1-7 -2- حداکثر باقی مانده مجاز دارویی.. 21

1-7-3- آثار سوء ناشی از باقیمانده دارویی.. 22

1-7-3- 1- خطرات باقیمانده ها برای مصرف کنندگان. 22

1- 7-3-2- خطرات ایجاد اختلال در فروش محصولات.. 23

1-8- عوامل موثر بر کیفیت گوشت طیور. 24

1-8-1- آلودگی های گوشت طیور. 25

1-9- روش های تشخیص و شناسایی باقیمانده ترکیبات دارویی.. 26

1-9-1- روش های شیمیایی.. 26

1-9-2- روش های میکروبیولوژی.. 27

1-9-3- روش های ایمونولوژیکی.. 27

1-10- اهداف تحقیق. 30

فصل دوم: بررسی منابع

2-1- بررسی باقیمانده آنتی بیوتیک در گوشت ماکیان. 31

2-2- بررسی باقیمانده آنتی بیوتیک در گوشت دام 35

2-3- بررسی باقیمانده آنتی بیوتیک در شیر. 37

2-4- بررسی باقیمانده آنتی بیوتیک در تخم مرغ… 42

فصل سوم: مواد و روشها

3-1- روش تعیین باقیمانده آنتی بیوتیک جنتامایسین درنمونه های گوشت مرغ. 44

3-1-1- مواد ووسائل مورد نیاز. 44

3-2- روش کار. 45

3-2-1- آماده سازی نمونه. 45

3-2-2- آماده سازی محلول های موجود در کیت.. 45

3-3- روش تعیین باقیمانده آنتی بیوتیک كلرامفنیكل درنمونه های گوشت مرغ. 46

3-3-1- مواد ووسائل مورد نیاز. 46

3-3-2- روش کار. 47

3-3-2-1- آماده سازی نمونه. 47

3-4- نحوه نمونه برداری.. 49

3-5-بررسی فرایند انجماد. 49

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1- نتیجه گیری. 60

5-2- نكات قابل توجه جهت پیشگیری از حضور باقیمانده آنتی بیوتیكی در گوشت.. 60

5-3- پیشنهادات.. 61

فهرست منابع 62

چکیده انگلیسی… 70

چکیده

آنتی بیوتیك ها از جمله داروهایی هستند كه به فراوانی در حیوانات مزرعه مورد مصرف قرار می گیرند. از این داروها علاوه بر درمان، در جهت افزایش رشد نیز استفاده می شود و به جهت ارتباط این قضیه با مسائل اقتصادی متاسفانه میزان مصرف این مواد بیش از مقادیر توصیه شده است. دریافت مداوم آنتی بیوتیك ها در جیره ی غذایی می تواند از جنبه های مختلف، بهداشت عمومی را تهدید كند. ایجاد مقاومت آنتی بیوتیكی و متعاقب آن بروز مشكلات جدی در درمان بیماری ها حساسیت های ناشی از مصرف فرآورده های دامی حاوی آنتی بیوتیك و از بین رفتن فلور باكتریایی دستگاه گوارش از عوارض بقایای آنتی بیوتیك در غذاست. كلرامفنیكل آنتی بیوتیك وسیع الطیفی است كه علاوه بر اثرات فوق، سبب تضعیف مغز استخوان و یك نوع كم خونی آپلاستیك كشنده نادر می شود. طبق شواهد موجود بنا به روند غیر قانونی مصرف آنتی بیوتیك کلرامفنیکل و استفاده نادرست از جنتامایسین در مزارع، بررسی بقایای آنها ضروری است. باتوجه به عوارض جدی ناشی از باقیمانده های آنتی بیوتیک در مواد غذایی هدف از انجام این تحقیق بررسی گوشت مرغ توزیع شده در سطح شهرستانهای سمنان، گرمسار و دامغان از نظر حضور یا عدم حضور باقیمانده آنتی بیوتیك های کلرامفنیکل و جنتامایسین و بررسی اثر فرایند انجماد برمیزان بقایای آنتی بیوتیک هادر نمونه های آلوده می باشد. اساس كار تحقیق، استفاده از دستگاه الایزا ریدر [1]می باشد. از تعداد170 نمونه خام ) ران وسینه مرغ) مورد بررسی درسه شهرستان سمنان، گرمسار و دامغان، 47 نمونه ( معادل 6/27درصد) آلوده به كلرامفنیكل و59 نمونه (معادل 7/34درصد) آلوده به جنتامایسین گزارش شدند که از این تعداد،25 نمونه آلوده به کلرامفنیکل و30 نمونه آلوده به جنتامایسین را به صورت تصادفی انتخاب و به مدت یک هفته تحت تاثیر فرایند انجماد (20- درجه سانتی گراد) قرار داده ونمونه ها مجددا مورد آزمایش قرارداده شد و نتایج نشان داد که کاهش معنی داری بین میزان بقایای آنتی بیوتیک، قبل و بعد از انجماد وجود دارد. لازم به ذکر است، در زمان انجام پروژه به دلیل عدم دسترسی به دو کیت آنتی بیوتیک استرپتومایسین و فورازولیدون ، آزمایشات مورد نظر انجام نشد.

واژگان كلیدی: آنتی بیوتیك، كلرامفنیكل، جنتامایسین، بقایای دارویی، گوشت طیور، دستگاه الایزا

مقدمه

1-1.بیان مسئله

امروزه داروهای دامی بصورت گسترده در حیوانات مورد مصرف غذا جهت درمان و پیشگیری استفاده می شوند. مصرف این داروها علاوه بر اثرات درمانی مطلوب و یا حتی اثرات سوء جانبی در حیوان مورد معالجه، به صورت غیر مستقیم می تواند بهداشت عمومی جامعه را تحت تاثیر خود قرار دهد. آنتی بیوتیكها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و از جمله داروهایی هستند كه به فراوانی در حیوانات مزرعه مورد استفاده قرار می گیرند و از این داروها علاوه بر درمان در اكثر موارد جهت افزایش رشد استفاده می گردد. از آنجا كه این مسئله ارتباط تنگاتنگی با جنبه های اقتصادی پرورش دارد متاسفانه امروزه مصرف این مواد بیش از مقادیر توصیه شده می باشد.

دریافت مداوم آنتی بیوتیكها در جیره غذایی می تواند از جنبه های مختلف، بهداشت عمومی را تهدید كند. نظیرایجاد مقاومت آنتی بیوتیكی در انسان، حساسیت های ناشی از مصرف فرآورده های دامی، از بین رفتن فلور باكتریایی دستگاه گوارش و عواقب پس از آن می باشد. ( ولارد[2]،1994)

كلرامفنیكل داروی وسیع الطیفی است كه علاوه بر اثرات سوء یاد شده سبب تضعیف مغز استخوان و نیز یك نوع كم خونی آپلاستیك كشنده البته نادر می گردد و مصرف آن در بسیاری از كشورها از جمله ایران در حیوانات مورد مصرف غذا ممنوع است. (فقیهی، 1372)

1-2.ضرورت انجام تحقیق

بر اساس شواهد بدست آمده از الگوی مصرف دارو بخصوص در صنعت طیور، در بسیاری از مرغداریها بصورت غیر قانونی از این آنتی بیوتیك ها استفاده می شود كه این امر لزوم بررسی و تعیین مقدار باقیمانده این آنتی بیوتیكها در گوشت طیور را آشكار می سازد.

1-3.ی بر دارو درمانی و پیشگیری دارویی در حیوانات

دارو[3]ماده ای است كه برای درمان و یا پیشگیری از بیماریهای انسان و حیوان بكار می رودو ممکن است ازمنابع مختلفی مانند منابع حیوانی، گیاهی، معدنی و داروهای صناعی تهیه شود.

فرضیه 2: نباید طفلی را که در نتیجه ارتباط نامشروع بوجود آمده از حقوق مسلم و طبیعی محروم کرد و او را بی هویت در جامعه رها نمود. حتی فرد به وجود آمده از زنا تنها تبعاتی که می تواند داشته باشد این است که فرد به وجود آمده از زنا از ارث محروم است،ولی از حقوق دیگر مانند حق بهره مندی از نفقه و حضانت و سایر حقوق محروم نمی گردد.

3- آیا جنین قابلیت برخورداری از حقوق مدنی را دارد؟ در خصوص مسائل مالی قابلیت مالك شدن را دارد؟ اصولاً نحوه مالك شدن او به چه صورت است؟ همچنین در زمینه حقوق غیر مالی،جنین از چه حقوقی و چگونه می تواند بهره­مند گردد؟

فرضیه3: جنین محجور و فاقد اهلیت تصرف می­باشد و اجرای حقوق او توسط نماینده قانونی یا قضایی وی صورت می­گیرد. تمتع جنین معلق بر زنده متولد شدن می­باشد؛ یعنی با زنده متولد شدن جنین نتیجه می­گیریم كه جنین از ابتدای دارای اهلیت تمتع بوده است. حقوق غیرمالی جنین به حق حیات، سقط جنین، بهداشت روانی، حضانت و اداره امور جنین تقسیم­بندی می شود.

د : پیشینه تحقیق

در کتب متعدد از جمله قانون مدنی و رسالات فقهای شیعه اشارات جزئی به حقوق مدنی جنین شده که با توجه به مفهوم ملاک آنها می توان راجع به جنین که انسانی است که هنوز وارد حیات دنیوی و تنفس نگردیده رجحان داد و تفسیر نمود.

پیرامون حقوق کیفری جنین پایان نامه نگارش گردیده است ولی پیرامون حقوق مدنی خیر .

در مورد تحقیق حاضر نظرات اساتید و دانشمندان علم پزشکی بسیار متعدد است و هم چنین پیرامون حقوق جنین نظرات اساتید علم حقوق در کتابهای آنها درمباحث متعدد حقوق جنین به چشم می خورد.در قوانین متعدد کشورها نیز نظرات متعدد از اساتید علم حقوق اراده گردیده که دربعضی موارد مغایر با قوانین کشور ماست و جای بررسی حقوقی و کنکاش دارد.

مقالات و پایان نامه های متعدد نه بصورت تخصصی در مورد موضوع پایان نامه بلکه مثلاً در مورد شبیه سازی مورد توجه اساتید رشته های مختلف قرار گرفته و نظرات خود را در قالب مقاله و پایان نامه اراده نموده اند که در تحقیق حاضر به آنها اشاره شده است.

در کتابهای متعدد من جمله رساله های مراجع و کتب قوانین داخلی و قوانین خارجی نظراتی بصورت پراکنده اشاره شده و بصورت کامل و در قالب کتاب مدونی ارائه نشده است.

ه : نوع و روش تحقیق

جهت پاسخ دادن به سوالات فوق با وجود مشكلات مختلف از قبیل نبودن منابع كافی قابل استفاده و

نداشتن قانونی خاص و روشن و بدون ابهام و در دسترس با بررسی كتب مرتبط با موضوع پایان نامه به روش كتابخانه­ای و با در نظر گرفتن سوالات و بررسی مفهوم هر موضوع جهت شناخت كلیه حقوقی كه میتوان برای جنین در نظر گرفت اقدام به بررسی قوانین بصورت تطبیقی شده است.

و : مشکلات تحقیق

مشکلات مختلف از قبیل نبودن منابع کافی و در دسترس ونداشتن قانون خاص پیرامون موضوع تحقیق وعدم دسترسی آسان به منابع مرتبط باعث گردید تا تحقیقات کامل و جامعی پیرامون موضوع تحقیق انجام پذیرد وحتی به کتابخانه های متعدد مراجعه و سعی فراوان در جمع آوری اطلاعات مربوط به تحقیق و دستیابی به منابع مورد بحث گردیده است.از طرفی بعلت نبودن ترجمه منابع خارجی به زبان فارسی راهی جز ترجمه قوانین مرتبط خارجی نبود و این امر هم مستلزم هزینه و هم وقت فراوان گردید و

در کل تلاش فراوان جهت دستیابی به نتیجه مطلوب گردیده است.

ز : ساختار پایان نامه

این پایان نامه در سه بخش تدوین شده است.بخش اول شامل دو فصل می باشد، در فصل اول جهت شناخت و درك بهتر موضوعات به تعریف جنین از لحاظ لغوی و پزشكی و فقهی پرداخته شده است. در فصل دوم برای شناخت حقوقی جنین مسائلی همچون اهلیت مورد بررسی قرار گرفته است. جهت مشخص شدن اینكه چه شخص و اشخاصی مكلف به حمایت و نگهداری از جنین هستند، نسب در دو گفتار تحت عنوان نسب مشروع و نسب نامشروع مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است در خصوص زنازادگی كه قانون نسب را مردود دانسته است برای حمایت از جنین راه حلی قانونی پیشنهاد گردد.

همانطور كه می­دانیم حقوق مدنی یكی از پر اهمیت­ترین مباحث در زندگی اجتماعی است.

بنابراین بخش دوم به نحوه برخورداری جنین از حقوق مدنی اختصاص یافته، كه این بخش نیز در دو فصل تحت عنوان حقوق مالی و حقوق غیر مالی تدوین یافته است. در فصل مربوط به حقوق مالی قابلیت جنین برای مالك شدن مورد تحقیق قرار گرفته، كه سعی شده است عناوین مختلف مالكیت جهت بهره مندی جنین از اعیان و منافع مورد بررسی قرار گیرد.

از آنجا كه حقوق غیر مالی نیز دارای ارزش خاصی است و در بسیاری از موارد اهمیت بیشتری از حقوق مالی دارد، فصل دوم به حق حیات، بهداشت روانی و حضانت اختصاص یافته است. یكی از مهمترین مباحث این فصل حق حیات جنین است، كه با بررسی آن و استثنائات و اولویت­ها به مسئله سقط جنین و موارد اباحه و جواز و سقط قانونی اشاره شده است.

امروزه یکی از راههای درمان ناباروری زوجینتلقیح مصنوعیمی باشد ، که ممکن است از طریق اهدای تخمک ، اسپرم و یا جنین صورت پذیرد . در هر موردکه جنین به غیر از راههای طبیعی بوجود می آید. بنابراین جهت مشخص شدن حقوق چنین جنین هایی و بررسی مسائلی همچون حضانت ،نسب و نحوه وراثت آنها بخش سوم در دو فصل تدوین شد، که فصل اول به این امر اختصاص یافته است . یکی از مسائل روز جوامع بشری پیدایش تکنولوژی نوین شبیه سازی است که با سرعت در حال پیشرفت بوده و با وجود مخالفت ادیان و دولتها احتمال پیدایش جنین یا انسانهایی با این روش وجود دارد. بنابراین فصل دوم به شبیه سازی اختصاص یافته است که با بررسی روشهای مختلف آن سعی شده است راه کارهای حقوقی قابل قبولی جهت حمایت از چنین جنین هایی ارائه گردد.

برای درک بهتر جنین و مراحل مختلف رشد، ابتدا بهتر است از تعریف جنین شروع کنیم، به همین دلیل این بخش به دو فصل تقسیم شده است . در فصل اول شناخت فیزیولوژی جنین، ودر فصل دوم شناخت حقوقی جنین را مورد بررسی قرار داده ایم.

مبحث اول : شناخت فیزیولوژی جنین

هدف از تدوین این فصل درک بهتر و شناخت دقیق جنین می باشد ، تا با شناخت و تعریف مراحل رشد از منظر پزشکی و فقهی و بررسی مراحل مختلف رشد و تمایز آن از واژه هایی چون «حمل» و «رویان» بهتر بتوان جهت حمایت از این موجود ضعیف گام برداشت و حقوق مختلف آنرا بررسی کرد. در فصل دوم شناخت حقوقی جنین را مورد بررسی قرار داده ایم.

گفتار اول:

تعریف لغوی جنین و حمل

در فرهنگ لغت عمید واژه(جنین) به معنی «هر چیز پوشیده و مستور تا زمانی که در شکم مادر است و زاییده نشده آمده،که جمع آن اجنه است.»[1]

«حمل در عربی نیز به معنای آبستنی و بارداری است و جنین در بارداری و جنین در فارسی به بار شکم یعنی بچه که در شکم مادر است ،معنی شده است» .[2]بنابراین می توان گفت که جنین و حمل از لحاظ لغوی مترادف هم می باشند.

فرهنگ فارسی معین ذیل واژه «جنین» چنین می نگارد:

«جنین» «اسم – عربی» هر چیز پوشیده ،مستور ، موجودی که پس از لقاح تخمک بوسیله اسپرما توزوئید و پس از تقسیمات اولی سلول تخم حاصل می شود.ولی هنوز دوران رشد خود را در داخل پوسته تخمک یا رحم مادر (یا کیسه جنینی در گیاهان) می گذارند.

در دو بیت زیر که از دو شاعر پر آوازه ادبیات ایران می باشد جنین به معنای بچه اندر شکم آمده است.

گر بریزد خونــــم آن روح الامـــــین جرعه جرعه خون خورم همچون جنین(مولوی)

شعر ناگفتن به از شعری که باشد نادرست بچه نازادن به از شش ماهه افکندن جنین (منوچهری)

حمل نیز به معنای باردار شدن زن ،حامله شدن،بار آوردن درخت ،آبستن و بار شکم آمده است.[4]

گفتار دوم:

تعریف پزشکی و بیولوژی جنین

«فرآیند پیدایش جنین و تولد نوزاد از نظر بیولوژی را می توان بدین شرح به اختصار بیان کرد:

1-3- انواع یادگیری …………………………………………………………………………………………………………………….

6

1-4- انواع حافظه …………………………………………………………………………………………..

6

1-4-1-حافظه کوتاه مدتو حافظه بلند مدت ……………………………………………………………

7

1-4-1-1- رابطه بین دو نوع حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت ……………………………..

8

1-4-1-2- تفاوتهای حافظه کوتاه مدت و بلند مدت ……………………………………………….

8

1-5- مراحل حافظه ………………………………………………………

9

1-6- ساختارهای مغزی دخیل در تشکیل حافظه اخباری و غیر اخباری ………………………………….

9

1-7- مکانیسم­های سلولی و مولکولی یادگیری و حافظه …………………………………..

10

1-7-1- تغییراتمورفولوژیک ……………………………………………………………..

10

1-7- 2- تغییرات الکتروفیزیولوژیک ……………………………………………………………………………..

11

1-8- گلوکوکورتیکوئیدها …………………………………………………………………….

13

1-8- 1- گیرنده گلوکوکورتیکوئیدها ……………………………………………………………….

14

1-9- گلوکوکورتیکوئیدها و حافظه ………………………………………………………

14

1-10- اثرات گلوکوکورتیکوئیدها بر به خاطرآوری …………………………………………………….

15

1-11- مکانیزم بازتثبیت حافظه …………………………………………………………………………

16

1-12- اثرات گلوکوکورتیکوئیدها بر بازتثبیت حافظه …………………………………………

16

1-13- مطالعات مشابه ………………………………………………………………..

17

فصل دوم

روش تحقیق و مواد

2-1- حیوانات آزمایشگاهی …………………………………………………………………………

48

2-2- دارو­ها ……………………………………………………………………..

48

2-3- ابزار جمع آوری داده­ها ………………………………………………………………..

49

2-4- دستگاه احترازی غیر فعال (شاتل باک) ………………………………………………

50

2-5- آموزش و یادکیری در دستگاه احترازی غیر فعال ……………………………………………………………

51

2-6- آزمایش­ها …………………………………………………………………………………………..

51

2-7- جامعه آماری و تعداد نمونه …………………………………………….

51

فصل سوم

یافته­های تحقیق

3-1- اثرات تزریق کورتیکوسترون قبل از تست بخاطر آوری بر بخاطر آوری حافظه نزدیك …………..

64

3-2- اثرات تزریق کورتیکوسترون قبل از تست بخاطر آوری بر بخاطر آوری حافظه دور ………………….

64

3-3- اثرات تزریق کورتیکوسترون بعد از تست فعال سازی بر باز تثبیت حافظه نزدیك ………………..

66

3-4- اثرات تزریق کورتیکوسترون بعد از تست فعال سازی بر باز تثبیت حافظه دور ………………….

66

فصل چهارم

4-1- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………….

79

4-2- یافته­های اصلی ………………………………………………………………………………………………..

76

4-3- روش کار و دوز داروهای مورد استفاده …………………………………………………………………

76

4-4- کورتیکوسترون به خاطرآوری حافظه­ها­ی دور و نزدیک را مختل می­کند ………………………….

77

4-5- کورتیکوسترون بازتثبیت حافظه­ها­ی دور و نزدیک را مختل می­کند ………………………………

78

4-6- پیشنهاد­ها …………………………………………………………………………………………..

79

عنوان: بررسی اثرات گلوکوکورتیکوئیدها بر به خاطر آوری و بازتثبیت حافظه های نزدیك و دور در موش سفید آزمایشگاهی كوچك

استاد راهنما: دكتر عباسعلی وفایی

اساتید مشاور: دكتر غلامحسن واعظی، دكتر علی رشیدی­پور

نگارش: منصوره نجار

چکیده

مقدمه: مطالعات قبلی نشان داده که تزریق سیستمیک کورتیکوسترون به عنوان آگونیست گیرنده گلوکوکورتیکوئیدها به خاطرآوری و بازتثبیت حافظه­ی ترس را در حیوانات آزمایشگاهی مختل می­کند. هدف این مطالعه تعیین تاثیر سیستمیک کورتیکوسترون بر به خاطرآوری و بازتثبیت حافظه (نزدیک و دور) در مدل احترازی غیر فعال در موش سفید کوچک آزمایشگاهی بود.

مواد و روشها:در این مطالعه تجربی، موش ها در مدل احترازی غیر فعال پس از سازگاری، آموزش داده شدند (50 هرتز و شدت 1 میلی آمپر در مدت 3 ثانیه). کورتیکوسترون با دوزهای 1، 3 و 10 میلی­گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن قبل از تست به خاطرآوری در حافظه نزدیک 48 ساعت بعد از آموزش انجام شد و همچنین قبل از تست بخاطر آوری در حافظه دور که بعد از گذشت 36 روز انجام شد به موشها تزریق شد. همچنین کورتیکوسترون با دوز های فوق بلافاصله بعد از فعال سازی حافظه (در حافظه نزدیک 48 ساعت بعد از آموزش انجام شد و همچنین بعد از فعال سازی حافظه که در حافظه دور بعد از گذشت 36 روز انجام شد به موشها تزریق شد، سپس دو، پنج، هفت و نه روز بعد از فعال سازی حافظه، یاد گرفته های موشها به مدت ده دقیقه (مدت زمان سپری شده قبل از ورود حیوان به ناحیه تاریک) اندازه گیری و ثبت شد.

یافته­ها: نتایج نشان داد که کورتیکوسترون به خاطرآوری و بازتثبیت حافظه­های نزدیک و دور را تضعیف نموده است. بطوری که مدت زمان سپری شده قبل از ورود به ناحیه تاریک در گروه های دریافت گننده کورتیکوسترون به طور معنی داری از گروه دریافت کننده حامل کمتر بود.

نتیجه­گیری: یافته های فوق نشان می دهد که اثر کورتیکوسترون در مختل کردن بخاطرآوری و بازتثبیت حافظه ترس به مدت حافظه محدود نمی­شود.

کلمات کلیدی: کورتیکوسترون، بخاطرآوری و بازتثبیت حافظه، مدت حافظه، حافظه ترس

1-1-مقدمه:

یکی از توانایی های موجودات زنده، اکتساب، حفظ، نگهداری و به خاطرآوری اطلاعات است. این ظرفیت و توانایی حیاتی عمدتا از طریق سیستم عصبی هورمونی صورت می پذیرد. بدون شک بدون وجود توانایی و سیستم یادگیری و حافظه امکان حیات باکیفیت برای موجودات زنده فراهم نمی­شد.

2-1-یادگیری و حافظه:

به طور مختصر می­توان گفت که یادگیری فرآیندی است که در آن، اطلاعات و دانش جدید به دست می­آید و حافظه فرآیندی است که اطلاعات فرا گرفته شده، حفظ و ذخیره می­شود تا در مواقع نیاز یادآوری شوند (23،24).

3-1-انواع یادگیری:

1-یادگیری غیر ارتباطی:

هنگامی که یک حیوان چندین بار در برابر یک محرک قرار می­گیرد این امکان را می­یابد تا با ویژگی­های محرک آشنا شود و خواص آن را بشناسد که در اصطلاح به آن یادگیری غیر ارتباطی گفته می­شود یادگیری غیر ارتباطی می­تواند به دو شکل متداول باشد که شامل عادت کردن (غیر حساس شدن) و حساس شدن (شرطی شدن کاذب) می­باشد.

الف) عادت کردن:زمانی که حیوان در برابر یک نوع محرک که آسیب رسان نیست به طور مکرر قرار می­گیرد نسبت به آن محرک بی تفاوت می­شود و پاسخش نسبت به آن کاهش می­یابد

ب) حساس شدن:درست نقطه مقابل عادت کردن است؛ به این صورت، زمانی که حیوان در برابر یک نوع محرک که هم آسیب­رسان و هم تکراری می­باشد قرار می­گیرد، نسبت به آن محرک پاسخ جدیدی از خود نشان می­دهد که این پاسخ نسبت به پاسخهای قبلی نیز شدیدتر می­باشد (59،57).

2-یادگیری ارتباطی:

در این نوع یادگیری حیوان یاد می­گیرد که چگونه بین حوادث مختلف ارتباط برقرار کند که می­توان آن را به دو دسته­یشرطی شدن کلاسیکوشرطی شدن عاملتقسیم کرد.

الف) شرطی شدن کلاسیک:

ایوان پاولف اولین دانشمندی بود که در علوم رفتار چنین یادگیری را مطرح کرد. ایشان اینگونه بیان می­دارد، هنگامی که حیوان می­آموزد بین دو محرک که یکی شرطی و دیگری غیر شرطی است ارتباط برقرار کند، شرطی شدن کلاسیک به وجود می­آید. برای محرک شرطی نیاز است که به حیوان آموزش داده شود اما محرک غیر شرطی، طبیعی بوده و خود موجب می­شود تا حیوان به طور معمول به آن پاسخ دهد البته شرط پاسخ، فاصله زمانی مشخص بین دو محرک است.

ب) شرطی شدن عامل:

در این یادگیری حیوان می­آموزد که چگونه بین یک رفتار با یک محرک با معنی ارتباط برقرار سازد. ادوارد تورنیکه اولین کسی بود که این یادگیری را کشف کرد و بعد از آن اسکینر برای توسعه این یادگیری تلاش کرد. در این فرایند رفتارهایی دخیل هستند که خود به خود اتفاق می­افتند. زمانی که تشویق صورت می­گیرد پاسخ به محرک افزایش می­یابد و برعکس زمانی که حیوان تنبیه می­شود پاسخ به محرک کاهش می­یابد، در این یادگیری فاصله زمانی اهمیت دارد و برای داشتن یادگیری موفقیت آمیز باید محرک زمان کوتاهی بعد از پاسخ صورت بگیرد (59،4).

رابطه تنش خشکی و تنش اکسیداتیو. 18

اثرات تنش خشکی بر خصوصیات رشدی گیاه 19

کاربرد چیتوزان در کشاورزی.. 20

فصل سوم. 23

محل اجرای طرح. 24

مشخصات طرح. 24

آماده سازی زمین. 24

عملیات داشت.. 25

مبارزه باعلف های هرز. 26

نحوه اعمال تیمارها 27

نحوه نمونه برداری و اندازه گیری.. 27

ارتفاع بوته. 27

اندازه گیری میزان رطوبت نسبی.. 28

اندازه گیری رنگیزه ها 28

اندازه گیری روغن در بذر. 29

اندازه گیری پرولین. 31

اندازه گیری کل قندهای محلول. 32

اندازه گیری محتوی فلاونوئید. 33

اندازه گیری پروتئین. 33

روش سنجش فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز. 34

فصل چهارم. 35

ارتفاع بوته. 35

ارتفاع اولین گل آذین. 38

پرولین. 38

آنزیم پراکسیداز. 38

آنزیم کاتالاز. 40

کلروفیلa. 43

کلروفیل b. 45

کلروفیل کل. 45

کل قندهای محلول. 47

جدول تجزیه واریانس… 54

پروتئین. 55

جدول ضریب همبستگی.. 56-57

فصل پنجم. 58

آنزیم های آنتی اکسیدانت… 59

پروتئین محلول. 60

رنگیزه ها 61

تنظم کننده های اسمزی…. 62

روغن. 63

ارتفاع بوته و طول گل آذین اصلی.. 63

محتوی رطوبت نسبی.. 64

منابع. 65

چکیده لاتین…. 76

فهرست اشکال

شکل 4-1: تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان ارتفاع بوته. 36

شکل 4-2: مقایسه ارقام مختلف در میزان ارتفاع بوته… 37

شکل 4-3: اثر سطوح مختلف خشکی و ارقام مختلف بر میزان ارتفاع .. 37

شکل 4-4: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان پرولین… 38

شکل 4-5: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان آنزیم پراکسیداز. 39

شکل 4-6: اثر سطوح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان آنزیم پراکسیداز.. 39

شکل 4-7: اثر سطوح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز.. 40

شکل 4-8: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز…. 40

شکل 4-9: تاثیر محلول پاشی چیتوزان بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز.. 41

شکل 4-10: اثر متقابل رقم و تنش خشکی بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز 42

شکل 4-11: اثر متقابل تنش خشکی و محلول پاشی چیتوزان بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز.42

شکل 4-12 : تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان کلروفیل a….. 43

شکل 4-13. تاثیر دو سطح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان کلروفیل a…… 44

شکل 4-14: اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر میزان کلروفیل a… 44

شکل 4-15: اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر میزان کلروفیل b………. 45

شکل 4-16: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان کلروفیل کل…….. 46

شکل 4-17: اثر سطوح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان کلروفیل کل….. 46

شکل4-18: مقایسه ارقام مختلف از لحاظ میزان قندهای محلول……… 47

شکل4-19: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان قندهای کل محلول… 47

شکل 4-20: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بین ارقام مختلف بر میزان کل قندهای محلول….. 48

شکل 4-21: اثر متقابل تنش خشکی * محلول پاشی* رقم بر میزان قندهای محلول …. 49

شکل 4-22: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان پروتئین محلول………… 50

شکل 4-23: مقایسه ارقام مختلف در محتوی رطوبت نسبی برگ……. 51

شکل4-24:اثرسطوح مختلف محلول پاشی بر میزان محتوی رطوبت نسبی…. 51

شکل4-25: اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر محتوی رطوبت نسبی برگ………… 52

خصوصیات گیاهشناسی

گیاه كرچك با نام علمیRicinus communisعضوی از خانواده فرفیونEuphorbaceae با نام انگلیسی Castor،گیاه زبر و یك ساله است كه در نواحی معتدل افراشته می‏شود.ریشه دارای انشعابات جانبی،ساقه گرد بدون کرک و رنگ آن معمولاًسبزمایل به زرد است واز یک لایه مومی خاکستری رنگ پوشیده شده است، برگها معمولاً بزرگ، سبز تیره ، براق وپنجه ای می باشند واز 5تا11لوب تشکیل شده اند، گل آذین سنبله، میوه بصورت کپسولی کروی وخاردار است (میرحیدر،1385).همه قسمتهای این گیاه سمی، که دانه دارای نوعی آلبومین بسیار سمی به نام ریسین می باشند، برگها و دانه ها دارای آلكالوئید سمی به نام ریسینین، و در دانه این گیاه روغن ثابتی به نام روغن كرچك كه محصول اصلی گیاه است وجود دارد(ولاك واستودولا،1382).

پراکنش جغرافیایی

این گیاه بومی حبشه، هند و شرق و شمال شرقی افریقا و در ایران نیز كشت میشود (وینك و فون ویك،1387)

روش تکثیر

تكثیر از طریق بذر (ولاك واستودولا،1382). میزان بذر مورد نیاز برای هر هكتار 25 كیلوگرم،فاصله كشت برای ارقام پا بلند70×70و برای ارقام پاكوتاه 100×25 سانتی متر(هانس، 1379). مطالعاتی که اخیرا بر روی این گیاه انجام شده نشان داده که جوانه زنی در بذرهای تازه و كهنه متفاوت است(.(Martinset al., 2009

نیازهای اکولوژیکی

………. 21

2-4- مکانیسمهای مقاومت به بیماری………………………………………………………………………. 23

1) مصونیت Immunity………………………………………………………………………………………………………… 23

2) فرار (Eascape)……………………………………………………………………………………………………………….. 23

3) تحمل (Tolerance)………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-5- غربالگری برای ارقام مقاوم به بیماری……………………………………………………………………………………… 24

2-6- ارتباط بین مقاومت ارقام و میزان فومونسین……………………………………………………………………………. 30

فصل سوم: مواد و روشها

3- مواد و روش ها………………………………………………………………………………………… 32

3-1- نمونه برداری……………………………………………………………………………………….32

3-2- جداسازی، خالص سازی و نگهداری جدایه ها……………………………………………………………. 32

3-3- محیط کشت ها……………………………………………………………………………………. 33

3-3-1- محیط کشت سیب زمینی- دکتروز- آگار (P.D.A)………………………………………………….. 33

3-3-2- محیط کشت آب-آگار (W.A) Water Agar…………………………………………………………………… 33

3-3-3- محیط کشت برگ میخک- آگار (CL.A)…………………………………………………………………………… 33

3-3-4- محیط کشت کلرورپتاسیم (KCl)………………………………………………………………………………………. 34

3-3-5- محیط کشت Special Nutrient Agar (S.N.A)…………………………………………………………… 34

3-4- شناسایی گونه های فوزاریوم……………………………………………………………………………. 34

3-5- آزمون بیماریزایی……………………………………………………………………………………… 35

3-5-1- آزمون بیماریزایی در گلخانه……………………………………………………………………….. 35

الف- انتخاب جدایه ها و کشت بذرهای ذرت در گلخانه……………………………………………………. 35

ب) آماده سازی مایه تلقیح و مایه زنی ساقه های ذرت……………………………………………………… 35

ج) ارزیابی شدت بیماری (DS)……………………………………………………………………………… 37

3-5-2- آزمون بیماریزائی جدایه هایF. verticillioidesبر روی ساقه در مزرعه……………………….. 37

الف) انتخاب جدایه ها……………………………………………………………………………… 37

ب) تهیه مایه آلوده كننده و مایه زنی ساقه های ذرت……………………………………………………. 37

ج) ارزیابی……………………………………………………………………………………………. 38

3-5-3- آزمون بیماریزایی جدایه هایF. verticillioidesبر روی خوشه در مزرعه………………….. 39

الف: انتخاب جدایه ها…………………………………………………………………………….. 39

ب: تهیه مایه آلوده كننده و مایه زنی ساقه های ذرت…………………………………………………………… 39

ج: ارزیابی شدت بیماری و درصد آلودگی…………………………………………………………………….. 40

3-6- ارزیابی واكنش مقاومت ژنوتیپ های مختلف ذرت نسبت به عامل بیماری در مزرعه……………………. 40

الف) انتخاب جدایه ها و ژنوتیپ های ذرت…………………………………………………………………….. 41

ب) تهیه مایه آلوده كننده و مایه زنی بلالهای ذرت………………………………………………………….. 42

ج) ارزیابی شدت بیماری…………………………………………………………………………………………….. 43

3-7- بررسی میزان فومونیسین در ژنوتیپ های مختلف ذرت……………………………………………. 44

الف) نمونه برداری و آماده سازی نمونه ها برای آزمون ELISA………………………………………………………. 45

ب) مراحل استخراج فومونیسین كل……………………………………………………………………… 46

ج) انجام آزمون الایزا……………………………………………………………………………………….. 46

د) ارزیابی الایزا……………………………………………………………………………………………………… 47

فصل چهارم: نتایج و بحث

4- نتایج……………………………………………………………………………………………………… 50

4-1- جداسازی و شناسایی گونه های فوزاریوم………………………………………………………………. 50

الف) ویژگی های جدایه های قارچF. verticillioides(Sacc.) Nirenberg………………………………… 50

ب) ویژگی های جدایه های قارچF. proliferatum(Matsushima) Nirenberg………………………. 53

4-2- بررسی بیماریزایی جدایه های قارچF. verticillioidesبا روش مایه زنی ساقه در رقم حساس ذرت در گلخانه 55

4-3- بررسی بیماریزایی جدایه های قارچF. verticillioidesبا روش مایه زنی ساقه در مزرعه در روی لاین حساس MO17 57

4-4- بررسی تنوع بیماریزایی جدایه های قارچF. verticillioidesبا روش مایه زنی خوشه لاین حساس MO17 در مزرعه 60

4-5- ارزیابی واکنش مقاومت ژنوتیپ های مختلف ذرت نسبت به جدایه های مهاجم قارچ
F. verticillioidesدر مزرعه در منطقه ساری …………………………………………. 62

4-6- ارزیابی واکنش مقاومت ژنوتیپ های مختلف ذرت نسبت به مخلوط جدایه های مهاجم قارچ
F. verticillioidesبا دو روش مایه زنی ، تزریق با سرنگ و ایجاد زخم در بلال در مزرعه در منطقه کرج 66

4-7- ارزیابی واکنش مقاومت ژنوتیپ های مختلف ذرت نسبت به جدایه های مهاجم قارچ
F. verticillioidesبا روش مایه زنی ایجاد زخم در بلال در مزرعه در مناطق کرج و ساری ………………. 72

4-8- بررسی میزان تولید فومونیسین کل در ژنوتیپ های مختلف ذرت …………………. 75

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5 – بحث………………………………………………………….. 83

5-1- شناسایی گونه غالب عامل پوسیدگی خوشه ذرت ………………………………. 83

5-2- آزمون های بیماریزایی ………………………………………………………… 84

5-3- آزمون ارزیابی واکنش ژنوتیپ های ذرت به عامل پوسیدگی فوزاریومی بلال ……………………….. 85

5-4- آزمون بررسی تولید میزان فومونیسین کل ……………………………………………… 90

5-5- نتیجه گیری و پیشنهادات ……………………………………………………………………….. 93

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………….95

چکیده

یکی از مهم ترین بیماریهای ذرت، بیماری پوسیدگی فوزاریومی بلال (Fusarium ear rot) می باشد که دارای پراکنش جهانی است. قارچ عامل بیماری عمدتاً گونهFusariumverticillioidesمی باشد، که باعث کاهش کمی و کیفی در عملکرد ذرت می شود. این بیماری در ایران در مناطق شمالی و ذرت خیز از بیماریهای مهم ذرت به شمار می رود.

در سال 1388، به منظور شناسایی عوامل بیماری و تعیین گونه غالب آن، از مزارع مختلف مناطق اصفهان، ساری، کرمانشاه و کرج از بلالهای آلوده نمونه برداری صورت گرفت.

پس از جداسازی و خالص سازی تعداد 40 جدایه فوزاریوم (32 جدایهF. verticillioidesو 8 جدایه
F. proliferatum( بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی و با استناد به کلیدهای معتبر قارچ شناسی مورد شناسایی قرار گرفت. بدین ترتیب قارچF. verticillioidesبا فراوانی %80 به عنوان گونه غالب عامل بیماری فوق و قارچF. proliferatumeبا فراوانی %20 به عنوان گونه دوم عامل بیماری معرفی شدند. بیماریزایی گونه های شناسایی شده طی آزمونهای گلخانه ای و مزرعه ای به اثبات رسید. نتایج حاصل از آزمایشات بیماریزایی جدایه ها نشان داد که جدایه هایF. verticillioidesدارای قدرت بیماریزایی متفاوتی می باشند، و در گروههای مختلف قرار گرفتند. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان داد که بین دو آزمایش گلخانه و مزرعه همبستگی نسبتاً پائینی r=0.45) ( وجود دارد . در این بررسی مقاومت 10 ژنوتیپ مختلف ذرت با دو روش مایه زنی، ایجاد زخم در بلال (Nail Punch) و تزریق در نوک بلال (Tip injection) در دو منطقه ساری و کرج مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور این بررسی از مخلوط هشت جدایه برتر
F. verticillioidesکه در آزمون گلخانه ای بیماریزایی بیشتری داشتند به عنوان مایه تلقیح با غلظت 10⁶اسپور در هر میلی لیتر استفاده شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر حساسیت به بیماری پوسیدگی فوزاریومی بلال با همدیگر متفاوت بوده و لاین K18 در هر دو منطقه در مقایسه با لاین ها از مقاومت بهتری برخوردار بوده است. نتایج بررسی تولید مایکوتوکسین فومونیسین کل در ژنوتیپ ها ی مختلف ذرت که توسط ELISA در دو منطقه ساری و کرج صورت گرفت، سطوح مختلفی از فومونیسین کل را در بین ژنوتیپ های مختلف ذرت نشان داد. نتایج حاصل از بررسی میزان حساسیت به بیماری و میزان تجمع فومونسین حاکی از آن است که مابین مقاومت ژنوتیپ ها و میزان تجمع فومونسین رابطه ای مستقیم وجود دارد بطوریکه لاین K18 به عنوان ژنوتیپ مقاوم با کمترین میزان فومونیسین در هر دو منطقه مشاهده گردید .، و لاین K19 به عنوان حساس ترین ژنوتیپ با بیشترین میزان فومونیسین شناخته شد.

کلمات کلیدی: ذرت، شناسایی، فوزاریوم، مقاومت، فومونیسین.

مقدمه و کلیات

ذرت یکی از مهمترین گیاهان زراعی است که در اکثر کشورهای جهان کشت می شود. این گیاه به عنوان سلطان غلات معروف است، زیرا ارزش آن در جهان از گندم، جو، یولاف و برنج بیشتر است. ذرت به دلیل داشتن تنوع و کیفیت و عادات رشد مختلف به عنوان یکی از بهترین گیاهان زراعی مورد استفاده قرار می گیرد. ذرت یکی از پرمحصول ترین غلات بشمار می رود و از لحاظ مقدار کل تولید بعد از گندم و برنج سومین محصول غله ای جهان است. تولید غذا برای جمعیت روز افزون جهان مهمترین مشكل جوامع بشری است. غذای اصلی انسان اغلب از فرآورده های گیا هان تیره غلات بویژه گندم ،برنج و ذرت تامین می گردد.

طبق آمار سازمان خواربار جهانی (FAO) در كشورهای توسعه یافته 78% ازذرت تولیدی برایتغذیه داموفقط 6% به عنوان غذای انسان استفاده می شود و مابقی مصرف صنعتی دارد. در حالیكه در كشورهای درحال توسعه 50% به عنوان علوفه و40% به طور مستقیم صرف تغذیه انسان و باقیمانده آن برای مصارف صنعتی یا جهت بذر به صورت واریته های آزاد گرده افشان بكار می رود (Anonymous, 2006). با توجه به اهمیت ذرت در تغذیه دام و طیور و همچنین قدرت تطابق و سازگاری این گیاه با شرایط اقلیمی متفاوت و استفاده از بذر هیبرید و مكانیزه شدن كشت ذرت طی سالهای اخیر، سطح زیر كشت و متوسط عملكرد آن در واحد سطح در كشور افزایش قابل توجهی پیدا نموده است .اصلاح ذرت در جهت افزایش عملكرد دانه، علوفه سیلویی و مقاومت در برابر آفات و بیماریهای گیاهی بر پایه اصلاح جمعیت ها و تولید واریته های هیبرید می باشد. در این راستا لازم است صفاتی كه به طور مستقیم و یا غیر مستقیم روی عملكرد موثر هستند شناسایی گردد و نقش هر یک از این صفات در عملکرد مشخص گردد. عوامل متعددی مانند آفات و بیماریها باعث کاهش عملکرد می شوند. پوسیدگی بلال ذرت یکی از مهم ترین بیماریهای ذرت در سراسر دنیا بخصوص در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری می باشد. این بیماری هر ساله علاوه بر خسارات کمی خسارات کیفی نیز به بار می آورد. بیماری در مزرعه قادر است تا95% محصول را خسارت بزند
(Jeffereet al.,1994).

بروز این بیماری در قاره های امریکا، اروپا، اسیا، افریقا گزارش شده است (MCGee, 1988). در ایران این بیماری در مناطق شمالی کشور مانند گرگان، ساری و بندرانزلی گزارش شده است (مهریان وبامدادیان، 1369). پوسیدگی بلال عمدتاً با دانه های آلوده و پراکنده ای که با میسلیوم سفید مایل به صورتی پوشیده است مشخص می گردد (Farrar & Davis, 1991). در سالهای اخیر نقش این بیماری با توجه به توکسین هایی که توسط گونه های مختلفF. verticillioides،F. proliferatim،
F. moniliformeوFusariumnyganaiتولید می شوند در کاهش کیفیت ذرت و ایجاد مسمومیت در انسان و دام نقش ویژه ای دارد (Leslie & Summerell, 2006). فومونیسین ها گروه خاصی ازمایکوتوکسین ها هستند که عمدتاً در ذرت و فراوردهای آن ایجاد می شوند. با توجه به اینکه برای مبارزه با هر بیماری شناخت بیمارگر ضروریست و عدم توفیق در کنترل بیماری نتیجه عدم درک و شناخت پاتوژن می باشد، بنابراین شناسایی گونه های مختلف عامل بیماری و بررسی میزان فومونیسین مترشحه آنها در مدیریت بیماری و تضمین سلامت غذایی مصرف کنندگان بسیار مهم می باشد. لذا بررسی دقیق و انجام تحقیق در ارتباط با میزان توکسین قارچ و احتمال کاهش آن با بهره گیری از ژنوتیپ های مقاوم در مناطق شیوع بیماری ضروری بنظر می رسد. یکی از مهمترین راههای کنترل این بیماری و کاهش میزان مایکوتوکسین های مضر مترشحه قارچ عامل بیماری، شناسایی و دستیابی به ارقام مقاوم می باشد که تنها از طریق آلوده سازی به طور مصنوعی در مزارع و طی چند سال بدست می آید. در این تحقیق پس از تعیین تنوع بیماریزایی جدایه های قارچ عامل بیماری، ژنوتیپ های مختلف ذرت از نظر میزان مقاومت به بیماری سنجیده شده و اینکه آیا ارتباطی بین مقاومت به قارچ عامل بیماری و میزان فومونیسین کل تولید شده وجود دارد یا خیر مورد بررسی قرار می گیرد. کاربرد نتایج این تحقیق در برنامه های اصلاحی جهت تولید ارقام مقاوم ذرت با میزان فومونیسین پایین و هیبریدهای متحمل به بیماری پوسیدگی فوزاریومی خوشه یا بلال باعث افزایش کمی و کیفی محصول در مزارع زیر کشت خواهد شد و از نظر ارتقای سلامت غذایی در مصرف کنندگان می تواند بسیار با اهمیت و ارزشمند باشد. این تحقیق جهت نیل به اهداف عمده زیر طرح ریزی و انجام گردید.

1 – شناسایی قارچ عامل پوسیدگی فوزاریومی خوشه ذرت و تعیین گونه غالب عامل بیماری

2- بررسی تنوع بیماریزایی جدایه های قارچ عامل بیماری

3- ارزیابی ژنوتیپ های ذرت از نظر میزان مقاومت به بیماری

4- ردیابی و تعیین میزان تولید فومونیسین کل در ژنوتیپ های مختلف ذرت

5- ارتباط بین میزان تولید فومونیسین کل و میزان مقاومت به بیماری پوسیدگی فوزاریومی ذرت در ژنوتیپ های تحت بررسی.