1-1 کلیات

خاک یکی از چهار عنصر باستانی و سازنده گیتی است. گیاهان و دیگر جانداران غذاساز[1] از چهار عنصر خاک، آب، هوا و نور خورشید غذا می‌سازند. خاک دارای سه بخش جامد، مایع و گاز است. بخش جامد خاک که نزدیک به 50% حجم آن را شامل می‌شود، از مواد کانی، آلی و بیولوژیک و 95% مواد کانی است. آشکار است که این درصدها در شرایط ویژه تغییر می‌‌کنند. به هر گونه بافت و ساختمان خاک وابسته به بخش جامد خاک هستند. آب و هوای خاک در این بافت و ساختمان جا به جا شده و به زندگی و بهداشت خاک تداوم می‌بخشند. بخش‌های کانی، آلی آب و هوای خاک از بخش‌های مرده آن هستند که بخش زنده خاک از آنها بهره می‌گیرد. بنابراین خاک یک سیستم زنده و پایداری است که بخش‌های زنده و مرده آن بر یکدیگر بر هم کنش و اثر متقابل دارند.

1-1-1 پیدایش خاک

عوامل متعددی در شکل گیری خاک نقش دارند که به اختصار به این موارد می‌پردازیم.

1-1-2 نقش جنس سنگ بستر یا مواد مادری در پیدایش خاک

سنگ بستر و مواد مادری بر روی مشخصات فیزیکی، شیمیایی، مینرالوژی و حاصلخیزی خاک‌ها تاثیر می‌گذارد و در بعضی مناطق ممکن است بر روی سنگ‌های مختلف، خاک‌های متفاوتی بوجود آید. البته گاهی نیز امکان دارد از بسترهای مختلف یک نوع خاک بوجود ‌آید (جعفری و سرمدیان، 1387). نقش سنگ بستر و مواد مادری در تشکیل خاک‌ها بر حسب تاثیر سایر عوامل خاک سازی از کم تا زیاد تغییر می‌کند.

1-1-3 نقش اقلیم در پیدایش خاک

آب و هوا از طریق عوامل اقلیمی مانند بارندگی، دما، تبخیر و تعرق، یخبندان، باد و همچنین تشعشع به طور مستقیم بر روی بعضی از فرایندهای خاک‌سازی تاثیر می‌گذارد و نقش مهمی در تسریع آن دارد.

در مناطقی که درجه حرارت و بارندگی مناسب می‌باشد، رشد انواع گونه‌های گیاهی به نحو مطلوب انجام می‌شود که از این طریق از فرسایش بیش از حد خاک جلوگیری شده و بازمانده‌های گیاهی به سطح خاک اضافه شده و سبب می‌شود که مواد آلی خاک افزایش پیدا کند.

1-1-4 نقش توپوگرافی در پیدایش خاک

عامل پستی و بلندی تاثیر قابل توجهی بر روی مشخصات خاک‌های هر منطقه دارد. این عامل به وسیله شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریای آزاد بر روی مشخصات خاک‌ها تاثیر می‌گذارد و از طرف دیگر اقلیم و پوشش گیاهی را نیز متاثر می‌سازد (جعفری و سرمدیان، 1387).

در مناطق هموار و جلگه‌ای تغییرات جوامع گیاهی با تغییرات مشخصات خاک‌ها در ارتباط مستقیم است. ولی در مناطق کوهستانی عواملی مانند ارتفاع از سطح دریا، جهت، شیب، درصد شیب و شکل شیب(محدب یا مقعر بودن شیب) و موقعیت شیب(از روی قله تا پای شیب و یا دره) از عوامل مهمی می‌باشند که شرایط بسیار پیچیده‌ای را در ارتباط با زیست گیاه و تغییرات خصوصیات خاک‌ها ایجاد می کند(بیرکلند[3]، 1999).

1-1-5 نقش زمان در پیدایش خاک

عامل زمان در تشکیل خاک‌ها با توجه به تاثیر یا عدم تاثیر بر فرایندهای خاک سازی اهمیت دارد. در بررسی عامل زمان می توان سن مطلق یا نسبی مواد خاکی را مورد بررسی قرار داد که معمولا سن نسبی خاک‌ها جهت مقایسه زمان تشکیل خاک مورد بررسی قرار می‌گیرد. خاک‌هایی که دارای زمان کافی برای تاثیر فرایندهای خاک سازی بوده اند، سکون و پایداری آنها بیشتر می باشد و خاک‌هایی با تحول نسبی بیشتری را به وجود می‌آورند (باقرنژاد، 1381).

1-1-6 نقش جانداران در پیدایش خاک

وزن کل تمام موجودات زنده را در واحد سطح زی‌وزن (بایومس) می‌نامند. زی‌وزن را می‌توان به دو گروه تقسیم نمود که عبارتند از زی‌وزن گیاهی[4] و زی‌وزن جانوری[5]. زی‌وزن گیاهی به گیاهان مربوط می‌گردد و زی‌وزن جانوری شامل تمام جانوران، PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران و غیره می‌شود. معمولا” در مناطق جنگلی هنگامی که صحبت از زی‌وزن می‌نمایند، هدف همان وزن کل پوشش گیاهی به ویژه درختان می‌باشد (زرین کفش، 1380).

1-2 خاکزیان

پژوهش‌گران، جانداران خاک را بسته به اندازه آنها به دو گروه بخش می‌کنند.

1)ریز جانداران[6] : جانداران بسیار ریزی هستند که تنها با میکروسکوپ آنها را می‌توان دید. میکروفلورا یا گیاهان میکروسکوپی(مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها)، میکروفونا یا جانوران میکروسکوپی (مانند نماتدها و پروتوزوئرها) از این گروه جانداران هستند.

2)درشت جانداران[7] : جاندارانی هستند که با چشم و بدون میکروسکوپ به آسانی دیده می‌شوند. گیاهان (مانند گیاهان بی‌گل و گلدار) و جانوران (مانند کرم‌‌های حلقوی،بند پایان و…) از گروه جانداران درشت هستند.

باشلیر[8] جانوران را بر پایه اندازه بدن بالغ آنها در چهار گروه رده‌بندی کرده است.

1)میکروفون[9] : جانورانی هستند که اندازه‌ای کوچکتر از 2/0 میلی‌متر دارند. این گروه از جانوران خاک نیاز به آب فراوان دارند و بیشتر در لوله‌های مویین خاک بسر می‌برند. بیشتر آنها هنگامی که خاک خشک می‌شود به ریخت خفته با پایین آوردن سوخت و ساز خود زندگی را می‌گذرانند. پروتوزوئرها و نماتدها نمونه‌هایی از میکروفانای خاک هستند.

2)مزوفون یا میوفون[10]: جانورانی هستند که اندازه‌ای بزرگتر از 2/0 و کوچکتر از 4 میلی‌متر دارند. بیشتر این جانوران نم‌پسند بوده و شمار اندکی از آنها خشکی پسند هستند. مهمترین انها از شاخه بندپایان، راسته‌های کنه‌ها و پادمان است. از جانوران دیگر این گروه حشرات بی‌بال مانند بی‌شاخکان و دم چنگالان است که در خاک اهمیت کمتری دارند.

3)ماکروفون[11]: میانگین اندازه این جانوران از 4 تا 80 میلی‌متر است. برخی از کرم‌های حلقوی، حشرات بالدار، هزارپایان، عنکبوت مانندها و نرم تنان در این گروه جای دارند.

4

Autotrophs1

Bedrock or parent Material 2

1 Birkland

1Phytomass

2 Zoomas

Microorganisms 3

                                                                                                                                 Macroorganisms4

5Bachelier

Microfauna6

Mesofauna or meiofauna1

                                                                                                                                          Macrofauna2

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است