ادبیات جنگ با شلیک اولین گلوله آغاز می شود و با پایان جنگ به بلوغ میرسد، ادبیات دفاع مقدس نه ثبت تاریخ است و نه ثبت وقایع جنگ بلکه شرح احوال درونی و بیرونی زنان و مردانی است که برای حفظ شرف و حیثیت و فضایل انسانی در مقابل تجاوزگران به کرامت های انسانی به پا خاسته اند و قلم ها شرح رشادت ها و ایثارگری ها و ظلم ستیزی آن دلاوران را به صورت آثار ادبی ثبت می کند.

ادبیات دفاع مقدس امروزه بی شک یکی از گونه های برتر ادبی در ادبیات فارسی است و از ابتدای جنگ تحمیلی تا کنون هرچه پیشتر آمده ایم شاهد رشد و تعالی آثار این گونه ادبی بوده ایم، اما هنوز هم زوایای زیادی از دفاع ملت ایران در مقابل رژیم بعثی عراق ناشناخته و مبهم باقی مانده است، آثار کسانی چون شهید آوینی که بی شک از برترین نویسندگان دفاع مقدس است آنچنان که باید و شاید مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته اند و مبانی فکری و نظری این شهید بزرگوار که می تواند راهگشای خلق آثاری مستقل و غیر وابسته به ادبیات غربی باشد آنچنان که شایسته است مورد مداقه و تامل قرار نگرفته اند.

امید است این مکتوب مختصر درباره ادبیات دفاع مقدس و آثار و افکار شهید آوینی، گام کوچکی در جهت ترغیب دیگران برای پرداختن به موضوعات مربوط به دفاع مقدس، بردارد.

پیشگفتار:

ادبیات دفاع مقدس به عنوان شاخه ای مهم و تاثیرگذار از ادبیات فارسی درخور توجه و دقت نظر زیادی برای حفظ فرهنگ و ادب سرزمین کهن ایران است این گونه ادبی که بسیاری از آثار ممتاز معاصر را در برگرفته است علاوه بر غنای ادبی و فرهنگی که درخود دارد باعث تاثیرگذاری بر روی آحاد جامعه به خصوص نسل جوان، برای حراست هر چه بیشتر از وطن و میهن خود خواهد شد. از این رو شناسایی دقیق و حفظ و حراست از آثار ارزشمند این نوع ادبی و همچنین شناسایی نویسندگان و متفکران بزرگ این ادبیات به نسل های مختلف جامعه از وظایف هر ادب دوست و دوستدار فرهنگ و هنر ایرانی است و شهید آوینی به عنوان متفکری بزرگ و تاثیرگذار بر ادب و هنر معاصر شایان تقدیر است و در عین حال شناساندن و معرفی کردن آثار وی به عنوان نمونه هایی از بهترین آثار در حوزه ادبیات دفاع مقدس از جمله کارهایی است که جای آن در نگاشتن مقالات و نوشته های تحقیقی گرچه خالی نمانده است اما حق مطلب نیز آن گونه که باید و شاید ادا نشده است.

اهمیت تحقیق:

ارزش حفظ و اشاعه آثار ادبی دفاع مقدس و پرداختن به آن ها نه تنها کمتر از حفظ آثار و بقایای مادی برجای مانده از جنگ هشت ساله ایران و عراق نیست بلکه از جنبه هایی دارای اهمیت و قابلیت پرداخت بیشتری نیز هست، چرا که نپرداختن به این گونه آثار، ممکن است با گذشت زمان باعث کم رنگ شدن روح حماسی و دینی جاری در این آثار و نهایتاً فراموشی حماسه ای شود که توسط دلیر مردان و دلیر زنان این مرز و بوم در حفظ و حراست از خاک و وطن خود در مقابله با تهاجم خارجی آفریدند و شناساندن فعالان در این حوزه ادبی، چه آنان که رفته اند و چه آنان که مانده اند، باعث دلگرمی و امیدواری کسانی خواهد شد که در این حوزه ادبی گام بر می دارند.

اهداف تحقیق:

هدف کلی از این تحقیق شناسایی و آشنایی مختصری است با ادبیات دفاع مقدس و شاخه ها و تقسیم بندی های مختلف این حوزه ادبی و همچنین معرفی وشناساندن آثار یکی از بزرگترین وموثرترین نویسندگان این نوع ادبیات یعنی سید شهیدان اهل قلم شهید سید مرتضی آوینی و پرداختن به طرز تفکر و اندیشه های این شهید بزرگوار که نوشته ها و زندگی اش الگویی است برای تمام کسانی که می خواهند انقلابی باشند و انقلابی زیست کنند و انقلابی بمیرند.

فرضیه تحقیق:

به نظر می رسد شناسایی و آشنا نمودن نسل جدید با آثار بزرگانی چون شهید آوینی و طرز تفکر آن ها، باعث مانایی و پایداری و قداست دفاع از میهن و دین خواهد شد و نپرداختن به آثار این بزرگان و غریبه بودن جوانان این مرز و بوم با اندیشه ها و تفکرات نویسندگانی چون شهید آوینی و دیگر متفکران ادبیات دفاع مقدس می تواند راه را برای تهاجم هر چه بیشتر فرهنگ غرب به ایران اسلامی بازتر و هموارتر کند، نوشتن و پرداختن به ارزش های دفاع مقدس و کمک به تثبیت هر چه بیشتر روح حماسی و دفاع مقدس در برابر متجاوز، از جمله راهکارهایی است که می تواند چون سدی عظیم در برابر هجوم همه جانبه دشمنان ایران و اسلام عمل کند و ایران و ادبیات ایران را از هر گونه گزندی مصون دارد.

پیشینه تحقیق:

در مورد موضوع رساله پیش رو، با تفحص و جستجوی کاملی که در منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام شد به موضوعی که به ادبیات دفاع مقدس به همراه بررسی آثار شهید آوینی، پرداخته باشد برخورد نکردیم، اما رساله ها و پایان نامه های نسبتاً زیادی با محوریت قرار دادن بخشی از ادبیات دفاع مقدس نگاشته شده اند که برخی از آن ها در زمینه ادبیات منظوم دفاع مقدس، پژوهش و تحقیق خود را انجام داده اند و برخی دیگر با محوریت قرار دادن ادبیات منثور دفاع مقدس کار خود را به انجام رسانده اند.

در زمینه ادبیات منظوم دفاع مقدس، برخی با محوریت قرار دادن یک یا چند تن از شعرای این گونه ادبی، به بررسی و تحلیل اشعار آنان پرداخته اند، برخی دیگر به طور کلی بدنه ادبیات منظوم دفاع مقدس را مورد بررسی و پژوهش قرار داده اند. همچنین در زمینه ادبیات منثور دفاع مقدس، برخی با محوریت قرار دادن نویسنده یا نویسندگانی از این نوع ادبی، به آثار آنان پرداخته اند و پژوهش خود را منحصر به آثار آن ها کرده اند، اما برخی دیگر، ادبیات منثور دفاع مقدس را به طور کلی موضوع رساله یا پژوهش خود قرار داده اند و از این رو تحقیقی همه جانبه تر را درباره ادبیات دفاع مقدس ارائه کرده اند.

افرادی نیز به موضوع ادبیات پایداری در رساله ها و پژوهش های خود پرداخته اند که طبیعتاً حیطه این موضوع فراتر و وسیع تر از ادبیات دفاع مقدس است زیرا تمام آثار ادب پایداری جهان را شامل می شود و ادبیات دفاع مقدس تنها شاخه ای از ادبیات پایداری است.

در مورد آثار شهید آوینی و افکار و اندیشه های وی نیز، تحقیقاتی در مورد بخشی از آثار وی انجام شده است که برخی از آن ها به طور کلی مربوط به حوزه ادبیات نیستند و آن ها که مربوط به حوزه ادبیات هستند، در مورد برخی صنایع ادبی به کار رفته در آثار آوینی، تحقیق خود را انجام داده اند فی المثل یکی از تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است درباره استعاره در ادبیات آوینی است که استعارات به کار رفته در نوشته های شهید آوینی را مورد بررسی قرار داده است، اما تحقیقی که تمام آثار وی را – اعم از آن ها که به حوزه ادبیات و هنر مربوط می شوند و یا آن دسته از آثار وی که خارج از حوزه ادبیات و هنر هستند را هر چند به صورت اجمالی مورد بررسی قرار داده باشد – در بربگیرد، در جستجوهای نگارنده در بین منابع مختلف، مشاهده نشد.

به هر روی فهرست تعدادی از پایان نامه های کارشناسی ارشد و تحقیقاتی که در زمینه ادبیات دفاع مقدس انجام شده است، در فهرست منابع و مأخذ رساله ی پیش رو، ارائه شده است و نکته قابل ذکر در این بخش این است که تحقیقات انجام شده در مورد ادبیات دفاع مقدس در دهه 80 نمود بیشتری نسبت به دهه 70 داشته است و این نکته نشان از آن دارد که علاقه و دغدغه دانشجویان و محققان جوان به موضوع دفاع مقدس – با این که سال های زیادتری نسبت به دهه 70 و اواخر دهه 60، از اتمام جنگ می گذرد- نه تنها کمتر نشده است بلکه هر چه پیشتر رفته ایم این دغدغه در نسل جوان بروز و ظهور بهتری پیدا کرده است.

روش تحقیق:

روش تحقیق در این پایان نامه به صورت کتابخانه ای است و ابزار گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است یعنی از طریق مطالعه آثار و نوشته های شهید سید مرتضی آوینی و دیگران نویسندگان ادبیات دفاع مقدس به گردآوری مطالب مربوط به موضوع پایان نامه پرداخته شده است و از منابع مختلف اینترنتی نیز برای تکمیل و تقسیم مطالعات استفاده شده است و در نهایت با بهره گرفتن از فیش ها و مطالبی که از منابع مختلف جمع آوری شده است به نگارش متن پایان نامه بر طبق فصل بندی هایی که انجام شده بود، پرداخته شده است.

همچنین در این تحقیق علاوه بر مطالعه آثار مکتوب در زمینه دفاع مقدس آثار تصویری مرتبط با این گونه ادبی نیز مورد بررسی و مشاهده قرار گرفت از جمله فیلم های مستند ساخته شهید سید مرتضی آوینی، مجموعه مستند روایت فتح دیگر ساخته شهید آوینی و همچنین فیلم های داستانی مرتبط با دفاع مقدس ساخته کارگردانان فعال در حوزه سینمای دفاع مقدس از جمله ابراهیم حاتمی کیا، رسول ملاقلی پور و … همگی مورد مشاهده و بررسی دقیق قرار گرفتند و مطالب مرتبط با موضوع پایان نامه از آن ها استخراج و

1-1 کلیات

خاک یکی از چهار عنصر باستانی و سازنده گیتی است. گیاهان و دیگر جانداران غذاساز[1] از چهار عنصر خاک، آب، هوا و نور خورشید غذا می‌سازند. خاک دارای سه بخش جامد، مایع و گاز است. بخش جامد خاک که نزدیک به 50% حجم آن را شامل می‌شود، از مواد کانی، آلی و بیولوژیک و 95% مواد کانی است. آشکار است که این درصدها در شرایط ویژه تغییر می‌‌کنند. به هر گونه بافت و ساختمان خاک وابسته به بخش جامد خاک هستند. آب و هوای خاک در این بافت و ساختمان جا به جا شده و به زندگی و بهداشت خاک تداوم می‌بخشند. بخش‌های کانی، آلی آب و هوای خاک از بخش‌های مرده آن هستند که بخش زنده خاک از آنها بهره می‌گیرد. بنابراین خاک یک سیستم زنده و پایداری است که بخش‌های زنده و مرده آن بر یکدیگر بر هم کنش و اثر متقابل دارند.

1-1-1 پیدایش خاک

عوامل متعددی در شکل گیری خاک نقش دارند که به اختصار به این موارد می‌پردازیم.

1-1-2 نقش جنس سنگ بستر یا مواد مادری در پیدایش خاک

سنگ بستر و مواد مادری بر روی مشخصات فیزیکی، شیمیایی، مینرالوژی و حاصلخیزی خاک‌ها تاثیر می‌گذارد و در بعضی مناطق ممکن است بر روی سنگ‌های مختلف، خاک‌های متفاوتی بوجود آید. البته گاهی نیز امکان دارد از بسترهای مختلف یک نوع خاک بوجود ‌آید (جعفری و سرمدیان، 1387). نقش سنگ بستر و مواد مادری در تشکیل خاک‌ها بر حسب تاثیر سایر عوامل خاک سازی از کم تا زیاد تغییر می‌کند.

1-1-3 نقش اقلیم در پیدایش خاک

آب و هوا از طریق عوامل اقلیمی مانند بارندگی، دما، تبخیر و تعرق، یخبندان، باد و همچنین تشعشع به طور مستقیم بر روی بعضی از فرایندهای خاک‌سازی تاثیر می‌گذارد و نقش مهمی در تسریع آن دارد.

در مناطقی که درجه حرارت و بارندگی مناسب می‌باشد، رشد انواع گونه‌های گیاهی به نحو مطلوب انجام می‌شود که از این طریق از فرسایش بیش از حد خاک جلوگیری شده و بازمانده‌های گیاهی به سطح خاک اضافه شده و سبب می‌شود که مواد آلی خاک افزایش پیدا کند.

1-1-4 نقش توپوگرافی در پیدایش خاک

عامل پستی و بلندی تاثیر قابل توجهی بر روی مشخصات خاک‌های هر منطقه دارد. این عامل به وسیله شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریای آزاد بر روی مشخصات خاک‌ها تاثیر می‌گذارد و از طرف دیگر اقلیم و پوشش گیاهی را نیز متاثر می‌سازد (جعفری و سرمدیان، 1387).

در مناطق هموار و جلگه‌ای تغییرات جوامع گیاهی با تغییرات مشخصات خاک‌ها در ارتباط مستقیم است. ولی در مناطق کوهستانی عواملی مانند ارتفاع از سطح دریا، جهت، شیب، درصد شیب و شکل شیب(محدب یا مقعر بودن شیب) و موقعیت شیب(از روی قله تا پای شیب و یا دره) از عوامل مهمی می‌باشند که شرایط بسیار پیچیده‌ای را در ارتباط با زیست گیاه و تغییرات خصوصیات خاک‌ها ایجاد می کند(بیرکلند[3]، 1999).

1-1-5 نقش زمان در پیدایش خاک

عامل زمان در تشکیل خاک‌ها با توجه به تاثیر یا عدم تاثیر بر فرایندهای خاک سازی اهمیت دارد. در بررسی عامل زمان می توان سن مطلق یا نسبی مواد خاکی را مورد بررسی قرار داد که معمولا سن نسبی خاک‌ها جهت مقایسه زمان تشکیل خاک مورد بررسی قرار می‌گیرد. خاک‌هایی که دارای زمان کافی برای تاثیر فرایندهای خاک سازی بوده اند، سکون و پایداری آنها بیشتر می باشد و خاک‌هایی با تحول نسبی بیشتری را به وجود می‌آورند (باقرنژاد، 1381).

1-1-6 نقش جانداران در پیدایش خاک

وزن کل تمام موجودات زنده را در واحد سطح زی‌وزن (بایومس) می‌نامند. زی‌وزن را می‌توان به دو گروه تقسیم نمود که عبارتند از زی‌وزن گیاهی[4] و زی‌وزن جانوری[5]. زی‌وزن گیاهی به گیاهان مربوط می‌گردد و زی‌وزن جانوری شامل تمام جانوران، PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران و غیره می‌شود. معمولا” در مناطق جنگلی هنگامی که صحبت از زی‌وزن می‌نمایند، هدف همان وزن کل پوشش گیاهی به ویژه درختان می‌باشد (زرین کفش، 1380).

1-2 خاکزیان

پژوهش‌گران، جانداران خاک را بسته به اندازه آنها به دو گروه بخش می‌کنند.

1)ریز جانداران[6] : جانداران بسیار ریزی هستند که تنها با میکروسکوپ آنها را می‌توان دید. میکروفلورا یا گیاهان میکروسکوپی(مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها)، میکروفونا یا جانوران میکروسکوپی (مانند نماتدها و پروتوزوئرها) از این گروه جانداران هستند.

2)درشت جانداران[7] : جاندارانی هستند که با چشم و بدون میکروسکوپ به آسانی دیده می‌شوند. گیاهان (مانند گیاهان بی‌گل و گلدار) و جانوران (مانند کرم‌‌های حلقوی،بند پایان و…) از گروه جانداران درشت هستند.

باشلیر[8] جانوران را بر پایه اندازه بدن بالغ آنها در چهار گروه رده‌بندی کرده است.

1)میکروفون[9] : جانورانی هستند که اندازه‌ای کوچکتر از 2/0 میلی‌متر دارند. این گروه از جانوران خاک نیاز به آب فراوان دارند و بیشتر در لوله‌های مویین خاک بسر می‌برند. بیشتر آنها هنگامی که خاک خشک می‌شود به ریخت خفته با پایین آوردن سوخت و ساز خود زندگی را می‌گذرانند. پروتوزوئرها و نماتدها نمونه‌هایی از میکروفانای خاک هستند.

2)مزوفون یا میوفون[10]: جانورانی هستند که اندازه‌ای بزرگتر از 2/0 و کوچکتر از 4 میلی‌متر دارند. بیشتر این جانوران نم‌پسند بوده و شمار اندکی از آنها خشکی پسند هستند. مهمترین انها از شاخه بندپایان، راسته‌های کنه‌ها و پادمان است. از جانوران دیگر این گروه حشرات بی‌بال مانند بی‌شاخکان و دم چنگالان است که در خاک اهمیت کمتری دارند.

3)ماکروفون[11]: میانگین اندازه این جانوران از 4 تا 80 میلی‌متر است. برخی از کرم‌های حلقوی، حشرات بالدار، هزارپایان، عنکبوت مانندها و نرم تنان در این گروه جای دارند.

4

Autotrophs1

Bedrock or parent Material 2

1 Birkland

1Phytomass

2 Zoomas

Microorganisms 3

                                                                                                                                 Macroorganisms4

5Bachelier

Microfauna6

Mesofauna or meiofauna1

                                                                                                                                          Macrofauna2

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

راسته‌ی سن‌ها Heteroptera یکی از مهمترین راسته‌های حشرات می‌باشد که دارای گونه‌های آفت و شکارگر متعددی می‌باشد که در اکوسیستم‌های کشاورزی دارای اهمیت قابل ملاحظه‌ای می‌باشد برای هر کشوری شناخت فون و فلور یا به عبارت دیگر معرفی ذخایر بیولوژیک از اهمیت زیستی بسیاری برخوردار است مطالعه فون حشرات بعنوان پایه و مبنای حشره شناسی کاربردی دارای اهمیت زیادی از جنبه‌های گوناگون می‌باشد.

راسته‌ی Hemiptera از لحاظ تعداد گونه در رده‌ی حشرات دارای مقام چهارم بوده و شامل 22 خانواده است كه مهمترین خانواده‌های شكارگر در این راسته شامل Pentatomidae، Miridae،Anthocoridae ، Mesoveliidae،Lygaeidae ،Gerridae ،Velidae ،Reduviidae ، Nabidae بوده اما مهمترین سن‌های شكارگر در خانواده‌های Anthocoridae، Miridae، Reduviidae، Lygaeidae، Pentatomidae وجود دارند (Khan et al., 1990).

یكی از ویژگی‌های مهم سن‌های شكارگر این است كه معمولاً میزبان‌های خود را در مراحل مختلف زیستی از تخم تا حشره‌ی كامل مورد حمله قرار می‌دهند و محتویات بدن آن‌ ها را می‌مکند و در نهایت باعث مرگ آن‌ ها می‌شوند (Schuh and Tater, 1995). از طرفی سن‌ها به دلیل تغذیه‌ی توام پوره‌ها و حشرات كامل از طعمه در مقایسه با سایر حشره‌خوارها از كارایی قابل ملاحظه‌ای در كنترل بیولوژیک آفات برخوردار می‌باشند (Zanuncio et al., 1994).

در برنامه‌های كنترل تلفیقی و مبارزه‌ی بیولوژیك، شناسایی گونه یا گونه‌‌های غالب می‌تواند نقش اساسی داشته باشد، به طوری كه در هر منطقه و در مواردی برای مناطق كوهستانی و جلگه‌ای، گونه‌ی غالب متفاوت است. بنابراین در صورت فراهم آمدن امكانات مبارزه‌ی بیولوژیک باید عامل كنترل بیولوژیكی را پرورش داده و رهاسازی نمود كه در فون آن منطقه نقش غالب داشته باشد (رجبی و ترمه، 1366؛ رجبی و امیر نظری، 1367).

علی رغم وجود خانواده‌های مضر و آفت گیاهی در راسته سن‌ها، خانواده‌هایی از این حشرات دارای فعالیت حشره‌خواری به صورت شكارگری بوده كه برروی طیف وسیعی از آفات گیاهی شامل شته‌ها، شپشك‌های نباتی، بال ریشكداران، سخت بالپوشان، بالپولكداران و كنه‌ها فعال می‌باشند. به این ترتیب این گروه از سن‌ها دارای اهمیت قابل ملاحظه ای در كنترل بیولوژیک آفات هستند (Zanuncio et al,. 1994).

پنبه به عنوان یک محصول کشاورزی ، صنعتی و بازرگانی ، مهم‌ترین و با ارزش‌ترین لیف طبیعی است که از الیاف پوشاننده دانه گیاهی با نام علمیGossypium به دست می‌آید و منبع الیاف و منشا غذایی با ارزش به ترتیب برای انسان و دام محسوب می شود. پنبه از محصولاتی است که می توان آن را طی چند سال مداوم در یک زمین کاشت بدون آنکه عملکرد آن نقصان یابد. این گیاه مهم صنعتی بسیار گرمادوست بوده و به هوای گرم و یک فصل رشد بدون یخبندان حداقل 200 روزه محتاج است . به طور کلی می‌توان گفت که پنبه از مهمترین محصولات کشاورزی است که علاوه بر تامین مواد اولیه صنایع نساجی و روغن کشی، در اشتغال زایی بخش‌های کشاورزی، صنعت و بازرگانی نقش مهمی ایفا می‌کند. کمتر محصول کشاورزی از نظر قابلیت ایجاد ارزش افزوده و تنوع فراورده‌ها، یارای رقابت با پنبه را دارد.

امروزه استفاده از سموم شیمیایی و مبارزه شیمیایی در مبارزه با بسیاری از آفات گسترش فراوانی یافته است. اما با توجه به اثرات سوء این روش مبارزه روی محیط زیست و دشمنان طبیعی و برهم زدن نظم اكوسیستم، اكثر محققان معتقد هستند كه مدیریت تلفیقی آفات راه حل نهایی است (صلواتیان، 1370؛ شجاعی، 1377).به این ترتیب هدف از این پژوهش بررسی تنوع گونه‌ای سن‌ها با تاكید بر شناسایی گونه‌های مفید و شكارگر در مزارع پنبه می باشد.

1-1- معرفی گیاه پنبه و ویژگی‌های آن

1-1- 1- تاریخچه گیاه پنبه

این گیاه از زمان هایدور در نقاط مختلف دنیا که شرایط برای رشد و نمو آن مناسب بوده کشت شده و در کتابها، قدمت کشت آن به حدود 1500 سال قبل از میلاد بر‌ می‌گردد.مبدا آن به احتمال زیاد هندوستان بوده، این گیاه توسط اعراب به اروپا برده شده و احتمالاً اولین کشور اروپایی که زراعت پنبه در آنجا شروع گردیده اسپانیا می‌باشد و از طریق اسپانیا به مکزیک برده شده است. زراعت پنبه پس از ورود به اروپا در کشور‌های مختلف از قرن 15 تا 17 در صنعت نساجی بریتانیا متداول شده و پس از قرن 18 نیز کشت و صنعت آن در آمریکا شروع شد. در حال حاضر نیز انواع وحشی پنبه در مناطق گرمسیر برخی از کشور‌های جهان وجود دارد.

درباره تاریخچه ورود و کشت پنبه در ایران مطالعات دقیقی به عمل نیامده اما در دوره هخامنشیان کشت و کار این گیاه در این سرزمین مرسوم بوده، و به طور کلی الیاف پنبه به عنوان محصول اصلی و درجه اول و دانه پنبه به عنوان محصول فرعی و درجه دوم، نقش مهمی در صنعت و تجارت دارند.

1-1-2- خصوصیات گیاه شناسی پنبه

پنبه یکی از مهمترین گیاهان زراعی وجینی و الیافی ایران است. الیاف پنبه از تارهای تولید شده روی بذر پنبه یا گونه‌های مختلف جنس Gossypium که متعلق به مهمترین تیرۀMalvaceae می‌باشد بدست می‌آید. چنانچه الیاف‌های بذر پنبه را از آن جدا نمایند در این موقع به آن تار پنبه اطلاق می‌گردد. تیره Malvaceae یا پنیر‌کیان یکی از تیره‌های بزرگ عالم گیاهان محسوب می‌شود که دارای بیش از 50 جنس كه در سراسر دنیا پراکنده می باشند البته نواحی گرم را بر سایر مناطق ترجیح می دهد (کریمی، 1375).

پنبه دارای انواع یک‌ساله یا چند ساله به صورت بوته و درختچه می‌باشد که نوع چند ساله آن بیشتر در مناطق حاره یافت می شود.

1-1-3- موارد مصرف گیاه پنبه

پنبه گیاهی است كه الیاف آن منبع پوشاك، دانه‌های حاوی روغن و پروتئین آن منشاء غذا برای انسان و كنجالة آن مورد استفاده دام‌ها قرار می‌گیرد. این گیاه چند منظوره در اقتصاد و سیاست جهان نقش عمده‌ای داشته و علیرغم رقابت الیاف مصنوعی هنوز از آن بعنوان یک محصول استراتژیک نام می برند.

امروزه پنبه نه تنها از نظر صنعت نساجی، بلکه از نظر غذایی نیز بسیار حائز اهمیت است. در بازار جهانی در میان پنج دانه روغنی مهم یعنی بذر سویا، تخم آفتابگردان، پنبه دانه، بذر بادام زمینی و بذر شلغم روغنی، پنبه دانه در مقام دوّم قرار دارد. علت این امر آن است که پنبه دانه منبع بسیار خوبی از روغن و پروتئین است و متجاوز از یک قرن است که روغن آن به صورت خوراکی مصرف می‌شود و هیچ اثر زیان‌آوری مشاهده نشده است.

از پوستة مغز دانه كه 40 تا 45 درصد وزن دانه را تشكیل می‌دهد و به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه می‌باشد خوراك دام، كود، پلاستیک و پلاستیک مصنوعی تهیه می‌كنند و مغز دانه كه به رنگ سفید بوده و از روغن و پروتئین تشكیل شده و تا 50 الی 55 درصد وزن دانه را تشكیل می‌دهد و از آن روغنی خوراكی، صابون، گلیسیرین ، اسیدهای چرب و از تفالة آن كود، خوراك دام و آرد تهیه می‌كنند.

1-1-4-سازگاری پنبه

پنبه گیاهی است گرما دوست که به یک هوای گرم و فصل رشد بدون یخبندان (180 تا 200 روزه) نیاز دارد. برای رشد این نبات، نورکافی، دمای نسبتاً زیاد و رطوبت مناسب نیاز می‌باشد. درجه حرارت مطلوب برای رشد رویشی پنبه 21 تا 26 درجه سلسیوس می باشد.

برای اینکه رشد رویشی پنبه رضایت بخش باشد ریزش غنچه و غوزه‌ها به حداقل برسد و بالاخره عملکرد زیاد شود، شدت نور در طی فصل رشد باید زیاد باشد. ریزش غنچه‌ها، گل‌ها و غوزه‌ها یکی از فرایندهای مهم خود کنترلی در پنبه است که بدان وسیله گیاه می‌تواند خود را نسبت به شرایط محیطی موجود تنظیم نماید. ریزش غنچه‌ها خیلی زیاد اما ریزش غوزه کمتر است. عوامل زیادی از قبیل کمبود رطوبت، ابری بودن هوا، درجه حرارت زیاد، کمبود مواد غذایی یا عدم توازن آنها، خسارت ناشی از آفات یا بیماری‌ها بر میزان ریزش غوزه‌ها مؤثرند. در مناطق ابری و پر باران در اثر کمبود نور غوزه‌ها ریزش می‌کنند که کشت پنبه ناموفق خواهد بود.

گرمای شدید هم برای رشد پنبه مناسب نیست هرچند که در صورت فراهم بودن رطوبت خاک می‌توان در کوتاه مدت حرارت‌های 35 تا 40 درجه سلسیوس را تحمل کند ولی ارقام زراعی و اصلاح شده امروزی روز خنثی یا بی‌تفاوت هستند. پنبه به خشکی مقاوم است و PH برابر 7-2/5 برای رشد این نبات مناسب است و به اسیدیته خاک چندان حساس نیست. به بافت خاک حساسیت ندارد ولی ساختمان خاک باید مناسب باشد و عمیق و نفوذپذیر و به شوری خاک نیز مقاوم است.

پنبه نسبت به حاصلخیزی خاک حساسیت چندانی ندارد. زمین‌های سبک و سنگین به سبب خشکی زیاد و یا گنجایش آب زیاد مناسب نیستند. زمین‌های هوموسی با نیتروژن زیاد که باعث رشد رویشی شدید می‌شود مناسب نیستند (افکاری، 1388).

1-1-5-گونه‌های پنبه

الف) هیرسوتوم Hirsutum: این گونه در مکزیک و آمریکای مرکزی به صورت گیاه چند ساله می‌زیسته ولی امروزه در اثر اصطلاح یکساله شده است. قوزه‌های آن بزرگ به رنگ سبز روشن و پوست صاف، عملکرد زیاد و الیافی با طول متوسط هستند. برگ‌ها بریدگی‌های عمیق دارند و گل‌ها درشت و کرمی رنگ‌اند روی گلبرگ‌ها لکه‌ی ارغوانی دیده نمی‌شود. طول تارها نسبت به واریته متفاوت است. تارها ظریف ومرغوب هستند.

ب) باربادنس (Barbadense): منشأ آن آمریکای مرکزی است واریته‌های دائمی و یک ساله، گل‌های آن درشت و ارتفاع بوته خیلی زیاد است روی گلبرگ‌های لکه‌ی ارغوانی دیده می‌شود. قوزه‌ها کوچک و به رنگ سبز تیره­اند‌، الیاف آن خیلی مرغوب است.

ج)هر باسئوم Herbaceum: این گونه از آفریقا سرچشمه گرفته در هندوستان، ایران و عراق و سایر کشورهای آسیایی کشت می‌شود واریته‌های بومی پنبه ایران از این گونه است. برگ‌ها کرک‌دار هستند و از 3 تا 5 بریدگی دارند، رنگ گل‌ها زرد و اندازه آنها کوچک است. در قاعده گلبرگ‌ها لکه ارغوانی رنگی دیده می‌شود الیاف آن کوتاه و ضخیم است.

د) آربورئوم Arboreum: در آسیا و غرب آفریقا کشت می‌شود واریته‌های یک‌ساله و چند ساله در آن موجود است در این گونه رنگ گل‌ها قرمز، کرم یا سفید است. در بعضی واریته‌ها لکه ارغوانی وجود دارد. قوزه این پنبه معمولاً سه حفره‌ای با ساختمان انتهایی باریک شده چاله‌دار و با غده‌های روغنی دائمی در حفره‌ها می‌باشد. در موقع رسیدن کاملاً باز می‌گردد و هر حفره محتوی حدود هفده بذر است. امروزه نژادهای یکساله این گونه پنبه نیز کشت و کار می‌گردد (یزدی محمدی ,1373)

1-1-6- ارقام پنبه

امروزه تعدادی از آنها در ایران کشت می شود واریته‌های پنبه که در ایران کشت می‌شوند عبارتند از :

1- کالا: متوسط طول تارهای آن 30 تا 31 میلی متر و مقدار کیل آن 35 تا 36 درصد است. میزان محصول آن در هکتار حدود 2 تن است.

2- آریا: از واریته‌های بومی پنبه‌ی ایران به شمار می‌آید. ارتفاع بوته‌ها 1 تا 6/1 متر، برگ‌ها کوچک و قوزه‌ها گرد است. طول تار آن کوتاه، در حدود 19 میلی‌متر، مقدار کیل آن 38 تا 40 درصد است.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است