امروزه جهان با مشكل بزرگ رشد جمعیت مواجه است كه یكی از پیامدهای آن كمبود غذا می‌باشد و تأمین غذای این جمعیت رو به رشد به بخش كشاورزی مربوط می‌شود. افزایش جمعیت سبب شده است تا كودهای شیمیایی، سموم دفع آفات نباتی، فراورده‌های هورمونی و سایر عوامل خطرزا برای محیط‌زیست به صورت كنترل نشده و بی‌رویه به بخش كشاورزی وارد شوند تا این بخش بتواند به تقاضای رو به رشد مواد غذایی پاسخ دهد. در سال­های اخیر به علت مشکلاتی که در اثر کاربرد بی­رویه مواد شیمیایی در کشاورزی و روش­های رایج تولید مواد غذایی بروز کرده است توجه مضاعفی به کشاورزی پایدار معطوف شده است (توحیدی نژاد و همکاران، 1383).

كشاورزی پایدار (Sustainable Agriculture) نوعی كشاورزی است كه در جهت منافع انسان بوده، کارایی بیشتری در استفاده از منابع دارد و با محیط در توازن است. استفاده مناسب از عوامل محیطی و زارعی همراه با تغییر الگوی کشت، از جمله روش‌های مدیریتی است که باعث بهبود عملکرد گیاهان زراعی و پایداری در کشاورزی خواهد شد. چند کشتی (Multiple Cropping) و کشت مخلوط (Intercropping) یکی از راه‌های رسیدن به کشاورزی پایدار (معافی و موکارلی، 2003؛ توحیدی نژاد و همکاران، 1383) و یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین عملیات مورد استفاده در سامانه‌های کشاورزی کم نهاده در بسیاری از مناطق جهان است (لیتورجدیس و همکاران، 2011).

کشت مخلوط به روشی از کشت که بر مبنای استفاده حداکثر از پتاسل‌های محیطی، از طریق کشت توأم یا متوالی دو یا چند گیاه زراعی که از لحاظ زمان کاشت و برداشت و نحوه رشد متفاوت هستند اطلاق می‌شود. محققین بسیاری در مطالعات خود از دستیابی به عملكرد بیشتر به‌عنوان برتری‌های كشت مخلوط نسبت به كشت خالص اشاره داشته‌اند. از دلایل دیگر برتری نظام مخلوط نسبت به تك كشتی كاهش آفات و بیماری‌ها، حفاظت خاك، بهبود راندمان استفاده از منابع (آب، عناصر غذایی و نور)، كاهش ریسك تولید و كاهش خسارت علف‌های هرز است (بولسون، 1997؛ هیمس، 1999؛ ریجنتجس و همكاران، 1992). این سیستم‌های زراعی همچنین ریسک تولید محصولات را چه به لحاظ تأثیر شرایط غیرقابل‌پیش‌بینی اقلیمی و چه شرایط پر نوسان بازار، کاهش داده و در مجموع به پایداری بیشتر سیستم‌های معیشتی کشاورزی می‌ انجامد (بهشتی و همکاران، 1389؛ اینال و همكاران، 2007).

انتخاب گیاهان مناسب در کشت مخلوط از اهمیت خاصی برخوردار است. در طراحی یک نظام کشت مخلوط انتخاب نوع گونه‌ها به نحوی که اثرات تکمیل‌کنندگی بر یکدیگر داشته باشند، شرط اصلی موفقیت می‌باشد که لازمه این کار شناخت کامل گیاه در ارتباط با نیازهای اکولوژیکی آن و نحوه واکنش آن به محیط است (موشاگالوسا و همکاران، 2008). معمولاً افزایش عملکرد در نظام کشت مخلوط، زمانی ایجاد می­ شود که گیاهان تشکیل‌دهنده مخلوط از نظر نحوه و میزان استفاده از منابع با یکدیگر کاملاً متفاوت باشند (بومن و همکاران، 2002). بر همین اساس استفاده از گونه‌های گیاهی با فنولوژی و خصوصیات مورفولوژیکی متفاوت که کمترین رقابت را در یک آشیانه اکولوژیکی ثابت چه از نظر عوامل محیطی چه از نظر زمان با هم ایجاد کنند گام مهمی در موفقیت کشت مخلوط محسوب می‌شود (موشاگالوسا و همکاران، 2008). ‌

آفتابگردان، پنجمین گیاه مهم در تولید روغن خوراکی محسوب می‌شود و حدود 2/8% از کل تولید دانه‌های روغنی جهان را تشکیل می‌دهد (‌خواجه پور، 1383). بقولات نیز در جیره غذایی انسان، تغذیه دام و افزایش حاصلخیزی خاک نقش مهمی ایفا می‌كنند (نلسون و همکاران، 2003)، لذا استفاده از آن‌ ها در کشت مخلوط بسیار مفید خواهد بود. لوبیا چشم بلبلی از جمله حبوباتی است که در کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت و كار می‌شود و یک منبع تغذیه‌ای مهم به شمار می‌آید (سینگ و همکاران 1997). سویا نیز یكی از مهم‌ترین گیاهان روغنی دنیاست و دانه‌ خشك آن با داشتن 20-14% روغن و 40-30% پروتئین، اهمیت ویژه‌ای در تغذیه‌ انسان، دام و طیور دارد (لطیفی، 1372).

کنترل علف‌های هرز به‌عنوان یکی از مزایای کشت مخلوط برشمرده شده است. علف‌های هرز مهم‌ترین عامل محدودیت در سیستم‌های کشاورزی می‌باشند و اگر در مزارع کنترل نشوند، عملکرد گیاهان زراعی بسته به توان رقابتی آنها 100-10% کاهش می‌یابد (رحیمیان و شریعتی، 1378). در کشت مخلوط به‌دلایل مختلف از جمله افزایش پوشش گیاهی، افزایش رقابت، میزان و هجوم علف‌های هرز به نحو بارزی کاهش می‌یابد. از این‌رو کشت مخلوط می‌تواند بطور قابل ‌توجهی از میزان کاربرد علف‌کش‌ها بکاهد و این امر علاوه بر ارزش اقتصادی از اهمیت زیست‌محیطی بسزایی نیز برخوردار است. لذا با توجه به اهمیت کشت مخلوط در راستای تحقق اهداف کشاورزی پایدار و اهمیت گیاهان یادشده (لوبیا چشم بلبلی، سویا و آفتابگردان)، در این پژوهش به بررسی کشت مخلوط افزایشی لوبیا چشم بلبلی و سویا با آفتابگردان با تأكید بر كنترل علف‌های هرز در این سیستم كشت پرداخت شده است.

1-2-فرضیات تحقیق

1- کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان با لوبیا چشم بلبلی و سویا نسبت به تك‌كشتی كارآمدی بالاتری دارد.

2- لوبیا چشم بلبلی به دلیل سرعت رشد بالاتر نسبت به سویا در مدیریت علف‌های هرز آفتابگردان، موثرتر خواهد بود.

3- علف‌های هرز از تنوع و تعداد كمتری در تیمارهای كشت مخلوط (به‌ خصوص در تراكم‌های بالاتر لوبیا چشم بلبلی و سویا) در مقایسه با كشت خالص برخوردار خواهند بود.

1-3- اهداف تحقیق

1- مقایسه کارایی گیاهان لوبیا چشم بلبلی و سویا در كشت مخلوط با آفتابگردان در مدیریت علف‌های هرز آفتابگردان

2- بررسی عملکرد و اجزاء عملکرد گیاهان لوبیا چشم بلبلی، سویا و آفتابگردان در کشت مخلوط لوبیا چشم بلبلی و سویا با آفتابگردان

3- تعیین مناسب‌ترین تراکم گیاهان لوبیا چشم بلبلی و سویا در كشت مخلوط افزایشی با آفتابگردان در کنترل موثر علف‌های هرز

1-4-كلیات

1-4-1- کشاورزی پایدار

چند کشتی و کشت مخلوط، یکی از راه‌های رسیدن به کشاورزی پایدار است. عملکرد بیشتر بدون افزایش نهاده‌های کشاورزی، کنترل طبیعی علف‌های هرز، ایجاد خرد اقلیم (Microclima) مناسب، کاهش خطرات آفات و بیماری‌ها همگی از مزایایی هستند که پایداری کشت مخلوط را تایید می کند (مظاهری، 1366).

کشت مخلوط بعنوان نمونه‌ای از نظام‌های پایدار در کشاورزی اهدافی نظیر ایجاد تعادل اکولوژیک، بهره‌برداری بیشتر از منابع، افزایش کمیت و کیفیت محصول و کاهش خسارت آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز را دنبال می‌کند (لیتورجیدیس و همکاران، 2007). به علاوه این نظام‌ها برخلاف نظام‌های تک کشتی در راستای اصول اکولوژیک پیش می‌روند و در صورت بهره‌گیری مؤثر و گسترده از آنها ثبات و پایداری نظام‌های کشاورزی بویژه در شرایط کم نهاده افزایش می‌یابد (اوفوری و استرن، 1987؛ جوانشیر و همکاران، 1379). علت افزایش محصول در کشت مخلوط، استفاده بیشتر از عامل‌های محیطی مانند آب، مواد غذایی و نور است (مظاهری، 1377).

1-4-2-کشت مخلوط

زراعت مخلوط یکی از ‌ارزان­ترین و قابل دسترس­ترین روش­ها برای افزایش تولید محصولات زراعی است. بسیاری از کشاورزان جهان از این موضوع آگاهی دارند و آن را مورد استفاده قرار می­دهند. در برزیل 67 و 68% از کشاورزانی که به‌ترتیب لوبیا و ذرت کشت می­ کنند، از سیستم­های زراعت مخلوط استفاده می­ کنند (کوچکی و همکاران، 1385).

بر اساس پیش ­بینی فرانسیس (1996)، 60% ذرت و 80% لوبیای کشت شده در مناطق گرمسیری آمریکای لاتین به­صورت زراعت مخلوط انجام می­ شود. زراعت مخلوط در آفریقا بعنوان رایج­ترین سیستم کشت است. بعنوان مثال، 92% لوبیا چشم­بلبلی، 95% بادام زمینی (Arachis hypogaea)، 89% ارزن (Panucum miliaceum) و 75% ذرت کشت شده در نیجریه بصورت زراعت مخلوط است. با وجود اینکه زراعت مخلوط عموماً در مزارع کوچک و با حداقل مکانیزاسیون و پیشرفت‌های فناوری انجام می‌شود، اما برتری عملکرد در زراعت مخلوط به هیچ­ وجه به این شرایط محدود نمی­ شود (کوچکی و همکاران، 1385).

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است