… 35

2-6. سبک­های دل­ بستگی………………………………………………………………………………………………………….. 38

2-6-1. تعریف دل­بستگی………………………………………………………………………………………………………. 38

2-6-2. نظریه دل­بستگی بالبی………………………………………………………………………………………………. 38

2-6-3. طبقه­بندی کیفیت دل­بستگی نوزاد……………………………………………………………………………… 39

2-6-4. سبک­های دل­بستگی در بزرگسالان…………………………………………………………………………….. 41

2-7.منبع کنترل……………………………………………………………………………………………………………………….. 43

2-7-1. تعریف منبع کنترل…………………………………………………………………………………………………… 43

2-7-2.منبع کنترل درونی……………………………………………………………………………………………………. 43

2-7-3. منبع کنترل بیرونی…………………………………………………………………………………………………… 44

2-7-4. ویژگی­های افراد با منبع کنترل درونی…………………………………………………………………………. 44

2-7-5. ویژگی­های افراد با منبع کنترل بیرونی………………………………………………………………………… 45

2-8. پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. 46

2-8-1. سلامت روان و ایمان………………………………………………………………………………………………….. 46

2-8-2. ارتباط سلامت روان با شادکامی، سبک­های دل­بستگی و منبع کنترل……………………………… 48

2-8-3. ارتباط ایمان با شادکامی، سبک­های دل­بستگی و منبع کنترل……………………………………….. 49

2-8-4. تحقیقات ترکیبی………………………………………………………………………………………………………. 51

2-8-5. فرضیه­های پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 53

 

فصل سوم: روش تحقیق

3-1.مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 55

3-2. طرح پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………. 55

3-3. جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری پژوهش…………………………………………………………….. 56

3-4. ابزارهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….. 56

3-4-1. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ (GHQ-28)………………………………………………………………………… 56

3-4-2. پرسشنامه ایمان مذهبی…………………………………………………………………………………………….. 58

3-4-3. پرسشنامه شادکامی آکسفورد……………………………………………………………………………………… 58

3-4-4. پرسشنامه دل بستگی کولینز و رید……………………………………………………………………………… 59

3-4-5. مقیاس منبع کنترل راتر…………………………………………………………………………………………….. 60

3-5. روش تحلیل دادها……………………………………………………………………………………………………………….. 61

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………… 63

4-2. ویژگی­جمعیت شناختی نمونه­ی پژوهش……………………………………………………………………………….. 63

4-3. یافته­های توصیفی……………………………………………………………………………………………………………….. 64

4-4. یافته­های مربوط به فرضیه­های مستقیم پژوهش براساسرگرسیون گام به گام…………………………… 67

4-5. یافته­های مربوط به آزمون مدل پیشنهادی……………………………………………………………………………. 74

4-6. بررسی روابط غیرمستقیم با استفاده از رویکرد گام های علّی……………………………………………………… 78

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………… 86

5-2. بررسی برازش مدل پیشنهادی……………………………………………………………………………………………… 86

5-3. بررسی یافته­های مربوط به فرضیه­های پژوهش………………………………………………………………………. 87

5-4. محدودیت­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………… 93

5-5. پیشنهاد­ات پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………. 94

5-5. دلالت های ضمنی پژوهشی…………………………………………………………………………………………………. 94

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 96

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………. 101

 

فهرست جداول

جدول 4-1 فراوانی و درصد فراوانی دانشجویان به تفکیک جنسیت………………………………………………………… 63

جدول 4-2 فراوانی و درصد فراوانی دانشجویان به تفکیک جنسیت برحسب وضعیت تأهل……………………….. 64

جدول 4-3. شاخص های توصیفی سلامت عمومی به تفکیک جنسیت…………………………………………………….. 64

جدول 4-4. شاخص های توصیفی شادکامی به تفکیک جنسیت……………………………………………………………… 65

جدول 4-5. شاخص های توصیفی سبک های دل بستگی و سه زیر مقیاس آن به تفکیک جنسیت………………. 65

جدول 4-6. شاخص های توصیفی کانون کنترل به تفکیک جنسیت………………………………………………………… 66

جدول 4-7. شاخص های توصیفی ایمان مذهبی به تفکیک جنسیت……………………………………………………….. 66

جدول 4-8. پیش بینی سلامت روانی بر اساس ایمان مذهبی با استفاده از رگرسیون گام به گام………………….. 67

جدول 4-9. ضرایب رگرسیون، پیش بینی سلامت روان بر اساس ایمان مذهبی………………………………………… 67

جدول 4-10. پیش بینی سلامت روانی بر اساس شادکامی با استفاده از روش رگرسیون گام به گام…………………. 68

جدول 4-11. ضرایب رگرسیون، پیش بینی سلامت روان بر اساس شادکامی……………………………………………. 68

جدول 4-12 پیش بینی سلامت روانی بر اساسسبک دلبستگیدوسوگرا با استفاده از روش رگرسیون گام ب69ه گام 69

جدول 4-13. ضرایب رگرسیون، پیش بینی سلامت روان بر اساس دل بستگی دوسوگرا……………………………… 69

جدول 4-14. پیش بینی شادکامی بر اساس ایمان مذهبی با استفاده از روش رگرسیون گام به گام…………. 70

جدول 4-15. ضرایب رگرسیون، پیش بینی شادکامی بر اساس ایمان مذهبی………………………………………….. 70

جدول 4-16. مدل رگرسیون، تحلیل واریانس، شاخص های آماری…………………………………………………………. 71

جدول 4-17. ضرایب رگرسیون، پیش بینی دل بستگی دوسوگرا بر اساس ایمان مذهبی………………………….. 71

جدول 4-18. مدل رگرسیون، تحلیل واریانس، شاخص های آماری…………………………………………………………. 72

جدول 4-19. ضرایب رگرسیون، پیش بینی سلامت روان بر اساس منبع کنترل……………………………………….. 72

جدول 4-20. مدل رگرسیون، تحلیل واریانس، شاخص های آماری…………………………………………………………. 73

جدول 4-21. ضرایب رگرسیون، پیش بینی منبع کنترل بر اساس ایمان مذهبی……………………………………… 73

جدول 4-22. پارامترهای اندازه گیری روابط مستقیم در مدل پیشنهادی…………………………………………………. 75

جدول 4-23. پارامترهای اندازه گیری روابط مستقیم در مدل اصلاح شده………………………………………………… 76

جدول 4-24. ویژگی های نیکویی برازش مدل اصلاح شده…………………………………………………………………….. 77

جدول 4-25. ضرایب همبستگی ساده بین سه ایمان مذهبی، شادکامی و سلامت روان……………………………. 78

جدول 4-26. مدل رگرسیون، تحلیل واریانس ایمان مذهبی از طریق شادکامی برسلامت روان…………………. 79

جدول 4-27. ضرایب رگرسیون،ایمان مذهبی بر سلامت روان از طریق شادکامی…………………………………….. 79

جدول 4-28. ضرایب همبستگی ساده بین سه متغیر ایمان مذهبی، منبع کنترل و سلامت روان………………. 80

جدول 4-29. ضرایب همبستگی ساده بین سه متغیر ایمان مذهبی، دل بستگی دوسوگرا و سلامت روان……. 81

جدول 4-30. مدل رگرسیون، تحلیل واریانس ایمان مذهبی از طریق دل بستگی دوسوگرا بر سلامت روان…. 82

جدول 4-31. ضرایب رگرسیون، ایمان مذهبی بر سلامت روان از طریق دل بستگی دوسوگرا…………………….. 82

جدول 4-32. ضرایب همبستگی ساده بین پنج متغیر ایمان مذهبی، دل بستگی دوسوگرا، منبع کنترل، شادکامی و سلامت روان 83

جدول 4-33. مدل رگرسیون، تحلیل واریانس، ایمان مذهبی، از طریق دل بستگی دوسوگرا، منبع کنترل، شادکامی و سلامت روان 84

جدول 4-34. ضرایب رگرسیون، تأثیر ایمان مذهبی، از طریق دل بستگی دوسوگرا، منبع کنترل، شادکامی بر سلامت روان 84

 

فهرست نمودارها

نمودار 4-1. ضرایب استاندارد مدل پیشنهادی……………………………………………………………………………………… 74

نمودار 4-2. ضرایب استاندارد مدل اصلاح شده، تأثیرگذاری ایمان مذهبی بر سلامت روان با میانجی گری دل بستگی دوسوگرا و شادکامی در دانشجویان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

نمودار 4-3 رابطه ی میانجی ایمان مذهبی و سلامت روان از طریق شادکامی…………………………………………… 78

نمودار 4-4 رابطه ی میانجی ایمان مذهبی و سلامت روان از طریق منبع کنترل…………………………………….. 80

نمودار 4-5 رابطه ی میانجی ایمان مذهبی و سلامت روان از طریق دل بستگی دوسوگرا……………………………. 81

نمودار 4-6 رابطه ی میانجی ایمان مذهبی با سلامت روانی از طریق شادکامی، دل بستگی دوسوگرا و منبع کنترل 83

 

2-1-1-3-3- تبیین های رفتاری ……………………………………………………………………………………………… 19

2-1-1-3-4- تبیین های شناختی …………………………………………………………………………………………… 20

2-1-1-3-4-1- الگوی طرحواره ای بک ………………………………………………………………………………….. 20

2-1-1-3-4-2- مدل کلارک و ولز (1995) ………………………………………………………………………… 22

2-1-1-3-4-3- مدل راپی و هیمبرگ (1995) ……………………………………………………………………. 23

2-1-1-3-4-4- مدل هافمن و بارلو (2002) ………………………………………………………………………… 24

2-1-1-3-4-5- تبیین های مبتنی بر عوامل فرهنگی- اجتماعی ……………………………………….. 25

2-1-1-3-4-6- تبیین های زیستی ……………………………………………………………………………………….. 26

2-1-1-3-4-7- مدل کیمبرل (2008) …………………………………………………………………………………. 27

2-1-1-3-4-8- نظریه تکاملی اضطراب اجتماعی گیلبرت ……………………………………………….. 28

2-1-1-3-4-9- مدل راپی و اسپنس (2004) ……………………………………………………………………… 28

2-1-1-4- راهبردهای درمانی اضطراب اجتماعی …………………………………………………………………. 31

2-1-1-4-1-دارودرمانی …………………………………………………………………………………………………………… 32

2-1-1-4-2-روان درمانی …………………………………………………………………………………………………………. 33

2-1-1-4-2-1- رفتاردرمانی ……………………………………………………………………………………………………. 33

2-1-1-4-2-1-1-حساسیت زداییتدریجی ………………………………………………………………………… 33

2-1-1-4-2-1-2- مواجهه درمانی ……………………………………………………………………………………….. 34

2-1-1-4-2-1-3- آموزش مهارت­های اجتماعی ………………………………………………………………… 34

2-1-1-4-2-2- شناخت درمانی ……………………………………………………………………………………………. 35

2-1-1-5-همایندی …………………………………………………………………………………………………………………. 37

2-1-1-6-مقایسه با دیگر سازه ها ……………………………………………………………………………………………. 38

2-1-1-6-1- اختلال اضطراب اجتماعی و کم رویی ……………………………………………………………… 38

2-1-1-6-2- اختلال اضطراب اجتماعی و آگورافوبیا ……………………………………………………………. 39

2-1-1-6-3- اختلال اضطراب اجتماعی و اضطراب طبیعی ………………………………………………… 40

2-1-1-6-4- اختلال اضطراب اجتماعی واختلال شخصیتاجتنابی………………………………….. 41

2-1-2-عزت نفس………………………………………………………………………………………………………………………. 44

2-1-2-1-نظریاتی در باب نگرش خود ………………………………………………………………………………….. 44

2-1-2-1-1- دسترس پذیری و نیروی تداعی ………………………………………………………………………. 44

2-1-2-1-2- دیدگاه دسترس پذیری نگرش …………………………………………………………………………. 45

2-1-2-1-3- الگوی MODE فازیو ……………………………………………………………………………………….. 46

2-1-2-1-4- یادگیری تداعی گرایانه ……………………………………………………………………………………… 46

2-1-3- آستانه ها ……………………………………………………………………………………………………………………… 47

2-1-3-1- ادراک زیر آستانه ای ……………………………………………………………………………………………….. 48

2-1-3-2- اثرات ادراک زیرآستانه ای ………………………………………………………………………………………. 49

2-1-3-2-1- همبسته های عصبی ………………………………………………………………………………………… 50

2-1-3-2-2- اثرات هیجانی و ارزشی …………………………………………………………………………………….. 50

2-1-3-2-3- اثرات معنایی پایه …………………………………………………………………………………………….. 50

2-1-3-2-4- قضاوت های اجتماعی ………………………………………………………………………………………… 51

2-1-3-2-5- رفتار ………………………………………………………………………………………………………………….. 51

2-1-4- فرایندهای ضمنی ……………………………………………………………………………………………………… 52

2-1-5- شرطی سازی ارزشی …………………………………………………………………………………………………. 53

2-1-5-1- شرطی سازی ارزشی و شرطی سازی پاولفی ………………………………………………………… 55

2-1-5-2- شباهت های شرطی سازی ارزشی (EC) و شرطی سازی پاولفی (PC) ………………… 56

2-1-5-3- تفاوت های شرطی سازی ارزشی و شرطی سازی پاولفی ……………………………………….. 58

2-1-5-5- رویکردهای نظری شرطی سازی ارزشی ……………………………………………………………….. 60

2-1-5-5-1- دیدگاه انتسابی …………………………………………………………………………………………………… 60

2-1-5-5-2- دیدگاه کل گرایانه ……………………………………………………………………………………………… 61

2-1-5-5-3- دیدگاه اسناد نادرست ضمنی …………………………………………………………………………… 61

2-1-5-5-4- دیدگاه طبقه بندی مفهومی ……………………………………………………………………………… 62

2-1-5-5-6- دیدگاه گزاره ای …………………………………………………………………………………………………. 63

2-1-5-6- کاربردهای شرطی سازی ارزشی …………………………………………………………………………… 64

2-2- پیشینه عملی …………………………………………………………………………………………………………………. 65

2-3- سوالات پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………… 78

 

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- نوع پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….. 80

3-2-جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………… 80

3-3- نمونه و روش نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………. 80

3-4- ابزار پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….. 81

3-4-1- پرسشنامه اضطراب اجتماعی لیبوویتز (LSAS) ……………………………………………………… 81

3-4-2- پرسشنامه هراس اجتماعی (SPIN) ……………………………………………………………………….. 82

3-4-3- مقیاس عزت نفس روزنبرگ …………………………………………………………………………………….. 83

3-4-4-پرسشنامه افسردگی بک …………………………………………………………………………………………….. 84

3-4-5- آزمون تداعی ضمنی (IAT) ……………………………………………………………………………………… 85

3-4-5- 1- ساخت آزمون سنجش عزت نفس ضمنی (IAT) ……………………………………………. 85

3-4-5- 2- ساخت آزمون سنجش ترس از ارزیابی منفی ضمنی (IAT) ………………………… 87

3-4-6- برنامه آموزش شرطی سازی ارزشی زیر آستانه ای ………………………………………………… 87

3-5- روش اجرا ……………………………………………………………………………………………………………………….. 88

3-6- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………………………. 89

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1-آماره های توصیفی مربوط به متغیرهای جمعیت شناختی …………………………………………….. 91

4-2- تحلیل توصیفی داده ها …………………………………………………………………………………………………….. 93

4-3- تحلیل استنباطی داده ها ………………………………………………………………………………………………….. 96

4-3-1- سوال اول …………………………………………………………………………………………………………………….. 98

4-3-2- سوال دوم …………………………………………………………………………………………………………………… 99

4-3-3- سوال سوم ………………………………………………………………………………………………………………….. 100

4-3-4- سوال چهارم ……………………………………………………………………………………………………………….. 100

4-3-5- سوال پنجم ……………………………………………………………………………………………………………….. 101

4-3-6- سوال ششم ………………………………………………………………………………………………………………… 102

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری در مورد سوال اول پژوهش ………………………………………………………….. 104

5-2- بحث و نتیجه گیری در مورد سوال دوم پژوهش ………………………………………………………….. 106

5-3- بحث و نتیجه گیری در مورد سوال سوم پژوهش ………………………………………………………… 108

5-4- بحث و نتیجه گیری در مورد سوال چهارم پژوهش ……………………………………………………… 109

5-5- بحث و نتیجه گیری در مورد سوال پنجم پژوهش ……………………………………………………….. 110

5-6- بحث و نتیجه گیری در مورد سوال ششم پژوهش ……………………………………………………….. 11

5-7- یکپارچه نگری پژوهش ……………………………………………………………………………………………………. 113

5-8- کاربردهای نظری پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 113

5-9- کاربردهای عملی پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 114

5-10- محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 114

5-11- پیشنهادهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………… 15

5-11-1- پیشنهادهای کاربردی ……………………………………………………………………………………………. 115

5-11-2- پیشنهادهای پژوهشی …………………………………………………………………………………………….. 115

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 116

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 120

 

پیوست ها

برگه اطلاعات و رضایت نامه پژوهش………………………………………………………………………………………… 131

پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ…………………………………………………………………………………………………. 132

پرسشنامه اضطراب اجتماعی لیبوویتز……………………………………………………………………………………. 133

پرسشنامه اضطراب اجتماعی SPIN ………………………………………………………………………………………. 135

پرسشنامه افسردگی بک …………………………………………………………………………………………………………… 136

اسلایدهای مرتبط با آزمون عزت نفس ضمنی………………………………………………………………………… 139

اسلایدهای مرتبط با آزمون ترس از ارزیابی منفی ضمنی……………………………………………………… 1

فهرست جدول ها

جدول 4-1- میانگین و انحراف استاندارد سن در دو گروه آزمایش و کنترل……………………….. 91

جدول4-2- میانگین و انحراف استاندارد تحصیلات در دو گروه آزمایش و کنترل……………….. 92

جدول4-3- داده های توزیع فراوانی وضعیت تاهل در گروه آزمایش …………………………………….. 92

جدول4-4- داده های توزیع فراوانی وضعیت تاهل در گروه کنترل ……………………………………….. 93

جدول 4-5- داده های توصیفی متغیر نمره عزت نفس ضمنی ……………………………………………… 93

جدول4-6- داده های توصیفی متغیر ترس از ارزیابی منفی ضمنی ……………………………………… 94

جدول4-7- داده های توصیفی اضطراب اجتماعی ………………………………………………………………….. 94

جدول4-8- داده های توصیفی متغیر اضطراب اجتماعی لیبوویتز………………………………………….. 95

جدول4-9- داده های توصیفی متغیر عزت نفس آشکار (روزنبرگ) میانگین ……………………….. 95

جدول4-10- آزمونtمستقل متغیر سن …………………………………………………………………………………. 96

جدول 4-11- آزمونtمستقل متغیر اضطراب اجتماعی ………………………………………………………… 96

جدول 4-12- آزمونtمستقل متغیر اضطراب اجتماعی (لیبوویتز) ………………………………………. 96

جدول4-13- آزمونtمستقل متغیر عزت نفس آشکار (روزنبرگ) ………………………………………… 97

جدول 4-14- آزمونtمستقل متغیر عزت نفس ضمنی ………………………………………………………. 97

جدول4-15- آزمونtمستقل متغیر ترس از ارزیابی منفی ضمنی ……………………………………….. 97

جدول4-16- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر عزت نفس ضمنی …………………………………….. 98

جدول4-17- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر ترس از ارزیابی منفی ضمنی …………………… 99

جدول4-18- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر اضطراب اجتماعی …………………………………… 100

جدول4-19- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر سطح اضطراب اجتماعی ………………………… 101

جدول4-20- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر عزت نفس آشکار (روزنبرگ) ………………….. 102

جدول4-21- همبستگی عزت نفس آشکار (روزنبرگ) و عزت نفس ضمنی ……………………. 102
چکیده

فصل سوّم: روش پژوهش

3-1 طرح تحقیق.. 96

3-2 جامعه، نمونه و روش نمونه گیری.. 96

3-2-1 جامعه آماری.. 96

3-2-2 روش نمونه گیری.. 97

3-2-3 ملاک های ورود به پژوهش… 97

3-2-4 حجم نمونه. 97

3-3ابزارهای پژوهش… 98

3-3-1 ویرایش دوم مقیاس افسردگی بک (BDI-II) 98

3-3-2 مقیاس درد معنوی.. 100

3-3-2-1 ویژگی های جمعیت شناختی مقیاس درد معنوی.. 100

3-3-2-2 روایی.. 101

3-3-2-2-1 همبستگی با نمره کل مقیاس… 105

3-3-2-2-2 روایی همزمان. 107

3-3-2-3 پایایی.. 108

3-4 روش اجرا 109

3-5- مداخله. 109

3-6 روش تجزیه و تحلیل داده ها 112

فصل چهارم: یافته ها

4-1 یافته های توصیفی متغیرهای پژوهش… 114

4-2 تحلیل استنباطی.. 115

4-2-1 فرضیه اول: گروه درمانی با رویکرد هستی شناسی اسلامی ، تأثیر

معناداری برمیزان افسردگیدردانشجویان افسردهدارد. 115

4-2-2 فرضیه دوم: گروه درمانی با رویکرد هستی شناسی اسلامی، تأثیر

معناداری بر میزان درد معنوی در دانشجویان افسرده دارد. 117

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 بحث یافته اول. 120

5-2 بحث یافته دوم. 122

5-3 نتیجه گیری.. 125

5-4 محدودیت ها 126

5-5 پیشنهادات.. 126

منابع

منابع فارسی.. 127

منابع انگلیسی.. 138

چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی

فهرست جدول ها

جدول 3-1 میانگین و انحراف استاندارد سن شرکت کنندگان به تفکیک گروه ها 98

جدول 3-2 فراوانی شرکت کنندگان بر اساس متغیرهای جمعیت شناختی.. 101

جدول 3-3: ماتریس عامل‎ های چرخش یافته به شیوه واریماکس… 103

جدول3-4: ماتریس همبستگی مؤلفه های مقیاس و نمره کل آزمون. 106

جدول3-5: ماتریس همبستگی مقیاس درد معنوی و سلامت معنوی و ابعاد آنها 107

جدول3-6: مقادیر پایایی مقیاس درد معنوی و ابعاد آن. 108

جدول 3-7: پلن گروه درمانی هستی شناسی اسلامی.. 111

جدول 4-1 میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش در گروه آزمایشی و

کنترل. 115

جدول 4-2 نتایج تحلیل کواریانس تک متغیری روی نمرات پس آزمون

افسردگی با کووریت پیش آزمون. 116

جدول 4-3 میانگن تعدیل شده متغیر وابسته افسردگی.. 116

جدول 4-4 نتایج تحلیل کواریانس تک متغیری روی نمرات پس آزمون درد

معنوی با کووریت پیش آزمون. 117

جدول 4-5 میانگن تعدیل شده متغیر وابسته درد معنوی.. 118
فهرست نمودارها

نمودار 4-1، میانگین نمرات افسردگی قبل و بعد از درمان. 117

نمودار 4-2، میانگین نمرات درد معنوی قبل و بعد از درمان. 118

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی گروه درمانی با رویکرد هستی شناسی اسلامی بر میزان درد معنوی در دانشجویان با مشکلات افسردگی بوده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش دانشجویان دختر در مقطع کارشناسی سال تحصیلی 93-94 در دانشگاه فنی-حرفه ای بودند. به منظور انجام پژوهش، تعداد 30 نفر از دانشجویان دختر برای شرکت در این برنامه در نظرگرفته شدند که به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15=n) و کنترل (15=n) جایگزین شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، مقیاس افسردگی بک ویراست دوم (1968) و مقیاس محقق ساخته درد معنوی بود. داده ها توسط نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون کوواریانس، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه پژوهش نشان داد که درمان با رویکرد هستی شناسی اسلامی به طور معناداری (001/0p<) بر کاهش افسردگی و درد معنوی در دانشجویان مؤثربود.

مقدمه

افسردگی حالتی هیجانی است که مشخصه آن غمگینی زیاد، احساس بی ارزشی، احساس گناه، کناره گیری از دیگران و از دست دادن علاقه و اشتیاق به فعالیت های عادی است (داویسون و نیل[1]، 2001). افسردگی قسمت عمده ای از مشکلات سلامت روانی را تشکیل می دهد (بری[2]، 2003).

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، افسردگی دومین بیماری شایع پس از بیماری قلبی-عروقی است. این اختلال به عنوان نخستین معضل سلامت در دنیا و به عنوان مادر بسیاری از بیماری ها تلقی می شود. شیوع این بیماری در طول عمر پانزده درصد و در زنان به بیست و پنج درصد می رسد (چهارمین ویراست تجدید نظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی[3]، 2000).

در واقع همه افراد در دوره هایی از عمر خود افسردگی را تجربه می کنند، این احساس معمولا! به دنبال فقدان یا ناکامی ایجاد می شود و در شرایط طبیعی پس از چند ساعت یا چند روز از بین می رود. به هر حال، هر گاه احساس های افسرده وار تداوم یافته و در سلامتی و بهزیستی اجتماعی شخص اخلال نماید، در آن صورت کمک حرفه ای الزامی خواهد بود (کهرازی، آزاد فلاح و اللهیاری، 1382).

در سبب شناسی این اختلال از عوامل چندی یاد نموده اند که متناسب با این عوامل، شیوه های درمانی گوناگونی پیشنهاد شده است. درمان هایی نظیر دارودرمانی، الکتروشوک، روان تحلیل گری، شناخت درمانی، گروه درمانی، درمان شناختی-رفتاری و معنادرمانی را می توان نام برد (کاپلان و سادوک[4]، 1995؛ به نقل از غباری بناب، 1385). در سال های اخیر علاوه بر روش های برگرفته از نظریه های روان شناختی، درمان های معنوی و مذهبی نیز جایگاه علمی خود را باز نموده اند (مک لایف، لارسون، هایت، کوئنیگ، تورسون[5]، 2000).

با توجه به شیوع اختلال افسردگی که 75% از موارد بستری را در بیمارستان های روانی به خود اختصاص داده است (هاوتون[6]، 1990)، روان درمانی فردی نمی تواند پاسخگوی این مشکل باشد. یک راهبرد اصلی برای مؤثرتر کردن درمان، ارائه آن در گروه است (فری[7]؛ ترجمه صاحبی، حمیدپور و اندوز: 1384).

گروه درمانی شکلی از روان درمانی است که در آن دو مراجع یا چند بیمار با یک یا چند درمانگر کار می کنند. این روش، روش متداول و جاافتاده ای است که در آن اعضای گروه می توانند از تجربیات دیگران آگاه شده و از آن ها درس بگیرند. این روش درمانی نسبت به روان درمانی فردی، هم از نظر هزینه ای باصرفه تر است و هم در بیشتر موارد اثربخش تر، به علاوه، معمولاً کسانی که از بیماری ذهنی یا مشکل رفتاری رنج می برند، دچار احساس تنهایی، انزوا و متفاوت بودن هستند. گروه درمانی فضایی را برای گردآمدن افرادی که در حال حاضر درگیر مشکل مشابهی هستند یا در گذشته به مشکل مشابهی گرفتار بوده و اکنون نجات یافته اند، فراهم می سازد. اعضای گروه همچنین می توانند با پشتیبانی عاطفی از یکدیگر، رفتارهای تازه ای را تجربه کنند (ون واگنر[8]، 2006؛ به نقل از بوالهری، نظیری و زمانیان، 1391). پیشرفت علم روان شناسی از یک سو و ماهیت پیچیده انسان از سوی دیگر، باعث شده که نیازهای معنوی بشر در برابر خواسته های مادی قد علم کند و اهمیت بیشتری یابد (فردیکسون، ترجمه موسوی: 1387).

امروزه تأکید بر اینکه در کنار بعد زیستی سلامت جسم، باید به ابعاد روانی، اجتماعی و معنوی سلامت فرد نیز توجه کرد، رو به فزونی گذاشته است. در فرهنگ و فضای ایرانی-اسلامی، مهمترین عامل تأثیرگذار بر سلامت فرد، رسیدن به سلامت معنوی است که اندیشه و ادبیات آن بر اساس قرآن شکل گرفته و تدوین یافته است و منبعی مهم برای توصیف سلامت معنوی و شاخص های آن و راه های رسیدن به آن به شمار می رود (مرندی، عزیزی، 1389). از حدود 40 سال پیش، نتایج تحقیقاتی ارائه شد که ارتباط عوامل دینی و اعتقادی را با شاخص ها و پیامدهای جسمی آن مانند مرگ نشان داد و از آن زمان، شاخص معنویت نیز در تعریف سلامت وارد و به تدریج در نوشته های علمی آورده شد (راجرز و اسکیدمور[9]، 2010).

اکستین و کرن[10] (2004) درباره ی آموزه های معنوی چنین می گویند: آموزه های معنوی به مثابه آگاهی از هستی یا نیرویی فراتر از جنبه های مادی زندگی هستند که احساس عمیقی از وحدت و پیوند با کائنات را بوجود می آورند. فیشر[11] (2000) عنوان کرده است که توجه به بعد معنوی تأثیر زیادی در داشتن یک زندگی کامل دارد.

سوراجاکول، آجا، چیلسون، رامیرز و ایرل[12] (2008)، در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که معنویت نقش عمده ای در افسردگی دارد، این پژوهشگران دریافتند که سطح افسردگی افراد معنوی پایین تر است.

اغلب بیماران در مواجهه با بیماری به سمت حالات معنوی روی می آورند. اما در بعضی مواقع همین باورهای معنوی مشکل‎آفرین هستند و بیماران، پریشانی های معنوی را به عنوان عوامل استرس زا تجربه می کنند (خدابخشی، 1392). این امر بخصوص در بیماران دچار افسردگی که با علائمی منفی همچون ناامیدی، دلسردی، بدبینی، احساس گناه و از دست دادن انرژی و علاقه دست و پنجه نرم می کنند، بیشتر خود را نمایان می کند.

یونگ (1933) در کارهای خود به این نتیجه رسید که افراد رشد یافته در جستجوی معنایی برای زندگی خود هستند و بدون حل موفقیت آمیز چنین جستجویی، زندگی بطور غیر قابل تحملی دردناک شده و فرد دچار افسردگی عمیق می شود (برآبادی، 1383). ناامیدی از رسیدن به درک و مفهوم علت و غایت، در جهان هستی و سردرگمی درباره جایگاه خود در جهان هستی و اتصال و ارتباطی که موجودات هستی و انسان ها با یکدیگر دارند و به خصوص ناامیدی از درگاه خداوند، به دلیل عدم شناخت وجود لایتناهی او و نیز عدم شناخت خویشتن به عنوان افضل موجودات، می تواند فرد را به انتهای درماندگی و یأس و پوچی بکشاند. یأسی که در وجود خود، افسردگی را همراه دارد.

در طول تاریخ، مذهب، معنویت و پزشکی به هم آمیخته اند. پزشکان بنام ایرانی نیز در کتب پزشکی کهن به مفهوم «طب روحانی» به تفصیل پرداخته اند. «طب روحانی» علمی است که به کمالات قلوب و امراض، دوا، کیفیت حفظ صحت و اعتدال آن، تدبیر کردن منفعت آنچه از اعراض نفسانی که نافع است و دفع مضر آنچه مضرت است، می پردازد (دهخدا، 1377). جرجانی، «طبیب روحانی» را عارفی می داند که از طریق ارشاد و تکمیل، قدرت انجام این طب را دارد (محقق، 1378).

در دهه های اخیر، مباحث عرفانی و معنوی و تعالیم اشراقی بیش از پیش جایگاه خود را بازیافته است و اهل نظر در حوزه ی عرفان، حکمت، هنر، ادبیات و روان شناسی به نقش معجزه آسای عرفان و ارزش های معنوی در پاسخ به نیاز های تکاملی انسان و درمان ناملایمات و بیماری های روحی و روانی فرد و رسیدن او به سلامت روان تأکید فراوانی دارند (کریمی، 1383). یکی از اجزای زندگی سالم، توجه به نیازهای معنوی است. معنویت مبتنی بر جهان بینی توحیدی، سبک زندگی انسان را اعتلا می بخشد (اژدری فرد، قاضی و نورانی پور، 1389).

2-2-1-1-1-نظریه های اجتماعی – فرهنگی………………………………………………………………………… 16

2-2-1-1-2- نظریه های فمینیستی و شیء انگاری………………………………………………………………. 17

2-2-1-1-3- نظریه تعاملی نگری نمادین……………………………………………………………………………….. 19

2-2-1-1-4- نظریه مقایسه اجتماعی……………………………………………………………………………………… 21

2-2-1-1-5- نظریه خود ناهمخوانی………………………………………………………………………………………… 22

2-2-2- نارضایتی بدنی………………………………………………………………………………………………………………. 23

2-2-2-1-جنسیت و نارضایتی بدن………………………………………………………………………………………….. 25

2-2-2-2-علت های نارضایتی بدنی………………………………………………………………………………………….. 26

2-2-2-2-1-علت های اجتماعی- فرهنگی…………………………………………………………………………….. 29

2-2-2-2-2-علت های زیستی…………………………………………………………………………………………………. 30

2-2-2-2-3- علت های درون شخصی…………………………………………………………………………………….. 31

2-2-2-2-3-1-کمال گرایی و نارضایتی بدنی………………………………………………………………………… 33

2-2-2-2-3-2-درونی سازی لاغری…………………………………………………………………………………………. 34

2-2-2-2-3-3- خودشی انگاری………………………………………………………………………………………………. 36

2-2-2-2-4- علت های بین شخصی……………………………………………………………………………………….. 37

2-2-2-2-4- 1-روابط با همسالان و نارضایتی بدنی……………………………………………………………… 37

2-2-2-2-4- 2-روابط صمیمی و نارضایتی بدنی …………………………………………………………………. 37

2-2-2-3- نارضایتی بدنی و اختلالات روانی…………………………………………………………………………. 39

2-2-2-3-1- نارضایتی بدنی و درماندگی / بهزیستی روانی…………………………………………………… 39

2-2-2-3-2- نارضایتی بدنی و افسردگی………………………………………………………………………………… 40

2-2-2-3-3- نارضایتی بدنی و اختلال های خوردن………………………………………………………………. 41

2-2-2-4- جایگاه نارضایتی بدنی در DSM-IV-TR……………………………………………………………… 43

2-2-3- انواع اختلالات مربوط به خوردن و عوارض ناشی از آن :…………………………………………. 44

2-2-3-1- بی اشتهایی عصبی (Anorexia)……………………………………………………………………………. 45

2-2-3-1-1- عوارض…………………………………………………………………………………………………………………. 45

2-2-3-2- پرخوری عصبی (Bulimia)…………………………………………………………………………………….. 45

2-2-3-2-1- عوارض…………………………………………………………………………………………………………………. 46

2-2-3-3- اختلالات خوردن که به عوامل دیگر وابسته اند……………………………………………………. 46

2-2-3-3-1-پرخوری مختل کننده (Being Eating Disorder)…………………………………………… 47

2-2-4-شیوع اختلالات خوردن………………………………………………………………………………………………… 47

2-2-5- عوامل درونی و بیرونی اثرگذار در بروزاختلال خوردن……………………………………………. 47

2-2-5-1- عوامل بیرونی…………………………………………………………………………………………………………… 48

2-2-5-2- عوامل درونی …………………………………………………………………………………………………………… 49

2-2-6- جنسیت و اختلالات مربوط به خوردن………………………………………………………………………. 52

2-3- پژوهش های پیشین…………………………………………………………………………………………………………. 52

2-4-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………… 62

2-5-فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………… 62

فصل سوم: روش پژوهش

3-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 64

3-2-روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………. 64

3-3- جامعه آماری،نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………. 65

3-4- ابزار پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………. 65

3-4-1-اختلالات خوردن……………………………………………………………………………………………………………. 65

3-4-1-1-مقیاس تشخیصی اختلالات خوردن ………………………………………………………………………. 65

3-4-1-2- پرسش نامه نگرش خوردن ……………………………………………………………………………………. 67

3-4-2-نارضایتی بدنی………………………………………………………………………………………………………………… 69

3-4-2-1-پرسش نامه شکل بدنی…………………………………………………………………………………………….. 69

3-4-4-خودشی انگاری………………………………………………………………………………………………………………. 70

3-4-4-1-پرسش نامه خود شی انگاری…………………………………………………………………………………… 70

3-4-6- پرسشنامه کمال گرایی………………………………………………………………………………………………… 72

3-4-6-1-پرسشنامه کمال گرایی اهواز……………………………………………………………………………………. 72

3-4-7-درونی سازی لاغری……………………………………………………………………………………………………….. 73

3-4-7-1-مقیاس درونی سازی لاغری……………………………………………………………………………………… 73

3-4-8-شاخص توده بدنی…………………………………………………………………………………………………………. 74

3-5-روش اجرا ………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

3-6-روش تجزیه و تحلیل داده­ها………………………………………………………………………………………………. 7

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 76

4-2 آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………… 76

4-3- ماتریس همبستگی متغیرهای مدل………………………………………………………………………………… 83

4-4- یافته های تحلیل مسیر…………………………………………………………………………………………………….. 84

4-4-1-پیش بینی نارضایتی بدنی براساس کمال گرایی………………………………………………………… 85

4-4-2-پیش بینی نارضایتی بدنی براساس درونی سازی لاغری……………………………………………. 85

4-4-3-پیش بینی نارضایتی بدنی براساس شاخص توده بدنی………………………………………………. 86

4-4-4-پیش بینی نارضایتی بدنی براساس خودشیء انگاری…………………………………………………. 87

4-4-5-پیش بینی اختلالات خوردن بر اساس نارضایتی بدنی …………………………………………… 87

4-4-6-پیش بینی اختلالات خوردن براساس کمال گرایی……………………………………………………. 88

4-4-7-پیش بینی اختلالات خوردن براساس شاخص توده بدنی…………………………………………. 88

4-4-8-پیش بینی اختلالات خوردن براساس درونی سازی لاغری……………………………………….. 89

4-4-9-پیش بینی نارضایتی بدنی براساس خودشیء انگاری…………………………………………………. 90

4-4-10- پیش بینی اختلال خوردن براساس کمال گرایی با واسطه گری نارضایتی بدنی… 90

4-4-11- پیش بینی اختلال خوردن براساس درونی سازی لاغری

با واسطه گری نارضایتی بدنی…………………………………………………………………………………………………….. 91

4-4-12- پیش بینی اختلال خوردن براساس شاخص توده بدنی

با واسطه گری نارضایتی بدنی…………………………………………………………………………………………………… 91

4-4-13- پیش بینی اختلال خوردن براساس خود شیء انگاری

با واسطه گری نارضایتی بدنی…………………………………………………………………………………………………… 92

4-5 -مدل سازی معادلات ساختاری…………………………………………………………………………………………. 92

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….. 99

5-2-فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………… 99

5-2-1-فرضیه 1: کمال گرایی نارضایتی بدنی را پیش بینی می نماید………………………………… 99

5-2-2-فرضیه 2: درونی سازی لاغری نارضایتی بدنی را پیش بینی می نماید………………….. 100

5-2-3-فرضیه 3:BMI نارضایتی بدنی را پیش بینی می نماید………………………………………….. 101

5-2-4-فرضیه 4: خودشی انگاری نارضایتی بدنی را پیش بینی می نماید…………………………. 103

5-2-5-فرضیه 5: کمال گرایی اختلالات خوردن را پیش بینی می نماید…………………………… 104

5-2-6-فرضیه 6: درونی سازی لاغری اختلالات خوردن را پیش بینی می نماید………………. 105

5-2-7-فرضیه 7: BMI اختلالات خوردن را پیش بینی می نماید……………………………………… 106

5-2-8-فرضیه 8: خودشیء انگاری اختلالات خوردن را پیش بینی می نماید…………………… 107

5-2-9-فرضیه 9: نارضایتی بدنی اختلالات خوردن را پیش بینی می نماید………………………. 107

5-2-10-فرضیه 10:کمال گرایی، درونی سازی لاغری، خودشیء انگاری و شاخص توده بدنی

با واسطه گری نارضایتی بدنی اختلالات خوردن را پیش بینی می نمایند………………………… 108

5-4-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………. 111

5-5-محدودیت ها……………………………………………………………………………………………………………………… 111

5-6-پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………….. 112

منابع و مآخذ

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 113

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 116

پیوست

پرسش نامه تشخیصی اختلالات خوردن(EDDS)………………………………………………………………….. 128

پرسشنامه نگرش های خوردن-26……………………………………………………………………………………………. 130

پرسش نامه نارضایتی بدنی(8-D)…………………………………………………………………………………………….. 132

پرسش نامه درونی سازی لاغری……………………………………………………………………………………………….. 133

پرسشنامه خود شیء انگاری……………………………………………………………………………………………………… 134

پرسش نامه کمال گرایی اهواز…………………………………………………………………………………………………… 136

فهرست جداول

جدول 1-1 نظام طبقه بندی WHO از اضافه وزن و چاقی بر پایه ی شاخص توده بدن…….. 10

جدول 3-1: پایایی پرسشنامه ی اختلالات خوردن EDDS……………………………………………………… 66

جدول 3-2: روایی پرسشنامه ی اختلالات خوردن EDDS……………………………………………………… 67

جدول 3-3. زیر مقیاس های مربوط به پرسشنامه EAT-26…………………………………………………… 68

جدول3-4: نقاط برش پرسش نامه BSQ-8D………………………………………………………………………….. 70

جدول3- 5: روایی پرسشنامه ی نارضایتی بدن…………………………………………………………………………. 70

جدول 3- 6: پایایی پرسشنامه ی نارضایتی بدن………………………………………………………………………… 70

جدول 3-7: روایی پرسشنامه ی خود شیء انگاری…………………………………………………………………… 71

جدول 3-8: پایایی پرسشنامه ی خود شیء انگاری…………………………………………………………………… 72

جدول 3-9: روایی پرسشنامه ی درون سازی لاغری…………………………………………………………………. 73

جدول 3-10: پایایی پرسشنامه ی درون سازی لاغری……………………………………………………………… 74

جدول 4-1: آمار توصیفی متغیر سن………………………………………………………………………………………… 77

جدول 4-2: آمار توصیفی متغیر تحصیلات………………………………………………………………………………. 77

جدول 4-3: آمار توصیفی متغیر شاخص توده بدنی………………………………………………………………… 78

جدول 4-4: آمار توصیفی متغیر نارضایتی بدن………………………………………………………………………… 78

جدول 4-5: فراوانی نارضایتی از بدن بر حسب شاخص توده بدنی………………………………………… 79

جدول 4-6: آمار توصیفی متغیر احتمال وجود اختلال تغذیه­ای ………………………………………….. 80

جدول 4-7: آمار توصیفی اختلال آنورکسیانروسیا………………………………………………………………….. 81

جدول 4-8: آمار توصیفی اختلال بولومیانروسیا……………………………………………………………………….. 82

جدول 4-9: آمار توصیفی اختلال پرخوری………………………………………………………………………………. 82

جدول 4-10: آمار توصیفی اختلال خوردن نوع 2…………………………………………………………………… 82

جدول 4-11: ماتریس همبستگی بین متغییرهای پژوهش……………………………………………………. 83

جدول 4-12: مدل رگرسیونی تاثیر کمال گرایی بر نارضایتی بدنی……………………………………….. 85

جدول 4-13: مدل رگرسیونی تاثیر درونی سازی لاغری بر نارضایتی بدنی…………………………… 86

جدول 4-14: مدل رگرسیونی تاثیر شاخص توده بدنی بر نارضایتی بدنی…………………………….. 86

جدول 4-15: مدل رگرسیونی تاثیر خودشیء انگاری بر نارضایتی بدنی……………………………….. 87

جدول 4-16: مدل رگرسیونی تاثیر نارضایتی بدنی بر اختلالات خوردن………………………………. 87

جدول 4-17: مدل رگرسیونی تاثیر کمال گرایی بر اختلالات خوردن…………………………………… 88

جدول 4-18: مدل رگرسیونی تاثیر درونی سازی لاغری بر اختلالات خوردن……………………… 89

جدول 4-19: مدل رگرسیونی تاثیر شاخص توده بدنی بر اختلالات خوردن………………………… 89

جدول 4-20: مدل رگرسیونی تاثیر خودشیء انگاری بر اختلالات خوردن…………………………… 90

جدول 4-21: تاثیر کمال گرایی بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی………………………. 90

جدول 4-22: تاثیر درونی سازی لاغری بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی………….. 91

جدول 4-23: تاثیر شاخص توده بدنی بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی…………….. 91

جدول 4-24 : تاثیر خودشیء انگاری بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی…………….. 92

جدول 4-25: برآورد انجام شده برای تفاوت معناداری پارامترها با مقدار صفر………………………. 93

جدول 4-26: شاخص های برازش مدل……………………………………………………………………………………. 9

فهرست شکل ها

شکل 4-1: مدل مسیر پیشنهادی برای تاثیر متغیرها بر اختلالات خوردن با واسطه­گری نارضایتی بدن (برآوردهای استاندارد) 93