 1386).

1-2-5- سطح زیر کشت لوبیا در ایران

 سطح زیر کشت لوبیا در کشور 109 هزار هکتار و تولید سالانه 180 هزار تن است که از نظر سطح زیر کشت پس از نخود و عدس و از نظر تولید بعد از نخود قرار دارد (صادقی پور و غفاری خلیق، 1381).

1-2-6- سطح زیر کشت لوبیا در استان

  بر اساس جدیدترین آمار جهاد کشاورزی استان کهکیلویه وبویراحمد، در سال زراعی 1386-1385 سطح