اختلالات یادگیری…………………………………………………………………………………………………………………………62

مشخصه های اولیه در ناتوانی یادگیری……………………………………………………………………………………………..65

طبقه بندی اختلالات یادگیری………………………………………………………………………………………………………….65

عوامل دخیل در اختلالات نوشتاری………………………………………………………………………………………………….74

اختلالات كنترل حركتی………………………………………………………………………………………………………………….74

اختلالات ادراك بصری…………………………………………………………………………………………………………………..76

اختلالات حافظه بصری…………………………………………………………………………………………………………………..77

چپ دستی……………………………………………………………………………………………………………………………………77

نظریه های چپ دستی…………………………………………………………………………………………………………………….79

عوامل مؤثر بر چپ دستی……………………………………………………………………………………………………………….82

شرایط مؤثر بر بد خطی………………………………………………………………………………………………………………….84

خطاهای متداول در نوشتن………………………………………………………………………………………………………………89

آموزش چگونه نوشتن به كودكان چپ دست……………………………………………………………………………………..92

روش نظامدار واكت (vakt)………………………………………………………………………………………………………….94

الگوی پیشنهادی طراحی آموزشی بر اساس روش نظامدار واكت…………………………………………………………..97

بخش دوم (پیشینه تجربی) …………………………………………………………………………………………………………..100

تحقیقات انجام شده در داخل كشور………………………………………………………………………………………………..100

تحقیقات انجام شده در خارج كشور……………………………………………………………………………………………….103

جمع بندی و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….107

فصل سوم:روش شناسی تحقیق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….109

روشت حقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………110

طرح تخقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….111

جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………..114

حجم نمونه و روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………114

ابزار گردآوری داده ها …………………………………………………………………………………………………………………115

روایی ابزار تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………115

پایایی ابزار تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..115

روش تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………………………..116

فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………

آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………

آمار استنباطی ……………………………………………………………………………………………………………………………

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………

بحث در مورد فرض اول …………………………………………………………………………………………………………….

بحث در مورد فرض دوم …………………………………………………………………………………………………………….

بحث در مورد فرض سوم …………………………………………………………………………………………………………..

بحث در مورد فرض چهارم………………………………………………………………………………………………………….

پیشنهادات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….

محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….

منابع و مراجع ……………………………………………………………………………………………………………………………

ضمائم ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

چكیده:

هدف پژوهش طراحی آموزشی مبتنی برروش نظامدارواکت (VAKT) و بررسی تأثیرآن برکاهش اختلالات نوشتاری کودکان پسر پایه دوم ابتدایی شهر سنندج بود. روش پژوهش آزمایشی و جامعه مورد بررسی در این پژوهش شامل 138 نفر دانش آموز دارای اختلال نوشتاری می باشند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 40 نفر انتخاب شد. پس از انتخاب طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل،گروه آزمایش در معرض متغیر مستقل که طراحی آموزشی به روش نظامدار واکت می باشد قرار می گیرند.و گروه کنترل به روش معمول در مدارس آموزش می بیند. داده های بدست آمده از پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از تحلیل کوواریانس و نرم افزارspss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت، یافته ها نشان داد:.

1.طراحی آموزشی به روش نظامدار واکت بر کاهش اختلالات کنترل حرکتی در ناتوانی های نوشتاری دانش آموزان پایه دوم ابتدایی در سطح تأثیر(p=0/001) دارد.2. طراحی آموزشی به روش نظامدار واکت بر کاهش اختلالات ادراک بصری در ناتوانی های نوشتاری دانش آموزان پایه دوم ابتدایی در سطح (p=0/005) تأثیر دارد. 3. طراحی آموزشی به روش نظامدار واکت بر کاهش اختلالات حافظه بصری در ناتوانی های نوشتاری دانش آموزان پایه دوم ابتدایی در سطح (p=0/001)تأثیر دارد4. طراحی آموزشی به روش نظامدار واکت بر کاهش اختلالات چپ دستی در ناتوانی های نوشتاری دانش آموزان پایه دوم ابتدایی در سطح (p=0/000) تأثیر دارد. نتیجه گیری: استفاده ازروش نظامدار واکت بر کاهش اختلال نوشتاری دانش آموزان ویژه یادگیری منتهی می شود.

کلید واژه ها: طراحی آموزشی، روش نظامدار واکت، اختلالات نوشتاری، دانش آموزان ویژه یادگیری.

فصل یکم

كلیات پژوهش

مقدمه:

از نیمه قرن بیستم (دهه 1960) پژوهش و مطالعه درباره کودکانی آغاز شده است که حالت و کردار آنان برای بسیاری از پدران، مادران، معلمان و مددکاران حیران کننده است. این گروه، علی رغم داشتن هوش طبیعی، بدون بهره­گیری از آموزش­های ویژه قادر به ادامه تحصیل نیستند، یا برخی دیگر ممکن است یک روز مطلب را به خوبی فراگیرند و روز دیگر تمام آن را فراموش کنند ( كریمی، 1388). عده ای دیگر در پاره­ای از کارها بر بسیاری از همگنان خود پیشی می­گیرند و در قسمتی دیگر مانند کودکان کوچک تر از خود عمل می­کنند. بسیاری ازاین کودکان تنها در یادگیری یک درس خاص دچار مشکل هستند، اما برخی از آنان در یادگیری چند موضوع درسی مشکل دارند. مشکل یادگیری این کودکان معمولاً با افزایش سن آنان شدیدتر می­شود (همان منبع).

یکی از موارد شایعاختلال یادگیری، اختلال در نوشتن (رشدی) است که به طور متنوع به کلینیک­های کاردرمانی مراجعه دارند. اختلال نوشتن یک اختلال مهارت آموزشی تعریف می­شود که در دوران کودکی ظاهر می­شود. این کودکان معمولاً وارونه ­نویسی می­کنند یا بسیار بد خط می‏نویسند. برخی از محققان عقیده دارند که بدنویسی این کودکان معمولاً به دلیل عدم هماهنگی آنان است ( چالفانت، ترجمه رونقی و همكاران، 1377).

اختلال نوشتن بوسیله مهارت های نوشتنی که به طور قابل توجه پایین تر از سطح مورد انتظار با توجه به سن، ظرفیت هوش و سطح آموزش که بوسیله یک آزمون هنجارگزینی شده تعیین می شود، توصیف شده است. مؤلفه های اختلال نوشتن شامل املای ضعیف، اشتباهات در دستور زبان و نقطه گذاری، و دستخط ضعیف است. ناتوانی های نوشتن اغلب با دیگر اختلالات یادگیری همراه است (كرمی، 1383). مشکلات خواندن و نوشتن ممکن است به طور اولیه ناشی از اختلال کلی در عملکرد هوش باشد که در عقب ماندگی ذهنی دیده می شود. این را می توان با اجرای یک آزمون هنجاریابی شده هوش آن را ارزیابی نمود. نارساخوانی (و پی آمد آن نادرست نویسی) اصطلاحی کلّی است که وجود مشکلاتی را در قلمرو زبان نوشتاری مشخص می کند (والاس و مك لافلین، ترجمه منشی طوسی، 1370). باتوجه به این نظر که “آنچه خوب یادگرفته می شود به خوبی نیز به یاد آورده می شود (سیف ،1387). در این تحقیق (طراحی آموزشی مبتنی بر روش نظامدار واکت و تأثیر آن بر کاهش اختلالات نوشتن در کودکان پسر پایه دوم)سعی شده تا با پرداختن به وضعیت کنونی آموزش نوشتن ، مشکلات روش آموزش آن بررسی شود، و با استفاده از طراحی آموزشی مبتنی بر روش نظامدار واکت در جهت افزایشکیفیت تدریساین درس گام های مثبت برداشته شود. یکی از سؤالات که نیاز به بررسی بیشتر دارد این است که آیا روش نظامدار واکت با توجه به چشم اندازهای مثبتی که در آموزش و یادگیری دارد می تواند میزان تحقق اهداف درس خواندن و هجی کردن را در کودکان دارای اختلال افزایش دهد و یا اثر بخشی چندانی در این زمینه ندارد؟

1-2- بیان مسأله:

توجه مؤلفان به اختلالات زبان نوشتاری (اختلال خواندن ، اختلال نوشتن) به عنوان نتیجه آگاهی فزاینده از این واقعیت تلقی شده است که بخش بزرگی از دانش آموزان از خدمات تربیتی مورد نیاز خود بهره مند نمی شوند. از آنجا که اغلب این گروه از دانش آموزان در طیف هوشی بهنجار قرار دارند به استعداد بالقوه خود نائل نشده و در نتیجه به عقب ماندگی تحصیلی دچار می شوند (هالاهان[1] ، کافمن[2]1994به نقل از جوادیان، 1378). از نظر استرانگ[3] به نقل از والاس[4] و مک لافلین[5] (1994) «مشکلات خواندن و نوشتن مهم ترین عوامل عدم موفّقیّت در مدرسه دانسته شده است». این مشکلات در واقع ساده ترین نشانه ای است که با کمک آن می توان شکست کودک را در بسیاری از زمینه های تحصیلی دیگر پیش بینی کرد (همان منبع). نارساخوانی (پی آمد آن نادرست نویسی ) اصطلاحی کلی است که وجود مشکلات را در قلمرو اکتساب زبان نوشتاری مشخص می کند. مشکل پایدار یادگیری خواندن و خودکار شدن را در کودکانی که دچار عقب ماندگی شدید یا نارسائی حسی نیستند و مدرسه را در سن معمول آغاز کرده اند،نارسا خوانیمی نامند. آنچه نارسا خوان را از دیگران متمایز می کند نوع اشتباهات نبوده بلکه پا برجا ماندن آنهاست (تبریزی، 1384).

نوشتن مهارت پیش نیاز هجی کردن و بیان نوشتاری است بنابراین نقص در دست خط مانعی برای بیان نوشتاری است برای کار با کودکانی که مشکلات شدید نوشتاری دارند از روش هایی باید استفاده کرد که پایدار و نظامدار باشند. یکی از این روش ها، روش 12مرحله ای واکت می باشد که پایدار، نظامدار و چند حسی است در این روش تأکید بیشتر روی بکارگیری تمام حواس است. لرنر[6] (1993) معتقد است رویکرد چند حسی بر این فرض است که اگر اطلاعات به جای یک حس از طریق چند حس دریافت شوند، یادگیری برای برخی از دانش آموزان تسهیل می شود (لرنر، ترجمه دانش، 1386). کرک و چالفانت[7] با اشاره به نقش مهم رویکرد چند حسی در ترمیم مشکلات ناتوانی یادگیری می گویند: در این رویکرد فرض اساسی این است که کودک به تمام راه های حسی خود برای انجام فرآیند یادگیری نیاز دارد و از طریق همکاری همه ی آن ها یادگیری تقویت شده و افزایش می یابد ( کرک و چالفانت، ترجمه رونقی، 1377).

در پژوهشی که توسط بهاری (1385) انجام گرفت، نشان داد که با بکارگیری وسیله ی آموزشی سینا که وسیله ای برای آموزش خواندن و هجی کردن با بهره گیری از روش چند حسی است و توسط سیف نراقی و نادری تهیه شده است که عمده ترین هدف این وسیله آموزش خواندن، هجی کردن و در نهایت نوشتن به کودکانی که اختلال یادگیری دارند، می باشند است. زیرا این گونه کودکان قادر به یادگیری حروف و کلمات از طریق آموزش های رایج در مدارس عادی نیستند و نیاز به آموزش ویژه ای دارند که به یاری آن تمام حواس آن ها به ویژه حس لامسه به کار گرفته شود، می توان ضمن تسهیل در یادگیری حروف و کلمات جدید، خطاهای مختلف مانند: حذف، جا انداختن حرف و کلمه و جانشینی را کاهش داد و می توان ادعا کرد که با بکارگیری این وسیله همانند دیگر روش های چند حسی، چندین کانال ورودی به طور همزمان به کودک کمک می کند تا او بتواند در یک سطح عصب شناختی آنچه را می شنود با آن چه که می بیند پیوند دهد تا در کودک مفاهیم لازم برای بازشناسی لغات جدید ایجاد شود.

همچنینلوردی[8](2004) در پژوهشی به بررسی اثر رویکرد آموزشی چند حسی بر پردازش زبان و خواندن دانش آموزان با بهره هوشی متوسط که در خواندن و پردازش زبان مشکل داشتند، پرداخت و نشان داد که علاوه بر کاهش مشکلات خواندن، اعتماد به نفس آزمودنی ها نیز بهبود یافت. سیف نراقی و نادری با استفاده از روش های چند حسی وسیله ای ابداع کرد ه اند که می توان از آن به عنوان بازی برای کاهش نارساخوانی استفاده کرد.آن ها وسیله آموزشی خود را وسیله آموزشی سینا گذاشته اند.(سیف نراقی و نادری،1384).

در پژوهشی جنابادی (1386) اثر بخشی روش های بازپروری کپارت، فرنالد[9]و وسیله آموزشی سینا را در درمان نارسایی های ویژه یادگیری خواندن و دیکته 40 دانش آموز نارسا خوان شهر زاهدان، مورد بررسی قرار داد و دریافت که استفاده از روش چند حسی فرنالد و وسیله آموزشی سینا، در درمان نارسایی های ویژه یادگیری، موثرتر از روش کپارک هستند (حسن زاده،1389).

یکی از مشکلات مهم آموزشی به ویژه در کشورهای درحال توسعه مانند ایران، مشکل نداشتن روش های آموزشی خاص در ارتباط با مقاطع پایین تحصیلی به خصوص دوران ابتدایی می باشد. باتوجه به شیوع بالای مشکلات یادگیری در دانش آموزان که از 1تا30 درصداست (رمضانی،1383). مطالعاتی در رابطه با بکارگیری روش های جدید و رسانه های آموزشی متنوع در مورد دانش آموزان دارای ناتوانی های نوشتن آن چنان که باید در ایران صورت نگرفته است و به دلیل جدید بودن این روش ها و نبود امکانات در مدارس، معلمان هم چنان از روش های قدیمی خود بهره می گیرندو در بیشتر مواقع به دلیل توجه ناکافی و عدم برخورد علمی و کارشناسانه با مشکلات یادگیری کودکان، مشکلات آن ها جدی تر شده یا دچار افت تحصیلی و مردودی می شوند که خود علت بسیاری از مشکلات عاطفی، افسردگی، اظطراب و پرخاشگری کودک می باشد (تبریزی،1382). اختلالات و ناتوانایی های نوشتاری در این دوره كه معمولأ شامل موارد: اختلالات كنترل حركتی، ادراك بصری، حافظه بصری، چپ دستی است از اقداماتی است كه سازمان آموزش و پرورش با طراحی های روش های آموزشی میبایست به آن توجه نمایند (آقازاده، 1388).