1-2) بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4

1-3) سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6

1-4) اهمیت و ضرورت تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………

7

1-5) اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8

1-6) چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

9

1-7) فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

10

1-8)تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..

11

1-9)قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

15

1-9-1) قلمرو موضوعی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

15

1-9-2) قلمرو مکانی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

15

1-9-3) قلمرو زمانی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

15

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق

2-1) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

17

2-2) رفتار مصرف کننده ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

18

2-3) روانشناسی رفتار مصرف کننده ………………………………………………………………………………………………………………………………

19

2-4) اهمیت درک رفتار مصرف کننده …………………………………………………………………………………………………………………………..

21

2-5) انواع رفتار خرید مصرف کننده …………………………………………………………………………………………………………………………………

26

2-5-1) رفتار واکنشی عادی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

26

2-5-2) مشکل گشایی مجدد …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

27

2-5-3) مشکل گشایی گسترده …………………………………………………………………………………………………………………………………………

28

2-6) فرآیند تصمیم گیری به خرید مصرف کننده ………………………………………………………………………………………………………….

28

– شناخت مشکل ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

29

– جمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

29

– ارزیابی گزینه ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

31

– تصمیم گیری درباره خرید …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

32

– ارزیابی پس از خرید ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

33

2-7) رفتار مصرف‏کننده در محیط دیجیتال …………………………………………………………………………………………………………………….

34

– مدل شكل‏گیری و تأثیر ساختار ذهنی ……………………………………………………………………………………………………………………………

36

– رفتار ارتباطی مصرف‏كنندگان در محیط دیجیتال …………………………………………………………………………………………………………..

38

2-8) آمیخته بازاریابی دیجیتال …………………………………………………………………………………………………………………………………………

40

2-9) انواع کالا در خرید و فروش اینترنتی …………………………………………………………………………………………………………………..

41

2-10) عوا مل موثر بر تصمیم خرید در خرید ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ …………………………………………………………………………………………………

44

2-10-1) ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ………………………………………………………………………………………………………………………..

45

2-10-2) شرایط تحویل کالا ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

47

2-10-3) خدمات مشتری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

48

2-10-4) عوامل مربوط به كیفیت اطلاعات …………………………………………………………………………………………………………………….

49

2-10-5) تمایل یا نگرش مصرف کننده …………………………………………………………………………………………………………………………

50

2-10-6) عوامل برانگیزاننده …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

52

2-10-7) جنبه تجربی خرید …………………………………………………………………………………………………………………………………………

52

2-10-8) عوامل موقعیتی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

54

2-10-9) قیمت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

55

2-10-10) کیفیت …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

56

2-10-11) امكانات پشتیبانی سایت …………………………………………………………………………………………………………………………….

57

2-10-12) اعتماد الكترونیكی یا اعتماد به وب سایت …………………………………………………………………………………………………

58

2-10-12-1) اعتماد الكترونیك و توسعه تجارت الكترونیك ……………………………………………………………………………………….

60

2-11) پیشنه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

63

الف) پیشینه داخلی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

63

ب) پیشینه خارجی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

65

2-12) خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

70

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

 

3-1) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

72

3-2) روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

73

3-3)جامعه و نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

74

3-4)روش ها و ابزار جمع آوری داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………

77

3-5) روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها …………………………………………………………………………………………………………………..

78

3-5-1)روایی ابزار گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………………….

78

3-5-2) پایایی ابزار گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………………..

79

3-6) روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………………

80

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

83

4-2) توصیف متغیرهای جمعیت شناختی ……………………………………………………………………………………………………………………..

84

4-2-1) جنسیت پاسخگویان …………………………………………………………………………………………………………………………………………

84

4-2-2) سن پاسخگویان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

85

4-2-3) میزان تحصیلات پاسخگویان ……………………………………………………………………………………………………………………………

86

4-3) توصیف متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………….

87

4-3-1) توصیف متغیر خواسته­های فردی مصرف کننده ……………………………………………………………………………………………..

87

4-3-2) توصیف متغیر نگرش مصرف کننده …………………………………………………………………………………………………………………

88

4-3-3) توصیف متغیر قیمت محصولات ……………………………………………………………………………………………………………………….

89

4-3-4) توصیف متغیر کیفیت محصول ………………………………………………………………………………………………………………………..

90

4-3-5) توصیف متغیر اعتماد به وب سایت ………………………………………………………………………………………………………………….

91

4-3-6) توصیف متغیر تصمیم خرید آنلاین ………………………………………………………………………………………………………………….

92

4-3-7) توصیف متغیر تکرار رفتار خرید ……………………………………………………………………………………………………………………..

93

4-4) بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها …………………………………………………………………………………………………………………………

94

4-5) آزمون فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………

95

4-5-1) فرضیه اول: بین قیمت محصولات و تصمیم خرید آنلاین مشتریان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ……….

95

4-5-2) فرضیه دوم: بین کیفیت محصول و تصمیم خرید آنلاین مشتریان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ………..

97

4-5-3) فرضیه سوم: بین اعتماد به وب سایت و تصمیم خرید آنلاین مشتریان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد …

98

4-5-4) فرضیه چهارم: بین نگرش مصرف کننده و تصمیم خرید آنلاین وی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ……..

99

4-5-5) فرضیه پنجم: بین خواسته مصرف کننده و تصمیم خرید آنلاین وی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد …….

100

4-5-6) فرضیه ششم: تصمیم و تمایل به خرید آنلاین تاثیر مثبت و معناداری بر تکرار رفتار خرید مشتریان دارد ……

101

4-6) سایر یافته های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………

102

4-7) خلاصه فصل …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

107

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

 

5-1) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

109

5-2) نتایج آمار توصیفی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

110

5-2-1) یافته های توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

110

5-3) آمار استنباطی … …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

114

بررسی فرضیه اول …. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

114

بررسی فرضیه دوم ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

115

بررسی فرضیه سوم …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

115

بررسی فرضیه چهارم ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

116

بررسی فرضیه پنجم ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

117

بررسی فرضیه ششم …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

117

5-4) پیشنهادات پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

119

الف) پیشنهادات بر اساس یافته های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………

119

ب) پیشنهادات برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………………………………………………………………………..

122

5-5 محدودیتهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

123

منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

125

ضمائم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

133

چکیده

ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﺒﻜﻪ ارﺗﺒﺎط ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﻧﻮع ﺟﺪﻳﺪی از ﺧﺮﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺧﺮﻳﺪآﻧﻼﻳﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻗﺼﺪ ﺧﺮﻳﺪآﻧﻼﻳﻦ اهمیت ویژه ای یافته است. لذا پژوهش حاضر نیز با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع درصدد شناسایی عوامل موثر بر خرید آنلاین مشتریان برآمده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع آوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی می باشد.در این راستا دانشجویان دانشگاه آزاد واحد رشت شامل 11471 نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه برابر با 372 نفر از دانشجویان تعیین گردید. داده های پژوهش از طریق ابزار پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از نرم افزارSpssو آزمون رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل حاکی از مورد تائید واقع شدن کلیه فرضیه های پژوهش بود. بطوریکه که مشخص گردید متغیرهای نگرش، تقاضا (فاکتورهای ذهنی)، قیمت، کیفیت و اعتماد (فاکتورهای عینی) رابطه مثبت و معناداری با متغیر تصمیم به خرید آنلاین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت داشته بطوریکه متغیر کیفیت محصول و یا خدمت ارائه شده و اعتماد به وب سایت ارائه دهنده کالا و خدمات بیشترین تاثیر را دارا بوده اند و پس از آنها میزان تامین خواسته ها و انتظارات فرد، نگرش و قیمت قرار داشته اند.

کلید واژه ها : خواسته های فردی، نگرش مصرف کننده، قیمت کالا، کیفیت کالا، رفتار خرید آنلاین

-1) مقدمه

ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ رﺷﺪ ﻓﻨﺎوری، زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻓﻀﺎی ﺗﺠﺎرت و ﻛﺴﺐوﻛﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ . ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻧﻔﻮذ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ، رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻼﻳﻦ (MummalaneniandMeng,2009)، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﺎدات ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن (Wang et al, 2007) و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮕﺮش ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻼﻳﻦ اﺳﺖ (TariqandEddaoudi,2009) . ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن اﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘﺎر ﺧﺮﻳﺪآﻧﻼﻳﻦ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻨﺘﻲ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ درك رﻓﺘﺎر ﺧﺮﻳﺪ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎی آﻧﻼﻳﻦ و ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮای ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻫﺎی ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ از اﻫﻤﻴﺖ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ (Wang et al, 2007). زیرا ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﺪن اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻟﮕﻮی ﺧﺮﻳﺪ و ﭘﺬﻳﺮش ﻓﻨﺎوری ﻧﻮ در ﻋﺮﺻﻪ ﺗﺠﺎرت، ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰی، در وﻫﻠﻪ اول ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻳﺠﺎد اﻋﺘﻤﺎد در ﻛﺎرﺑﺮان و ﺣﺲ اﻣﻨﻴﺖ و اﻃﻤﻴﻨﺎن در آﻧﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ آن ﻧﻴﺰ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺎرﻧﻤﺎی اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲﮔﺮدد. ﺑﺮوز ﺳﺮﻗﺖ ﻫﺎی اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻼﻳﻦ ﺣﻜﺎﻳﺖ از اﻳﻦ دارد ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰی ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻃﻤﻴﻨﺎن در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻼﻳﻦ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ. در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن – ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺟﻮاﻣﻌﻲ ﻛﻪ ﻧﺮخ اﺷﺎﻋﻪ ﻓﻨﺎوری در آﻧﻬﺎ ﻛﻨﺪ اﺳﺖ – ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﻣﺎﻧﻮس ﺑﻮدن ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻼﻳﻦ ﻧﮕﺮان ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲ و اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ درك ﺷﺪه از ﺗﺎرﻧﻤﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ (خائف الهی و همکاران، 1391). از این رو با توجه به اهمیت ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر و اﻫﻤﻴﺖ درك ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﭘﺬﻳﺮش و ﻗﺼﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری ﺧﺮﻳﺪآﻧﻼﻳﻦ در این مطالعه به بررسی عوامل تاثیر گذار بر قصد خرید آنلاین پرداخته شده است. در این فصل پس از بیان مساله تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف، فرضیات، روش تحقیق و تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مورد مطالعه ارائه شده است.

1-2) بیان مساله

در دهه های اخیر میزان استفاده از اینترنت چند برابر شده است. تعداد كاربران اینترنت در دنیا درحال افزایش است، به طوری كه اینترنت به یكی از ضرورت های زندگی تبدیل شده است (Greenfield, 2000). همزمان با گسترش استفاده از اینترنت در حوزه های مختلف، تعداد مصرف کنندگان و خریداران کالاها و خدمات الکترونیک نیز افزایش چشمگیر داشته است. بطوریکه در کشوری توسعه یافته نظیر آمریکا تا سال 2013 حدود 213 میلیارد دلار برآورد می شود (Evans, 2009). در کشور ما نیز میزان مبلغ کالا و خدمات الکترونیکی طی چهار ماهه نخست سال 90، به 74 میلیارد ریال رسیده که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته 68 درصد رشد داشته است (خبرگزاری مهر، 1/6/1390). مرکزمدیریت توسعهملی اینترنت نیز در آخرین گزارش خود، شمار کاربران اینترنت در ایران را تا پایان 6 ماهه نخست سال 91 بالغ بر 45 میلیون و 5 هزار و 644 نفر و ضریب نفوذ اینترنت در کشور را 59.5 درصد اعلام کرده است. همچنین بر اساس گزارشات این مرکز 3 درصد کاربران اینترنت در ایران را نیز را گروه سنی 1 تا 10 سال، 10 درصد کاربران را گروه سنی 10 تا 19 سال ، 40 درصد را گروه سنی 20 تا 29 سال، 30 درصد را گروه سنی 30 تا 44 سال، 15 درصد کاربران را گروه سنی 45 تا 59 سال، و 2 درصد را گروه سنی بالای 60 درصد تشکیل می دهند (خبرگزاری مهر،31/1/1392). از طریف دیگر استفاده از تکنولوژیهای اطلاعاتی و ارتباطی برای انجام مبادلات الکترونیکی با سرعت فزاینده ای در حال رشد است. این در حالی است که پذیرش این نوع تکنولوژی ها جهت انجام مبادلات تجاری و خریدهای آنلاین، با موانع بسیاری مواجه می باشد که این امر در کشور ما ایران نیز که به لحاظ میزان آمادگی الکترونیکی در سال 2006 در رتبه 54 از میان 60 کشور قرار داشت، نمود بیشتری پیدا کرده است. از این رو كسب و كارهای اینترنتی برای سودآوری بیشتر می­بایست از اولویت­های مشتریان خود نسبت به كاركردها و خدمات ارائه شده توسط فروشگاه باخبر باشند (نظری و همکاران، 1391). شاوپ و بلنگر (2005)، با بررسی فرایند خرید مدعی شدند تسهیلات، اعتماد و تحویل كالا، كیفیت درك شده از محصول و یا خدمت مورد معامله، امنیت و قابلیت به كارگیری وب سایت، از ویژگی اصلی تأثیرگذار بر تجربه خرید هستند .(Shaup and Belanger, 2005). چرا که قصد خرید اینترنتی به منزله متغیر مهمی كه تعیین كننده رفتار خرید نهایی است، خود پیامد ارزیابی معیارهایی شامل كیفیت پایگاه اینترنتی، جستجوی اطلاعات و ارزیابی محصول توسط مشتری است (Poddar et al., 2009; Shaup and Belanger, 2005). درحقیقت قصد خرید اینترنتی انعكاس دهنده تمایل مشتری به خرید از طریق پایگاه اینترنتی است (نظری و همکاران، 1391). اگرچه فروشگاههای اینترنتی رایجترین نمود تجارت الكترونیك هستند، اما بسیاری از پایگاه های اینترنتی در كمك به بنگاه ها در رسیدن به اهداف سودآوری خود ناموفق عمل كرده اند. كرنی[1] (2001)، دریافت كه 82 درصد خریداران اینترنتی بدون نهایی كردن سفارش، فرآیند خرید اینترنتی خود را نیمه كاره رها می­كنند. كین[2] (1999) نیز بیان داشته، پایگاه های اینترنتی در ارائه تجربه خرید رضایت بخش، ناتوان هستند(نظری و همکاران، 1391).

از این رو مطالعه رفتار خرید و عوامل موثر بر ترغیب مشتریان به انجام خرید آنلاین با توجه به رشد فزاینده نفوذ اینترنت و تکنولوژیهای اطلاعاتی و ارتباطی میان جوامع اهمیت ویژه ای یافته است. از این رو پژوهش حاضر بررسی رفتار خرید مشتریان و عوامل موثر بر آن را هدف قرار داده و از مدل پیشنهادی چئوک مان[3] (2012) بهره گرفته است همچنین با توجه به آمارهای منتشر شده بیشترین قشر استفاده کننده از اینترنت در کشور را افراد گروه سنی بین 20-29 (40%) و 30 تا 44 (30%) بوده گروه های مختلف تحصیلات عالی (دانشجویان) به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده است.

1-3) سوالات پژوهش

• آیا بین قیمت محصولات و تصمیم خرید آنلاین دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؟

• آیا بین کیفیت محصول و تصمیم خرید آنلاین دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؟

• آیا بین اعتماد به وب سایت تصمیم خرید آنلاین دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؟

• آیا بین نگرش مصرف کننده (دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت) و تصمیم خرید آنلاین آنها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؟

• آیا بین خواسته های مصرف کننده (دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت) و تصمیم خرید آنلاین آنها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؟

مقایسه تحلیلی تبدیل فوریه ، موجک و والش

4-1- مقدمه…………………………….. 25

4-2- تبدیل فوریه…………………………….. 25

4-3- تبدیل موجک……………………………….. 30

4-3-1- مقیاس…………………………….. 32

4-4- تاریخچه تبدیل والش……………………………….. 35

4-4-1- توابع والش………………………………… 35

4-4-2- تبدیل والش………………………………… 36

فصل پنجم

توصیف روش پیشنهادی

5-1- مقدمه…………………………….. 40

5-2- پایگاه داده مورد استفاده……………………………. 40

5-3- حذف نویز…………………………….. 42

5-3-1- آنالیز مولفه های مستقل……………………………… 43

5-3-2- حذف نویز با استفاده از آنالیز مولفه های مستقل…………. 44

5-3-3- حذف نویز با استفاده از تبدیل موجک……………………………….. 46

5-3-4- حذف نویز با استفاده از تبدیل والش………………………………… 47

5-3-5- حذف نویز با استفاده از روش ترکیبی تبدیل والش و ICA……………

5-4- استخراج ویژگی……………………………… 51

5-4-1- آنتروپی……………………………. 52

5-4-2- استخراج ویژگی با استفاده از تبدل والش………………. 53

5-4-3- استخراج ویژگی با استفاده تبدیل فوریه و موجک……………. 53

5-5- ماشین بردار پشتیبان (Support Vector Machin)…………………………….

5-5-1- ابر صفحه جداساز…………………………….. 55

5-5-2- جداسازی غیر خطی………………………………. 58

فصل ششم

نتایج و نتیجه گیری………………………………

6-1- مقدمه…………………………….. 60

6-2- حذف نویز…………………………….. 61

6-3- معیارهای ارزیابی……………………………… 65

6-3-1- نسبت سیگنال به نویز (Signal to Noise Rate)…………………………….

6-3-2- میانگین مربع خطا (Mean Square Error)…………………………….

6-3-3- جذر میانگین تفاضل مربعات(درصد)(Percentage Root Mean Square Difference)………..

6-4- استخراج ویژگی……………………………… 68

6-4-1- ویژگیهای تبدیل والش………………………………… 69

6-4-2- ویژگیهای تبدیل فوریه…………………………….. 72

6-4-3- ویژگیهای تبدیل موجک……………………………….. 76

6-5- مقایسه با کارهای مرتبط بر روی این مجموعه داده………….. 80

6-6- نتیجه گیری……………………………… 83

6-7- پیشنهاد ها……………………………. 85

منابع:………………………………. 86

چکیده:

در این پایان­نامه قصد داریم با ارائه یک ویژگی مناسب عمل دسته بندی را بر روی سیگنال­های مغزی انجام دهیم. برای این منظور ابتدا از سیگنالهای مغزی نویز دستگاه ثبت حذف می شود سپس از این سیگنال­­ها با استفاده از تبدیل والش و آنتروپی ویژگی استخراج می شود. بعد از استخراج ویژگی ، بر اساس این ویژگی­ها عمل دسته بندی انجام می شود.

اولین پیش پردازش برای دسته بندی سیگنال­های مغزی حذف نویز از این سیگنال­ها می­باشد. در این پایان­نامه دو روش کلاسیک حذف نویز و دو روش پیشنهادی حذف نویز بررسی می­شود. ابتدا با استفاده از روش کلاسیک ICA ، تبدیل موجک و دو روش پیشنهادی تبدیل والش و روش ترکیبی والش و ICA از سیگنال حذف نویز می­شود. برای داشتن یک ارزیابی از این چند روش، نتایج حاصل از این چهار روش با استفاده از سه معیار، نسبت سیگنال به نویز(SNR)، میانگین مربع خطا(MSE) و جذر میانگین تفاضل مربعات(درصد) (PRD) ارزیابی می­شود. نتایج ارزیابی با استفاده از این معیار­ها نشان داد که روش ترکیبی والش و ICA و تبدیل والش دارای کمترین مقدار میانگین مربع خطا می­باشد. همچنین این دو روش دارای بیشترین مقدار نسبت سیگنال به نویز و جذر میانگین تفاضل مربعات(درصد) است.

بعد از حذف نویز از سیگنال، به بحث استخراج ویژگی از سیگنال­ها و دسته بندی آنهاپرداخته می­شود. ویژگی­های استخراج شده تعداد ویژگی کمی می باشد و یک بردار ویژگی 22 مولفه ای است. این ویژگی ها مربوط به آنتروپی تبدیل والش کانال های سیگنال، آنتروپی تبدیل والش کل سیگنال، توان تبدیل والش کانال های سیگنال و توان تبدیل والش کل سیگنال می­باشد. برای ارزیابی کارایی این ویژگی­ها همین ویژگی­ها، نیز با استفاده از تبدیل موجک و فوریه استخراج می­شوند و عمل دسته بندی بر اساس ویژگی­های استخراجی این سه روش به طور جداگانه انجام می­شود. بعد از استخراج ویژگی، بر اساس ویژگی­های استخراجی، به دسته بندی سیگنال­ها با استفاده از طبقه بندی کننده SVM و نزدیکترین همسایه پرداخته می شود. نتایج حاصل نشان می­دهد که دسته بندی با استفاده از ویژگی­های استخراجی تبدیل والش به مراتب بهتر از دسته بندی بر اساس ویژگی­های دو تبدیل دیگر است. نرخ تشخیص با استفاده از روش پیشنهادی و svm، 42.5 درصد و با روش نزدیکترین همسایه 39.0 درصد است.

در مقایسه ای دیگر، نتایج حاصل با نتایج پیاده سازی شده بر روی این مجموعه داده، در چهارمین دوره مسابقات BCI مقایسه شده است. نتایج نشان داد که روش دسته بندی با استفاده از تبدیل والش از همه­ی روشها به جز نفر اول بهتر است.. ولی مزیتی که روش پیشنهادی نسبت به همه روشها دارد این است که در بحث زمانی این روش دارای مجموع زمان تست و آموزش کمی است. این زمان 52 ثانیه می باشد که نسبت به روش اول که 403 و 640 ثانیه است به مراتب بهتر است.

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه

تعامل انسان با کامپیوتر (HCI)[1] امروزه کاربردهای گسترده ای دارد. این رشته علم بررسی تعامل کامپیوتر و انسان است. در واقع این علم نقطه تقاطع دانش کامپیوتر، علوم رفتارشناسی طراحی و چند علم دیگر است. ارتباط و تعامل کامپیوتر وانسان از طریق واسط اتفاق می افتد. که شامل نرم افزار و سخت افزار است. یک تعریف دقیق آن چنین است:

علم تعامل کامپیوتر و انسان یک رشته مرتبط با طراحی ارزیابی و پیاده سازی سیستم های محاسباتی متقابل برای استفاده انسان در مطالعه پدیده های مهم پیرامون اوست. این رشته شاخه هایی از هر دو طرف درگیر را شامل می شود مثلا گرافیک کامپیوتری، سیتم های عامل، زبان­هایی برنامه نویسی، تئوری ارتباطات و طراحی صنعتی برای قسمت کامپیوتری زبان شناسی، روانشناسی و کارایی انسان برای قسمت انسانی آن. این رشته به شاخه های زیادی تقسیم می­شود که یکی از آنها واسط مغز و کامپیوتر(BCI)[2] است.

مغز انسان توانایی انتشار امواجی الكتریكی و مغناطیسی را دارد كه می توان با ثبت آنها علاوه بر كاربردهای پردازشی به تشخیص برخی بیماری­ها و حتی برقراری ارتباط بهصورت تلپاتی پرداخت. یكی از روش­های ثبت این سیگنالها EEG)) [3] می­باشد.

سیگنال­های الکتریکی مغزی را اولین بار دکتر هانس برگر[4] در سال 1920 شناسایی و ثبت کرد. با ثبت این سیگنال­ها تلاش انسان برای استفاده از این سیگنال­ها برای کاربرد­های مختلف شروع شد. اکنون بیشترین استفاده­های که از این سیگنال­های می­شود در تشخیص پزشکی و کمک به افراد ناتوان جسمی و فکری است[1]. در اوایل ثبت این سیگنال­ها، به خاطر آشفته بودن و نویزی بودن این سیگنال­ها کار کردن بر روی و استخراج اطلاعات مفید از آنها مشکل بود.

در اوایل کشف سیگنال­های مغزی به دلیل نبودن دستگاه­های ثبت و ضبط مناسب انسان به این تصور بود که ارتباط انسان با محیط اطرافش سخت و غیر ممکن است. اما با پیشرفت­های که در حوزه رایانه و الکترونیک صورت گرفت و با ابداع ابزار­های مناسب جهت ثبت سیگنال­های مغزی این ارتباط دور از دسترس نیست. امروزه BCI علمی است که این ارتباط را برقرار می کند.

واسط مغز و رایانه از مجموعه ای از سنسور­ها و اجزای پردازش سیگنال تشکیل می­شود که فعالیت مغزی فرد را مستقیما به یک سری سیگنال های ارتباطی یا کنترلی تبدیل می کند. در این سامانه ابتدا باید امواج مغزی را با استفاده از دستگاه های ثبت امواج مغزی ثبت کرد که معمولا به دلیل دقت زمانی بالا و ارزان بودن و همچنین استفاده آسان، از EEG برای ثبت امواج مغزی استفاده می شود. الکترودهای EEG در سطح پوست سر قرار می گیرند و میدان الکتریکی حاصل از فعالیت نورون ها[5] راه اندازه­گیری می کنند. در مرحله بعد این امواج بررسی شده و ویژگی های مورد نظر استخراج می شود و از روی این ویژگی ها می­توان حدس زد که کاربر چه فعالیتی را در نظر دارد. در شکل(-11) واحد­های پردازشی سیستم BCI را می­بینیم.

با توجه به پایین بودن نسبت سیگنال به نویز در این سیستم ابتدا یک پیش پردازش و عملیات حذف نویز بر روی این سیگنال ها انجام می­شود. مرحله بعد مرحله استخراج ویژگی است که در فصل­های بعد در مورد انواع ویژگی­ها و روش های استخراج ویژگی صحبت می­کنیم در نهایت با استفاده از ویژگی­های استخراج شده عمل دسته­بندی را انجام می­دهیم.

واسط مغز و رایانه ممکن است ساختاری ثابت داشته باشد یا اینکه به صورت انطباقی باشد و خود را با مشخصه یا مشخصه­های سیگنال انطباق بدهد. همچنین ممكن است از خروجی سیستم به نوعی به شخص مورد آزمایش فیدبك[6] داده شود. این روش به بیوفیدبك مشهور است.

در اولین همایش بین المللی که در ژوئن 1999 برگزار شد یک تعریف معمول برای BCI به صورت زیر ارائه شد[2]: (یک واسط مغز و رایانه یک سامانه ارتباطی است که وابسته به مسیرهای خروجی نرمال سامانه عصبی جانبی و ماهیچه ها نیست) سیگنال­های الكتریكی مغز از نظر دامنه و فركانس با برخی دیگر از سیگنال­های حیاتی همپوشانی دارند، لذا در تعریف BCI بر مستقل بودن سیگنال­ها از سایر سیگنال­های عصبی و عضلانی تاكید شده است.

2-1- تاریخچه BCI

اولین تلاش­ها در زمینه تعامل انسان با رایانه همزمان با کشف سیگنال­های EEG شروع شد و دانشمندان سعی کردند که بین این سیگنال­ها و فعالیت های مغزی ارتباط برقرار کنند[1]. اما با توجه به اینکه در ابتدا این سیگنال­ها بسیار آشفته و دارای نویز بودند، از این سیگنال­ها فقط در پزشکی استفاده می­شد و فقط پزشکان متخصص با توجه به تجربه از این سیگنال­ها می­توانستند استفاد کنند. اما رفته رفته با تولید دستگاه­های جدید و توانایی ثبت این سیگنال­ها با کیفیت بهتر، پژوهش­ها و تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام گرفت.

در سال 1969، Elul [3]اولین تلاش را انجام داد. او بر روی سیگنال عملیات ریاضی کار کرد و نشان داد که اگر فرد عملیات فکری خاصی را انجام ندهد در %66 سیگنال مغزی آن توزیع گوسی است و اگر فرد عملیات ریاضی انجام دهد در %32 سیگنال مغزی توزیع گوسی دارد و از طریق سیگنال مغز توانست تشخیص دهد که فرد چه عملیات فکری انجام می­دهد.

2-6- ملاک های مطرح درمکان گزینیایستگاه های آتش نشانی ……………………………………………….. 28

2-6-1- جمعیت……………………………………………………………………………………………………………… 29

2-6-2- مساحت و شعاع پوشش………………………………………………………………………………………… 29

2-6-3- شبکه ارتباطی………………………………………………………………………………………………………. 30

2-6-4- کاربری اراضی…………………………………………………………………………………………………….. 30

2-6-5- پتانسیل خطر………………………………………………………………………………………………………. 31

2-6-6- جهت توسعه شهر………………………………………………………………………………………………… 31

2-6-7- اندازه قطعه زمین………………………………………………………………………………………………….. 31

2-6-8- جمع بندی دیگری از اصول،شاخص ها و معیارهای موثر در مکان گزینی مراکر آتش نشانی……. 32

2-7- سوالات اساسی در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی…………………………………………………….. 34

2-8- تجزیه و تحلیل های مبتنی بر مکان یابی بهینه فضای مراکز آتش نشانی…………………………………. 35

2-9- اصول مدیریتی مراکز آتش نشانی درارتباط با مکان یابی فضایی………………………………………….. 35

2-10- نتایج مکان گزینی بهینه فضایی ایستگاه های آتش نشانی در سطح شهر ها………………………….. 36

2-11- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………… 37

فصل سوم: ویژگی های محدوده مورد مطالعه

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 39

3-2-معرفی محدوده مورد مطالعه……………………………………………………………………………………….. 39

3-2-1- موقعیت ریاضی و نسبی ………………………………………………………………………………………. 39

3-2-2- ویژگی های توپوگرافیکی و ژئومورفولوژیکی مورد مطالعه……………………………………………… 40

3-2-2-1-توپوگرافیشهر…………………………………………………………………………………………………. 41

3-2-2-2-شیب………………………………………………………………………………………………………………. 42

3-3-ویژگی های جمعیتی و اقتصادی…………………………………………………………………………………… 45

3-3-1-روند تحول جمیعت شهر اردبیل……………………………………………………………………………….. 46

3-3-2-روند تحولات جمعیت شهر اردبیل در طی دهه های مختلف سرشماری……………………………… 48

3-3-3-ترکیب سنی و جنسی جمعیت شهر اردبیل…………………………………………………………………… 49

3-3-3-1- ترکیب سنی جمعیت…………………………………………………………………………………………. 49

3-3-3-2- ترکیب جنسی جمعیت………………………………………………………………………………………. 50

3-3-4- تراکم جمعیت در سطح شهر اردبیل………………………………………………………………………….. 50

3-3-5- بعد خانوار………………………………………………………………………………………………………….. 51

3-3-6- خصوصیات اقتصادی …………………………………………………………………………………………… 53

3-4- ویژگی های کالبدی………………………………………………………………………………………………….. 54

3-4-1-بررسی وضعیت کمی و کیفی کاربریهایموجود حوزه نفوذ شهر اردبیل………………………………… 54

3-4-2- توسعه کالبدی شهر اردبیل در دوره های مختلف زمانی………………………………………………….. 56

3-4-2-1- توسعه شهر تا سال 1354…………………………………………………………………………………… 57

3-4-2-2- توسعه شهر بین سال های 1359-1354………………………………………………………………….. 57

3-4-2-3- توسعه شهر بین سال های 1370-1359………………………………………………………………….. 58

3-4-2-4- رشد شهر در فاصله زمانی 1385-1370…………………………………………………………………. 58

3-4-3- وضعیت کاربری ها در طرح جامع…………………………………………………………………………… 61

3-4-4- نحوه توزیع خدمات محله ای در مناطق مختلف………………………………………………………….. 63

3-5- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………….. 68

فصل چهارم: بیان داده ها و اطلاعات

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 70

4-2- فرایند گام به گام مورد اجرا در راستای پاسخ به سوالات تحقیق…………………………………………… 70

4-3- وضعیت کمی و کیفی عملکرد و جانمایی ایستگاه های آتش نشانی در سطح شهر اردبیل………….. 71

4-4-تشکیل ماتریس معیارهای ارزیابی………………………………………………………………………………….. 76

4-5- استاندارد سازی و ارزش گذاری نقشه های معیار……………………………………………………………… 78

4-5-1-تراکم جمعیت………………………………………………………………………………………………………. 84

4-5-2-فاصله از مراکز آموزشی………………………………………………………………………………………….. 85

4-5-3-فاصله از معابر شهری…………………………………………………………………………………………….. 87

4-5-4-فاصله از کاربری های مسکونی…………………………………………………………………………………. 88

4-5-5-فاصله از مراکز درمانی و بهداشتی……………………………………………………………………………… 90

4-5-6-فاصبه از مراکز تجاری……………………………………………………………………………………………. 91

4-5-7-فاصله از انبار و تاسیسات……………………………………………………………………………………….. 92

4-5-8-فاصبه از کاربری های فرهنگی و ورزشی…………………………………………………………………….. 93

4-5-9- فاصله از مراکز اداری…………………………………………………………………………………………….. 94

4-5-10- فاصله از مراکز صنعتی…………………………………………………………………………………………. 95

4-6-روش وزن دهی داده­ها………………………………………………………………………………………………. 97

4-7- اولویت بندی گزینه های مکانی بر اساس مدل (WLC)……………………………………………………. 102

4-8- جمع بندی و پیشنهادات…………………………………………………………………………………………. 105

منابع و ماخذ 106

چکیده

کاربری های امدادی با توجه به فعالیت هایی که بر عهده دارند نسبت به سایر خدمات شهری از اهمیت ویژه­ای بر خوردار می باشند. تحلیل مکانی ایستگاه های آتش نشانی از نظر ایمنی،دسترسی، ساختار های فضایی و کالبدی، عوامل اجتماعی،فرهنگی و اقتصادی می تواند در جهت کاهش آسیب پذیری شهر تا د زیادی موثر باشد.انتخاب بهترین مکان برای ایستگاه های آتش نشانی تحت تاثیر معیارها و ضوابط مختلفی از جمله شعاع پوششی، جمعیت. تراکم آن نزدیکی به شبکه معابر (دسترسی­ها)و کاربری اراضی (همسایگی­های سازگار و همسایگی های نا سازگار) هستند بدین منظور و با توجه به معیار های مکان گزینی و با توجه به توانمندی ها و وضع موجود شهر ونیز با ارزیابی تجزیه و تحلیل وضعیت ایستگاه های آتش نشانی، نحوه توزیع مکانی و الگوی فضایی آنها مشخص گردید و چنین نتیجه شد که تعداد
ایستگاه های موجود شهر اردبیل جهت پوشش شهر کافی نبوده و بیش از نیمی از محدوده فعلی شهر، خارج از شعاع پوششی استاندارد (3 تا 5 دقیقه) هستند و نیازمند مکان یابی ایستگاه های جدید می باشند، تا بتواند زمینه ای فراهم آورد تا کل فضای شهر تحت پوشش ایستگاه های موجود و پیشنهادی قرار گیرد.بر اساس تحلیل و مطالعه وضع موجود اردبیل و نتایج به دست آمده از مشاهدات میدانی در حال حاضر شهر اردبیل دارای 4 ایستگاه آتش نشانی می­باشد بر این اساس در افق 14700 و در گزینه مطلوب جمعیت (551297) به 11 ایستگاه مادر و مساحتی تقریبا 5/5 هکتاری نیاز است. بنابرین این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی در پی آن می­باشد تا با استفاده از مدل خطی وزنی (WLC) بهترین مکان­ها را برای استقرار مراکز آتش نشانی مشخص نماید. با توجه به تعداد معیارهای دخیل در مکان­یابی بهینه مراکز آتشنشانی در مقاله حاضر سعی شده است تلفیقی از قابلیت­هایGIS و مدل WLC در ارئه الگوی مناسب مکان گزینی مراکز آتشنشانی مورد آزمون قرار گیرد. در نهایت بررسی مناطق اولویت دار در خروجی نهایی حاصل از مدل WLC نشان داد که این مناطق منصف به شرایط مطلوب از نظر معیارهای تعیین شده هستند. این امر نشانگر توانمندی­های این فنون و ابزارها در نقش آفرینی به عنوان سیستم پشتیبانی تصمیم گیری (DSS)، برای انتخاب گزینه­های مناسب است.

واژگان کلیدی: سازماندهی- مراکز آتش نشانی- مکان یابی- تحلیل چند معیاری

فصل اول

(طرح تحقیق)

1-1- مقدمه

استقرار هر عنصر شهری درموقعیت فضایی- کالبدی خاصی از سطح شهر، تابع اصول و قواعد و سازوکار (مکانیسم های)خاصی است که در صورت رعایت شدن به موفقیت و کارایی عملکردی آن عنصر در همان مکان مشخص خواهد انجامید و غیر این صورت چه بسا مشکلاتی بروز کند .استقرار بسیاری از عناصر شهری بیشتر تابع سازکارهای اقتصادی و رقابت آزاد است ،اما برای خدمات عمومی که ایستگاه های آتش نشانی نیز جزء این نوع از خدمات شهری می باشد. نمی توان به سازکارهای بازار واگذار بسنده کرد، بدیهی است خدمات رسانی به موقع و مطمئن توسط ایستگاه های آتش نشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکان های مناسب است که بتواند در اسرع وقت و بدون مواجه شدن باموانع و محدودیتهای محیط شهری از یک طرف و با ایجاد حداقل آثار منفی بر روی زندگی ساکنان شهر ازطرف دیگر به محل حادثه رسیده و اقدامات اطفا و یا امداد را به انجام برسانند. به رغم اینکه وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت­های اجتماعی-اقتصادی و پیدایش سکونتگاههای زیر استاندارد و گسترش خوشه نشینی، تفاوت های فضایی شهر تشدید شده است(عبدی و دانشپور،1378،37). سکونت اقشار کم درامد در مکانهایی که جاذب سایر گروههای اجتماعی نیست، به تمرکز فقر می انجامد و این فرایند به جدایی گزینی طبقه کم درامد از سایر گروهای اجتماعی منجر میشود(شاه حسینی،1384،158). الگوی توزیع مراکز خدمات شهری از جمله عواملی است که باعث ارزش متفاوت زمین شهری شده و به جدایی گزینی های گروهای انسانی دامد میزند. بنابرین نقشه برنامه ریزان شهری در ایجاد و تقویت جدایی گزینی های اجتماعی و تفاوت در سطح زندکی شهروندان امری بدیهی و غیر قابل انکار است.ایستگاههای آتشنشانی از جمله مراکز مهم و حیاتی خدمات رسانی در شهرها هستند که نقش مهمی در تامین ایمنی و اسایش شهروندان و توسعه شهر ها دارند. بدیهی است خدمات رسانی به موقع ایستگاههای آتشنشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکانهای مناسب است که بتئانند در اسرا وقت و بدون مواجه شدن با موانع و محدودیت های محیط شهری از یک سو و با ایجاد کمترین آثار منفی بر زندگی ساکنان شهری از سوی دیگر، به محل حادثه برسند و اقدامات امداد را به انجام برسانند. عوامل متعددی در مکان یابی تجهیزات شهری دخالت دارند تحلیل همه جانبه آنها به وسیله روش­های سنتی مکان یابی به دلیل حجم زیاد
داده­ها امکان پذیر نیست. از طرفی، عدم توجه به این عوامل در مکان یابی تجهیزات شهری موجب هدر رفتن سهم عمده ای از منابع مادری و از دست دادن حجم زیاد انرژی و نیروی کار انسانی در شهر ها گردیده است.لذا استفاده از ابزار تحلیل گر توانمندی چون GIS که بتواند با جحم وسیعی از داده ها کار کند ضروری است.

1-2- شرح و تبیین مسئله

در پی رشد سریع جمعیت و رشد شتابزده و غیر منطقی شهرهاو مطرح شدن نیازها برای خدمات عمومی و حاکم شدن اقتصاد بازار و پیروی از اصول اقتصاد نئوکلاسیک که در آن رقابت در جستجوی سود بیشتر باعث کاهش سهم کاربری های عمومی (ایمنی،امدادی و … ) و افزایش سهم کاربری های مسکونی و سودآور می شود . لزوم دخالت دولت و برنامه­ریزی جهت گسترش عدالت اجتماعی و دسترسی یکسان و متعادل خدمات را برای همه افراد ضزوزی می سازد . در این راستا برنامه ریزان سعی دارند با ارائه الگوی مناسب تخصیص زمین به کاربری های مورد نیاز شهرها و مکان گزینی مناسب آنها در کالبد شهر، جهت تأمین رفاه و ایمنی شهرها و آسایش شهرنشینان تأثیر گذاشته و امکان زیست بهتری را در شهرها فراهم آورند (ولی زاده ، 1384؛7). کاربری­های ایستگاه آتش نشانی یکی از انواع کاربری­های اساسی در شهرهاست که مکان یابی بهینه آنی، ایمنی و رفاه شهروندان را بدنبال خواهد داشت.توجه صرف به ساخت و استقرار ایستگاههای آتش نشانی ازنظر کمی و عدم توجه به کاربری­های مجاور و سایر عوامل مهم درمکان یابی آنها موجب کاهش کارایی ایستگاه از نظر امدادرسانی به موقع می گردد. علاوه بر موضوع­های ذکر شده در رابطه با کمبود ایستگاه­های آتش نشانی، مکان یابی نادرست و عدم هماهنگی با بافت و سیمای شهری از مسائل و موضوعات مشترک بسیاری از شهرهای ایران محسوب می گردد. بدین ترتیب با پرداختن به موضوع مکان یابی، محلی مناسب جهت استقرار ایستگاههای آتش نشانی برگزیده به طوری که در صورت وقوع حادثه، تیم های تخصص امدادرسان قادر باشند در سریع ترین زمان ممکن خود را برای نجات به حادثه دیدگان به محل برسانند.

تجهیزات و تاسیسات پایه و اساس سکونتگاه های شهری را تشکیل داده و کمبود و نقص آنها مشکلاتی را برای شهروندان به وجود می آورد. اعتبار و اهمیت هر شهر بسته به این خدمات و تاسیسات دارد. هرچه ارائه این خدمات بهتر باشد زندگی در آن راحت تر و هزینه زندگی در آن برای شهروندان کمتر خواهد بود. اگر این خدمات در مکان های مناسب و به اندازه کافی باشد از هزینه های اقتصادی و زمانی ساکنین به نحو محسوسی کاسته خواهد شد و لازمه این امر تحقیق و کنکاش علمی و کارشناسی است که باید از سوی سازمان ها و ارگان های مختلف حمایت شود.(سعیدی خواه، :1383ص35 ). رشد روزافزون و افقی شهرها به همراه افزایش جمعیت آنها موجب بالارفتن قیمت زمینهای شهری، رشد عمودی آنها و افزایش تراكم جمعیت شهری شده است. توسعه نامتناسب شهرها به همراه این رشد افسار گسیخته در سالهای اخیر و توجه نكردن مدیران شهری به توسعه پایدار، مشكلات عدیدهای را بخصوص برای شهرهای جهان سوم به وجود می آورد و مسئولیت بیشتری بر دوش برنامه ریزان شهری می نهد. اهمیت مكانیابی اصولی، كاربریها و خدمات شهری را بارزتر میكند. اغلب نظریه های مكانیابی و مكان گزینی به كاربریهای صنعتی و تجاری توجه نموده و عوامل تولید از قبیل بازار، سرمایه، نیروی كار و فاصله بازار تا محل تولید را متغیرهای اساسی مكانیابی در نظر گرفته و مدلهای خاصی را با اولویت دادن به یك یا چند عامل ارائه داده اند، در حالی كه متغیرهای مؤثر بر مكانیابی ایستگاه های آتش نشانی از نظر نوع و تعداد و تنوع تفاوتهایی با متغیرهای مؤثر بر مكانیابی واحدهای صنعتی و تجاری دارند و باید دقیقاً بررسی شوند(گوگه و پرهیزکار،1381:98). امروزه یافتن مکان یا مکان های مناسب برای ایجاد یک فعالیت در حوضه جغرافیایی معین، جزء مراحل مهم
پروژه های اجرایی بویژه در سطح کلان و ملی به شمار می آید. مکان های نهایی باید همه شرایط و قیود مورد نیاز را ارضاء نماید و عدم بررسی این شرایط و قیود قبل از اجرای چنین پروژه هایی نتایج نامطلوب فراوان به دنبال خواهد داشت (مهدی پور، 1385:ص44 ). تعیین محل و تعداد ایستگاه های آتش نشانی در یك منطقه معین شاید مهمترین تصمیمی است كه رئیس سازمان آتش- نشانی با آن مواجه است. البته نكته مهم این است كه راه حل بهینه، راه حلی است كه مجموع خسارات ناشی از آتش سوزی و هزینه ارائه خدمات را حداقل نماید.یکی از مهمترین پارامترها در ارایۀ با کیفیت ایستگاه­های آتش­نشانی، زمان ارائۀ خدمات این مراکز است. محل ایستگاه­های آتش­نشانی نقش بسیار اساسی در کاهش زمان پاسخ به تقاضا دارد، و از این­رو، مکان­گزینی بهینۀ این ایستگاه­ها در سطح شهرها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در واقع خدمات رسانی به موقع و مطمئن توسط این مراکز بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در
مكان های مناسب است. شهر اردبیل از جمله شهرهای نسبتا بزرگ و پرجمعیت کشور است که به دلیل تراكم زیاد جمعیت و توسعه پهنة شهری از یك سو و از سوی دیگر انتخاب این شهر به عنوان مركز استان و وقوع حوادث بالا، نیاز مبرمی به خدمات رسانی بهینه مراکز آتش­نشانی و ایمنی دارد.

مكان گزینی ایستگاه های آتش نشانی در شهرنسبتا بزرگی چون اردبیل همواره با مشكلات عدیده ای روبه رو بوده است. تعدد عوامل مؤثر در مكان یابی ایستگاههای آتش نشانی و افزایش روزافزون مشكلات زندگی شهری لزوم استفاده ازروشهای مؤثر و سیستمهای رایانه ای را در مكانیابی ایستگاه های آتش نشانی بیش از پیش آشكار ساخته است

1-3- پیشینه تحقیق

در مقیاس جهانی در زمینه مکان یابی ایستگاههای آتش نشانی با استفاده ازسیستم ها اطلاعات جغرافیایی، مطالعات جامع و کامل صورت گرفته است در فوریه سال 2000 میلادی ، پروژه مکان یابی ایستگاههای آتش نشانی ویرجینیا و کانزاس ، تحت راهنمایی شرکت کردی ویتا به کمک GIS انجام گرفت . در ژانویه سال 2004 میلادی ، لی ویه در مکان یابی سایت های خدماتی چند منظوره از الگوریتم ژنتیک در محیط GIS استفاده نموده است .

به لحاظ اهمیت بسیار زیاد مساله نجات جان انسان­ها در اطفای حریق، پژوهش­های بسیاری از دیرباز در كشورهای توسعه یافته در زمینه انتخاب مكان­های مناسب احداث ایستگاههای آتش نشانی انجام گرفته است. پژوهش­های اولیه در این مورد بر مبنای انتخاب مكان ایستگاه­ها بر اساس سطح پوشش ارائه خدمات توسط هر یك از آنها قرار داشت (Guo an & Tang, 2008: 908)

• در سال 1376 هجری شمسی ، پرهیزکار ضمن مطالعه روش ها و الگوهای مکان گزینی، با مطالعه موردی در مکان یابی مراکز آتش نشانی شهر تبریز، توانایی GIS را نسبت به سایر مدلها اثبات کرد .

• شهابیان، شهرام در سال 1376 هجری شمسی با استفاده از GIS به مکان یابی فضایی ایستگاههای آتش نشانی شمال غرب تهران پرداخت و عادلی نیز در سال 1385 با استفاده از سیستم­های اطلاعات جغرافیایی به مکان گزینی ایستگاههای آتش نشانی شهر گرگان پرداخته است .

• (عابدین درکوش،80 : 1372) اولین کارهای مربوط به مکان یابی توسط لانهارد و وان تونن انجام شد. در واقع کلیه نظریه ها با بکارگیری تکنیک های مختلف سعی می کنند که عوامل مؤثر بر استقرار فضایی فعالیت های گوناگون شهری را بشناسند .

• مهدوی و کریم زاده (1385) در تحقیقی دیگر به چگونگی پهنه بندی بخش مرکزی شهرستان ورزقان به توجه به عوامل طبیعی و انسانی ، جهت مکان یابی خدمات روستایی با استفاده از ابزار توانمند سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخته اند . از این رو ابتدا اقدام به تهیه نقشه های مورد نیاز همچون نقشه ارتفاع ، شیب و غیره نمود، سپس به نحلیل داده ها در قالب توابع و مدلهای سیستم اطلاعات جغرافیایی و از طریق هم پوشانی و وزن دهی، نتیجتاً قسمت های مناسب جهت استقرار مراکز خدمات دهی را مکان یابی نموده اند.

  • بدر (1379) در مطالعه ای دیگر یکی از مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی را تأمین جهات مناسب گسترش فیزیکی شهرها عنوان می کند . این تحقیق عوامل در گسترش فیزیکی شهرها را عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی عنوان می کند و قابلیت اراضی را مهمترین عامل در تعیین جهات گسترش فیزیکی شهرها می­داند. وی در این خصوص به مدلسازی برای گسترش فیزیکی شهر با تلفیق داده های ماهواره ای در راستای حفظ زمینه های با ارزش کشاورزی می پردازد .
  • (یکانی فرد ،1380: 39تا 43 ) یکانی فرد در مقاله ای با عنوان «تجربه های موفق خدمات ایمنی و آتش نشانی ایالت مینه سوتا» به شناسایی تجربیات کارآمد در رابطه با خدمات آتش نشانی در ایالت مینه سوتا Minnesota می پردازد که اساس آن در فعالیتهای دپارتمان های آتش نشانی در سطح این ایالت است . پیشنهاد و توصیه این است که مراکز خدمات آتش نشانی بیش تری در زمینه تعیین خطرات ناشی از حریق محلی فعال گردند و با توسعه برنامه های بلندمدتی که بر اساس این مخاطرات طرح ریزی شده است، از فرصت های پیش آمده زمینه همکاری ها استفاده نمایند .
  • (پرهیزگار ،1380: 22-27) پرهیزکار در مقاله کاربرد مدل حداکثر پوشش عملیاتی ایستگاههای آتش نشانی سعی کرده است با گذرا به روند کاربرد مدل­ها در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، یکی از مدلهای اصلی مکان گزینی خدمات شهری (از جمله محل ایستگاههای آتش نشانی )، یعنی مدل حداکثر پوشش (MCLP) زا شرح دهد .
  • (احمدی،1371: 40-46) احمدی در مقاله مکان یابی نقاط استقرار ایستگاههای آتش نشانی و خدمات ایمنی در تهران بزرگ اظهار می دارد . امکانات و نیروی متخصص تنها زمانی می تواند مؤثر واقع شوند که علاوه بر داشتن نظم و هماهنگی در کنترل حادثه اولاً آن را صحیح تشخیص دهند و ثانیاً بتوانند در اسرع وقت نسبت به کنترل آن اقدام نمایند و این خود منوط به رسیدن به موقع به محل حادثه خواهد بود که کمینه کردن آن هدف اصلی این مقاله است. برای رسیدن به این هدف ابتدا صورت مسئله بادر نظرگرفتن فرض هایی به نحو مناسبی تدوین گردیده و سیستم الگوریتم حل آن پیشنها و پاسخ نهایی ارائه گردیده است.
  • مشکینی و همکاران(1389) در مطالعه­ای با عنوان تحلیل فضایی _مكانی تجهیزات شهری و كاربست مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS، پس از ارزیابی ایستگاه­های موجود با استفاده از قابلیت­های GIS و مدل AHP موقعیت ایستگاههای جدید در هسته مرکزی تهران را پیشنهاد کرده است
  • کوتاناپانیچ و همکاران(2005) با انتخاب شهر کان­سیتی ( واقع در تایلند) به عنوان مطالعۀ موردی، با استفاده از یک سیستم جامع یکپارچه متشکل از کامپیوترهای همراه، GIS و GPS، نقش و کارکرد تلفیق این تکنولوژی­ها درکنترل و مدیریت سیستم اطلاعات امداد رسانی مورد مطالعه قرار داده­اند،
  • جیپینگ و همکاران (2010) در پژوهشی با عنوان بررسی نحوۀ مدیریت اطلاعات امدادرسانی
    (آتش­نشانی و اورژانس)، قابلیت­ها و نحوۀ استفاده از فن آوری­های نوین GIS، GPS و RS (3S) درمکانگزینی و مدیریت اطلاعات جغرافیایی سوانح امدادرسانی مورد مطالعه قرار داداه­اند.
  • هااووی و همکاران (2011) در پژوهشی، به کاربردهای GIS در عملیات امداد و نجات و مکان گزینی بهینۀ مراکز آتش­نشانی پرداخته­اند.

2-9 ابعاد ارزیابی عملکرد 30

2-10 مفهوم کارایی و انواع آن. 31

2-10-1 انواع کارایی. 32

2-10-2 انواع کارایی از نظر فارل. 34

2-11 تفاوت بهره وری و کارایی. 36

2-12 روش های معمول در اندازه گیری کارایی. 39

2-12-1 روش های تحلیل نسبت.. 39

2-12-2 روش روند. 40

2-12-3 روش درصد. 40

2-12-4 روش مقایسه. 40

2-12-5 روش شاخص… 40

2-12-6 روش تحلیل مرزی.. 41

2-13 اندازگیری کارائی ازطریق تابع مرزی تصادفی. 45

2-13-1 مدل مرزی معین و آماری 45

2-13-2 تابع تولید مرزی تصادفی. 45

2-14 اندازه گیری کارایی به روشتحلیل پوششی داده ها(DEA) 49

2-15 مزایا و معایب تحلیل پوششی داده ها 56

2-16 مفاهیم ورودی و خروجی. 57

ورودی ها و خروجی های تحقیق شامل. 58

پیشینه تحقیق. 58

فصل سوم: روش اجرای تحقیق. 66

3-1 مقدمه. 66

3-2 نوع تحقیق. 67

3-3جامعه تحقیق. 68

3-4 نمونه تحقیق. 68

3-5 روش جمع آوری اطلاعات.. 68

3-6 ابزار گردآوری اطلاعات.. 69

3-7 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 70

3-8 فرایند تحقیق. 70

3-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها 71

3-9-1مدل های پایه ای تحلیل پوشی داده ها 72

مدل CCR. 72

مدل BCC.. 73

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 74

4-1 مقدمه. 75

4-2 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 75

4-3 شناسایی نهاده ها و ستانده های تحقیق. 76

4-4 بررسی نتایج با مدل CCR.. 80

4-5 بررسی نتایج با مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس(BCC) 82

4-5-1 بررسی کارایی مقیاس.. 83

4-6مجموعه مرجع. 86

4-7 مازاد عامل تولید(Is) و مازاد محصول(Os) 92

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 101

5-1 مقدمه. 101

5-2 پاسخ به پرسش های پژوهش… 102

5-3 نتیجه گیری.. 106

5-4 پیشنهاداتی بر مبنای یافته های پژوهش… 109

5-5 محدودیت های تحقیق. 110

5-6 پیشنهاد برای تحقیقات آتی. 111

منابع. 111

پیوست.. 118