گفتار دوم: شرایط اعطای تسهیلات…………………………………………………………………..18
الف – بررسی اهلیت و اعتبار متقاضی……………………………………………………………….19
ب – بررسی طرح یا عملیات موضوع اعطای تسهیلات و نظارت بر حسن اجرای آن…………….24
ج – اخذ تضمین و وثیقه………………………………………………………………………………..25
فصل دوم: انواع تضمینات تسهیلات بانکی
مبحث اول: وثائق عینی……………………………………………………………………………….30
گفتار اول: اموال منقول………………………………………………………………………………..30
الف – سپرده ها………………………………………………………………………………………..31
1- قرض الحسنه……………………………………………………………………………………….32
2- سپرده های سرمایه گذاری……………………………………………………………………….33
ب – طلاجات و اشیاء قیمتی………………………………………………………………………….34
ج – ماشین آلات………………………………………………………………………………………..36
گفتار دوم: اموال غیرمنقول……………………………………………………………………………36
الف – املاک داخل شهری…………………………………………………………………………….44
ب – املاک روستایی…………………………………………………………………………………..45
ج – محل های اجرای طرح های سرمایه گذاری……………………………………………………45
د – املاک وقفی……………………………………………………………………………………….50
مبحث دوم: وثائق دینی و تضمین اشخاص………………………………………………………..51
گفتار اول: وثائق دینی………………………………………………………………………………..51
الف – سفته……………………………………………………………………………………………51
ب – چک………………………………………………………………………………………………..58
ج – قبض انبار………………………………………………………………………………………….62
د – اوراق بهادار……………………………………………………………………………………….64
هـ – قراردادهای داخلی بانک……………………………………………………………………….67
1- سند رسمی………………………………………………………………………………………68
2- سند عادی………………………………………………………………………………………..70
گفتار دوم: تضمین اشخاص…………………………………………………………………………72
الف – اقسام ضمانت از اشخاص……………………………………………………………………73
ب – مسئولیت ضامن و مضمون عنه از دیدگاه های مختلف…………………………………….74
ج – عقد ضمان از دیدگاه قوانین ایران……………………………………………………………..75
د – تفاوت های ضمان وثیقه با ضمان تضامنی……………………………………………………78
هـ – حق تعقیب ضامن از مضمون عنه در صورت پرداخت بدهی……………………………….79
فصل سوم: شرایط وصول طلب از وثیقه
مبحث اول: شرایط وصول از طریق اجرای ثبت…………………………………………………..81
گفتار اول: شرایط وصول طلب به استناد اسناد رهنی و لازم الاجراء…………………………81
گفتار دوم: آیین اقدامات اجرایی از طریق اجراهای ثبت………………………………………..84
الف – تقاضا نامه و نحوه صدور اجراییه……………………………………………………………84
ب – ابلاغ اجرائیه و ترتیب اجرا…………………………………………………………………….86
ج – ارزیابی، مزایده و تخلیه………………………………………………………………………..88
د – ختم عملیات اجرایی و نحوه شکایت از آن…………………………………………………..89
مبحث دوم: شرایط وصول طلب از طریق دادگاه های عمومی حقوقی………………………91
گفتار اول: شرایط وصول طلب به استناد تضمینات ماخوذه از مشتریان و قراردادهای داخلی..91
گفتار دوم: آئین اقدامات قضایی و اجرایی از طریق مراجع قضایی (دادگاه ها)……………..92
الف – اقامه دعوی………………………………………………………………………………….92
ب – روش رسیدگی در دادگاه…………………………………………………………………….95
ج – تجدید نظرخواهی……………………………………………………………………………..95
د – اجرای احکام……………………………………………………………………………………96
نتیجه گیری و پیشنهاد……………………………………………………………………………98
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………98
فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………..99
الف: کتب……………………………………………………………………………………………99
ب: جزوات و مقالات……………………………………………………………………………….100
چکیده:
از بدو پیداش بانکداری در جهان یکی از وظایف مهم نظام بانکداری، پرداخت تسهیلات یا وام بانکی بوده تا از این طریق علاوه بر تأمین هزینه های عملیات بانکی، سود آوری نیز داشته باشد و مسئولین امر باید اطمینان خاطر از بازگشت سرمایه به دست آورند چرا که منابع بانکی محدود بوده و سرمایه بانک باید در گردش باشد. به همین منظور از گیرندگان تسهیلات تأمین یا تضمین گرفته می شود تا چنانچه مشتری، بدهی خود را مسترد نکند با توسل به تأمین اخذ شده، سرمایه بانک اعم از اصل وفرع وصول گردد و نهایتاً چرخه اقتصادی بانک تداوم و جریان داشته باشد لذا ضروری به نظر رسید که تضمینات تسهیلات بانکی تحلیل و موارد مبهم یا مجمل از جمله تأمین کافی مورد نظر در ماده 6 آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا با استفاده از منابع معتبر و قوانین مربوطه مورد بررسی قرار گیرد تا از این طریق راهکار مناسبی برای حل مشکلات پیدا و مشکلات نظام بانکی و مشتریان بانک ها کاهش یابد، در این تحقیق باکلیات تضمینات بانکی، انواع تضمینات وشرایط اعطای تسهیلات، شرایط وصول طلب از وثیقه و آیین رسیدگی در اجرای ثبت و دادگاه ها آشنا خواهیم شد.
مقدمه:
الف- بیان مسأله و سؤال های اصلی تحقیق
بانکداری یک فعالیت تجاری عام و اقتصادی بوده و ارتباط آن با منافع عمومی و سیاست های دولت تفكیك ناپذیر است، بانكداران ناگزیر به انجام برخی سیاست های اقتصادی دولت مبنی بر پرداخت تسهیلات به معرفی شدگان از طرف سازمان های دولتی هستند و از طرف دیگر بانك ها به منظور جلوگیری از ضرردهی بایستی تسهیلات بانکی به مشتریان خود بدهند تا از محل سود تسهیلات پرداختی اعم از تسهیلات تکلیفی و عادی، هم هزینه های خود را درآورند و هم سودآوری داشته باشند تا به عنوان یک تاجر بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند چرا که بانکداری یک شغل تجاری محسوب می گردد و مؤید این امر بند 8 ماده 2 قانون تجارت است که تصدی به هر نوع عملیات صرافی و بانکی را از جمله اعمال تجاری دانسته است.
در نظریه های جدید، حقوق بانکی را در زمره حقوق حرفه ای دسته بندی کرده اند و حقوق حرفه ای را بدین گونه تعریف نموده اند: «حقوق حرفه ای عبارتست از رشته ای از حقوق که اعمال کسانی که به طبقه اجتماعی خاص تعلق داشته و به واسطه یک حرفه خاص و یا یک فعالیت تجاری دور هم گرد آمده اند را مورد بررسی قرار می دهد».
با توجه به توضیحات بالا، ارائه خدمات بانکی به مردم و مشتریان توسط بانك ها الزامی است و از جمله این خدمات پرداخت تسهیلات (وام) است که مهمترین بخش فعالیت بانکی را تشکیل می دهد در راستای این نوع خدمات، نقدینگی موردنیاز مشتریان و مردم توسط بانک ها تأمین می گردد تا هم فعالیت های اقتصادی گیرندگان تسهیلات رونق یابد و هم چرخه بانک از محل کسب منفعت و سود متوقف نگردد. اما برگشت نقدینگی پرداخت شده تحت عنوان تسهیلات توأم با ریسک است. و احتمال دارد تعدادی از گیرندگان تسهیلات نخواهند اصل و متفرعات بدهی خود را مسترد نمایند لاجرم اعمال سیاستی برای بانک ها لازم می آید تا ریسک ناشی از جلوگیری از عدم برگشت وجوه خود را به حداقل برسانند. به همین منظور در مقابل پرداخت تسهیلات به مشتریان، تضمین یا وثیقه می گیرند که موضوع بحث ما این بخش از عملیات بانکداری است هر چند که یک عمل فرعی نسبت به خدمات بانکی است اما بسیار مهم بوده و توجه به این بخش مایه دوام و قوام بانکداران می باشد.
– سؤالات اصلی تحقیق
به طور کلی عبارتند از:
1- مفهوم و ماهیت تضمینات بانکی چیست؟
2- نحوه اخذ وثیقه ها و تضمینات از گیرندگان تسهیلات بانکی چگونه می باشد؟
3- ضمانت اجرای تضمینات بانکی هنگامی که مشتری بدهی خود را نپردازد چیست؟
– سؤالات فرعی تحقیق
اما سؤالات فرعی در این تحقیق در نظر گرفته شده که به شرح زیر بوده و در لابلای موضوعات به آنها پرداخته شده است که عبارتند از:
1- در بعضی از بانک ها مشاهده می گردد بیش از یک نوع وثیقه یا تضمین از مشتری گرفته می شود که اصطلاحاً تغلیظ وثیقه عنوان می گردد و هر یک از وثائق اصل و متفرعات بدهی را پوشش می دهد آیا عمل بانک ها در اخذ تضمینات اضافی صحیح است یا خیر؟ و بانک ها چگونه می توانند به استناد این تضمینات مطالبات خود را وصول نمایند؟
2- با توجه به ماده 284ق.ت که مقرر نموده برات و سفته در موعد ده روز از تاریخ سررسید، بایستی واخواست گردند در غیر این صورت حق رجوع به ظهرنویس از دارنده سلب می گردد چنانچه این موارد در بانک ها رعایت نگردد آیا می توان به استناد ماده 249ق.ت مجتمعاً علیه ظهرنویس و متعهد اقامه دعوی نمود یا خیر؟
3- در قراردادهای رهنی بانک ها با وثائق متعدد، بعضاً ارزش رقبات (گروگانها) مشخص نمی شود و کل رقبات در مقابل کل تسهیلات ترهین می گردند وبانك ها قبل از تسویه كامل بدهی، از وثائق فك رهن نمی كنند راهن نیز نمی تواند به میزانی که ملک یا مال وی در مقابل آن ترهین گردیده به بانک یا اداره ثبت بپردازد و از مورد رهن خود فک رهن بعمل آورد راهکار مناسب برای بیرون رفت از این رویه چیست؟ و چه اقداماتی می تواند هم منافع مشتری و هم منافع بانک را توامان حفظ کند و از بروز مشکلات جلوگیری نماید؟
4- آیا تضمینات تسهیلات بانکی احصاء شده اند یا می توان هر نوع مال یا اسناد و یا اوراق بهادار را به عنوان تضمین وام پذیرفت یا ضمانت هرشخص یا اشخاصی را قبول کرد؟
5- چگونه بانک ها در مقابل عقودمشارکتی با مشتریان تضمین می گیرند؟
6- آیا بانک ها املاک مشاعی را به عنوان وثیقه و تضمین تسهیلات قبول می نمایند؟
7- در شرکت های با مسئولیت محدود، شرکا به اندازه سرمایه خود در شرکت مسئول تعهدات شرکت هستند و در شرکت سهامی خاص نیز مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام اسمی آنها است حال اگر چنین شرکت هایی از بانک تسهیلات بانکی بگیرند و این تسهیلات بیش از سرمایه ثبت شده شرکت باشد آیا تعهد شرکت به میزان بیش از سرمایه ثبت شده صحیح است و تعهدات ضامن به تبع تعهد اصلی چطور؟
8- آیا بانک ها یک وثیقه را در دو بانک متفاوت مثلاً ملت و تجارت یا سپه در مقابل تسهیلات به عنوان تضمین قبول می نمایند؟
9- چنانچه تعداد چند باب خانه توامان در رهن بانک قرار گیرد چگونه این اموال از طریق مزایده فروخته شده و مطالبات بانک وصول خواهد شد.
10- زمانیکه بانک در قرارداد رهنی شرط می کند که هر گاه بدهکار دارای بدهیهای دیگری غیر از بدهی مورد نظر این قرارداد داشته باشد در صورت تسویه این بدهی نیز، فک رهن از مورد رهن مادامیکه بدهیهای دیگر وی تسویه نشود ممكن نخواهد بود آیا ماده 790ق.م مشمول این موضوع خواهد بود و آیا این شرط صحیح است و اگر باطل است مبطل عقد نیز هست یا خیر؟
11- بعضی از بانک ها هنگام پرداخت تسهیلات از راهن وکالتنامه بلاعزل به نفع بانک اخذ می کنند آیا این وکالتنامه ضمانت اجراء دارد یا خیر؟
12- در ضمن قرارداد رهنی، شرط سلب حق انتقال به غیر اعم از عین و منافع برای راهن درج می شود آیا این شرط صحیح است؟
ب – فرضیه های تحقیق
فرضیه های مورد نظر به شرح زیر مطرح شده است:
1- تضمینات اخذ شده از مشتریان، وثیقه به معنای عام بوده و لذا با مفهوم ضمان در حقوق مدنی رابطه عموم و خصوص مطلق دارد.
2- با توجه به نوع تسهیلات بانکی تضمینات ممکن است وثیقه ملکی یا اموال منقول یا اسناد تجاری باشند.
3- بانک ها در قبال عدم پرداخت بدهی توسط مشتریان، ممکن است از راه های مختلفی از قبیل صدور اجرائیه و یا مراجعه به دادگاه ها مطالبات خود را وصول کنند.
ج – اهمیت و ضرورت تحقیق:
بانک ها بخصوص بانکداران جمهوری اسلامی ایران در رابطه با اخذ تضمین از مشتریان شیوه ها و روش های متفاوتی را اعمال می نمایند که بعضاً مشاهده می گردد یکی از بانک ها نوعی تضمین را قبول می کنند اما این تضمین مورد قبول بانک دیگر نیست.
|
[چهارشنبه 1399-10-17] [ 11:49:00 ب.ظ ]
|
