افزایش جمعیت جهان با نرخ 7/1 درصد نشان داده که سالانه بیش از 90 میلیون نفر به مصرف‌کنندگان محصولات کشاورزی افزوده می‌شود. لذا، تولید غذا می‌بایست افزایش یابد تا از کمبودهای غذایی جلوگیری گردد. تاكنون، بازدهی محصولات کشاورزی به‌طور چشمگیری افزایش یافته و این افزایش مدیون عواملی از جمله روش‌های مناسب مدیریتی، نظام‌های تولیدی، فنون جدید مبارزه با آفات و بیماری‌ها و استفاده بهینه از آب بوده است. با روندی كه افزایش جمعیت در جهان دارد برای تأمین مواد غذایی در سال‌های آینده بایستی میزان تولیدات كشاورزی و مواد غذایی بسیار افزایش یابد تا بتواند نیازهای غذائی جامعه بشری را مرتفع سازد. جو یكی از محصولات عمده مورد كاشت در مناطق گرمسیری می‌باشد که در تأمین علوفه و دانه بسیار حائز اهمیت می‌باشد كه سالانه جهت تولید این محصول ناچار به استفاده از كودهای شیمیایی می‌باشیم كه این كودها علاوه بر آلودگی محیط زیست باعث افزایش هزینه تولید خواهند شد. یكی از مهم‌ترین مواردی كه امروزه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار گشته و تحقیقات زیادی نیز بر روی آن انجام می‌گیرد، استفاده از برخی ریز موجودات مفید خاكزی است كه همزیستی آنها با گیاهان، تأمین كنندة عناصر غذایی و رشد بهتر آنها می‌باشد كه اصطلاحاً به آنها«كود زیستی»گفته می‌شود (صالح‌راستین، 1380).

 اگرچه استفاده از كودهای زیستی از سال‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته ولی در سال‌های اخیر توجه بیشتری به این سیستم معطوف شده است. در این سیستم گیاهان می‌توانند از عوامل تولید از جمله آب، مواد غذایی، نور و غیره به نحو مطلوبی استفاده نموده و در افزایش تولید مؤثر باشند و همچنین این كودها باعث جلوگیری از آلودگی‌های زسیت محیطی می‌شوند. با توجه بـه اینكـه سالانه مواد غذایی زیادی از زمین خارج می‌گردد و جهت تغذیه گیاهان ناچار به استفاده از كودهـای شیمیایی می‌باشیم كه این امر با اهداف كشاورزی پایدار سازگار نیست (بای‌بوردی و همكاران، 1380). امروزه در اكثر نقاط دنیا از جمله كشور ما، مصرف افراطی مواد شیمیایی برای دستیابی به عملكرد بالا در محصولات زراعی و جبران كمبود منابع تغذیه‌ای باعث افزایش هزینه‌های تولید همراه با تخریب منابع خاكی، آبی و زیستی شده است (آلكساندر، 2006). آلودگی آب‌های سطحی و زیر زمینی، فشردگی و كاهش باروری و همچنین خصوصیات فیزیكی مثبت خاك‌ها، كاهش كیفیت محصولات كشاورزی به‌ویژه محصولات باغی، جدی بودن تخریب محیط زیست در اثر استفاده نامتعادل از نهاده‌های كشاورزی بخصوص كود شیمیایی و نیز كاربرد روش‌های غلط، همگی باعث شدند تا در بیانیة جهانی غذا از حاصلخیزی خاك به عنوان كلید تحقق امنیت جهانی غذا نام برده شود (فتحی، 1382).

1-2- هدف از اجرای آزمایش

 1- تأثیر كود بیولوژیک نیتروكسین بر روی عملكرد و اجزای عملكرد جو. 2- بررسی امكان تلفیق كود شیمیایی اوره با نیتروكسین و كاهش مصرف كود شیمیایی اوره. 3- رسیدن به پایداری در كشاورزی از طریق كاهش مصرف كود شیمیایی و خسارت‌های زیست محیطی.

1-3- فرضیات آزمایش

1- كود بیولوژیک نیتروكسین موجب تولید عملكرد مطلوب در گیاه جو خواهد شد. 2- كاهش مصرف كود اوره در نتیجه مصرف كود نیتروكسین باعث دستیابی به عملكرد بهینه خواهد شد.

1-4- غلات

  غلات به گروه بزرگی از گیاهان زراعی گفته می‌شود كه دانه آنها در تغذیه مردم جهان و تهیه نان نقش عمده‌ای را بر عهده داشته وهمچنین در تغذیه حیوانات و پرندگان و مصارف صنعتی كاربرد وسیعی دارد. غلات شامل گیاهانی از جمله گندم، جو، یولاف، برنج، ارزن، ذرت، چاودار و سورگوم می‌باشد كه از این گروه، گندم و جو در سطح وسیعی از زمین‌های زراعی دنیا كشت می‌گردند به‌طوری‌كه حتی در نواحی نیمه خشك كه برای تولید محصول و رشد و نمو این گیاهان بارندگی نسبتاً كافی است كشت این محصولات موفقیت‌آمیز است. گندم، ذرت و برنج سه محصول مهم هستند كه هریک نزدیک به 4/1 مقدار تولید سالانه كل غلات جهان را تشكیل می‌دهند و پنج گونه دیگر غلات یعنی جو، یولاف، چاودار، ذرت خوشه‌ای و ارزن مجموعاً 4/1 میزان تولید سالیانه غلات را تشكیل می‌دهند ( خدابنده، 1384 ).

1-4-1- اهمیت غذایی غلات

  غلات تأمین كننده هیدرات‌های كربن ( نشاسته، قند و سلولز )، پروتئین، روغن، مواد معدنی و برخی ویتامین‌ها می‌باشد. انسان می‌تواند قسمت اعظم پروتئین مورد نیاز روزانه خود ( 65 تا 80 گرم ) را با خوردن مقدار زیادی غلات تأمین كند. غلات ارزانترین مواد غذایی حاوی پروتئین و نشاسته می‌باشد. بر اساس بررسی‌های ارائه شده توسط مؤسسه علوم غذایی ایران در سه استان سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی و غربی 75 درصد پروتئین مصرفی روزانه افراد از غلات تأمین می‌شود.

به‌علاوه نقش غلات در تهیه گوشت، لبنیات و تأمین مواد معدنی و غیره حائز اهمیت است (كردوانی، 1379 ).

1-4-2- اهمیت اقتصادی غلات

  غلات گیاهانی هستند كه به مقدار زیاد و در مساحت وسیعی از زمین‌های كشاورزی دنیا و حتی در نواحی خشك كشت گردیده و محصول كافی تولید تولید می‌نمایند. اهمیت اقتصادی غلات چه از نظر تولید و چه از نظر تغذیه در دنیا بیش از سایر محصولات كشاورزی كشت می‌شود. حتی در مناطقی كه به‌علت متغیر بودن شرایط اقلیمی و یا خشكی محیط امكان تولید محصولی وجود نداشته باشد، به آسانی می‌توان غلات را تولید نمود ( خدابنده، 1384 ). غلات بیشترین سطح زیر كشت را در مناطق كشور به خود اختصاص داده به طوری كه نقش مهمی در سیاست‌گذاری‌های بخش كشاورزی ایفا نموده است. نقش و اهمیت غلات در تغذیه انسان بر همگان آشكار بوده و در كشورهایی كه قادر به تأمین نان مورد نیاز خود بوده و به دیگران احتیاج نداشته باشند اولین قدم در نیل به استقلال اقتصادی و خودكفائی می‌باشد (روستایی و اسكندری، 1387 ). در جامعه كنونی، بخشی از توسعه اقتصادی جامعه بستگی به كشاورزی دارد. زیرا به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم به محصولات كشاورزی وابسته می‌باشد ( فتحی، 1382 ).

1-5- جو

  جو یكی از قدیمی‌ترین گیاهان زراعی می‌باشد كه توسط انسان اهلی شده و در نقاطی از خاور نزدیک كه كاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته همیشه با گندم‌های ایمر و اینكورن دیده شده است (پورصالح، 1379). قدیمی‌ترین رقم جو از نوع دو ردیفه می‌باشد كه در حفاری‌های جنوب اروپا به‌دست آمده و معلوم شده است كه در عصر حجر كشت می‌شده است (خدابنده، 1384). محققین سه مركز جغرافیایی را به عنوان مبدأ اولیه جو ذكر كرده‌اند:

1- شرق آسیا از تبت تا ژاپن را مبدأ اولیه نامیده است كه جوهای دو ردیفه پائیزه و ریشك‌دار در این مركز قرار دارند.

2- خاور نزدیک كه شامل آناتولی، سوریه و فلسطین می‌باشد و این منطقه مبدأ جوهای دو ردیفه بوده و دارای فرم‌های پائیزه- بهاره و حدواسط می‌باشد.

3- آفریقا كه در این ناحیه فرم‌های حدواسط و بهاره دیده می‌شود.

جو گیاهی است كه دامنه انتشار و سازش اقلیمی وسیعی دارد و در عین حال ارزش تجاری آن كمتر از گندم می‌باشد و به همین دلیل در نقاطی از مناطق خشك كه میزان بارندگی بسیار اندك و غیرقابل پیش‌بینی و متغیر است و تكافوی تولید محصول رضایت‌بخش گندم را نمی‌كند، كشت می‌شود (پورصالح، 1379).

 1-5-1- مصارف جو

  جو مصارف زیادی در تغذیه انسان و دام دارد و ارزش علوفه‌ای دانه‌های جو قابل مقایسه با ارزش علوفه‌ای دانه‌های ذرت می‌باشد. در بعضی از نواحی دنیا دانه‌های جو غذای اصلی تعداد زیادی از مردم است (پورصالح، 1379). كاه جو در تغذیه دام مورد استفاده قرار می‌گیرد و ارزش تغذیه‌ای علوفه آن از كاه گندم بیشتر است و برای تهیه علوفه سبز، جو را می‌توان به تنهایی یا مخلوط با یكی از بقولات یك‌ساله كشت نمود (شریفی‌جهان‌تیغ و عباسی، 1385). این گیاه دارای مقادیر زیادی ویتامین از جمله ویتامین‌های A، E، 1B، 2B و 12B بوده كه علاوه بر آن از نظر معدنی مانند كلسیم، فسفر، مس، سدیم، منگنز و كبالت نیز غنی است و از ساقه آن در صنعت كاغذ‌سازی هم استفاده می‌شود (خدابنده، 1384).

1- 6- سطح زیر کشت و عملكرد جو

 بیشترین سطح زیر کشت جو در دنیا، متعلق به کشورهای مستقل مشترک‌المنافع با 26 میلیون هکتار و کانادا با 5 میلیون و اسپانیا با 3/4 میلیون هکتار و ترکیه و ایران با 5/2-2 میلیون هکتار و فرانسه با 7/1 میلیون هکتار است، متوسط عملکرد جو در دنیا 2.5 تن در هکتار می­باشد. سال 85-84 متوسط عملکرد جو آبی در کشور 3527 کیلوگرم در هکتار بوده که استان اصفهان با 4400 کیلوگرم بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با 1750 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد را داشته اند متوسط عملکرد دیم 1228 کیلوگرم در هکتار بوده که بالاترین تولید مربوط به استان مازتدران 1950 کیلوگرم در هکتار است (شریفی‌جهان‌تیغ و عباسی، 1385).

1-7- گیاه‌شناسی جو

  جو نیز مانند گندم یکی از گیاهان مهم تیره غلات gramineae و از جنس Horhdeum و گونه sativaum با vulgare می­باشد. (خدابنده، 1384). جوانه دانه­ های جو پوشیده و دو قطبی است و سبز شدن آن 8 تا 12 روز بعد از کشت صورت می‌گیرد، تعداد ریشه ­های جنینی در جو بسته به رقم، اندازه دانه و شرایط رشد و نمو 8- 5 عدد است. ارقام پائیزه دارای 5 تا 6 عدد و تعداد ریشه­ها در دانه­ های بزرگ بیشتر از دانه­ های کوچک است، که یک یا تعدادی از آنها به ‌طور عمودی و تا عمق 2 متر در خاک نفوذ می­ کند و بقیه در اطراف به‌طور جانبی در عمق 40 سانتی­متری خاک گسترش می­یابند. سیستم ریشه­ای در جو مثل سایر غلات سطحی و افشان است و ریشه ­های ثانوی در هنگام پنجه زدن از گره­های مجاور سطح خاک به وجود آمده که بعضی از آنها مانند ریشه ­های اولیه به‌ طور عمودی و به سمت پایین خاک نفوذ کرده و بخشی به اطراف پخش شده و قشر فوقانی خاک را از یک توده متراکم ریشه پر می­ کنند (پورصالح،