دانشكده علوم اجتماعی

نقش آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای

در توسعه فعالیتهای غیركشاورزی

مطالعه موردی شهرستان قائم شهر

 

تهیه و تدوین :

استاد راهنما : دكتر مصطفی ازكیا

استاد مشاور : دكتر منصور وثوقی

 

 

موضوع:

ـ بررسی نقش آموزشهای رسمی (كلاسیك) فنی و حرفه ای در توسعه فعالیتهای غیركشاورزی، تأثیر این فعالیتها در توسعة منطقه.

ـ تأثیر آموزش در ایجاد اشتغال، كیفیت محصول، افزایش درآمد، كاهش مهاجرت ، بیكاری و ناهنجاریهای اجتماعی در شهرستان قائم شهر در یك دورة 5 ساله (82 ـ 1378)

 

مسأله و سؤال تحقیق:

ـ آموزش افراد و پرورش استعدادها و تربیت نیروی انسانی خلاق، ورزیده و دارای تخصص چه تأثیری در توسعه دارد.

ـ نهادهای آموزشی چگونه می توانند با افزایش كارآیی افراد، زمینه ساز مشاركت بیشتر مردم در تحولات و در نهایت، توسعه اقتصادی و اجتماعی كشورها باشند.

ـ با توجه به رشد سریع جمعیت و عدم توانایی بخش كشاورزی در جذب نیروی انسانی مازاد، چه راهكارهای دیگری برای جذب این افراد وجود دارد.

ـ ایجاد چه فعالیتهایی می تواند در كنار بخش كشاورزی و به صورت مكمل این بخش، نقش عمده ای در اشتغال زایی، كاهش فقر و بیكاری و جذب افراد و نیروی انسانی آماده به كار داشته باشد و به درآمدزایی و توسعه منجر شود.

ـ چه زمینه ها و استعدادهایی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد كه بتواند با جذب نیروی كار مازاد، مانع از مهاجرت افراد و آسیب های اجتماعی ناشی از آن بشود.

ضرورت و اهمیت موضوع:

این تحقیق از آن جهت اهمیت دارد كه به موضوع اشتغال زایی در كنار بخش كشاورزی می پردازد و با بررسی فعالیتهای غیركشاورزی در منطقه مورد مطالعه، به كمك بخش كشاورزی می شتابد و ضعف و ناتوانی این بخش در جذب نیروی كار مازاد را پوشش می دهد و با ارائه راهكارهایی مناسب، توسعه این فعالیتها را هدف قرار می دهد كه در نهایت منجر به ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، كاهش بیكاری و مهاجرت، كاهش ناهنجاریهای اجتماعی، بكارگیری سرمایه های اندك و توسعه منطقه می شود و درصدد تحقق این اهداف با كمك این اهداف نهادهای متولی آموزشهای رسمی و فنی و حرفه ای برمی آید.

 

اهداف تحقیق:

اهداف این تحقیق در ابعاد كلی آن، بررسی جایگاه و نقش آموزشهای رسمی در توسعه فعالیتهای غیركشاورزی و بررسی اثرات اقتصادی ـ اجتماعی توسعه این فعالیتهای در منطقه و شناسایی اقداماتی كه می تواند به توسعه این فعالیتها كمك كند. اهداف اختصاصی تر این تحقیق، بررسی فعالیتهای غیركشاورزی شهرستان مورد مطالعه از نظر تعداد، میزان اشتغال زایی، افزایش درآمد، میزان جذب نیروی كار مازاد، پیشگیری از مهاجرت، نوع فعالیتها، میزان سرمایه گذاری، میزان بازدهی واحد، توزیع جغرافیایی آن و بررسی رابطه آموزش با میزان موفقیت و توسعة این فعالیتهاست.

محدودة جغرافیایی و زمانی تحقیق:

محدودة جغرافیایی تحقیق، تمامی روستاهای شهرستان قائم شهر به دلیل پراكندگی كارگاههای مورد مطالعه در سطح روستاهای شهرستان بود، به لحاظ موضوع و محدودة زمانی، تمامی كارگاههایی كه مجوز احداث آنها در فاصله سالهای 1378 تا 1382 صادر شده بود. به عنوان جامعه آماری تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت.

مشكلات و محدودیتهای تحقیق:

عمده ترین موانع و مشكلات تحقیق، یكی دسترسی به كارگاهها و جمع آوری اطلاعات به دلیل پراكندگی جامعه آماری و دیگری، مشكل برقراری ارتباط به دلیل بی اعتمادی پرسش شوندگان به محقق و عدم آشنایی آنان با تحقیق و ضرورت و اهمیت آن در بهبود وضعیت آتی بود. از دیگر مشكلات می توان به فقدان آمار و ارقام روزآمد اشاره كرد.

 

چارچوب نظری تحقیق:

در انجام این تحقیق، از نظریه های مختلفی استفاده شده است و از مفاهیم عمدة هر نظریه در مطالعه موضوع و ارائه فرضیات استفاده شده است. عمده ترین نظریات استفاده شده در این تحقیق و مفاهیم عمدة هریك به شرح جدول خلاصه شده است:

چارچوب مفهومی تحقیق (مدل نظری)

نظریه	مفاهیم مورد استفاده	صاحب نظریه	متغیر مورد سنجش	شاخص	سطح سنجش
پیشرفت اقتصادی	افزایش بازده، افزایش درآمد، گسترش عقل معاش، آموزش	آدام اسمیت	كارآیی درآمد آموزش	بازده درآمد تحصیلات	رتبه ای فاصله ای
كیفیت زندگی	افزایش كیفیت زندگی افزایش ثروت ملل افزایش هوش و آگاهی كسب آمادگی افراد	آلفرد مارشال	میزان رضایتمندی از زندگی	رضایتمندی از: درآمد ، ثروت، سواد ، شغل	اسمی رتبه آی
مدیریت علمی	پاداش برای كار خوب تعیین وظایف(تقسیم كار) بكارگیری افراد ماهر آموزش كاركنان	فردریك تیلور (تایلور)	پاداش مادی مهارت آموزش	میزان پاداش میزان مهارت نوع مهارت میزان تحصیل	اسمی رتبه ای
آموزش و پیشرفت	رابطه آموزش و تولید رابطه نظریه و عمل همزمانی آموزش و آموزاندن رابطه كار فكری و كاردستی	پائولو فریره	آموزش تولید دوره های آموزش كارهای عملی طرحهای نو	نوع تولید نوع دوره های آموزشی طرحهای تازه	اسمی
آموزش و توسعه	آموزش سازمان یافته اشتغال مولد آموزشهای رسمی و غیررسمی رابطه آموزش و نیاز مردم	مایكل تودارو	آموزش رسمی اشتغال نیاز مردم	دوره های آموزش كاربرد محصول تولیدی میزان اشتغال تعداد شغل	رتبه ای اسمی فاصله ای
نوسازی	نوسازی انسان، شهرنشینی تعلیم و تربیت صنعتی شدن وسایل ارتباط جمعی	آلكس اینكلس	شهرنشینی سوادآموزی وسایل ارتباطی	محل زندگی میزان سواد دوره های آموزشی وسایل ارتباطی مورد استفاده	اسمی رتبه ای
اشاعة فرهنگی	دسترسی به رسانه ها، شهرنشینی، سوادآموزی، مشاركت، همدلی	دانیل لرنر	وسایل ارتباطی شهرنشینی سوادآموزی همدلی كارگروهی	وسایل ارتباطی مورد استفاده محل زندگی میزان تحصیلات میزان همدلی میزان مشاركت	اسمی رتبه ای
نیاز به پیشرفت	انگیزة پیشرفت (میل و نیاز به پیشرفت)، كارآیی و سرعت بالا در انجام كار، خوب انجام دادن كارها	دیوید مك كله لند	انگیزة پیشرفت، كارآیی، احساس مسئولیت	انگیزه های انجام كار میزان كارآیی استاندارد محصول سرعت انجام كار	فاصله ای رتبه ای

تجربیات سایر كشورها :

علاوه بر نظریات مورد اشاره، مطالعات و تحقیقات انجام شده دربارة موضوع و تجربیات سایر كشورهای دنیا در زمینه چگونگی و شیوه های توسعه اشتغال غیركشاورزی و طرح های اشتغال زایی وخوداشتغالینیز مورد بررسی قرار گرفت كه عمده ترین این تلاشها، تجربیات و مطالعات عبارتند از:

1ـ اشتغال روستایی در چین:

انتقال نیروی كار مازاد بخش كشاورزی در مشاغل مرتبط با كشاورزی نظیر دامداری، پرورش ماهی، مرغداری، جنگل داری و سایر زمینه های كشاورزی در محل سكونت آنها، جذب كارگران اضافی در مراكز صنعتی، اشتغال روستائیان در مشاغل خدماتی (حمل و نقل ، تعمیرات، بانكداری و ساختمان سازی) و استفاده از سرمایه های شهری برای جذب نیروی كار مازاد روستایی.

2ـ هندوستان :

حمایت از صنایع كوچك روستایی، برنامه اشتغال روستایی ملی و طرح ایجاد دهكدة تولید صادراتی.

3ـ سریلانكا:

برنامه های رفاه اجتماعی (آموزش و بهداشت رایگان، سوبسید مواد غذایی)، برنامه های افزایش تولید (توسعه آبیاری، تقسیم اراضی، اعطای تسهیلات بانكی، سوبسید)، برنامه توسعه فقرا، كاهش مهاجرت و ایجاد مراكز صنعتی، برنامه بیدارسازی روستایی، پروژهتوسعه روستایییكپارچه و طرح برق رسانی روستایی.

4ـ بنگلادش:

برنامه بهبود تكنولوژی در دو بخش كشاورزی و غیركشاورزی، ایجاد مؤسسه صنایع روستایی و خانگی با محوریت صنایع كوچك خانگی، تأسیس شهركهای صنعتی و فراهم آوردن امكانات زیربنایی.

5ـ تایوان :

ایجاد مناطق صنعتی در نواحی روستایی، توسعه خدمات اجرایی ـ تفریحی، وام های بلندمدت و كم بهره، دوره های آموزشی برای تغییر شغل كشاورزان و ارائه خدمات كاریابی.

6ـ اندونزی :

آموزش مهارتهای فنی و حرفه ای در زمینة صنایع خانگی و روستایی، آموزش ارتقای بهره وری و كارفرمایی، توسعه زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی و تشویق صنایع خانگی.

7ـ مالزی:

گسترش زمینهای جدید و افزایش مقیاس آنها (3 هكتار) ، برنامه های صنعتی شدن با هدف تغییر ساختار اقتصادی، تدوین سیاست ملی كشاورزی و استفاده از تكنولوژی جدید.

8ـ نپال:

برنامة ایجاد اشتغال از طریق توسعه صنایع خانگی و روستایی، استفاده از تكنولوژی كاربر به جای مكانیزاسیون، توسعه كشاورزان خرده پا، آموزشهای حرفه ای، گسترش تحقیقات كار، توسعه مناطق دورافتاده، توسعه زنان و اجرای طرحهای جامع روستایی.

9ـ پاكستان:

ایجاد تعدادی مراكز رشد برای ارائه خدمات اساسی و توسعهفرصتهای شغلیو ایجاد نظام حكومت محلی یا شوراهای محلی برای ایجاد و توسعه منابع سرمایه های محلی.

10ـ فیلیپین:

ایجاد صنایع خانگی، مراكز صنتی ناحیه ای برای فعالیتهای زیربنایی، ترویج فعالیتهای كاربر بجای سرمایه بر و تأسیس بنگاههای كوچك و متوسط.

 

 

چارچوب مفهومی تحقیق و مدل نظری:

چارچوب و مدل مفهومی تحقیق، اختلاط و تركیبی است از مفاهیم و متغیرهای برخی نظریه ها و بهره گیری از آن در بررسی و تبیین نقش آموزشهای رسمی در توسعه فعالیتهای غیركشاورزی در شهرستان قائم شهر كه در بحث چارچوب نظری به آن اشاره شده است. لازم به یادآوری است كه مدل نظری تحقیق ، با استفاده از مفاهیم و فرضیات، در چهار بخش عوامل اجتماعی ـ فرهنگی، عوامل فنی و مهارتی ، عوامل اقتصادی و عوامل روانشناختی تأثیر آموزشهای رسمی بر توسعه فعالیتهای غیركشاورزی ترسیم شده است:

 

دیاگرام (نمودار) مدل نظری : براساس چارچوب مفهومی و فرضیات تحقیق

 

 

تأثیر آموزشهای رسمی (فنی و حرفه ای) بر توسعة فعالیتهای غیركشاوری
عوامل اجتماعی ـ فرهنگی		عوامل فنی و مهارتی		عوامل اقتصادی			عوامل روانشناختی
كاهش مهاجرت		افزایش مهارت و دانش فنی		ایجاد اشتغال			افزایش مشاركت
بازگشت مهاجران		افزایش كارآیی افراد		افزایش درآمد			ایجاد انگیزه اشتغال زایی
كاهش میزان بزهكاری		تحرك و تقویت بخش كشاورزی		افزایش بازدهی			تقویت كار گروهی
گسترش فرهنگ آموزش		تحركت و تقویت بخش خدمات		كاهش فقر و بیكاری			رفع نیازهای مردم
ایجاد رفاه اجتماعی		توسعه صنایع دستی		گسترش عقل معاش			افزایش تلاش و پشتكار
		صنعتی شدن		استفاده مطلوب از سرمایه های كوچك			ایجاد علاقه به كار و فعالیت
		ارائه خدمات فنی		استفاده از تسهیلات بانكی			استفاده از تجربیات شخصی و خانودگی
		تخصصی شدن فعالیتها		تأمین سرمایه اولیه

روش تحقیق:

تحقیق حاضر به لحاظ هدف، از نوع تحقیق كاربردی و اكتشافی است چون در پی بررسی تأثیرات آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای بر توسعه فعالیتهای غیركشاورزی در منطقه است و نتایج آن می تواند در برنامه ریزی و یافتن راهكارهای مناسبِ توسعه این فعالیتها قابل استفاده و مفید باشد.

به لحاظ مطالعه اثرات یك پدیده روی پدیده ای دیگر و مطالعه كل جامعه آماری براساس متغیرهای مورد مطالعه، یك تحقیق پیمایشی اما به لحاظ محدودیت جامعه آماری و آزمون پذیر نبودن نتایج حاصله و عدم استفاده از آمار استنباطی، از حیث نحوة ارائه نتایج و آمار و ارقام، از نوع تحقیق توصیفی می باشد.

لازم به یادآوری است كه در این تحقیق، علاوه بر پرسشنامه و مطالعه اسنادی و كتابخانه ای، از تكنیكهای مصاحبه همراه با مشاهده، نظرخواهی از كارشناسان و مسؤولانِ دستگاههای دولتی و افراد بومی نیز استفاده شده است.

البته قبل از تنظیم پرسشنامة نهایی، یك مطالعه مقدماتی و اكتشافی نیز برای شناخت بهتر جامعه آماری و رفع اشكالات پرسشنامه نیز صورت گرفته است.

 

متغیرهای تحقیق:

عمده ترین متغیرهای مورد مطالعه در این تحقیق عبارت بودند از:

ـ متغیرهایفردیشامل سن ، جنس، تأهل، میزان تحصیلات

ـ متغیرهای مربوط بهفعالیتنظیر نوع فعالیت، سالشروع، نوع و میزان محصول، قیمت تمام شده و فروش

ـ متغیرهایاقتصادینظیر سرمایه اولیه، میزان افزایش سرمایه، تكنولوژی مورد استفاده، افزایش درآمد و میزان اشتغال زایی.

ـ متغیرهایآموزشینظیر دوره های آموزشی گذرانده، تأثیر آن بر كارآیی، افزایش كیفیت محصول، سرعت انجام كار، افزایش درآمد، ایجاد انگیزه فعالیت و مشاركت، پیشرفت كار و میزان موفقیت.

ـ متغیرهایروانشناختینظیر عوامل مؤثر بر گرایش فرد به نوع فعالیت، عوامل موفقیت در كار، میزان علاقه مندی به فعالیت در بخشهای دولتی و خصوصی، علاقه مندی به اشتغال در بخش كشاورزی و علاقه مندی به ادامه تحصیل در رشته متناسب با نوع فعالیت.

ـ متغیرهایاجتماعینظیر تأثیر فعالیتهای غیركشاورزی بر كاهش مهاجرت، كاهش میزان بزهكاری، جذب جوانان و… .

 

فرضیه های تحقیق:

1 ـ آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای باعثتوسعه فعالیت های غیركشاورزیخواهد شد.

2 ـ آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای باعثتوسعه فعالیت های درآمدزاخواهد شد.

3 ـ آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای باعثافزایش میزان بازدهی و سودآوریفعالیتهای غیركشاورزی خواهد شد.

4 ـ آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای باعثارائه خدمات فنی و حرفه ای در منطقهخواهد شد.

5 ـ آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای باعثتقویت و فعال شدن بخش خدماتدر منطقه خواهد شد.

6 ـ آموزشهای رسمی فنی و حرفه ای باعثتحرك و تقویت بخش كشاورزیدر منطقه خواهد شد.

7 ـ توسعه فعالیتهای غیركشاورزی موجبایجاد اشتغال در منطقه و جذب جوانانخواهد شد.

8 ـ توسعه فعالیتهای غیركشاورزی باعثافزایش درآمد و كاهش فقردر میان روستائیان خواهد شد.

9 ـ توسعه فعالیتهای غیركشاورزی موجباستفاده مطلوب از سرمایه های كوچكو سرگردان می شود.

10 ـ توسعه فعالیتهای غیركشاورزی موجبكاهش روند مهاجرت های روستاییبه شهرهای بزرگ خواهد شد.

11 ـ توسعه فعالیتهای غیركشاورزی موجببازگشت مهاجران به مناطق روستاییو ماندن در روستا خواهد شد.

12 ـ توسعه فعالیتهای غیركشاورزی موجبایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تكمیلیدر بخش كشاورزی خواهد شد.

جامعة آماری:

جامعه آماری تحقیق حاضر عبارت بود از تمامی كارگاههایی كه در یك دورة 5 ساله و در فاصلة سالهای 1378 تا 1382 مجوز فعالیت و احداث كارگاه را از ادارة جهاد كشاورزی شهرستان قائم شهر دریافت كرده اند كه تعداد آن 70 كارگاه بوده است.

روشهای آماری:

از آمار توصیفی و آمارهایی چون جداول توزیع فراوانی و درصد فراوانی ها برای بیان ویژگی های متغیرهای مورد مطالعه و ارائه یافته های تحقیق استفاده شده است.

موقعیت جغرافیایی:

شهرستان قائم شهر 3107 كیلومتر مربع مساحت دارد، تابع استان مازندران است، از دو بخش مركزی و جویبار تشكیل شده است، جمعیت آن براساس سرشماری سال 1375 ،
919/327 نفر اعلام شده است كه 3/52 درصد در مناطق شهری و 7/47 درصد در مناطق روستایی قرار دارند و جمعیت زنان (165197) بیشتر از جمعیت مردان (162722) است.

از دو نوع آب وهوای كوهستانی، سردسیر و ییلاقی و همچنین، جلگه ای و مرطوب برخوردار است. عمدة محصولات آن، برنج، مركبات، غلات و حبوبات، صیفی، جنگلداری، سبزیجات، محصولات صنعتی، لبنیات و محصولات دامی است.

خطوط ارتباطی آن، راه آهن، راههای آسفالته و شوسه است.

34 درصد جمعیت بالای 10 سال شهرستان را افراد شاغل و بیكار (جویای كار) تشكیل می دهند.

گروههای عمدة شغلی شهرستان عبارتند از: كارگران ماهر كشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری (5/28 درصد) ، صنعتگران و كاركنان مشاغل مرتبط (7/17 درصد) و متخصصان
(9/10 درصد).

عمدة فعالیت در شهرستان عبارتست از كشاورزی، ماهیگیری، جنگلداری، عمده فروشی و خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه موتوری و كالای شخصی و خانگی، صنعت و ساخت.

یافته های تحقیق:

ـ در این تحقیق، از تعداد 70 كارگاه مورد بررسی، تنها 26 كارگاه فعال بودند، 31 كارگاه احداث نشده است، 5 كارگاه تعطیل شد، صاحبان 4 كارگاه در محل حضور نداشتند و صاحبان 4 كارگاه، حاضر به پاسخگویی به سوالات نشدند.

ـ در بخش واحدهای فعال، 7/57 درصد صاحبان كارگاهها در طبقه سنی 43 تا 52 سال قرار داشتند، تمامی آنها مرد بودند، همگی متاهل بودند.

ـ 9 كارگاه در زمینه صنایع شیمیایی و سلولوزی فعالیت داشتند،6 كارگاه در زمینه صنایع غذایی، 4 كارگاه در زمینه صنایع فلزی، 4 كارگاه در زمینة صنایع نساجی و 3 كارگاه در زمینة صنایع كانی و معدنی.

ـ بیشترین تعداد كارگاهها (42 درصد) با سرمایه اولیه كمتر از 10 میلیون تومان شروع بكار كردند كه بیانگر استفاده مطلوب از سرمایه های كوچك بوده است.

ـ عامل افزایش درآمد و سرمایه، تسهیلات بانكی و تلاش و پشتكار شخصی بوده است و آموزش در درجه سوم اهمیت قرار داشت و رابطه ای هم بین افزایشمهارت شغلیو افزایش سرمایه پیدا نشد.

ـ ایجاد این كارگاهها در منطقه سبب اشتغال زایی و ایجاد فرصتهای جدید اشتغال و كاهش بیكاری بوده است.

ـ 3/92 درصد كارگاهها دارای سوددهی بودند.

ـ میزان تحصیلات صاحبان كارگاهها از زمان تأسیس تا زمان بررسی هیچگونه تغییری نداشت امّا از آموزشهای فنی و حرفه ای در قبل و حین فعالیت برخوردار بودند كه آموزشهای حین فعالیت كمتر بوده است و از تداوم و استمرار برخوردار نبود.

ـ آموزش در افزایش كارآیی، سرعت انجام كار، كیفیت محصول، ایجاد اشتغال و ایجاد انگیزة پیشرفت تأثیر مثبت داشته است ولی در افزایش درآمد، تأثیر اندكی داشته است.

ـ علاقه مندی به نوع فعالیت و ایجاد اشتغال و همچنین تمایل به فعالیت در بخش خصوصی، مهمترین عامل در گرایش افراد به ایجاد نوع خاصی از فعالیت بوده است.

ـ عمده ترین موانع استفاده مطلوب از دورة آموزشی، عدم تناسب آن با فعالیت، هزینة بالا، عدم دسترسی، وقت گیر بودن، بیگانگی آموزش دهندگان با كار و تولید، عدم حمایت دولت، ضعف سازمانهای متولی آموزشها و به روز نبودن دوره های آموزشی بوده است.

ـ ایجاد این نوع فعالیت در منطقه، علاوه بر ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و سرمایه، موجب كاهش بیكاری، جلوگیری از مهاجرت و كاهش میزان بزهكاری جوانان و ناهنجاریهای اجتماعی نیز شده است.

ـ ایجاد این نوع فعالیتها موجب جذب و بكارگیری سرمایه های كوچك شده است.

ـ در بخش واحدهای تاسیس نشده، عواملی چون اشتباه بودن ساز و كارهای صدور مجوز، مشكلات اداری صدور مجوز، توان مالی، جاذبة بخش خدمات در مقایسه با تولید، عدم نظارت دولت، الزام آور نبودن ضوابط، نبودن پیش شرط، احتمال تبانی و نظام مند نبودن اعطای تسهیلات در عدم احداث بسیاری از واحدهای دارای مجوز، تأثیرگذار بوده است.

ـ علت تعطیلی برخی واحدها، بالا بودن میزان هزینه تولید، نبود دستگاههای حمایتی، ارزیابی نادرست از میزان سرمایه و سوددهی، نبود بیمه و نمایش ورشكستگی جهت هدایت تسهیلات و سرمایه به بخشهای دیگر بوده است.

ـ برخی واحدها نیز به دلیل ترس از محدود شدن فعالیتها، ترس از بازرسی ماموران دولتی، ترس از پرداخت مالیات، ترس از جریمة حق بیمه كارگران، عدم اعتماد به محقق و بدگمانی به افراد دانشگاهی و بیگانه، حاضر به همكاری و پاسخگویی به پرسشها نشده اند.

ـ آموزش، در جریان كار از استمرار و تداوم لازم برخوردار نبود و مورد بی توجهی مسئولان قرار گرفت، به همین دلیل توفیق چندانی در افزایش درآمد و توسعه فعالیتها و موفقیت كارگاهها نداشت.

ـ دستگاههای دولتی و متولیان آموزشهای فنی و حرفه ای، به واسطه اتخاذ سیاستها و برنامه ریزی نادرست، عدم شناخت موضوع و موانع و عدم استمرار آموزش، توفیق چندانی در ارائه آموزشهای متناسب با فعالیتها و توسعة آن نداشتند.

ـ به دلیل فقدان حمایت و نظارت بر فعالیت كارگاهها و عدم تشویق واحدهای موفق، هیچگونه رقابتی بین صنایع با فعالیتهای مشابه بوجود نیامده است.

ـ در مجموع، فرضیاتی كه بیانگر تأثیر آموزشهای فنی و حرفه ای بر میزان سودآوری، افزایش سرمایه، افزایش درآمد و توسعه فعالیتهای غیركشاورزی بوده اند، اثبات نشدند امّا فرضیات مربوط به اثرات اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی ایجاد اینگونه فعالیتها در منطقه به اثبات رسیده اند.

این یافته ها بیانگر آنست كه دستگاهها و سازمانهای برنامه ریز، در طراحی، اجرا و ارزیابی دوره ها و آموزشهای ارائه شده دچار اشتباه و خطا شده و چندان موفق نبوده اند.

پیشنهادات:

ـ با توجه به عدم توفیق نهادهای مسؤول و متولیان امر در ارائه آموزشهای لازم و عدم تأثیر آموزشهای ارائه شده در افزایش درآمد و توسعة فعالیتها،درسازوكار طراحی، ارائه و ارزیابی آموزشها باید تجدیدنظر اساسی صورت گیرد.

ـ علاوه بر آموزش، در ساز وكار صدور مجوزها نیز باید تجدیدنظر صورت گیرد وآموزش باید پیش شرط اعطای مجوز باشد.