3-1- تهیه مواد گیاهی.. 32

3-2- ریزازدیادی.. 32

3-2-1- گند زدایی ریزوم ها 32

3-2-2- محیط کشت تکثیر. 33

3-2-3- تهیه و کشت ریزنمونه. 34

3-2-4- طرح آزمایشی و تجزیه و تحلیل آماری.. 34

3-3- جنین زایی سوماتیک… 36

3-3-1- تهیه محیط القاء کالوس… 36

3-3-2- ضدعفونی نمونه ها 36

3-3-3- تهیه و کشت ریزنمونه گره و میانگره 37

3-3-4- محیط پرآوری کالوس… 37

3-3-5- محیط کشت باززایی.. 38

3-3-6- طرح آزمایش و تجزیه و تحلیل آماری.. 38

فصل چهارم :نتایج و بحث

4-1- نتایج حاصل از آزمایشات صورت گرفته بر روی ریزازدیادی آلسترومریا رقم Fuego. 40

4-1-1- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد جوانه. 45

4-1-2- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد شاخه. 47

4-1-3- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی طول شاخه. 49

4-1-4- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد ریشه. 51

4-1-5- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی طول ریشه. 54

4-1-6- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد ریزوم. 56

4-2- نتایج حاصل از آزمایشات جنین زایی سوماتیک صورت گرفته در محیط کشت MS. 59

4-2-1- مرحله القاء کالوس… 60

4-2-1-1- اثر نوع ریزنمونه بر کالوس زایی.. 61

4-2-1-2- اثر BAP بر کالوس زایی.. 62

3-2-1-3- اثر NAA بر کالوس زایی.. 63

4-2-1-4- اثر متقابل نوع ریزنمونه و نوع BAP بر کالوس زایی.. 64

4-2-1-5- اثر متقابل نوع ریزنمونه و نوع NAA بر کالوس زایی.. 64

4-2-1-6- اثر متقابل نوع BAP و نوع NAA بر کالوس زایی.. 65

4-2-1-7- مقایسه تیمارهای اعمال شده با تیمار شاهد. 66

4-2-2- پرآوری کالوس… 66

4-2-4- بحث و نتیجه گیری.. 67

منابع. 69

چکیده

گل آلسترومریا با نام علمی(Alstroemeria psittacina)از خانواده ((Alstroemeriaceaeیکی از مهم ترین گلهای شاخه بریده در دنیا بوده که اخیراً برای تولید گلهای گلدانی و باغچه ای نیز استفاده می شود. این تحقیق به منظور بررسی و معرفی محیطی مناسب جهت ریزازدیادی و تولید کالوس های جنینی و جنین زایی سوماتیکی آلسترومریا انجام شد.

در بخش ریزازدیادی، جوانه های جانبی و انتهایی ریزوم به طول mm 6-4 از رقم فیگو پس از گندزایی بر روی محیط کشت MS حاوی 30 گرم در لیتر ساکارز، 7 گرم در لیتر آگار و غلظت های مختلف BAP و NAA کشت شدند و به فواصل هر 3 هفته واکشت شدند. جوانه های کشت شده از هفته سوم شروع به رشد نمودند. بیشترین تعداد شاخساره از محیط کشت حاوی 1 میلی گرم در لیتر BAP و 2/0 میلی گرم در لیتر NAA حاصل شد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش غلظت BAP به دلیل کاهش اثر غالبیت انتهایی، طول شاخساره ها کاهش یافته است. همچنین مقدار کم NAA جهت رشد شاخساره و ریزوم های اولیه ضروری بوده است. از آنجایی که در تکثیر آلسترومریا، تعداد ریزوم تکثیر یافته از تعداد شاخساره مهم تر می باشد، درنتیجه محیط کشت حاوی صفر میلی گرم در لیتر BAP و 1 میلی گرم در لیتر NAA با میانگین تعداد 3 ریزوم و 5 ریشه در هر ریزنمونه بهترین تیمار برای ریزازدیادی آلسترومریا رقم فیگو بوده است.

آزمایشات جنین زایی سوماتیک نیز در محیط کشت MS انجام شد. در این محیط کشت به منظور به دست آوردن کالوس های جنین زا، ریزنمونه های رویشی (گره و میانگره) و هورمون اکسین NAA در دو سطح (غلظت 1 و 2 میلی گرم در لیتر) همراه با تنظیم کننده رشد سایتوکنین BAP در دو سطح (غلظت 0 و 5/0 میلی گرم در لیتر) مورد استفاده قرار گرفت. بهترین ریزنمونه جهت بدست آوردن کالوس های جنین زا، گره ها بودند. ریزنمونه های میانگره اگرچه مستعد تولید کالوس های جنینی بودند اما در مقایسه با گره ها دارای درصد کالوس زایی پائین تری بودند. بهترین تیمار هورمونی برای بدست آوردن کالوس های جنین زا، 2 میلی گرم در لیتر NAA بوده است. کالوس های به دست آمده، 3 ماه پس از کشت جهت پرآوری به محیط کشت MS تغییر داده شده حاوی 5 میلی گرم در لیتر پیکلرام منتقل شدند. جنین زایی سوماتیک و باززایی گیاه از این جنین ها، پس از انتقال کالوس های جنینی توده ای به محیط کشت باززایی حاوی غلظت های مختلف BAP صورت گرفت. بیشترین گیاهچه از محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر BAP حاصل شد.

کلمات کلیدی:آلسترومریا، ریزازدیادی، جنین زایی سوماتیک، نفتالین استیک اسید، بنزیل آمینو پورین.

فصل اول

مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه

فناوری کشت بافت و سلول در دومین انقلاب سبز، که بر اساس تغییر ژن و دستکاری ژنتیکی برای بهبود کیفیت و کمیت محصولات پایه گذاری شد، نقش کلیدی دارد. کشت بافت و سلول گیاهی به روشی گفته می شود که اجزای مختلف گیاه شامل سلول، پروتوپلاست، جنین، بافت، اندام و غیره در شرایط آزمایشگاهی و به طور کامل سترون روی یک محیط غذایی قرار می گیرند و در شرایط محیطی مناسب نگهداری می شوند. این روش در سطح کم وسعت در مقایسه با کشت های مزرعه ای و با استفاده از محیط غذایی مشخص و عاری از هر گونه آلودگی صورت می گیرد .

روش های اصلی برای ایجاد کالوس دهی و باززایی، شامل روش هایی است که هم کاربرد تجاری مستقیم دارند و به همان اندازه نیز امکان پژوهش های پایه های ژنتیکی و بیو شیمیایی در سلول را فراهم می آورند. این روش ها شامل انواع کشت بافت و سلول های گیاهی، مانند بساک، تخمک (تخمدان)، بذر، ساقه، برگ، کالوس، جداسازی پروتوپلاست و امتزاج آنها، انتخاب سلول، کشت مریستم و جوانه، و همچنین تغییر ژنتیکی سلول ها و گیاهان است (سید طباطبایی و امیدی، 1388).

امروزه از تکنیک های کشت بافت در سراسر جهان به منظور تولید بسیاری از گیاهان با اهداف گوناگون استفاده می شود. این تکنیک ها دامنه وسیعی از روش های مختلف را بسته به محیط های کشت مورد استفاده، ریزنمونه مورد نظر، چگونگی انتقال از فازهای مختلف فرآیند و … را در بر می گیرند.

یکی از مهم ترین روش های کشت بافت، ریزازدیادی است که به منظور تکثیر انبوه گیاهان در زمانی کوتاه به کار می رود. در این روش از قسمت های مختلف گیاه ریزنمونه تهیه شده و با استفاده از ترکیبات غذایی و هورمونی مناسب مستقیماً به فاز باززایی هدایت می شوند. در واقع این تکنیک می تواند جایگزینی برای روش های سنتی تکثیر غیر جنسی در بسیاری از گیاهان باشد.

یک روش بسیار پرکاربرد ریزازدیادی کشت مریستم و نوک ساقه است. مریستم شامل سلول های به سرعت در حال تقسیم است، از این رو از این تکنیک برای تولید تجاری گیاهان و همین طور تولید گیاهان عاری از ویروس به طور وسیعی استفاده می شود. گیاهان به دست آمده از این طریق، پایداری ژنتیکی زیادی نشان می دهند، از این رو برای انجام تحقیقات بیوتکنولوژیکی بسیار مناسب هستند.

1-2- تاریخچه آلسترومریا

آلسترومریا (Alstromeria sp.)که در ایران با نام سوسن پرویی نیز خوانده می شود، گیاهی دگرگشن بوده که خاستگاه آن آمریکای جنوبی است. این جنس دارای گونه های فراوانی در خانواده آلسترومریاسه است که امروزه تعدادی از آنها به عنوان گیاهان زینتی برای تولید گل های شاخه بریده، گیاهان باغی، باغچه ای و یا گلدانی پرورش داده می شوند) باند و الدرسون، 1993).

درحال حاضر آلسترومریا به علت داشتن گل های زیبا و بادوام در بازارهای جهانی گل و گیاه به عنوان یکی از مهم ترین و پرطرفدارترین گل های زینتی شاخه بریده به شمار می رود (خالقی و همکاران، 2008).

آلسترومریا به طور معمول با استفاده از ریزوم تکثیر می شود، اما آلودگی های ویروسی، سرعت کم تکثیر و محدودیت های فصلی، سبب محدود شدن استفاده از این روش شده است (وان و همکاران، 1996).

شکل 1-1- نمونه هایی از گل آلسترومریا

شکل 1-2- گل آلسترومریا رقم Fuego

درحال حاضر برای فایق آمدن بر مشکلات روش های معمول تکثیر این گیاه زینتی و تولید گیاهان عاری از ویروس، استفاده از روش های کشت درون شیشه ای در این گیاه اهمیت زیادی پیدا کرده است. برای تکثیر این ویتروی آلسترومریا معمولاً از ریزنمونه های جوانه انتهایی شاخه (پدراز سانتوز و همکاران،2005)، جوانه جانبی (لین و همکاران، 1997) و ریزوم (لین و همکاران، 1987) استفاده می گردد. با این وجود سرعت باززایی جوانه انتهایی ریزوم (نوک ریزوم) از سایر ریزنمونه ها بیشتر گزارش شده است (لین و همکاران، 1987).

1-3- مشخصات گیاه شناسی آلسترومریا

آلسترمریا (Alstromeria) از گیاهان زیر رده تک لپه ایها متعلق به خانواده آلسترومریاسه می باشد. آلسترومریا گیاهی است علفی، چند ساله، ریزوم دار با گلهایی به رنگ های مختلف که حدود 60 گونه دارد که منشا همگی از جنوب آمریکا می باشد (بیکر، 1888؛ آفوت، 1952؛ رابینسون، 1963). آلسترومریا دارای انواع مختلفی می باشند که می توانند در شرایط گوناگونی همچون سواحل شنی (A.peregrina L.)، بیابانها (A.Violacea phil)، جلگه های آبرفتی (A.heamantha Ruiz)، دشتهای نیمه جنگلی (A.aurantiaca D.Don) و مناطق سرد کوهستانی (A. Nivalis phil. In Lin) رشد و نمو کنند (هنس و ویلکینز، 1979 ). این گیاه دارای ریزوم های سفیدی می باشد که از آن شاخه های هوایی منشا می گیرند. شاخه ها بسته به دمای خاک، طول روز و شدت نور می توانند بصورت رویشی یا زایشی باشند (وانک نوردیروف، 1975؛ هیلی و همکاران، 1982).

2-6-3- مدل سرمایه اجتماعی هدسون (2005) 32

2-7- ویژگی های کلیدی سرمایه اجتماعی.. 33

2-8-عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی.. 38

2-8-1-اعتماد اجتماعی 38

2-8-2 –انسجام اجتماعی40

2-8-3 -مشارکت اجتماعی.. 43

2-9-اهمیت و مزایای سرمایه اجتماعی.. 47

2-10-ابعاد سرمایهاجتماعی براساس مدل ناهاپیت و گوشال. 48

2-10-1- بعد ساختاری.. 49

2-10-1-1- روابط شبکه ای.. 49

2-10-1-2-پیکربندی روابط شبکه ای.. 49

2-10-1-3- سازمان مناسب… 50

2-10-2- بعد شناختی.. 50

2-10-2-1-زبان و کدهای مشترك.. 50

2-10-2-2- حکایات مشترك.. 51

2-10-3- بعد رابطه ای.. 51

2-10-3-1-اعتماد. 51

2-10-3-2- هنجارها 51

2-10-3-3-الزامات و انتظارات… 52

2-10-3-4- هویت… 52

2-11- اهمیت سرمایه اجتماعی در بحث های شرکت ها و عملکرد بازار. 53

بخش دوم: عملکرد بازار. 54

2-2- مفهوم بازار. 55

2-3-سیر تحول عملكرد بازار. 56

2-4- رابطه بین سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار. 57

2-5- مدیریت ارتباط با مشتری.. 57

2-6-مدیریت دانایی ارتباط با مشتری.. 58

2-7-دستیابی به سهم بازار. 60

2-8-اهمیت کیفیت خدمات… 62

2-9-ابعاد پنج گانه کیفیت خدمات درمدل سروکوال. 64

2-10- بدست آوردن و حفظ مشتری.. 66

2-11- شاخصهای سنجش عملکرد بازار. 67

2-12-ایجاد ارزش برای مشتری.. 68

2-13- تفاوت بین ارزش ادراکی و رضایت مشتری.. 68

2-14-رضایت مشتری، رمز بقا در بازار رقابتی.. 71

2-15-شناسائی توقعات مشتری.. 73

2-16-طراحی کالا یا خدمت بر اساس توقعات و نیاز مشتری.. 73

2-17-ارائه خدمت بر اساس طراحی.. 74

2-18-مدیریت انتظارات مشتری.. 75

2-19-رضایت سنجی مشتری.. 75

2-20-معیارهای عملكرد شركت… 79

2-21- معیارهای مالی سنتی.. 80

2-21-1- بازده سرمایه گذاری.. 80

2-21-2- سود باقیمانده 80

2-21-3- بازده فروش… 80

2-21-4- سود هر سهم. 81

2-21-5- قیمت به سود هر سهم. 81

2-22- معیارهای مالی نوین.. 81

2-22-1-ارزش افزوده اقتصادی(EVA) 81

بخش سوم : یشینه تحقیقات انجام شده 83

2-3- پیشینه تحقیقات انجام شده 84

2-3-1-تحقیات داخلی.. 84

2-3-2-تحقیقات خارجی.. 85

فصل سوم: روش تحقیق.. 88

3-1)مقدمه. 89

3-2) روش تحقیق.. 90

3-3) مراحل اجرای پژوهش… 90

3-4) جامعه، نمونه و روش نمونه گیری.. 92

3-5) روش جمع آوری داده ها 94

3-6) ابزار جمع آوری داده ها 94

3-6-1) اجزای پرسشنامه. 96

3-6-2) روایی و پایائی پرسشنامه. 97

3-7) روش تجزیه و تحلیل داده ها 98

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات… 99

4-1) مقدمه: 100

4-2) توصیف متغیر های جمعیت شناختی: 101

4-3) توصیف متغیر های تحقیق.. 103

4-4) آزمون فرضیات تحقیق: 108

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 112

5-1)مقدمه. 113

5-2) خلاصه تحقیق.. 114

5-3) نتایج آمار توصیفی.. 115

5-4 نتایج آمار استنباطی.. 118

5-5) محدودیت های تحقیق.. 120

5-6) پیشنهادات با توجه به فرضیه های تحقیق.. 121

5-7) پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 122

منابع و ماخذ. 124

چکیده:

این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکت های تولیدی استان اردبیل تدوین گردیده است. پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق از نوع توصیفی و از نظر هدف تحقیق از نوع کاربردی است. روش جمع آوری داده ها میدانی و ابزار جمع آوری آن، پرسشنامه است. جامعه آماری این تحقیق را شرکت های تولیدی استان اردبیل به تعداد 1074 شرکت تشکیل داده اند و حجم نمونه نیز 94 شرکت برآورد شده است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS19 با استفاده از آزمون همبستگی، به دو روش توصیفی و استنباطی انجام گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق نشان می دهد که فرضیه اول یعنی وجود ارتباط بین سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکت های تولیدی ، تایید شده است. در رابطه با فرضیه دوم نتایج حاکی از تایید این فرضیه است یعنی بین بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکتهای تولیدی رابطه وجود دارد. بررسی فرضیه سوم نشان می دهد که این فرضیه رد می شود یعنی بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکتهای تولیدی رابطه وجود ندارد. در رابطه با فرضیه چهارم نتایج حاکی از آن است که بین بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکتهای تولیدی ارتباط وجود دارد.

کلمات کلیدی: سرمایه اجتماعی، عملکرد بازار، بعد ساختاری، بعد شناختی، بعد ارتیاطی

1-1) مقدمه

3

1-2- ضرورت تحقیق

5

1-3- اهداف تحقیق

6

1-4- سوالات تحقیق

6

1-5- فرضیات تحقیق

6

1-6- قلمرو تحقیق

6

1-7- پیشینه تحقیق

6

1-8- تعریف واژگان کلیدی

9

1-8-1- جهان اسلام

9

1-8-2- ژئوپلیتیک

9

1-8-3- همگرایی

10

1-8-4- واگرایی

10

1-8-5- دبن

10

فصل دوم- مبانی نظری

11

مقدمه

12

2-1- مفهوم همگرایی

13

2-2- عوامل همگرایی

14

2-2-1- عوامل اجتماعی و فرهنگی

14

2-2-2- عوامل اقتصادی و سیاسی

16

2-2-3- ناسیونالیسم

18

2-2-4- همگرایی منطقه ای

18

2-2-5- عامل جغرافیا

20

2-2-6- ساختار سیاسی مشترک

21

2-2-7- تهدید و احساس خطر مشترک

21

2-3- همگرایی در جهان اسلام

21

2-4- راهبردهای همگرایی در جهان اسلام

22

2-5- تجارب همگرایى در جهان اسلام‏

23

2-6- اتحادها و ائتلاف‏هاى سیاسى

24

2-6-1- جمهورى متحده عربی

24

2-6-2- فدراسیون عربى

24

2-6-3- اتحادیه عرب

25

2-6-4- سازمان کنفرانس اسلامى

26

2-6-5- اتحادیه‏هاى اقتصادى

27

2-6-5- 1- شوراى همکارى خلیج فارس

27

2-6-5-2- شوراى همکارى عرب

28

2-6-5-3- گروه دى هشت

29

2-6-5-4- سازمان همکارى اقتصادى (اکو)

30

2-7- موانع همگرایى در جهان اسلام‏

31

2-7-1- استبداد داخلى

31

2-7-2- اختلافات سیاسى

32

2-7-3- ملى گرایی افراطی

33

2-7-4- رقابت به جای همکاری

34

2-7-5- بى ثباتى سیاسى

35

2-7-6- استعمار خارجی

35

2-7-7- صهیونیسم

36

2-8- موقعیت جغرافیایی کشورهای اسلامی

37

2-8-1- ژئوپلیتیک کشورهای مسلمان قاره آسیا

38

2-8-1-1- آسیای جنوب غربی(خاورمیانه)

38

2-8-1-1- 1- جمهوری اسلامی ایران

38

2-8-1-1- 2- اردن

40

2-8-1-1- 3- افغانستان

41

2-8-1-1- 4- قطر

43

2-8-1-1- 5- امارات متحده عربی

44

2-8-1-1- 6- عربستان سعودی

46

2-8-1-1- 7- کویت

48

2-8-1-1- 8- پادشاهی بحرین

50

2-8-1-1- 9- جمهوری ترکیه

51

2-8-1-1- 10- سوریه

52

2-8-1-1- 11- عراق

55

2-8-1-1- 12- عمان

56

2-8-1-1- 13- یمن

57

2-8-1-1- 14- لبنان

58

2-8-1-1- 15- فلسطین

59

2-8-1-2- آسیای جنوبی

60

2-8-1-2- 1- پاکستان

60

2-8-1-2- 2- بنگلادش

62

2-8-1-2- 3- مالدیو

64

2-8-1-3- آسیای جنوب شرقی

66

2-8-1-3-1- اندونزی

66

2-8-1-3-2- برونئی

67

2-8-1-3-3- مالزی

68

2-8-1-4- آسیای مرکزی

70

2-8-1-4-1- آذربایجان

70

2-8-1-4-2- ازبکستان

71

2-8-1-4-3- تاجیکستان

72

2-8-1-4-4- تركمنستان

74

2-8-1-4-5- قرقیزستان

76

2-8-1-4-6- قزاقستان

77

2-8-2- مسلمانان قاره آفریقا

79

2-8-2-1- آفریقای شمالی

79

2-8-2-1-1- الجزایر

79

2-8-2-1-2- تونس

80

2-8-2-1-3- مصر

81

2-8-2-1-4- مراکش

82

2-8-2-1-5- لیبی

83

2-8-2-2- آفریقای شرقی

84

2-8-2-2-1- جمهوری جیبوتی

84

2-8-2-2-2- جمهوری سومالی

84

2-8-2-2-3- تانزانیا

85

2-8-2-3-آفریقای غربی

86

2-8-2-3-1- جمهوری بنین

86

2-8-2-3-2- جمهوری سنگال

87

2-8-2-3-3- جمهوری گابن

88

2-8-2-3-4- جمهوری گامبیا

89

2-8-2-3-5- جمهوری گینه کوناکری

91

2-8-2-3-6- جمهوری گینه بیسائو

91

2-8-2-3-7- جمهوری كامرون

92

2-8-2-3-8- جمهوری ساحل عاج

93

2-8-2-3-9- جمهوری مالی

94

2-8-2-3-10- موریتانی

95

2-8-2-3-11- بوركینا فاسو

96

2-8-2-3-12- جمهوری سیرالئون

97

2-8-2-3-13- جمهوری فدرال نیجریه

98

2-8-2-3-14- جمهوری توگو

99

2-8-2-4- آفریقای مرکزی

100

2-8-2-4-1- جمهوری اوگاندا

100

2-8-2-4-2- جمهوری چاد

101

2-8-2-4- 3- جمهوری سودان

102

2-8-2-4-4- جمهوری نیجر

103

2-8-2-5- آفریقای جنوبی

103

2-8-2-5-1- جمهوری موزامبیک

103

2-8-2-5-2- اتحادیه کومور

104

2-8-3- قاره اروپا

105

2-8-3-1- جمهوری آلبانی

105

2-8-4- قاره آمریکا

106

2-8-4-1- ونزوئلا

106

2-8-4-2- اکوادور

107

2-8-4-3- جمهوری سورینام

109

2-8-4-4- جمهوری گویان

110

فصل سوم- روش اجرای تحقیق

112

3-1- مقدمه

113

3-2- روش شناسی تحقیق

113

3-3- روش گردآوری اطلاعات

113

3-4- ابزار گردآوری اطلاعات

113

3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

114

فصل چهارم- یافته های تحقیق

115

مقدمه

116

4-1- موقعیت ژئوپلیتیكی برتر جهان اسلام

116

4-2- ویژگی های ژئوپلیتیک جهان اسلام

117

4-3- موقعیت ژئواستراتژیكی جهان اسلام

119

4-4- ویژگی های جمعیتی جهان اسلام

124

4-5- موقعیت ژئوكالچر جهان اسلام

129

4-6- بحث و بررسی یافته های تحقیق

132

فصل پنجم- نتیجه گیری و ارزیابی فرضیه ها

138

مقدمه

139

5-1- ارزیابی فرضیه اول

140

5-2- ارزیابی فرضیه دوم

146

5-3- پیشنهادات

147

منابع

149

چکیده

جهان اسلام، دارای مجموعه ای از ویژگی های ژئوپلیتیكی ناهمگون است. کشورهای مسلمان دارای امكانات فوق العاده مهمی برای همگرائی منطقه ای و تشكیل نظام منطقه ای با تكیه بر عناصر و آمیزه های بومی می باشند. این پایان نامه با هدف تحلیل عوامل تأثیرگذار ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی بر معادلات بین المللی انجام گرفت و این سوال مطرح گردید که عوامل تأثیرگذار ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی بر معادلات بین المللی کدامند. اهداف این تحقیق شامل تبیین موقعیت ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر همگرایی کشورهای اسلامی بر مبنای دین اسلامی بعنوان قدرت جهانی هستند. این پایان نامه یک تحقیق توصیفی است و یافته های تحقیق نشان داد که موقعیت جغرافیایی کشورهای اسلامی می تواند با همگرایی در معادلات تأثیرگذار باشد همچنین دین اسلام می تواند عامل قدرت کشورهای اسلامی در معادلات بین المللی باشد.

کلمات کلیدی: ژئوپلیتیک، اسلام، همگرایی، معادلات بین الملل، اتحادیه، عرب.

مقدمه

جهان اسلام با جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر به منزله یك قطب جمعیتی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بزرگ، گستره وسیعی از کره خاکی را در بر می گیرد كه دارای قابلیت های قوی برای هم گرایی است. از نقطه نظرجغرافیای سیاسی، اکثر کشورهای اسلامی در مراحل نخستین سازمان دهی سیاسی فضا قرار دارند. در این کشورها جمعیت، با سرعت در حال افزایش است. از نظر ژئوپولیتیكی نیز مسائلی در جهان اسلام وجود دارد. کشورهای اسلامی واقع در خاورمیانه و شمال افریقا از معضل طبیعی و جغرافیایی کم آبی و بی آبی رنج می برند. همین مسئله باعث فراهم آوردن زمینه چالش بین کشورهای دارای حوضه های مشترک آب گردیده و آب را به یک موضوع ژئوپولیتیکی تبدیل کرده است. جهان اسلام، از طرفی زمینه های همگرایی قابل ملاحظه ای دارد که بزرگ ترین مخزن انرژی در اختیار جهان اسلام است. با توجه به رو به کاهش بودن منابع هیدروکربنی انرژی در سایر حوزه ها، منطقه خلیج فارس به علت دارا بودن منابع عظیم انرژی، حداقل برای ربع سده آینده، هم چنان مورد توجه جدی اقتصاد جهانی خواهد بود و این ویژگی برای ژئوپلیتیک بودن این منطقه کفایت می کند.

1-1- بیان مساله

زمانی که برای اولین بار در اواخر دهه پنجاه میلادی مسئله ای به نام ژئوپلیتیک جهان اسلام مطرح شد، جهان اسلام به سه بخش مرکز، غرب و شرق تقسیم بندی شد و با نظر به اینکه این تقسیم بندی با واقعیت های گسترش و نفوذ اسلام هماهنگی بیشتری داشت، مورد توجه صاحب نظران غربی هم قرار گرفت. نیاز به تغییر ساختار نظام ژئواستراتژیکی جهان، تغییر ساختار نظام شوروی سابق را به دبنال داشت که در پی فروپاشی آن جمهوری های مسلمان نشین شوری به استقلال رسیدند که این دگرگونی قبل از هر چیز مرزهای ژئوپلیتیکی جهان اسلام را تغییر داد، نتیجه آنکه ما امروز با مجموعه ای از قلمروهای جغرافیایی جهان اسلام مواجه هستیم(عزتی، 1379، ص1).

اندیشمندان اسلامی براساس آموزه های دین اسلام تصویری ژئوپلیتیکی از نظم جهانی ارائه می دهند که تفاوتی آشکار با نظم جغرافیایی موجود دارد. نخستین ویژگی چنین نظمی، نادیده انگاشتن دولت های ملی و قلمروی جغرافیایی کشورها است. اسلام مرزهای عقیدتی و یک نظم امتی در قلمرو دارالاسلام را به رسمیت می شناسد که بر مبنای عقاید و اصول مشترک اسلام بین مسلمانان انسجام و وحدت پیدا می کند. چنین نگرشی به ایجاد یک بوک قدرت(قدرت سوم) در چارچوب موازنه قوا و معادلات بین المللی کنونی تأکید می ورزد(پیشگاهی فرد و همکاران، 1385، ص115).

برنامه بنیادگرایی اسلامی از طریق چند فرآیندسیاسی گوناگون و بسته به پویشهای هر دولت ملی و شکل برنامه ریزی جهانی در هراقتصاد، در مقام جوامع اسلامی و همین طور بین اقلیتهای مسلمان در جوامع غیرمسلمان ظهور کرده است. یک هویت جدید در حال ساخته شده است، امّا به با بازگشت به سنت، بلکه با کار روی مواد و مصالح سنتی به منظور تحقیق بخشیدن به دنیایی الهی و برادرانه که در آن توده های محروم و روشنفکران ناراضی ممکن است معنای جدیدی را بسازند که بدلیل اینکه طردکننده نظم جهانی است جهان شمول می شود(شمسینی غیاثوند و همکاران، 1391، ص80).

به نظر می رسد نظم مورد نظر جهان اسلام در واقع مبین تصویری ژئوپلیتیکی از یگانگی امت اسلامی و فراتر از آن همبستگی نوع بشر در سایه مبانی و پیوندهای عقیدتی مشترک است. این اصل به طور اصولی در تضاد و تقابل با بنیان های نظم جغرافیای بین المللی حاکم می باشد(پیشگامی فرد و همکاران، 1385، ص116).

امروزه برای پیشبرد همگرایی و همکاری میان کشورها در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و تکنولوژیک چه در سطح منطقه ای و چه در سطح بین المللی، اتحادیه یا سازمان هایی به وجود می آید که با برخورداری از ساختارهای رسمی و براساس توافق چندجانبه میان دولت ها به صورت فراملی عمل می کنند. در حوزه کشورهای اسلامی وجود یک سازمان کارامد و فراگیر به منظور جمع کردن کشورها در فرایند همگرایی، همانند اتحادیه اروپایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. با وجود آنکهسازمان کنفرانس اسلامیمی توانسته در رابطه با همگرایی جهان اسلام گزینه مناسبی باشد، زیرا هم تمامی کشورهای اسلامی در آن عضویت دارند و هم از چندین دهه تجربه سازمانی برخوردار است اما این سازمان بدلیل آنکه ازکارایی و قدرت لازم برخوردار نیست و همچنین وابستگی برخی کشورهای عضو به بیگانگان، عدم توجه بعضی اعضا به همکاری با سازمان و فقدان سازوکارهای موثر در وادارکردن کشورها جهت اجرای قطعنامه های سازمان کنفرنس اسلامی برای همگرا نمودن کشورهای اسلامی ناکارآمد بوده است(حسینی مقدم و همکاران، 1391، ص5-4).

اگرچه اغلب مسلمانان به لحاظ ایدئولوژیک خواهان ایجاد همبستگی و اتحاد جهانی کشورهای مسلمان هستند امّا در واقع چنین امری با چالش های متفاوتی روبرو است. این چالش های متفاوت در قالب نارضایتی هایی در میان کشورهای مسلمان وجود بارز دارد که نمی توان صرف وجود عامل وحدت بخش اسلام بر روی آن تاکید نمود. اگرچه جهان اسلام در کلیت خود تاثیرگذار در فرایندهای جهانی می باشد امّا در واقع خود به علت عدم انسجام لازم نتوانسته به محوری موثر تبدیل شود. جهان اسلام به عنوان محدوده ای قابل توجه در جغرافیای جهان درگیر مشکلات درونی- ملی و منطقه ای می باشد. از آنجائیکه بسیاری از این چالش ها ناشی از رویکردهای تئولوژیکی می باشد امّا محور چاره ای مشکلات، اقدامات تئولوژیکی نیست بلکه رویکردهای ژئوپلیتیک برای معرفی افق های جدید و کارکردی باید مورد توجه واقع شود(یوسفی و همکاران، 1389، ص5).

باتوجه به موارد مطروحه، این پژوهش درصدد می باشیم که به تبیین موقعیت ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی بپردازد و عوامل تاثیرگذار بر همگرایی کشورهای اسلامی بر مبنای دین اسلامی بعنوان قدرت جهانی را شناسایی نماید.

1-2- ضرورت تحقیق

جهان اسلام به لحاظ جغرافیایی، وسعت قابل ملاحظه ای از كره خاكی را در بر می گیرد. گستره آن حدود یازده هزار كیلومتر طول جغرافیایی، از غربی ترین نقطه در شمال افریقا تا جزایر جاوه اندونزی و حدود 6 هزار كیلومتر عرض جغرافیایی، از شمال قزاقستان تا جنوب سودان را در بر می گیرد. جمعیت جهان اسلام براساس برآوردهای خوش بینانه، بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر می باشد که عمده آنها در گستره پیش گفته در قالب ملیت های مختلف، پیرو دین اسلام هستند. این گستره، دربرگیرنده منطقه اسلام مركزی و اسلام پیرامونی است. اسلام مركزی شامل كشورهایی است كه در سال های آغازین گسترش اسلام به این دین گرویدند و اسلام پیرامونی، قسمت هایی از جهان اسلام است كه در سده های بعدی، اسلام را به عنوان یك آیین آسمانی برای خود انتخاب كردند. علاوه بر این گستره، امروزه مسلمانان در همه كشورهای دنیا حضور دارند. جمعیت مسلمانان در برخی كشورهای اروپایی، اگر چه در اقلیت هستند، ولی اقلیتی را تشكیل می دهند كه به مثابه اكثریت قابل ملاحظه ای می باشند.
در سال های اخیر، وقوع حوادثی در جهان با عاملیت عده ای به ظاهر مسلمان باعث شد تا تبلیغات منفی گسترده ای علیه مسلمانان صورت گیرد. حادثه 11 سپتامبر و تشكیل حكومت افراطی طالبان در افغانستان، آخرین مصداق از این اقدامات به شمار می رود. عده ای در غرب با استفاده از ابزار تبلیغات، اعمال خلاف اسلام و خشونت بار مسلمان نمایان را اعمال اسلامی، جلوه داده و تلاش نمودند تا آن چه اتفاق افتاده را واقعیت جهان اسلام معرفی كنند. آن چه مسلّم است این که جهان اسلام از این اعمال ضدخدایی و ضدانسانی، جداست. با افول دیگر مکاتب مادی در جهان امروزی، دنیای اسلام دارای ارزش های ذاتی بسیار ارزش مندی است كه می تواند قابلیت سازگاری جهان اسلام و تمدن اسلامی با سایر ادیان و تمدن ها را به جهانیان نشان دهد. به طور حتم، دست یابی به این مقصود، به آسانی میسر نیست؛ به ویژه این كه جریان های ضداسلامی تلاش می نمایند تا با وارونه جلوه دادن واقعیت های جهان اسلام، چهره آن را مخدوش نمایند.جهان اسلام، در حال حاضر، دارای مجموعه ای از ویژگی های ژئوپولیتیكی ناهمگون است به همین دلیل ویژگی های فوق العاده مهمی برای همگرائی و تشكیل نظام منطقه ای با تكیه بر عناصر و آمیزه های بومی دارد.

1-3- اهداف تحقیق

1- تبیین موقعیت ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی

2- شناسایی عوامل تاثیرگذار بر همگرایی کشورهای اسلامی بر مبنای دین اسلامی بعنوان قدرت جهانی

2-2-9- مراحل توانمندی یادگیری سازمانی از دیدگاه یونگ و آرتور………………………………….19

2-2-10- مراحل یادگیری سازمانی از دیدگاه گاروین……………………………………………………….19

2-2-11- ابعاد یادگیری سازمانی از دیدگاه ویک و لئون……………………………………………………19

2-2-12- مولفه های یادگیری سازمانی از دیدگاه گومز و همکاران…………………………………….20

2-2-13- ابعاد یادگیری سازمانی از دیدگاه نیفه……………………………………………………………….21

2-2-14- مؤلفه های یادگیری سازمانی از دیدگاه پیتر سنگه………………………………………………22

2-3- بخش دوم: مبانی نظری پویایی محیطی…………………………………………………………………..23

2-3-1- پویایی محیطی………………………………………………………………………………………………..24

2-3-2- پویایی گروهی………………………………………………………………………………………………..24

2-3-3- مدیریت محیط سازمانی……………………………………………………………………………………27

2-3-4- پیچیدگی محیطی…………………………………………………………………………………………….28

2-3-5- رابطه محیط و ساختار …………………………………………………………………………………….29

2-3-6- تحقیقات امری و تریست درباره ی محیط ………………………………………………………….30

2-4- بخش سوم: مبانی نظری عملکردسازمانی………………………………………………………………..32

2-4-1- معنای عملکرد………………………………………………………………………………………………..32

2-4-2- عملکرد سازمانی ……………………………………………………………………………………………33

2-4-3- موافقت نامه های عملکرد………………………………………………………………………………..34

2-4-4- استاندارد های عملكرد…………………………………………………………………………………….34

2-4-5- معیارهایی برای سنجش عملکرد……………………………………………………………………….35

2-4-6- عملکرد شرکت ها از دیدگاه های مختلف………………………………………………………….35

2-4-6-1-عملکرد شرکت از دیدگاه بازار مشتری……………………………………………………………36

2-4-6-2-عملکرد شرکت از دیدگاه بازارهای عوامل………………………………………………………37

2-4-6-3-عملکرد شرکت از دیدگاه بازارهای مالی…………………………………………………………37

2-5- سوابق تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع تحقیق………………………………………………..39

2-5-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………………39

2-5-2-تحقیقات انجام شده در خارج کشور……………………………………………………………………41

2- 5-3- جمع بندی نتایج تحقیقات انجام شده در رابطه با موضوع تحقیق …………………………42

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………44

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………….44

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………….44

3-4- روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه…………………………………………………………………..45

3-5- روش و ابزار جمع آوری داده های تحقیق………………………………………………………………45

3-6- روایی و پایایی ابزار تحقیق……………………………………………………………………………………46

3-7- روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها……………………………………………………………………..46

فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………48

4-2- ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه ………………………………………………………………48

4-2-1- داده های جمعیت شناختی مدیران شرکت کننده در تحقیق……………………………………48

4-3- تجزیه و تحلیل داده های مربوط به فرضیات تحقیق…………………………………………………52

فصل پنجم: نیتجه گیری تحقیق

5-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………..56

5-2-نتایج آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………..56

5-2-1-توصیف متغیر یادگیری سازمانی…………………………………………………………………………56

5-2-2-توصیف متغیر پویایی محیطی…………………………………………………………………………….56

5-2-3-متغیر عملکرد سازمانی……………………………………………………………………………………..56

5-3- یافته­های استنباطی………………………………………………………………………………………………57

5-4- پیشنهادهای کاربردی …………………………………………………………………………………………..58

5-5- محدودیت­ها………………………………………………………………………………………………………59

5-6- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………………………………………………59

فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………………………60

پیوست­ها و ضمائم………………………………………………………………………………………………………66

چکیده

سازمان ها برای حفظ بقاء و پیشرفت به بهبود عملکرد خود نیاز دارند . این پژوهش به منظور بررسی تاثیر یادگیری سازمانی بر عملکرد شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل انجام شده است. روش تحقیق توصیفی، از نوع همبستگی بود جامعه آماری پژوهش شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل که بنابر آمار91 شرکت بود، تشکیل می داد. از این تعداد، 52 شرکت با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی ساده بدین صورت که اسم همه شرکت ها نوشته شد و داخل کیسه ای انداخته شد و 52 شرکت با چشم های بسته انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه های یادگیری سازمانی باکر،سینکولاونوردویر ، پرسشنامه پویایی محیطی میلر و پرسشنامه عملکرد هسو، جمع آوری شد. روایی صوری پرسشنامه ها توسط متخصصان و اساتید بخصوص اساتید راهنما و مشاور مورد تایید قرارگرفته و ضریب پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ به ترتیب 87/.، 83/.، 90/. به دست آمد، سپس داده ها با استفاده از شاخص های آماری توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) و روش های آمار استنباطی (آزمون معناداری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری) تجزیه و تحلیل شد. بر اساس نتایج به دست آمده بین یادگیری سازمانی و پویایی محیطی با عملکرد رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد و نتایج رگرسیون نشان داد که یادگیری سازمانی و پویایی محیطی پیش بین معنادار عملکرد سازمانی می باشند .

کلمات کلیدی: یادگیری سازمانی، پویایی محیطی، عملکرد سازمانی.

1-1-مقدمه

تلاش برای عملکرد بهتر موضوعی است که انتظار بزرگ همه افراد ذینفع سازمان اعم از مشتریان، کارمندان و سهامداران است (کرنتیر[1]،2001). عملکرد را می توان به عنوان رفتار ( روشی که سازمان ها، گروه ها و افراد کار را انجام می دهند) تلقی کرد . کمپ بل معتقد است عملکرد رفتار است و باید از نتایج متمایز شود زیرا عوامل سیستمی می توانند نتایج را منحرف کنند در صورتی که عملکرد به گونه ای تعریف شود که هم رفتار و هم نتایج را در بر گیرد، دیدگاه جامع تری حاصل می گردد (نیلی[2] و همکاران، 2002). عوامل زیادی در ارتباط با عملکرد سازمانی می باشد، که یکی از این عوامل یادگیری سازمانی است. یادگیری سازمانی تا حد زیادی با تمایل و جهت گیری بازار یک سازمان مرتبط است و به صورت توانایی سازمان در پردازش اطلاعات بازار تعریف می شود (سنتوس و همکاران[3] ، 2005). به توانایی سازمان در یادگیری به عنوان منبعی از مزیت پایدار رقابتی نگریسته می شود و این هم بدان علت است که « در صورتی که سازمان ها از هر نوعی که باشند توانایی سازگاری مستمر با آینده ی بشدت غیرقابل پیش بینی را کسب نکنند، زنده نخواهند ماند چه برسد به این که رشد کنند». به طور کلی یادگیری سازمانی بصورت فرآیند خلق و ایجاد دانش از طریق «کسب اطلاعات در مورد شرایط جهان و … و بهبودبخشی به نوع کار آن سازمان » تعریف می شود (کوهن[4]، 1991). این فصل شامل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف تحقیق، سوالات تحقیق و تعاریف مفهومی و عملیاتی اصطلاحات تحقیق می باشد.

1-2- بیان مسأله

سازمان­ها برای حفظ بقاء و پیشرفت، به بهبود مستمر عملکرد خود نیاز دارند و منابع انسانی سرمایه­های بنیادی سازمان­ها و منشاء هر گونه تحول و نوآوری در آنها تلقی می­شوند. در این رابطه، نظام آموزشی هر کشوری از نظر نیروی انسانی و مشاغل ایجاد شده در آن بالاترین نسبت را در میان سازمان­ها و دستگاه های دولتی دارا می­باشد(عسگرپور، 2006).

عملکرد را می توان با شاخص های گوناگونی ارزیابی نمود که در این تحقیق عملکرد را که متغیر وابسته تحقیق می باشد با شاخص های (1) رضایت وبهره وری کارکنان (2) ارائه­ی خدمات باکیفیت (3) سودآوری و غیره … به صورت کیفی مورد ارزیابی و اندازه گیری قرار می دهیم (هسو[5]، 2008). هر سازمان فعالی که در محیط پویا به فعالیت می پردازد و در زمینه حصول و حفظ مزیت های رقابتی تلاش می نماید باید به ارتقای پایه­های دانش سازمانی اش همت بگمارد؛ بدین علت مستلزم یک گرایش یادگیری سازمانی مناسب می باشد ( ویر و ماسون[6]، 1988)؛ (ویر و همکاران،2000). تعداد کثیری از SME[7] ها با محیط های چالش برانگیز و ناآرام و لجام گسیخته مواجهند و مستلزم یادگیری سازمانی مؤثری خواهند بود چرا که یادگیری سازمانی عمومی عاملی محوری برای نوآوری و عملکرد نه تنها در سازمان ها و شرکت های بزرگ بلکه در SME ها نیز می باشد. یادگیری سازمانی مستلزم تأکیدی مشهود بر بازار و مشتریان است که SME ها را قادر می سازد تا به پیشرفت های بازار و نیازهای مشتریان پاسخ بگویند (ناسوشن[8]؛ ماتاندا و اندو بی سی[9]، 2011). در این تحقیق یادگیری سازمانی به عنوان متغیر مستقل و پویایی محیط به عنوان متغیر تعدیل گر در نظر گرفته می شود. شرکت ها و سازمان های کوچک و متوسط بر اساس معیارهای مختلفی تعریف می شوند. برخی از این معیارهای عبارت اند از: حجم اشتغال، حجم سرمایه، حجم تولید،نوع فناوری و صادراتی بودن یا نبودن تولیدات ،میزان گردش مالی و غیره. بنابراین هر کشوری با توجه به شرایط خاص خود تعریفی از این شرکت ها ارائه کرده است؛ مثلا در ایالات متحده آمریکا شرکت هایی را که کمتر از 500 نفر پرسنل داشته باشند شرکت کوچک می نامند؛ در حالی که در آلمان شرکت هایی را که کمتر از 10 نفر پرسنل داشته باشند کوچک و از 10 نفر تا 499 نفر شرکت های متوسط محسوب می شود. (ابراهیمی، مردانی، 1381) هر چند این تعاریف کمّی تا حدودی تقسیم بندی را راحت می کنند اما معیارهای کمّی همیشه برای طبقه بندی شرکت ها روش مناسبی نیستند؛ مثلاً یک شرکت فولادسازی که مجموع کارکنان آن 500 نفر باشند در صنعت فولاد یک شرکت متوسط به حساب می آید، در حالی که یک شرکت خدماتی مانند یک شرکت مشاور مالی با حدود 500 نفر پرسنل یک شرکت بزرگ در زمینه خودش محسوب می شود. بنابراین کیفیت و مشخصات کیفی شرکت ها نیز مهم است (ملکی نژاد (1385). نگاهی کوتاه تر به ساختار نظام اقتصادی کشورهای مختلف ما را به اهمیت و جایگاه شرکتهای کوچک و متوسط بیشتر آشنا می کند. بنگاه های کوچک و متوسط امروز با عنوان عامل رشد ساختار صنعتی بسیاری از کشورها محسوب می شوند. به همین دلیل در حال حاضر اشتیاق و تمایل بی سابقه ای نسبت به صنایع کوچک در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد. در تایوان 90 درصد صادرات توسط این بخش تامین می گردد. تجربه تایوان باعث شد که بسیاری از کشورها همانند سنگاپور و مالزی اقتصاد خود را به سمت واحدهای کوچک و متوسط سوق دهند. در خصوص اهمیت این شرکت ها، همین بس که حداقل 3/2 میلیون موسسه کوچک و متوسط درآلمان وجود دارد که تعداد کارکنان آنها 20 میلیون نفر است و 70 درصد کل شاغلان این کشور را در خود جای داده اند. در ایالات متحده نیز حدود 25 میلیون شرکت کوچک وجود دارد که بیش از 50 درصد از نیروی کار بخش خصوصی را در اختیار دارد. این شرکت ها به تنهایی نیمی ازتولید ناخالص داخلیایالات متحده را تامین کرده و 96 درصداز کل صادرات این کشور نیز توسط این شرکتها تولید می شوند. در ایران حدود 7/99 درصد کارگاه های صنعتی کشور، سازمان هایی هستند که کمتر از 50نفر پرسنل دارند و این سازمان های کوچک 8/53 درصد ارزش تولیدات صنعتی کشور را تشکیل می دهند ( ابراهیمی و همکاران، 1381).

با توجه به مزایای مطرح شده در مورد یادگیری سازمانی و با وجود آمار رضایت بخش از عملکرد شرکت های کوچک و متوسط کشورهای مختلف این سوال پیش می آید که چرا در کشورما این شرکت ها جایگاه اصلی خود را در نظام اقتصادی پیدا نکرداند؟

چه عواملی در بهبود عملکرد این شرکت ها تاثیرگذار است؟ چرا برخی از آنها در یک صنعت مشابه بهتر از بقیه فعالیت می کنند؟ بنابراین به خاطر اهمیت موضوع و بخاطر اینکه در مورد یادگیری سازمانی در شرکت های استان اردبیل تحقیقاتی انجام نگرفته است، این تحقیق بر روی 91 شرکت کوچک و متوسط استان اردبیل که حداکثر کارکنان شرکتهای کوچک 20 نفر و حداکثر کارکنان شرکتهای متوسط 200 نفر می باشند، انجام می گیرد و محقق در این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که آیا بین یادگیری سازمانی و عملکرد SME در استان اردبیل رابطه وجود دارد؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

انسان در تمامی سازمانها به عنوان عامل مهم در پیشبرد اهداف سازمانی به شمار می رود. به همین جهت در راستای افزایش کارایی و بهره­وری باید عوامل روانشناختی و تاثیرگذار برکارایی کارکنان را شناخت و با طرح­ریزی برنامه ­هایی در جهت رشد تعالی آن­ها و بهبود سازمان اقدام نمود. از سویی دیگر با وجود رقابت روزافزون موجود در دنیای کار سازمان­ها باید بر ارزیابی عواملی تمرکز کنند که در نهایت منجر به افزایش عملکرد شغلی و اثر بخشی آن ها خواهد شد. برای اغلب سازمان­ها عملکرد کارکنان مهم ترین تعیین کننده موفقیت سازمان است اهمیت بررسی عملکرد سازمانی به عنوان عامل کلیدی در بهره­وری و یک پیامد مهم و اساسی برای سازمان، کاملاً واضح و مشخص است و همین امر این متغیر را به عنوان یکی از اساسی­ترین متغیرهای مورد توجه روانشناسان صنعتی و سازمانی تبدیل کرده است(فریس[10]،2008). عملکرد شغلی را می توان به عنوان ارزش کلی مورد انتظار سازمان­ها از رویدادهای رفتاری مجزایی که افراد در طی یک دوره زمانی مشخص انجام می­دهند، تعریف نمود(موتوویدلو[11]،2003). طبق پژوهش­های صورت گرفته عملکرد سازمانی تحت تاثیر نگرش­های مختلف کارکنان مانند ادراک عدالت سازمانی،تعهد عاطفی،انگیزش شغلی، حمایت سازمانی ادراک شده ، اعتماد سازمانی، یادگیری سازمانی وهوش سازمانیقرار می­گیرد(آری[12] و همکاران،2004؛نعامی و پیریایی،1389). با توجه به اهمیت پیامد عملکرد سازمانی و نقش برجسته­ای که در بهره­وری فردی و سازمانی دارد، لزوم بررسی دقیق و موشکافانه این متغیر و شناسایی پیشایندها و عوامل ایجاد کننده آن در جهت تحقق اهداف سازمانی بیش از پیش احساس می­شود.

از طرفی دستیابی به اهداف سازمانها تا حد زیادی در گرو عملکرد مناسب و صحیح کارکنان است. و نیز با شناخت اهمیت روز افزون دانش به عنوان یک منبع استراتژیک برای سازمانهای امروزی، جای تعجبی نیست که در دهه های اخیر بحث یادگیری سازمانی کانون تمرکز بررسی های گسترده محققان مدیریتی شده است رشد روز افزون استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در سازمانهای مدرن، محیط به شدت رقابتی و متغیر برای آنها فرآهم آورده و لزوم پویایی های دانش را افزایش داده است.

با توجه به موارد فوق و در نظر گرفتن این موضوع که تحقیقات کمی در رابطه با موضوع حاضر انجام شده است و همچپنین از آنجایی که می توان از نتایج حاصل از این پژوهش، راهبردهای عملی جهت استفاده مسئولین در امر سیاست گذاری و برنامه ریزی ارائه کرد. بر این اساس ضرورت اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه یادگیری سازمانی با عملکرد SME در استان اردبیل می باشد.

1-4- اهداف تحقیق

-سنجش یادگیری سازمان در شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل

-سنجش عملکرد سازمانی در شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل

-سنجش پویایی محیطی در شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل

-سنجش رابطه ی بین یادگیری سازمانی و عملکردسازمانی در شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل

-سنجش رابطه ی بین پویایی محیطی و عملکرد سازمانی در شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل

-سنجش رابطه ی بین یادگیری سازمانی و عملکرد سازمانی با توجه به پویایی محیطی در شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل

1-5- چارچوب نظری تحقیق:

چارچوب نظری، نوعی مبانی نظری هدایتگر برای دستیابی به علل وقوع یک پدیده اجتماعی یا مسئله تحقیق است که به کمک آن می­توان واقعیّت یا بخشی از واقعیّت را در مورد آن پدیده کشف کرد تا محقّق به تبیین، تفسیر، تحلیل و تشریح پدیده مورد تحقیق بپردازد. محقّق در چارچوب نظری تحقیق، از طریق روش­های شناختی به درک جزئیات عناصر نظری می­پردازد. این استدلال منطقی بین پدیده­های مورد تحقیق، همراه با قواعد منطقی به کشف و درک تبیین واقعیت منتهی می­گردد(ایمان، 1388).در واقع چارچوب نظری یک الگوی مفهومی است مبنی بر روابط تئوریک میان شماری از عواملی که در مورد مسئله پژوهش با اهمیت تشخیص داده شده اند و به ما کمک می کنند تا روابط خاصی را در نظر بگیریم و آنها را بیازماییم و درک خود را در زمینه های پویایی های موقعیتی که قرار است پژوهش در آن صورت گیرد بهبود بخشیم . از آنجائیکه چارچوب نظری چیزی نیست جز تعیین شبکه روابط موجود میان متغیرهای مرتبط با پژوهش (سکاران ، 1388،ص 81) لازم است بدانیم متغیرهای این تحقیق کدامند :

در این تحقیق عملکرد سازمانی ، متغیر وابسته است که بعنوان مهمترین متغیر در این پژوهش بکار میرود و هدف ، توصیف یا پیش بینی تغییر پذیری این متغیر می باشد و در نظر است واریانس آن توسط یک متغیر مستقل و یک متغیر تعدیل گر تشریح شود . متغیر مستقل یادگیری سازمانی می باشد که می تواند تأثیر زیادی بر روی متغیر وابسته ( عملکرد سازمانی ) داشته باشد . متغیر دوم پویایی محیطی است که بعنوان یک متغیر تعدیل گر تأثیر یادگیری سازمانی بر عملکرد سازمانی را تعدیل می کند.

از آنجایی که بررسی عملکرد سازمانی به عنوان عامل کلیدی در بهره وری و یک پیامد مهم و اساسی برای سازمان،کاملاً واضح و مشخص است و همین امر این متغیر را به عنوان یکی از اساسی ترین متغیرهای مورد توجه محققان و روانشناسان صنعتی و سازمانی تبدیل کرده است(فریس،2008) ما نیز در این پژوهش به منظور مطالعه رابطه ی یادگیری سازمانی با عملکرد در یک محیط پویا جریان تحقیقاتی زیر را بررسی می کند:

• رابطه یادگیری سازمانی و عملکرد: در این زمینه تحقیقات کمی انجام شده است ولی با این وجود می توان به مطالعات ملاحسینی و همکاران در سال 1389 و همچنین اسدی و همکاران در سال 1388 اشاره نمود.

• هرمانن و همکاران نیز در سال 2012 در تحقیق خود با عنوان رابطه ی یادگیری سازمانی با عملکرد به این نتیجه دست یافتند که بین یادگیری سازمانی،پویایی محیطی و زیست محیطی با عملکرد رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد.

ما نیز در تحقیق حاضر می کوشیم تا با ارائه مدل مفهومی زیر تاثیر یادگیری سازمانی بر عملکرد در محیط پویا را نشان می دهد.

پویایی محیطی ( متغیر تعدیل گر )

عملکرد ( متغیر وابسته )

یادگیری سازمانی( متغیر مستقل)

فرضیه سوم

فرضیه اول

فرضیه دوم

1-6- فرضیات تحقیق:

• بین یادگیری سازمانی و عملکردسازمانی شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل رابطه وجود دارد.

• بین پویایی محیطی و عمکرد سازمانی شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل رابطه وجود دارد.

• رابطه یادگیری سازمانی با عملکردسازمانی شرکت های کوچک و متوسط استان اردبیل به واسطه پویایی محیطی تعدیل می گردد.

2-4-2- آشکارسازی بینی……………………. 21

2-5- ردیابی چهره و اجزای آن…………………… 22

2-5-1- تخمین حرکت…………………….. 23

2-5-2- تطابق……………………. 23

2-6- استخراج ویژگی‏های مربوط به کاهش هوشیاری……………………. 24

2-6-1- ویژگی‏های ناحیه چشم…………………… 24

2-6-2- ویژگی‏های دهان…………………… 30

2-6-3- ویژگی‏های سر……………………30

2-7- تشخیص خستگی و عدم تمرکز حواس…………………….. 31

2-7-1- روش‏های مبتنی بر حد آستانه…………………… 31

2-7-2- روش‏های مبتنی بر دانش…………………….. 32

2-7-3- روش‏های مبتنی بر آمار و احتمال…………………… 33

2-8- سیستم‏های نظارت چهره راننده در خودروهای تجاری……………………. 34

3- سیستم پیشنهادی……………………. 35

3-1- پیکربندی کلی سیستم پیشنهادی……………………. 35

3-1-1- نورپردازی و تصویربرداری……………………. 36

3-1-2- سخت‏افزار و پردازنده …………………..37

3-1-3- نرم‏افزار هوشمند…………………… 37

3-2- آشکارسازی چهره………………….. 38

3-2-1- ویژگی‏های شبه هار…………………… 39

3-2-2- انتخاب و تعیین اهمیت ویژگی‏ها برای تشکیل یک طبقه‏ بندی ‏کننده قوی…….. 41

3-2-3- درخت تصمیم آبشاری تقویت‏ شده………………….. 42

3-3- ردیابی چهره………………….. 44

3-3-1- پنجره جستجو…………………… 45

3-3-2- معیار تطابق……………………. 46

3-4- استخراج ویژگی‏های مربوط به کاهش هوشیاری……………………. 47

3-4-1- ویژگی‏های ناحیه چشم…………………… 47

3-4-2- ویژگی‏های ناحیه چهره و سر…………………… 55

3-5- تشخیص کاهش هوشیاری……………………. 58

3-5-1- سیستم خبره فازی……………………. 58

3-5-2- تولید خروجی نهایی……………………. 64

4- نتایج آزمایش‏ها و ارزیابی سیستم…………………… 69

4-1- نحوه آزمایش سیستم…………………… 69

4-2- معیار‏های ارزیابی……………………. 72

4-3- آشکارسازی چهره………………….. 73

4-4- ردیابی چهره …………………..75

4-5- استخراج ویژگی‏های ناحیه چشم…………………… 77

4-6- استخراج ویژگی‏های ناحیه سر و چهره …………………..82

4-7- تشخیص کاهش هوشیاری……………………. 86

4-8- ارزیابی کلی سیستم و الگوریتم‏ها………………….. 93

4-8-1- بررسی سرعت پردازش سیستم پیشنهادی……………………. 93

4-8-2- بررسی پیچیدگی محاسباتی الگوریتم‏ها………………….. 94

5- نتیجه‏گیری و پیشنهادات…………………….. 95

6- مراجع……………………99

چکیده:

هر ساله تصادفات رانندگی زیادی به دلیل خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس راننده در سراسر دنیا رخ می‏دهد که خسارت‏های جانی و مالی فراوانی به همراه دارند. یکی از روش‏های تشخیص خستگی و عدم تمرکز حواس، استفاده از سیستم‏های نظارت چهره راننده است. سیستم‏های نظارت چهره راننده با دریافت تصاویر از دوربین و پردازش آنها، نشانه‏های خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس را از چشم، سر و چهره استخراج می‏کنند. در این پایان‏نامه یک سیستم نظارت چهره راننده طراحی شده است که با استخراج نشانه‏های خستگی و عدم تمرکز حواس از ناحیه چشم و چهره، کاهش هوشیاری راننده را تخمین می‏زند. در این سیستم چهار ویژگی شامل درصد بسته بودن چشم (PERCLOS)، نرخ پلک زدن، کاهش فاصله بین پلک‏ها و میزان چرخش سر استخراج می‏شود. سه ویژگی اول مربوط به نشانه‏های بروز خستگی و عدم تمرکز حواس در ناحیه چشم و ویژگی آخر مربوط به نشانه‏های کاهش هوشیاری در ناحیه چهره و سر می‏باشد. ویژگی‏های ناحیه چشم بر اساس تغییرات پروجکشن افقی ناحیه چشم و ویژگی‏های ناحیه چهره بر اساس بررسی قالب چهره استخراج می‏گردد. سپس این ویژگی‏ها توسط یک سیستم خبره فازی مورد پردازش قرار می‏گیرد تا میزان خستگی و عدم تمرکز حواس راننده تخمین ‏زده شود. تصویربرداری سیستم پیشنهادی در طیف مرئی و با دوربین سطح خاکستری انجام شده است. نتایج آزمایش‏ها بر روی فیلم‏های تهیه شده در محیط واقعی و آزمایشگاهی نشان می‏دهد که روش پیشنهادی دقت بسیار خوبی در استخراج ویژگی و تشخیص کاهش هوشیاری راننده دارد. از لحاظ سرعت اجرای الگوریتم، سرعت سیستم پیشنهادی حدود 5 فریم در ثانیه می‏باشد که می‏توان آن را سیستم بلادرنگ محسوب کرد.

پیشگفتار:

افزایش تعداد خودروها در جهان و در نتیجه آن افزایش آمار خسارات و تلفات ناشی از تصادفات، باعث شد تا محققین به دنبال کشف علل اصلی تصادفات رانندگی باشند. یکی از مهمترین این علل، خستگی و عدم تمرکز حواس راننده می‏باشد که علت اصلی حدود 20% از تصادفات محسوب می‏شود. با توجه به نقش موثر خستگی و عدم تمرکز حواس راننده در بروز تصادفات، راهکارهایی برای مقابله با این عامل معرفی شد. یکی از راهکارهای اصلی و جدید برای تشخیص خستگی و عدم تمرکز حواس راننده و اعلام هشدار در مواقع ضروری، سیستم‏های نظارت چهره راننده است. پیشنهاد تولید سیستم‏های نظارت چهره راننده اولین بار در اواخر قرن 20 میلادی مطرح شد، اما عمده تحقیقات در این زمینه مربوط به بعد از سال 2000 میلادی می‏باشد.

تاکنون طراحی و تولید چنین سیستم‏هایی در ایران به طور جدی مورد بررسی قرار نگرفته است. سیستم ارائه شده در این پایان‏نامه به عنوان اولین سیستم نظارت چهره راننده در ایران می‏باشد که قادر است میزان خستگی و عدم تمرکز حواس راننده را با استفاده از پردازش تصاویر چهره راننده تخمین بزند. هرچند تحقیقات بیشتری برای تولید یک سیستم نظارت چهره راننده با هدف کاربرد در خودروهای تجاری مورد نیاز است، اما این پایان‏نامه می‏تواند شروع بسیار خوبی برای آغاز تحقیقات در این زمینه باشد.

سعی شده نوشتار پایان‏نامه به نحوی روشن و ساده بیانگر روش پیشنهادی باشد، با این وجود خواننده گرامی می‏تواند در صورت داشتن سوال، بیان نظرات یا ارائه انتقاد از طریق پست الکترونیک hoseyn@sigari.ir یا hoseyn_sigari@engineer.com با اینجانب مکاتبه نماید.

1- مقدمه

1-1- تعریف سیستم های نظارت چهره راننده

همراه با توسعه صنعت خودرو در جهان، کاربرد فناوری‏های نوین در اتومبیل نیز افزایش یافته است. سیستم‏های حمل و نقل هوشمند[1] یا به اختصار ITS، کاربرد کامپیوتر و فناوری اطلاعات و ارتباطات در شبکه‏های حمل و نقل انسان و کالا است. سیستم پیشرفته دستیار راننده[2] یکی از بخش‏های سیستم حمل و نقل هوشمند محسوب می‏گردد. این سیستم‏ها برای بهبود کارایی خودرو و افزایش امنیت راننده و سرنشینان آن استفاده می‏شوند و در مواقع بحرانی، به راننده اعلام هشدار کرده یا به جای راننده تصمیم مناسب را برای کنترل و هدایت خودرو اتخاذ می‏کنند.

سیستم نظارت چهره راننده، یک سیستم بلادرنگ[3] است که بر اساس پردازش تصویر چهره راننده، وضعیت جسمی و تا حدی وضعیت روحی او را تحت نظارت قرار می‏دهد. معمولا وضعیت راننده از بسته بودن پلک‏ها، نحوه پلک‏زدن، خیره بودن چشم‏ها به نقطه خاص، جهت نگاه چشم، خمیازه کشیدن و حرکت سر قابل تشخیص است. این سیستم در هنگام خواب‏آلودگی، خستگی و عدم توجه راننده به جاده، اعلام هشدار[4] می‏کند.

2-1- ضرورت سیستم‏های نظارت چهره راننده

یکی از مهمترین عوامل موثر در تصادفات، خصوصا در جاده‏های بین شهری[5]، خستگی، خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس راننده است. خستگی و خواب‏آلودگی باعث کاهش درک و قدرت تصمیم‏گیری راننده برای کنترل خودرو می‏شود. تحقیقات نشان می‏دهد معمولا به طور طبیعی، پس از یک ساعت رانندگی، راننده دچار خستگی می‏شود. اما در ساعات ابتدایی بعد از ظهر، بعد از نهار و همچنین در نیمه شب، راننده در مدت زمان بسیار کمتر از یک ساعت احساس خواب‏آلودگی می‏کند. البته علاوه بر دلایل طبیعی، مصرف الکل، مواد مخدر و دارو‏هایی که منجر به کاهش هوشیاری می‏شوند نیز در خواب‏آلودگی راننده تاثیر‏گذار است [1-3]. عمده تصادفاتی که علت اصلی آن خستگی یا عدم تمرکز حواس اعلام می‏شود، در جاده‏های بین شهری و برای خودرو‏های سنگین رخ می‏دهد. اکثر این تصادفات در حدود ساعت 6-2 یا 16-15 به وقوع می‏پیوندد [2].