بند اول: محتوا علیه عفت و اخلاق………………………………………………………………………..31

بند دوم: محتوا علیه مقدسات اسلامی………………………………………………………………….31

بند سوم: محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی………………………………………………………..31

بند چهارم: محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی………………………………………………………32

بند ششم: امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی…………………………………………………….32

بند هفتم: محتوای دعوت کننده به جرم…………………………………………………………………33

بند هشتم: انتخابات مجلس شورای اسلامی………………………………………………………….33

مبحث سوم: تاریخچه و چارچوب نظری در پیدایش جرم رایانه ای……………………………………34

گفتار اول: دیدگاه های نظری در تقسیم بندی جرایم رایانه ای………………………………………36

گفتار دوم: اقسام طبقه بندی نظری جرایم رایانه ای………………………………………………….37

بند اول: براساس منافع مورد حمله………………………………………………………………………38

بند دوم: براساس جایگاه رایانه در ارتکاب جرم………………………………………………………….39

بند سوم: براساس فلسفه نیاز به قانونگذاری………………………………………………………….40

فصل سوم

مبحث اول: بررسی جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی در جرایم رایانه ای……………………..43

گفتار اول: جرایم علیه امنیت…………………………………………………………………………….43

گفتار دوم: ویژگی ها و خصوصیات جرایم علیه آسایش عمومی…………………………………….44

گفتار سوم: مصادیقی از جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی در قانون…………………………..46

بند اول: جرایم علیه امنیت کشور……………………………………………………………………….46

بند دوم: جرایم علیه آسایش عمومی…………………………………………………………………..48

گفتار چهارم: جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی در جرایم رایانه ای……………………………..50

گفتار پنجم: طبقه بندی جرایم رایانه ای در اسناد بین المللی و ملی………………………………53

بند اول: طبقه بندی اسناد بین المللی…………………………………………………………………53

1-گزارش جرم رایانه ای،تحلیل سیاست های قانئنی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی1986..54

2- توصه نامه 9 (89)R کمیته وزرای شورای اروپا 1989………………………………………………55

3- سازمان پلیس جنایی بین المللی…………………………………………………………………..56

بند دوم: طبقه بندی اسناد ملی………………………………………………………………………..57

1- قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح 1382………………………………………………………..57

2- پیش نویس قانون تجارت الکترونیکی 1380………………………………………………………..58

3- قانون تجارت الکترونیکی 1382………………………………………………………………………58

4- پیش نویس قانون مجازات جرایم رایانه ای 1383………………………………………………….59

4- لایحه جرایم رایانه ای 1384…………………………………………………………………………60

5- اصلاحیه لایحه جرایم رایانه ای 1384………………………………………………………………62

گفتار ششم: صلاحیت کیفری در فضای سایبر………………………………………………………63

بند اول: صلاحیت تقنینی……………………………………………………………………………….65

2- تابعیت…………………………………………………………………………………………………66

3- حمایت از امنیت و منافع ملی………………………………………………………………………68

4- اجماع جهانی………………………………………………………………………………………..69

بند دوم: صلاحیت قضایی………………………………………………………………………………70

بند سوم: صلاحیت اجرایی…………………………………………………………………………….71

گفتار هفتم: تعیین صلاحیت در جرایم رایانه ای……………………………………………………..72

بند اول: صلاحیت در رسیدگی قضایی به جرایم سنتی……………………………………………72

بند دوم: آیا قواعد سنتی پاسخگوی رسیدگی به جرایم رایانه ای است یا خیر؟……………….73

مبحث دوم: تحلیل و نقد برخی از مصادیق جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی……………..76

گفتار اول: محاربه………………………………………………………………………………………78

بند اول: اخلال در امنیت کشور از طریق رایانه……………………………………………………..81

بند دوم: شروع به ارتکاب جرایم رایانه ای مخل امنیت کشور……………………………………82

بند سوم: تقصیر ماموران دولتی در حوزه رایانه ای………………………………………………..83

گفتار دوم: جرم جاسوسی…………………………………………………………………………..84

بند اول: جاسوسی سنتی…………………………………………………………………………..84

بند دوم: جاسوسی رایانه ای………………………………………………………………………..88

1- عنصر قانونی………………………………………………………………………………………..88

2- عنصر مادی………………………………………………………………………………………….89

3- عنصر معنوی………………………………………………………………………………………..90

گفتار سوم: خیانت به کشور…………………………………………………………………………91

بند اول: تشکیل یا اداره جمعیت به قصد برهم زدن امنیت یا عضویت در این گروهها…………93

بند دوم: تبلیغ علیه نظام…………………………………………………………………………….96

بند سوم: تحریکنیروهای نظامیبه عصیان، فرار و تسلیم……………………………………100

بند چهارم: تهدید به بمب گذاری…………………………………………………………………..103

گفتار چهارم: جعل……………………………………………………………………………………106

بند اول: تعریف جعل………………………………………………………………………………….107

بند دوم: جعل رایانه ای………………………………………………………………………………111

بند سوم: تعریف جعل رایانه ای……………………………………………………………………..112

بند چهارم: ارکان جرم جعل اینترنتی………………………………………………………………..116

الف: رکن قانونی………………………………………………………………………………………116

ب: رکن مادی………………………………………………………………………………………….117

ج: رکن معنوی…………………………………………………………………………………………118

د: رکن ضروری…………………………………………………………………………………………119

گفتار پنجم: مصادیقی از جرایم مطبوعاتی مندرج در جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی…120

بند اول: جرایم مطبوعاتی مصوب سال 1364……………………………………………………..121

بند دوم: اصلاحات قانون مطبوعات………………………………………………………………….124

نتیجه گیری فصل سوم………………………………………………………………………………126

فصل چهارم

پیشگیری از جرایم رایانه ای…………………………………………………………………………128

مبحث اول: مبانی نظری پیشگیری زودرس واجتماع مدار………………………………………129

گفتار اول: مفهوم و تعریف پیشگیری زودرس و اجتماع مدار در جرم شناسی………………..129

بند اول: تعریف پیشگیری زودرس…………………………………………………………………..129

بند دوم: شاخص ها و برنامه های پیشگیری زودرس……………………………………………130

بند سوم: مفهوم و تعریف پیشگیری اجتماع مدار در جرم شناسی……………………………132

بند چهارم: شاخص ها و تدابیر پیشگیری اجتماع مدار…………………………………………..133

گفتار دوم: مفهوم و تعریف پیشگیری وضعی – محیطی در جرم شناسی…………………….134

مبحث دوم: پیشگیری اجتماعی و وضعی از جرائم و انحرافات سایبری………………………137

گفتار اول: علل توجه به پیشگیری از جرایم سایبری……………………………………………137

گفتار دوم: پیشگیری اجتماعی از جرائم و انحرافات سایبری………………………………….140

بند اول: ویژگی های بزهکاران بزده دیدگان سایبری از دیدگاه پیشگیری اجتماعی………..141

الف: سرگرمی و تفریح…………………………………………………………………………….141

ب: کسب منافع مالی……………………………………………………………………………..141

ج: انتقام، اعتقادات یا گرایش های مختلف……………………………………………………..142

د: انگیزه های جنسی…………………………………………………………………………….142

بند دوم: پیشگیری اجتماعی رشدمدار سایبری……………………………………………….143

الف: اقدامات مداخله آمیز والدین………………………………………………………………..144

ب: تدابیر کاربری صحیح…………………………………………………………………………..144

گفتار سوم: پیشگیری وضعی از جرایم سایبری……………………………………………….144

بند اول: انواع تدابیر پیشگیری وضعی از جرایم سایبر…………………………………………145

الف: تدابیر محدود کننده یا سلب کننده دسترس……………………………………………..146

ب: تدابیر نظارتی………………………………………………………………………………….146

ج: تدابیر صدور مجوز………………………………………………………………………………147

د: ابزارهای ناشناس و رمزگذاری………………………………………………………………..148

بند دوم: محدودیت های پیشگیری وضعی در فضای سایبر…………………………………..148

گفتار چهارم: بزه دیدگان جرایم سایبری…………………………………………………………149

بند اول: انواع بزه دیدگان…………………………………………………………………………..150

بند دوم: دلایلبزه دیدگی………………………………………………………………………….150

بند سوم: آثار جرم بر بزه دیدگان…………………………………………………………………..150

گفتار پنجم: محدودیت ها و چالش های فراسوی پیشگیری اجتماعی و وضعی…………….151

بند اول: پیشگیرانه اجتماعی………………………………………………………………………151

الف: محدودیت ناشی از ماهیت تدابیر پیشگیرانه اجتماعی…………………………………..152

ب: محدودیت ناشی از فضای سایبر………………………………………………………………152

ج: محدودیت های ناشی از شکاف نسلی……………………………………………………….153

بند دوم: پیشگیری وضعی…………………………………………………………………………..154

الف: تأثیر فضای سایبر بر آزادی بیان و عقیده…………………………………………………….154

ب: تأثیر فضای سایبر بر جریان آزاد اطلاعات………………………………………………………155

ج: تأثیر فضای سایبر بر حریم خصوصی……………………………………………………………156

بند دوم: تقابل پیشگیری وضعی با موازین حقوق بشر………………………………………….156

الف: مراجع تدوین کننده فهرست ها………………………………………………………………156

گفتار ششم: نقش پلیس در پیشگیری از جرایم سایبر…………………………………………158

بند اول: پلیس ایران و پلیس بین الملل……………………………………………………………158

بند دوم: نقش پلیس در کشف جرایم سایبری……………………………………………………160

نتیجه گیری فصل چهارم…………………………………………………………………………….161

فصل آخر

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………166

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………171

چکیده:

حقوق کیفری اعم از عمومی و اختصاصی در برخورد با تأثیر مستقیم فناوری اطلاعات بر علوم جنایی و در نتیجه آن با مسائلی چون مکان و زمان وقوع جرم و اجزا و عناصر تشکیل دهنده جرایم و عناوین مجرمانه با مسائل جدیدی روبروست که ذیل آن طبقه جدیدی از جرایم به وجود آمده است که «جرایم رایانه ای» نامیده می شود. ضمن اینکه سرعت تحولات به حدی است که گاهی قوانین جدید هم در مدت کوتاهی کارآیی خود را از دست می دهند. آیین دادرسی کیفری نیز در تعامل با پدیده های مجرمانه جدید فضای مجازی نیازمند تغییر و بازنگری شده است.

در این تحقیق به نقد و بررسی جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی در جرایم رایانه ای پرداخته شد . با توجه به اینکه نیاز به امنیت و آسایش عمومی از مهم ترین نیازهای بشری است و هر جامعه ای برای آن ارزش فوق العاده ای قائل است ، سعی در وضع قوانین و مقرراتی کرده است تا آن را پاسداری کنند. در حال حاضر مسأله امنیت و آسایش عمومی فقط به مرزهای زمینی یا دریایی ختم نمی شود، بلکه به خاطر پیشرفت هایی در حوزه فناوری و اطلاعات و درنوردیده شدن مرزهای جهانی ، آن چه مک لوهان آن را «دهکده جهانی » تعبیر می کند ، جامعه جهانی را با این چالش روبرو کرده است که چگونه باید امنیت جامعه را فراهم کرد. در نتیجه تمامی دست اندرکاران حوزه های سیاسی، اقتصادی و حقوقی به وضع قوانین و امضای معاهداتی برای مقابله با پدیده ای بنام جرایم رایانه ای کنند. و به این ترتیب از آحاد جامعه جهانی در برابر جرایم سایبری حمایت کنند . جمهوری اسلامی ایران نیز با مشخص کردن مصادیق مجرمانه علیه امنیت و آسایش عمومی در جرایم رایانه ای و با استناد به قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی بهجرم انگاریآنها پرداخته و با آیین دادرسی کیفری مناسب و اجراهای کیفری و ضمانت اجرایی مناسب از جامعه در برابر جرایم علیه تمامیت ارضی کشور و سایر جرایم رایانه ای یا سایبری محافظت کند. در این تحقیق دو حوزه مد نظر قرار گرفت. حوزه اول به قوانین کیفری اشاره دارد و آشنا شدن با قوانین ملی، بین المللی در مبارزه با جرایم رایانه ای و حوزه دوم به مبحث پیشگیری از جرایم رایانه ای و جایگاه آن در حقوق رایانه ای.

فصل اول: کلیات

1- مقدمه

انسان اشرف مخلوقات خداوند است كه از جانب او به قدرت تفكر آراسته شده است بدین سبب از لحظه خلق نخستین انسان تا عصر حاضر برهه ای از تاریخ را نمی توان یافت كه جوامع بشری از مواهب این نعمت آسمانی برخوردار نبوده باشند و یك شیوه فكری جدید یا یك ابزار فنی جدید ایجاد نشده باشد. در این میان برخی از این نو آوری ها؛ تحولات اساسی را در اجتماعات بشری سبب شده است .

گاه مكاتب جدید فكری بنیان های اجتماع را تحت تاثیر قرار داده اند و گاه اختراعات مهم شیوه زندگی انسان ها را متحول كرده است پس از ((انقلاب صنعتی)) كه با بهره گیری از ابزار های صنعتی پیشرفته در امر تولیدكالا؛ تحولات شگرفی درسطح دنیا به دنبال داشت و ((عصر صنعتی)) را رقم زد؛ اكنون نوبت ((انقلاب اطلاعات)) است كه با استفاده از ابزارهای الكترونیكی پیشرفته در امر انتقال اطلاعات؛ تحولات شگرف دیگری را موجب گردید و ((عصر اطلاعات)) را رقم زند. مهم ترین نمود این عصر ایجاد ((جامعه اطلاعاتی جهانی)) در یك دنیای مجازی با همه كاركرد های دنیای واقعی، اما فارغ از محدودیت های فیزیكی آن است كه در لابلای تارو پود (( فناوری اطلاعات)) شكل گرفته است.