شروط خاص…. 29

شرایط وجوب نفقه همسر. 30

پرداخت نفقه در نکاح موقت : 30

موارد اطاعت زن از شوهرش… 31

مفهوم نفقه نزدیكان. 34

منابع نفقه نزدیكان. 35

منابع فقهی.. 35

منابع حقوقی.. 37

الزام خویشاوندان به انفاق.. 40

نفقه اولاد. 40

نفقه ابوین و اجداد. 41

ترتیب در انفاق.. 42

مراجعه به محكمه برای دریافت نفقه. 42

نفقه زوجه بر عهده زوج دین است نه نفقه اقارب… 43

اجزاء نفقه نزدیكان. 43

مسكن.. 43

البسه. 46

غذا 48

اثاث البیت… 48

سایر موارد. 50

شرایط لزوم انفاق به نزدیکان. 54

برخی احکام مربوط به نفقه نزدیکان. 54

نفقه مملوک… 55

ضمانت اجرای نفقه نزدیکان. 55

ضمانت اجرای کیفری نفقه نزدیکان. 56

امتیازات نفقه زوجه برنزدیکان. 56

ضمانت اجرای نفقه زوجه. 59

ضمانت اجرای کیفری.. 59

ضمانت اجرای مدنی.. 61

نفقه های مورد مطالبه زن. 63

چگونگی پرداخت نفقه. 65

صرفه جویی در نفقه : 65

احکام نفقه. 65

پرداخت نفقه و ارتباطش با شرایط صحت عقد : 66

فصل دوم: مصادیق نفقه زوج.. 69

اختلاف در مصادیق.. 69

کمیت وکیفیت مصادیق نفقه زوجه. 70

طبیعت حق زن برنفقه : 78

نفقه زن پس از انحلال عقد نكاح دائم : 81

طلاق و نفقه زن. 81

نفقه زوجه مطلقه رجعی : 82

نفقه مطلقه بائن : 85

نفقه زوجه در عده وفات… 85

نفقه زن در عدّه فسخ نكاح.. 87

اجرت المثل كارهای زن. 88

نحله زن. 91

نفقه زن در عده وفات شوهر. 92

نفقه زن قبل از عروسی.. 93

نشوز و وظایف زوجین : 97

حقوق ووظایف زوجین : 97

وظایف وحقوق زن نسبت به مرد : 97

حقوق ووظایف مرد نسبت به زن : 101

مانع نشوز : 104

واکنش در برابر نشوز زن : 105

در اصطلاح فقهی و حقوقی :108

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی احکام و مصادیق نفقه در حقوق اسلامی پرداخته است .

اسلام در قوانین خود ، سعادت مرد و زن و فرزندان که باید در دامن آنها پرورش یابند ،در پی آن سعادت جامعه که موثراز سعادت خانواده است را در نظر گرفته است .

علاوه براین ها خداوند در ساختمان و خلقت مردان ، این تکلیف را قرار داده تا نفقه جزئی از مدیریت و سرپرستی زوج برخانواده و زوم اش باشد خداوند از هر کس به اندازه نیرو و توان که در وجودشان قرار داده تکلیف خواسته در خلقت زنان نیز به خاطر اینکه مسئولیت ورنج و زحمات طاقت فرسای تولید نسل عادت ماهانه و پرستاری بچه که همه این عوامل باعث می شود از نیرو و توان زن کاسته شود،به خوبی رعیت حال طبیعی آنها را کرده است.

تحقیق حاضر ، به بیان اینکه زن و مرد از لحاظ نیرو و کار و فعالیتهای خشن اقتصادی مساوی و مشابه آفریده نشده اند،پرداخته است، زیرا خیلی از نیروها که در وجود مرد هست ،زن فاقد آنهاست و در قبالش نیز تکلیفی برذمه اش نیست. از مهمترین یافته های این پژوهش : که احتیاج زن به پول و ثروت از احتیاج مرد بیشتر است (تجمل و زینت جزئی از زندگی و احتیاجات زن می باشد ) پس اگر زن مجبور باشد که چون مرد دائما در تلاش و کوشش برای پول در آوردن باشد غرورش در هم می شکند وخستگی برایش به جا می آورد ، بدیهی است که زنی که آسایش خاطر ندارد فرصتی نخواهد داشت که به خود برسد وبهجت وسرور مرد را فراهم نماید لذا نه تنها مصلحت زن بلکه مصلحت مرد و کانون خانوادگی نیز در این است که زن از تلاشهای اجباری معاش ، معاف باشد و در مقابل از سوی مرد تامین شود و حرمت و شخصیت و اعتبار فردی و اجتماعی زن فراهم شود

واژگان کلیدی :

نفقه ، حقوق ، خانواده، تمکین- زوجیت- مالک

الف- بیان مسئله

امروزه با توجه به تغییر و تحولاتی که در نهادها و روابط اجتماعی و همچنین نقش و جایگاهی که زن در این عرصه ایفا می کند موضوع نفقه به عنوان یک موضوع مهم و خطیر در جامعه امروزی نقش به سزایی دارد. تبین موضوع نفقه در نظام فقهی اسلامی به خوبی می تواند الهام بخش نگاه ویزه اسلام بر جایگاه زن در نهاد خانواده و جامعه و روابط اجتماعی باشد .ایضاح فلسفه نفقه در بستر فقهی حقوق اسلام می تواند جنبه های انسانی،اقتصادی عدالت دوستی ،مالکیت، کرامت و حمایت از زن را به رخ دیگر نظام های حقوقی بکشد که داعیه تساوی زن و مرد را دارند.به خاطر آنکه اکثر خانواده ها با آنچه در فقه (همان چیزهایی که در عرف و جامعه معمول می باشد) هر چند که به طور جامع و کامل نمی باشد ولی می توان گفت در این زمینه اطلاعات و آگاهی هایی دارند.

با توجه به اهمیت موضوع نفقه و تاثیرات آن برجامعه اسلامی و انسانی در این پژوهش کوشیده شده تا به این موضوع خطیر و مهم پرداخته شود محدوده این پژوهش بررسی احکام و مصادیق نفقه در فقه اسلامی را شامل می شود .بر همین اساس این پژوهش به فرایند شکل گیری نفقه در اسلام و دیدگاه قرآن و تاثیرات آن برجامعه انسانی و اسلامی می پردازد .

ب- ضرورت و اهمیت تحقیق:

امروزه نظریه های حقوقی فمنیستی مدعی است که فلسفه حقوق سنتی آشکارا جایگاه زنان را نادیده گرفته است و نابرابری ها در حقوق خصوصی و جزا، حقوق زنان را تحقیر و تضییع کرده است .ادعای نارضایتی از بی عدالتی هایی که علیه زن صورت می گیرد، و به مباحث مشاجره آمیزی تبدیل شده و چه بسا به جنبش های اجتماعی تبدیل گشته است.حقوق اسلامی می تواندآنچه را که آنها با عنوان حمایت از زن ها ادعا می کنند، به چالش بکشد. بنابراین لازم است که با عناصر و مولفه های گوناگونی که در حقوق خانواده و نظام فقهی اسلامی مطرح شده به خوبی تبیین شود تا از حقوق زن به خوبی در این مسیر دفاع شود به ویژه آن که ادعا شده که نفقه نشانه بردگی و مملوکیت زن از سوی مرد است علاوه بر این از آنجا که جامعه از خانواده و افراد موجود در آن ، تشکیل میشود .پس سعادت و کمال جامعه در گرو سعادت خانواده ها می باشد، آشنا و آگاه شدن خانواده ها از موضوعات و مباحثی که مربوط به نهاد خانواده می باشد تداوم و سعادت خانواده را به همراه دارد . و از آنجا که پا برجا ماندن و تداوم خانواده ها حائز اهمیت می باشد این موضوع (نفقه ) ضرورت بررسی و آشنایی با آن در خانواده ها بیشتر احساس می شود ، و ضرورت دارد که امروزه خانواده ها با این مسئله و البته دیگر مسائل فقهی و حقوقی خانواده آشنا شوند تا بتوانند خانواده هایی سالم و به دور از جنجال داشته باشند .آنچه که اهمیت بحث را مضاعف می کند تغییر شیوه و سبک زندگی در دنیای مدرن و پیدایش هزینه های جدید است.

ج: اهداف تحقیق

با ازدواج، زوجین نسبت به همدیگر حقوق مالی و معنوی پیدا می كنند. یكی از مهمترین حقوق مالی زوجه پس از نكاح حق نفقه است. اداره خانواده و تربیت فرزندان هزینه هایی دارد كه از نظر اسلام بر عهده ی مرد است و زن هیچ گونه مسئولیتی در قبال آن ندارد. در این تحقیق بررسی می كنیم كه به بحث نفقه و تأمین هزینه خانواده به عنوان ركن اصلی اقتصاد خانواده بپردازیم و ضمن آن ارتباطش را با ریاست شوهر و تمكین روشن نماییم. تبیین یك جانبه بودن تكلیف نفقه، مبنای الزام و تكلیف بودن آن و ضمانت اجرای نفقه از اهداف دیگر این نوشتار است. بررسی و تبیین ضرورت نفقه، مبنای قرآنی و روایی آن، شروط، میزان، مقدار، موضوعات و مصادیق نفقه، كیفیت استحقاق نفقه، امتیاز نفقه زوجه بر دیگر نفقات، ملاك تعیین نفقه و موانع و شروط استفاده نفقه از دیگر موضوعاتی است كه در این تحقیق به طور مستدل به آن پرداخته شده است. در این نوشتار موضوعات مختلفی كه در خصوص نفقه در میان دیدگاه های فقها مطرح شده گزارش شده و ادله فقهی آن نیز مطرح گردیده است. و البته كه در تبیین این موضوعات به مبانی حقوقی موضوعات همی گذرا شده است.

د- سئوالات تحقیق:

سوال اصلی احکام و مصادیق نفقه در فقه اسلامی چیست؟

1-نفقه چیست ؟

2-اسباب نفقه چیست ؟

3-حکم نفقه ی زوجه دائم و موقت چیست ؟

4-نفقه ی زوجه در چه صورتی از عهده ی مرد ساقط می شود ؟

5-حکم نفقه ی زوجه در صورت خودداری زوج به چه صورت است ؟

6-کیفیت پرداخت نفقه به چه صورتی می باشد ؟

7-حق و حقوق زوجین در رابطه با نشوز به چه صورتی می باشد ؟

ه – فرضیات تحقیق:

1. تأمین هزینه های خانواده از حقوق و تكالیف مالی مرد است و زن هیچ گونه مسئولیتی ندارد.

1. زن می تواند برای كارهایی كه انجام می دهد اجرت المثل مطالبه كند.

1. تكلیف مرد در دادن نفقه زن تكلیفی یك جانبه است و دارا بودن زن هیچ گونه تأثیری ندارد.

1. نفقه زن در مورد البسه، مسكن، غذا، اثاث البیت و حتی خدمتكار باید در خدمت شود.

1. نفقه اقارب نیز باید پرداخت شود.

و- روش تحقیق:

روش تحقیق بصورت نظری و کتابخانه ای است پس از جمع آوری مطالب به تحلیل و تطبیق دیدگاه های مختلف پرداخته شده است برای تطبیق مطالب به کتب و مجلات مختلف فقهی و حقوقی مراجعه شده است.

ز- سازماندهی تحقیق:

این تحقیق در سه بخش اصلی ساماندهی شده است. بخش اول به كلیات تحقیق مربوط است كه در آن ضمن پی جویی و انصیاح مفهومی نفقه به بررسی مبانی و ادله آن پرداخته شده و در بخش دوم تلاش شده ابعاد مختلف نفقه زوجه و احكام آن مورد بررسی قرار گیرد و در بخش سوم نفقه اقارب كه اعم از نفقه اولاد و والدین است تبیین شده و شرایط آن مورد بررسی قرار گرفته است.

مفهوم نفقه

مفهوم لغوی نفقه

نفقه به فتح نون وفا و قاف اسم است از باب افتعال (انفاق) و جمع آنها نفاق و نفقات است و در لغت به معنی صرف و خرج و كسر و آنچه از دراهم كم و فانی شود[1].دهخدا نیز در معنای نفقه می گوید:آنچه صرف هزینه عیال واولد کنند،هزینه زن و زندگی ،روزی و مایحتاج معاش در تعریف دیگری از نفقه آمده پس ما انفقت و استنفقت علی العیال و نفسک یعنی آنچه برای خود و خانواده هزینه می شود.[2]

مفهوم اصطلاحی نفقه

مفهوم اصطلاحی نفقه در فقه به دو شكل ارائه شده است:

1. نفقه در معنای عام كه این گونه است: « نفقه به تأمین مخارج ضروری همسر و ارقاب و عبد و امه (كنیز) اعم از خوراك و پوشاك و مسكن و غیره اطلاق می گردد[4]. همچنین شامل نفقه مردم یك كشور توسط دولت و دیگر نفقات هم می شود» .[5]تعریف دیگر در این زمینه تعریف فقیهی مالكی است كه: «آنچه آدمی به آن احتیاج دارد بدون آنكه اسراف كند» [6]

1. نفقه در معنای خاص كه شامل نفقه زوجه می شود و این گونه تعریف می شود: «آنچه را كه زوجه احتیاج و نیاز به آن داشته باشد. در نظر عرف نفقه محسوب می شود. به طور كلی استنباط از متون فقهی امامیه و عامه نفقه در اصطلاح شرع عبارت است از چیزی كه زن برای معیشت به آن نیازمند است؛ مانند طعام، لباس، مسكن و آنچه میان مردم متعارف می باشد[7]. و در مصطلح شرعی، این نفقه مالی نیست بلكه فعلی است كه زوج مكلف به انجام آن است از سوی شارع و متعلق فعل او مالی است (البصری، 1412 ه‍.ق: 16).

مفهوم نفقه در حقوق

در حقوق تعریفی كه از نفقه ارائه شده تعریف به مصداق است. در ماده 1107 ق.م. مصادیق نفقه این گونه بیان كرده است: نفقه عبارت است از مسكن، …

اما حقوقدانان در مورد نفقه تعریف های گوناگونی ارائه كرده اند. برخی گفته اند نفقه عبارت است از چیزی كه برای گذراندن زندگی لازم و مورد نیاز باشد.

بعضی هم معتقدند كه نفقه تمام وسایلی است كه زن با توجه به درجه تمدن و محیط زندگی و وضع جسمی و روحی خود بدان نیازمند است.

البته در این تعاریف معیاری برای چگونگی تعیین وسایلی كه زن به آن محتاج است بیان نشده است و لذا كامل به نظر نمی رسد به همین جهت باید در این تعاریف نگاهی به عرف جامعه و یا وضع متعارف می شد تا تعریف دقیق تر و كامل تر شود.

مراد از نفقه چیزی است که زن برای معیشت به آن نیازمند است مانند طعام ،مسک ، لباس و آنچه میان مردم متعارف است. [10]

مقنن تعریف جامع و مانعی برای نفقه به عمل نیاورده بلکه مصادیق و اجزای آن را برشمرده است به تعبیر دیگر به نظر می رسد که مقنن فرض را برشناخت عرف از نفقه قرارداده و به شمارش مواردی که تامین آنها در زمان های مختلف از وظایف زوج محسوب می شود پرداخته است .

به همین دلیل حقوق دانان در تالیف خود عدم انحصار نفقه به موارد شمارش شده در قانون را مورد تایید قرارداده و اذعان نموده اند که آنچه زوجه در دوران زناشویی برای ابقا و ادامه حیات خود به طور متعارف لازم دارد به عهده شوهر است [11]

البته تحویل شیوه زندگی هر روز نیازهای تازه ای را به وجود می آورد که آنها را نمی توان در چهار چوب معینی محصور کرد و ناچار باید داوری را برعهده عرف گذارد [12]در فقه امامیه نیز که منبع اصلی حقوق ایران است نفقه به شرح فوق مورد تصریح قرار گرفته تامین آنچه که زن در زندگی زناشویی به آن احتیاج دارد اعم از : خوردنی ، پوشاک ، مسکن ، لوازم آرایشی و…به عنوان نفقه به عهده زوج قرار داده شده است [13]

1.موسوی، بجنوردی، سید محمد، حقوق خانواده(1)، تهران: مجد، 1386.ص 294

2.فراهیدی،خلیل،کتاب العین،موسسه دارلهجره،چاپ دوم1409 ق،ص 177

3.فرهنگ فارس عمید، 2جلدی ، جلد دوم، ص 1913

2-5- نشاسته و نشاستهسیب زمینی.. 23

1-5-2- تولید فیلم نشاسته. 24

2-5-2- خواص کاربردی فیلمهای نشاسته ای.. 28

2-5-2-1- بازدارندگی نسبت به بخار آب.. 28

2-5-2-2- بازدارندگی نسبت به گازها و ترکیبات فرار. 29

2-5-2-3- خواص مکانیکی.. 29

2-5-2-4- رنگ… 32

2-5-2-5- پلاستی سایزرها 32

2-5-3- نشاسته سیب زمینی.. 33

2-6- ژلاتین.. 36

2-6-1- پوششها و فیلمهای بر پایه ژلاتین.. 36

2-6-2- تعریف ژلاتین.. 36

2-6-3- کاربردهای ژلاتین در صنایع مختلف… 38

2-6-4- کلاژن. 38

2-6-5- تبدیل کلاژن به ژلاتین.. 39

2-6-6- شیمی ژلاتین.. 42

2-6-7- ترکیب آمینو اسیدی ژلاتین.. 43

2-6-8- نقطه ایزوالکتریک ژلاتین.. 45

2-6-9- تولید ژلاتین.. 46

2-6-9-1- روش اسیدی.. 47

2-6-9-2- روش قلیایی.. 47

2-6-10- تشکیل فیلم و خصوصیات.. 48

فصل سوم: مواد و روش ها 49

3-1- مواد. 50

3-2 روش تهیه فیلمهای نانوبایوکامپوزیتی.. 51

3-3 ضخامت فیلم. 52

3-4 آنالیز فیلم. 53

3-4-1- ویژگی های مکانیکی.. 53

3-4-2- رنگ سنجی.. 55

3-4-3- نفوذ پذیری بخار آب (WVP) 56

3-4-4- بررسی تعامل مواد شیمیاییFTIR.. 56

3-4-5- حلالیت فیلم ها 57

3-4-6- ظرفیت جذب آب (WAC) 57

3-4-7- ایزوترم جذب.. 58

3-4-8- اشعه مرئی – UV.. 59

3-4-9- نفوذ پذیری به اکسیژن. 59

3-5- تجزیه و تحلیل آماری.. 60

فصل چهارم: نتایج و بحث… 60

4-1- ارزیابی کیفی فیلمها 61

4-2-اندازه گیری رطوبت.. 62

4-3- اندازه گیری حلالیت.. 63

4-4-اندازه گیری میزان جذب آب.. 64

4-5- تعیین میزان نفوذ پذیری به بخار آب.. 65

4-6- نفوذ پذیری به اکسیژن. 70

4-7- اندازه گیری ویژگیهای مکانیکی.. 76

4-8- رنگ… 82

4-9- uv. 85

4-11- مدلسازی ایزوترم جذب.. 89

4-11-2- بررسی اثر ژلاتین بر ایزوترم جذب تعادلی فیلمهای ترکیبی نشاسته سیب زمینی.. 91

4-11-3- بررسی اثر نانو ذرات خاک رس بر ایزوترم جذب تعادلی فیلمهای ترکیبی نشاسته سیب زمینی/ژلاتین.. 92

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 93

5-1- نتیجه گیری.. 94

5-2- پیشنهادات.. 96

منابع و مراجع.. 98

English Abstarct: 104

چکیده

در این کار تحقیقاتی تولید و بررسی خصوصیات فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین/ نانو خاک رس مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور­ نانو خاک رس در نسبت­های 1%، 3% و 5% پلاستی­سایزر40% به فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین اضافه شد. پس از آماده شدن محلول نانو و اضافه شدن به فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین، این فیلم­ها به روش کاستینگ تحت شرایط کنترل شده تهیه شد. خواص فیزیکوشیمیایی، مکانیکی، عبور ­دهی در برابر بخار آب و اکسیژن و ایزوترم فیلم­ها تحت شرایط استاندارد مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمون مکانیکی فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین/ نانو خاک رس نشان داد که استحکام کششی از 08/26 تا 39/34 مگاپاسکال افزایش، درصد کشیدگی از 35/12 تا 03/7 درصد کاهش و مدول یانگ از1133/17 تا 1395/03 مگاپاسکال افزایش معنی دار داشت. برای فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین/ نانو خاک رس، کاهش نفوذ پذیری به بخار آب از 15/5 تا 77/4 (g/m.s.pa 10^-7) و نفوذ یذیری به اکسیژن از 06/4 تا 05/4 cc–mil [m². day]، میزان جذب آب، حلالیت و محتوای رطوبت فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین/ نانو خاک رس، نشان داده شد. بررسی پارامتر­های رنگی نشان داد که با افزایش غلظت شفافیت از 80/94 تا 25/94 کاهش یافت. رنگ فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین/ نانو خاک رس، با افزایش غلظت رو به زردی و همچنین از سبزی کاسته شده و رو به قرمزی افزایش داشت. نمودارهای FTIR نشان داد که تعاملات انجام شده تماماً فیزیکی بوده و واکنش­های شیمیایی رخ نداده است. با بررسی ایزوترم­های جذب نانو بایوکامپوزیت حاصل مشخص شد که مقدار رطوبت آب تک لایه کاهش یافته و نمودار به سمت پایین جابجا شده است و این حاکی از آن است که ذرات نانو خاک رس روی توانایی آبگریز کردن فیلم را دارند. به طور کلی با توجه به بررسی های انجام شده نانو خاک رس روی توانایی بهبود خواص اساسی فیلم­های ترکیبی نشاسته سیب زمینی و ژلاتین را دارا می­باشند و می­توانند به عنوان فیلرهای جاذب اشعه ماورا بنفش و فیلم­های بسته بندی مواد غذایی در صنایع غذایی مورد استفاده قرار گیرند.

واژگان کلیدی: نشاسته سیب زمینی، ژلاتین، نانو خاک رس، نفوذ پذیری به اکسیژن، نفوذ به بخار آب، حلالیت، میزان جذب آب، خواص مکانیکی،

1-1- پیش زمینه

از سال 1970 مصرف پلاستیک­ها هر 4 یا 5 سال 2 برابر می­شود. حدود 30% پلاستیک­های تولیدی یک بار مصرف هستند. میزان پلاستیک­های یک بار مصرف در امریکا سالانه 8 میلیون تن است. همچنین بسیاری از پلاستیک­های مورد استفاده در بسته­بندی بعد از استفاده، استفاده مجدد نمی­شوند. علت این امر آلودگی بالای این مواد و نیاز به تمیز کردن قبل از استفاده مجدد است که به دلیل هزینه ­بر بودن، غیر اقتصادی است بر اساس یک بررسی 28- 14% حجم کل زباله­های جامد شهری و حدود 12- 9% حجم کل زباله­های جامد و فاضلاب شهری را پلاستیک ­ها تشکیل می­دهند. از طرفی با توجه به طول عمر بالای پلاستیک­ها و تقریبا زیست تخریب پذیر نبودن این پلیمرها، دچار یک بحران زیست محیطی شده­ایم و باید این مشکل به نحوی حل گردد یکی از راه حل­های این مشکل، سنتز و طراحی پلیمرهای زیست تخریب پذیر[1] است (امینی و همکاران، 1391).

مبحث دوم : جبران خسارت……………………………………………………………………………………….. 56

بند اول : اهداف جبران خسارت………………………………………………………………………………….. 61

الف :جبران خساراتوارده به قربانیان: تحقق عدالت اصلاحی…………………………………………. 63

ب : بازدارندگی…………………………………………………………………………………………………….. 65

ج : سازش……………………………………………………………………………………………………………. 66

بند دوم : اشکال جبران خسارت………………………………………………………………………………….. 68

الف : اشکال رایج جبران خسارت: اعاده وضع سابق و پرداخت غرامت………………………………. 68

ب : اشکال خاص جبران خسارت: بازپروری، جلب رضایت و تضمین عدم تکرار ………………… 70

مبحث سوم : کشف حقیقت………………………………………………………………………………………… 73

بند اول : اهداف کشف حقیقت…………………………………………………………………………………… 74

بند دوم : ماهیت حق بر حقیقت………………………………………………………………………………….. 75

بخش دوم : تأثیر حقوق بین الملل کیفری در گذار به عدالت انتقالی……………………………………… 78

فصل اول : سازوکارهای تحقق عدالت کیفری بین المللی………………………………………………….. 82

گفتار اول : محاکم بین المللی کیفری یا محاکم کیفری داخلی……………………………………………….. 85

مبحث اول : مزایای محاکم بین المللی کیفری………………………………………………………………….. 86

مبحث دوم : مزایای محاکم کیفری داخلی………………………………………………………………………. 94

گفتار دوم : روابط بین محاکم بین المللی کیفری و محاکم کیفری داخلی در جوامع انتقالی…………… 96

مبحث اول : روش ارجاع…………………………………………………………………………………………… 97

مبحث دوم : صلاحیت تکمیلی……………………………………………………………………………………. 100

فصل دوم : ارزیابی اعمال نظریه های مجازات در جوامع انتقالی…………………………………………. 102

گفتار اول : ارزیابی نقش مکافات محور مجازات در جوامع انتقالی…………………………………………. 104

مبحث اول : تفکیک مسئولیت فردی از مسئولیت جمعی…………………………………………………….. 107

مبحث دوم : استحقاق اخلاقی مجرمان: عامل کلیدی مسئولیت کیفری فردی در نظریه مکافات…….. 114

گفتار دوم : ارزیابی اثر بازدارندگی مجازات در جوامع انتقالی……………………………………………….. 117

مبحث اول : شدت و قطعیت مجازات های بین المللی………………………………………………………. 119

بند اول : فقدان قدرت اجرایی مستقل محاکم بین المللی کیفری: مانعی در راه قطعیت مجازات های بین المللی 122

بند دوم : بازدارندگی عام پاسخی به ضعف شدت و قطعیت مجازات های بین المللی………………. 123

مبحث دوم : انگیزه ها و فرصت های ارتکاب جرایم بین المللی………………………………………….. 125

بند اول : انگیزه های آمران جرایم بین المللی………………………………………………………………….. 127

بند دوم : انگیزه های مباشران جرایم بین المللی………………………………………………………………. 128

بند سوم : فرصت ارتکاب جرایم بین المللی…………………………………………………………………… 130

گفتار سوم : ارزیابی نقش سازوکارهای کیفری در بازپروری اجتماعی……………………………………… 132

مبحث اول : مخاطبان پیام های ارسالی سازوکارهای کیفری بین المللی………………………………….. 133

بند اول : جامعه انتقالی……………………………………………………………………………………………… 133

بند دوم : جامعه بین المللی………………………………………………………………………………………… 137

مبحث دوم : گزینشی بودن رسیدگی ها در حقوق بین الملل کیفری………………………………………. 141

بند اول : عدالت فاتحان……………………………………………………………………………………………. 143

بند دوم : ماهیت و آثار سیاسی محاکم بین المللی کیفری در جوامع انتقالی…………………………….. 147

الف : آثار سیاسی تعقیب عاملان جرایم بین المللی در جوامع انتقالی…………………………………… 150

ب : فرصت طلبی سیاسی………………………………………………………………………………………… 152

گفتار چهارم : کارآیی سازوکارهای کیفری در پاسخگویی به نیازهای قربانیان……………………………. 154

مبحث اول : حق بر عدالت قربانیان………………………………………………………………………………. 155

بند اول : حق بر محاکمه منصفانه…………………………………………………………………………………. 157

بند دوم : تعارض حقوق قربانیان، جامعه انتقالی، جامعه بین المللی………………………………………. 158

مبحث دوم : تقابل نیازهای قربانیان با احراز مجرمیت متهمان………………………………………………. 160

بخش سوم : تأثیر ابتکارات ملی در گذار به عدالت انتقالی…………………………………………………. 165

فصل اول : کمیسیون های حقیقت یاب…………………………………………………………………………… 167

گفتار اول : مهم ترین سازوکار کشف حقیقت…………………………………………………………………… 169

مبحث اول : ارتباط کمیسیون های حقیقت یاب با محاکم کیفری…………………………………………… 172

مبحث دوم : ارتباط کمیسیون های حقیقت یاب با برنامه های عفو عمومی………………………………. 175

بند اول : عفو عمومی: صلاحیت کمیسیون حقیقت یاب…………………………………………………….. 175

بند دوم : عفو عمومی: نتیجه گزارش کمیسیون حقیقت یاب……………………………………………….. 179

مبحث سوم : ارتباط کمیسیون های حقیقت یاب با سایر سازوکارهای عدالت انتقالی…………………. 181

گفتار دوم : کارآیی کمیسیون های حقیقت یاب در جوامع انتقالی…………………………………………… 184

مبحث اول : کشف حقیقت…………………………………………………………………………………………. 185

مبحث دوم : پاسخگویی به حقوق قربانیان………………………………………………………………………. 188

بند اول : بازپروری قربانیان………………………………………………………………………………………… 189

بند دوم : جبران خسارت…………………………………………………………………………………………… 192

مبحث سوم : اصلاحات……………………………………………………………………………………………… 194

مبحث چهارم : سازش……………………………………………………………………………………………….. 196

فصل دوم : برنامه های عفو عمومی……………………………………………………………………………….. 201

گفتار اول : عفو های جامع…………………………………………………………………………………………… 203

مبحث اول : بازتاب عفوهای داخلی در محاکم بین المللی کیفری…………………………………………. 204

مبحث دوم : بازتاب عفوهای داخلی دردیوان بین المللیکیفری………………………………………….. 208

بند اول : منافع عدالت………………………………………………………………………………………………. 209

بند دوم : قابلیت پذیرش دعوا…………………………………………………………………………………….. 213

گفتار دوم : عفوهای مشروط و هدفمند…………………………………………………………………………… 214

مبحث اول : عفوهای مشروط به سازوکارهای غیرکیفری عدالت انتقالی………………………………….. 215

مبحث دوم : عفوهای هدفمند………………………………………………………………………………………. 216

فصل سوم : سازوکارهای سنتی اجرای عدالت………………………………………………………………… 218

گفتار اول : عملکرد سازوکارهای سنتی اجرای عدالت در جوامع انتقالی………………………………….. 220

مبحث اول : تغییرات بنیادین برخی سازوکارهای سنتی اجرای عدالت در جوامع انتقالی……………… 222

بند اول : تغییرات ساختاری در جهت محاکم کیفری…………………………………………………………. 225

بند دوم : نتایج متفاوت…………………………………………………………………………………………….. 228

الف : سازش: هدف فراموش شده………………………………………………………………………………. 228

ب : جبران خسارت دور از دسترس…………………………………………………………………………… 230

ج : کشف حقیقت محدود………………………………………………………………………………………… 232

مبحث دوم : ثبات اصول اساسی برخی سازوکارهای سنتی اجرای عدالت در جوامع انتقالی…………. 233

بند اول : باورهای محلی مبنای سازوکارهای سنتی اجرای عدالت………………………………………… 234

بند دوم : مفهوم عدالت در سازوکارهای سنتی اجرای عدالت……………………………………………… 244

گفتار دوم : کارآیی سازوکارهای سنتی اجرای عدالت…………………………………………………………. 248

مبحث اول : سازش…………………………………………………………………………………………………… 248

بند اول : تناسب با فرهنگ جامعه محلی……………………………………………………………………….. 249

بند دوم : جامعه محور بودن……………………………………………………………………………………….. 252

مبحث دوم : احراز مسئولیت ………………………………………………………………………………………. 253

مبحث سوم : کشف حقیقت………………………………………………………………………………………… 254

مبحث چهارم : جبران خسارت……………………………………………………………………………………. 255

فصل چهارم : برنامه های جبران خسارت……………………………………………………………………….. 257

گفتار اول : انواع جبران خسارت……………………………………………………………………………………. 259

مبحث اول : جبران خسارات فردی………………………………………………………………………………. 259

بند اول : روش های اجرایی جبران خسارت فردی………………………………………………………….. 260

بند دوم : نتایج متفاوت روش های اجرایی مختلف………………………………………………………….. 262

مبحث دوم : جبران خسارات جمعی……………………………………………………………………………… 266

گفتار دوم : اهداف و اصول برنامه های جبران خسارت……………………………………………………….. 269

مبحث اول : اهداف برنامه های جبران خسارت………………………………………………………………… 269

مبحث دوم : اصول برنامه های جبران خسارت………………………………………………………………… 271

بند اول : اطلاعات…………………………………………………………………………………………………… 271

بند دوم : مشارکت…………………………………………………………………………………………………… 272

بند سوم : در دسترس بودن………………………………………………………………………………………… 273

بند چهارم : جامع بودن…………………………………………………………………………………………….. 274

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………… 279

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………… 284

 

فصل اول: آثار مثبت مجازات زندان…………………………………………………… 42

فصل دوم: آثار منفی مجازات زندان…………………………………………………… 50

مبحث اول: آثار شخصی……………………………………………………………….. 53

بند 1) مشکلات خانوادگی……………………………………………………………… 54

بند 2) بازماندن از کار و فعالیت………………………………………………………. 55

بند 3) طرد اجتماعی و دارا شدن سوءپیشینه………………………………………….. 58

بند 4) پذیرش ارزش­های اجتماعی…………………………………………………….. 60

بند 5) فاسد شدن تدریجی………………………………………………………………. 61

بند 6) ابتلا به بیماری­های روانی و جسمی……………………………………………. 61

مبحث دوم: آثار اجتماعی………………………………………………………………. 62

فصل سوم: زندان و تکرار جرم ………………………………………………………. 65

مبحث اول: چگونگی اثرگذاری زندان در ارتکاب مجدد جرم………………………… 65

مبحث دوم: علل تأثیر زندان در تکرار جرم…………………………………………… 86

 

بخش سوم: راه­های ازبین بردن اثر زندان در تکرار جرم

فصل اول: راه­های موجود در رفع اثر زندان در تکرار جرم…………………………. 95

مبحث اول: تدابیر کاهش­دهنده اثر زندان………………………………………………. 104

بند 1) آزادی مشروط…………………………………………………………………… 105

بند 2) نظام نیمه­آزادی …………………………………………………………………. 108

بند 3) تعویق صدور حکم …………………………………………………………….. 108

بند 4) تعلیق اجرای مجازات…………………………………………………………… 109

بند 5) مجازات­های تخییری……………………………………………………………. 112

مبحث دوم: جایگزین­های مجازات حبس………………………………………………. 114

بند 1) درمان و مراقبت ……………………………………………………………….. 114

بند 2) خدمات عمومی رایگان…………………………………………………………. 115

بند 3) جزای نقدی……………………………………………………………………… 116

بند 4) حبس در منزل………………………………………………………………….. 117

بند 5) نظارت الکترونیکی…………………………………………………………….. 120

بند 6) پادگان­های آموزشی-اصلاحی…………………………………………………… 121

بند 7) جزای نقدی روزانه……………………………………………………………… 121

بند 8) توقیف پایان­هفته­ای……………………………………………………………… 122

بند 9) اقدامات تأمینی و تربیتی………………………………………………………… 122

بند 10) محرومیت از حقوق اجتماعی…………………………………………………. 123

بند 11) مجازات شفاهی……………………………………………………………….. 123

مبحث سوم: راهکارهای بین­المللی جهت کاهش اثرات زندان………………………… 125

فصل دوم: راه­های ممکن در رفع اثر زندان در تکرار جرم…………………………… 128

بند 1) توسل به عفو، کیفرزدایی و قضازدایی…………………………………………. 128

بند 2) وضع قوانین ساده و صریح……………………………………………………. 130

بند 3) کدبندی قوانین…………………………………………………………………… 131

بند 4) تخصیص اعتبارات و امکانات مادی لازم……………………………………… 131

بند 5) توجه به اشتغال زندانیان………………………………………………………… 132

بند 6) بکارگیری زندانیان برحسب تخصص و مهارت آنان…………………………. 132

بند 7) آشنا ساختن خانواده زندانی با شرایط جدید وی…………………………………. 133

بند 8) بالابردن سطح فرهنگ جامعه………………………………………………….. 134

بند 9) بکارگیری کارمندان و مدیران باتجربه و کارآمد در زندان…………………… 135

بند 10) مراقبت و حمایت همه­جانبه از زندانیان پس از آزادی……………………….. 135

بند 11) تسریع روند رسیدگی و جلوگیری از اطاله دادرسی………………………….. 136

بند 12) استفاده وسیع­تر از قرار کفالت………………………………………………… 137

بند 13) نگهداری از متهمان در محیط­های غیر از زندان…………………………….. 137

بند 14) مشارکت بیشتر قوای سه­گانه…………………………………………………. 138

بند 15) تفکیک زندانیان……………………………………………………………….. 138

بند 16) آشنا نمودن زندانیان با ارزش­های مذهبی…………………………………….. 138

بند 17) تغییر محیط فرهنگی زندان…………………………………………………… 139

نتیجه……………………………………………………………………………………. 141

فهرست منابع…………………………………………………………………………… 145

 

چکیده

«مجازات زندان» از جمله اصلی­ترین مجازات­هایی است که در حال حاضر در تمام سیستم­های قضایی کشورهای جهان اعمال می­شود. این مجازات نیز همانند دیگر نهادهای کیفری در طول تاریخ دستخوش دگرگونی­هایی شده و با انجام اصلاحات فراوانی تکامل یافته تا به شکل امروزی آن درآمده است. با وجود این، سیستم زندان آنگونه که باید در جهت احقاق اهداف خود – که همانا «تبییه»، «ارعاب» و «بازپروری» مجرمین است پیش نرفته و خود دارای اثرات سوء و آسیب­های جدی برای جامعه است از جمله، تأثیری که زندان در خصوص تکرار جرم دارد که موضوع پایان­نامه حاضر بوده و در طی مباحث آینده به آن پرداخته شده است.

توجه جدی به مسایل و مشکلات ناشی از زندان خصوصا قضیه مانحن فیه، مسئله­ای بسیار مهم و اساسی است که همکاری و همیاری همه­جانبه قوای سه­گانه و نیز مردم جامعه و چه بسا خود زندانیان را می­طلبد و به هیچ­وجه قضیه­ای یک­سویه و دامنگیر خود جامعه زندان نیست بلکه قربانی اصلی آن جامعه است که تکرار جرم در آن، موجب برهم­خوردن نظم و امنیت و آرامش آن می­شود. لذا هدف تمامی نظام­های کیفری در سال­های اخیر کاهش توسل به این مجازات و از بین بردن آثار مخرب آن بوده و هست و تصویب قوانین و لوایح و آیین­نامه­های متعدد، و نیز برگزاری همایش­ها و کارگاه­های آموزشی متعدد در سطح ملی و بین­المللی و وضع قواعد و ارائه راهکارهای مختلف درخصوص رسیدن به این منظور، گویای این امر است. در این میان راهکارهای قابل اجرا در سیستم کیفری ایران نیز شناسایی و تبیین شده و در پایان­نامه حاضر ارائه گردیده است.

واژگان کلیدی:مجازات- زندان – حبس- تکرار جرم- آثار زندان.

مبحث ششم: ترتیب اجرا. 26

فصل سوم: تشکیلات. 29

مبحث اول:تشکیلات اجرا. 29

گفتار اول: وظایف مأمورین. 32

گفتار دوم: مصونیت مأمورین اجرا. 32

گفتار سوم: مسئولیت مأمورین اجرایی. 33

گفتار چهارم: موارد رد مأمورین اجرا. 34

گفتار پنجم: اعتراض (شکایت) نسبت به اقدامات مأمور اجرا. 35

گفتار ششم: اشکالات و اختلافات ناشی از اجراء. 37

مبحث دوم: تفاوت اجرای احکام مدنی با کیفری. 38

گفتار اول: از حیث اقدام. 38

38

گفتار سوم: از حیث موضوع. 39

گفتار چهارم: از حیث هزینه اجرا. 39

گفتار پنجم: از حیث حق اجرا. 39

گفتار ششم: از حیث آثار. 40

گفتار هفتم: از حیث تاثیر گذشت. 40

گفتار هشتم: از حیث تاثیر عفو. 40

مبحث سوم: تفاوت اجرای احکام دادگاه با اجرای مفاد اسناد رسمی دراداره ثبت 41

گفتار اول: از حیث دامنه شمول. 41

گفتار دوم: از حیث مرجع اجرا. 41

گفتار سوم: از حیث نحوه اجرا. 41

گفتار چهارم: از حیث موضوع. 42

گفتار پنجم: از حیث آثار اجرا. 42

مبحث چهارم: هزینه های اجرا. 42

زمان. 44

45

گفتار اول: اجرای حکم تخلیه. 45

45

گفتار سوم: اجرای حکم به تنظیم سند 46

گفتار چهارم: اجرای حکم ابطال سند 46

گفتار پنجم: اجرای حکم به تسلیم سند 46

گفتار ششم: اجرای حکم در منقول و غیر منقول. 47

گفتار هفتم: اجرای حکم در مورد دین. 48

گفتار هشتم: اجرای حکم راجع به اعسار. 48

گفتار نهم: اجرای حکم ورشکستگی و اجرای حکم نسبت به تاجر ورشکسته. 48

بخش دوم : تاثیر فوت. 49

فصل اول : فوت اصیل. 50

مبحث اول :فوت محکوم له قبل از صدور اجرائیه. 50

مبحث دوم:فوت محکوم علیه قبل صدور اجرائیه. 51

مبحث سوم: فوت محکوم له بعد از صدور اجرائیه. 53

مبحث چهارم: فوت محکوم له در اجرای احکام کیفری. 57

گفتار اول: فوت محکوم له در پرداخت دیه. 57

گفتار دوم: فوت محکوم له در پرداخت ضررو زیان. 59

مبحث چهارم: فوت متعهد له در اجرای اسناد رسمی. 62

مبحث پنجم: فوت محکوم علیه در اجرای احکام مدنی. 66

گفتار اول: محکومیت های با موضوع مطالبه وجه. 67

سخن اول: معرفی مال توسط محکوم علیه. 67

سخن دوم: عدم معرفی مال توسط محکوم علیه. 74

گفتار دوم :احکام قائم به شخص. 77

گفتار سوم: احکام غیر قائم به شخص. 79

مبحث ششم: فوت محکوم علیه در اجرای احکام کیفری. 90

گفتار اول:دیه. 91

سخن اول: محکوم علیه. 91

سخن دوم : عاقله. 93

. 98

سخن چهارم: ضمان جریره. 99

گفتار دوم: ضرر و زیان ناشی از ارتکاب جرم. 99

مبحث هفتم: فوت متعهد در اجرای اسناد رسمی. 105

فصل دوم: فوت نماینده. 107

مبحث سوم: فوت ولی،وصی و قیم. 111

فصل سوم: فوت در دادرسی. 112

مبحث اول:تفاوت تاثیر فوت درمرحله اجرای احکام بامرحله دادرسی. 114

مبحث دوم:تشابه تاثیر فوت در مرحله اجرای احکام با دادرسی. 114

نتیجه گیری. 114

منابع. 117

 

چکیده:

در اجرای احکام مدنی فوت منجر به توقف عملیات اجرایی می گردد اما توقف در کلیه احکام یکسان نبوده و گاه باعث توقف موقت عملیات اجرایی می گردد.ضمن اینکه فوت محکوم له و محکوم علیه آنها یکسان نبوده و با فوت محکوم له و محکوم علیه عملیات اجرایی متوقف اما فوت وکیل تاثیری در روند اجرایی پرونده ندارد.ضمناً به موجب تبصره ماده34قانون اجرای احکام مدنی ثالث نیز می تواند مال خویش راجهت فروش و پرداخت محکوم به معرفی نماید که به نظر می رسد تا زمانی که عملیات اجرا در خصوص فروش مال ثالث ادامه دارد ثالث قائم مقام محکوم علیه تلقی و کلیه اختیارات و تکالیف محکوم علیه برای ثالث مستقر می گردد.

کلید واژه

فوت،محکوم له،محکوم علیه اجرای حکم،محکوم به

 

 

 

مقدمه :

وفق اصول156و159قانون اساسی دادگستری مرجع عام تظلم خواهی است و هر کسی حق دارد برای احقاق حق به محکمه مراجعه نماید.

اصل156 قانون اساسی مقرر می دارد« قوه قضائیه قوه ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت و عهده دار وظایف زیر است:

1-رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات،تعدیات،شکایات،حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه که قانون معین می کند.

2-احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی های مشروع.

3-نظارت بر حسن اجرای قوانین