1-3-7-2-3 مدل مدالوس.. 21

1-3-7-2-4 مدل گلاسود.. 22

1-3-7-2-5 مدل ESAs. 22

1-3-7-2-6 مدل LADA.. 23

1-3-7-2-7 پروژه ارزیابی بیابان زاییDesert links. 24

1-3-7-2-8 روش MEDACTION.. 24

1-3-7-3…………………………………………………………. مدلهای ارائه شده در سطح ملی.. 25

1-3-7-3-1 مدل ICD.. 25

1-3-7-3-2 روش IMDPA.. 26

1-3-7-3-3 طرح بیابان زایی.. 27

1-3-7-4 جمع بندی از بررسی مدل ها و روش های مطالعه بیابان زایی 28

عنوان صفحه

2 فصل دوم: مواد و روش ها

2-1 مقدمه.. 29

2-2 موقعیت جغرافیایی.. 29

2-3 موقعیت و ویژگی های ژئومورفولوژی.. 30

2-3-2………………………………………………………………………………………………………………….. سطوح ارضی.. 32

2-3-3…………………………………………………………………. چشم اندازها و واحدهای فرمی.. 33

2-3-4……………………………………………………………………………………………… فرآیند ژئومورفیک.. 36

2-4 موقعیت و ویژگی های زمین شناسی.. 37

2-4-2…………………………………………………………………………………………………………. مورفوتکتونیک.. 38

2-4-3……………………………………………………………. رخساره های ارضی و مواد مادری.. 41

2-5 موقعیت و ویژگی های هیدرولوژی.. 43

2-6 موقعیت و ویژگی های اقلیمی.. 47

2-7 مراحل عمده روش انجام کار.. 53

2-8 پایش وضعیت بیابان زایی.. 55

2-9 شاخص های اکوژئومورفولوژی موثر و لایه های رقومی آنها.. 56

2-9-1……………………………………………………………………………….. شاخص های ژئومورفولوژی.. 57

2-9-1-2………………………………………………………………………………………………… طبقات ارتفاعی.. 57

2-9-1-3…………………………………………………………………………………………………………………………….. شیب.. 59

2-9-1-4………………………………………………………………………………………………………………….. جهت شیب.. 60

2-9-1-5……………………………………………………………………………………… واحدهای ژئومورفیک.. 61

2-9-1-6………………………………………………………………………………………………………………. جنس مواد.. 63

2-9-1-7…………………………………………………………………………………………………………………….. فرسایش.. 65

2-9-2………………………………………………………………………………………………… شاخص های اقلیمی.. 66

2-9-2-2…………………………………………………………………………………………………………………………….. دما.. 67

2-9-2-3………………………………………………………………………………………………………………………….. بارش.. 69

2-9-2-4…………………………………………………………………………………………………………. رطوبت نسبی.. 72

2-9-2-5…………………………………………………………………………….. تبخیر و تعرق پتانسیل.. 74

2-9-2-6……………………………………………………………………………………………………. وضعیت اقلیمی.. 76

2-9-2-7………………………………………………………………………………………………… وضعیت خشکسالی.. 78

2-9-2-8……………………………………………………………………………………………………. ساعات آفتابی.. 80

2-9-2-9…………………………………………………………………………….. حداکثر سرعت باد غالب.. 81

2-9-3………………………………………………………………………………………… پارامترهای اکولوژی.. 82

2-9-3-2……………………………………………………………………………………………………. عوامل انسانی.. 83

2-9-3-2-1 تراکم جمعیت.. 84

عنوان صفحه

2-9-3-2-2 تراکم مراکز انسانی.. 86

2-9-3-2-3 کاربری اراضی.. 87

2-9-3-3………………………………………………………………………………………………… اکولوژی گیاهی.. 89

2-9-3-3-1 تراکمپوشش گیاهی.. 89

2-9-3-3-2 تیپ گیاهی.. 91

2-10 پایگاه داده.. 93

2-11 تعیین وزن پارامترها و روش های مدل سازی.. 95

2-12اعتبارسنجیمدل ها و ارزیابی عملکرد نقشه های پهنه بندی 95

3 فصل سوم: یافته ها و نتایج

3-1 مقدمه.. 97

3-2 پایش وضعیت بیابان زایی.. 97

3-3 مدل سازی ژئومورفولوژی.. 107

3-4 مدل سازی اقلیمی.. 112

3-5 مدل سازی اکولوژیکی.. 117

3-6 مدل تلفیقی بیابان زایی به روش گام به گام.. 122

3-7 مدل سازی بیابان زایی به روش یک جا.. 125

3-8 آزمون میدانی نتایج مدل ها.. 128

4 فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات

4-1 بحث و نتیجه گیری.. 133

4-2 آزمون فرضیات و پاسخگویی به سوالات.. 136

4-3 پیشنهادات.. 137

منابع و مآخذ….. 139

فهرست شکل ها

عنوان صفحه

شکل (1-1): مهمترین فرایندهای بیابان زایی از دیدگاه فائو- یونیپ 17

شکل (1-2): مهترین عوامل موثر در بیابان زایی.. 18

شکل (1-3): مراحل مختلف و چگونگی انجام طرح بیابان زایی.. 28

شکل (2-1): موقعیت جغرافیایی منطقه مطالعاتی.. 30

شکل (2-2): موقعیت کویر حاج علی قلی در کلان سطوح ژئومورفیک ایران 31

شکل (2-3): موقعیت کویر حاج علی قلی در نقشه کلان واحدهای ارتفاعات و ناهمواریهای ایران.. 31

شکل (2-4): نقشه سطوح ارضی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 32

شکل (2-5): بلوک دیاگرام رابطه زمین شناسی و ژئومورفولوژی چاله دامغان 35

شکل (2-6): نقشه ژئومورفولوژی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 36

شکل (2-7): موقعیت کویر حاج علی قلی در کلان واحدهای رسوبی- ساختاری ایران 38

شکل (2-8): نقشه تکتونیک گسلی حوضه آبخیز دامغان.. 41

شکل (2-9): رخسارههای زمینشناسی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 43

شکل (2-10): موقعیت هیدرولوژیکی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 44

شکل (2-11): شواهد تراسهای دریاچه ای کویر حاج علیقلی.. 45

شکل (2-12): بلوک دیاگرام سطح فعلی کویر حاج علی قلی نسبت به ارتفاعات اطراف 46

شکل (2-13): آبراهه های حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 47

شکل (2-14): موقعیت اقلیمی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 48

شکل (2-15): نمودار مقادیر مولفه های درجه حرارت در ایستگاه دامغان 50

شکل (2-16): نمودار مقادیر مولفه های بارندگی در ایستگاه دامغان 50

شکل (2-17): نمودار مقادیر مولفه های رطوبت نسبی ایستگاه دامغان 51

شکل (2-18): نمودار حداکثر سرعت باد غالب ایستگاه دامغان.. 51

شکل (2-19): گلباد ایستگاه دامغان.. 52

شکل (2-20): نمودار مجموع ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه دامغان 53

شکل (2-21): پروسه و مراحل عمده روش انجام کار پژوهش حاضر.. 54

شکل (2-22): مراحل اجرایی روش پایش بیابان زایی منطقه.. 56

شکل (2-23): نقشه طبقات ارتفاعی در منطقه مطالعاتی.. 58

شکل (2-24): مساحت طبقات ارتفاعی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 58

شکل (2-25): نقشه شیب منطقه مطالعاتی.. 59

شکل (2-26): مساحت طبقات شیب و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 60

شکل (2-27): نقشه جهت شیب در منطقه مطالعاتی.. 61

شکل (2-28): مساحت طبقات جهت شیب و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 61

شکل (2-29): نقشه واحدهای ژئومورفیک منطقه مطالعاتی.. 63

شکل (2-30): مساحت طبقات واحدهای ژئومورفیک و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 63

عنوان صفحه

شکل (2-31): نقشه لیتولوژی منطقه مطالعاتی.. 64

شکل (2-32): مساحت طبقات لیتولوژی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 64

شکل (2-33): نقشه کلاس های فرسایشی منطقه مطالعاتی.. 65

شکل (2-34): مساحت کلاس های فرسایشی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 66

شکل (2-35): رابطه خطی معکوس بین ارتفاع و دما.. 68

شکل (2-36): نقشه هم دمای منطقه مطالعاتی.. 69

شکل (2-37): مساحت کلاس های دمایی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 69

شکل (2-38): رابطه خطی مستقیم بین ارتفاع و بارش.. 70

شکل (2-39): نقشه هم بارش منطقه مطالعاتی.. 71

شکل (2-40): مساحت کلاس های بارشی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 71

شکل (2-41): رابطه خطی معکوس بین دما و رطوبت نسبی.. 72

شکل (2-42): نقشه رطوبت نسبی منطقه مطالعاتی.. 73

شکل (2-43): مساحت کلاس های رطوبت نسبی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 73

شکل (2-44): رابطه خطی مستقیم بین دما و تبخیروتعرق.. 74

شکل (2-45): نقشه تبخیروتعرق پتانسیل منطقه مطالعاتی.. 75

شکل (2-46): مساحت کلاس های تبخیروتعرق پتانسیل و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه.. 75

شکل (2-47): نقشه وضعیت اقلیمی منطقه مطالعاتی به روش دومارتن 77

شکل (2-48): مساحت کلاس های وضعیت اقلیمی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 77

شکل (2-49): نقشه وضعیت خشکسالی منطقه مطالعاتی بر مبنای روش SPI 79

شکل (2-50): مساحت کلاس های خشکسالی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه 79

شکل (2-51): نقشه تعداد ساعات آفتابی منطقه مطالعاتی.. 80

شکل (2-52): مساحت کلاس های تعداد ساعات آفتابی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه.. 81

شکل (2-53): نقشه حداکثر سرعت باد غالب منطقه مطالعاتی.. 82

شکل (2-54): مساحت کلاس های حداکثر سرعت باد غالب و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه.. 82

شکل (2-55): نقشه تراکم جمعیت منطقه مطالعاتی براساس آمار سال 1385 85

شکل (2-56): نمودار مساحت کلاسهای عامل تراکم جمعیت در حوضه مطالعاتی 85

شکل (2-57): نقشه تراکم مراکز انسانی منطقه مطالعاتی.. 86

شکل (2-58): نمودار مساحت کلاسهای عامل تراکم مراکز انسانی در حوضه مطالعاتی 87

شکل (2-59): نقشه کاربری اراضی منطقه مطالعاتی.. 88

شکل (2-60): نمودار مساحت کلاسهای عامل کاربری اراضی در حوضه مطالعاتی 88

شکل (2-61): نقشه تراکم پوشش گیاهی منطقه مطالعاتی.. 90

شکل (2-62): نمودار مساحت طبقات عامل تراکم پوشش گیاهی در حوضه مطالعاتی 91

شکل (2-63): نقشه عامل تیپ پوشش گیاهی منطقه مطالعاتی.. 92

شکل (2-64): نمودار مساحت طبقات عامل تیپ پوشش گیاهی در حوضه مطالعاتی 92

عنوان صفحه

شکل (3-1): نقشه تحلیل مولفه مبنا تصویر سال 1987.. 98

شکل (3-2): نقشه تحلیل مولفه مبنا تصویر سال 2006.. 99

شکل (3-3): نقشه تفاضلی تحلیل مولفه مبنا.. 99

شکل (3-4): نقشه تسلدکپ تصویر سال 1987.. 100

شکل (3-5): نقشه تسلدکپ تصویر سال 2006.. 100

شکل (3-6): نقشه تفاضلی تابع تسلدکپ.. 101

شکل (3-7): نقشه شوری سال 1987 براساس رابطه (4-1) ………………………………………………………………………..102

شکل (3-8): نقشه شوری سال 2006 براساس رابطه (4-1) ………………………………………………………………………. 102

شکل (3-9): نقشه تفاضلی شوری خاک براساس رابطه (4-1) …………………………………………………………………… 103

شکل (3-10): نقشه شوری سال 1987 براساس رابطه (4-2) ……………………………………………………………………. 103

شکل (3-11): نقشه شوری سال 2006 براساس رابطه (4-2) ……………………………………………………………………. 104

شکل (3-12): نقشه تفاضلی شوری خاک براساس رابطه (4-2) ………………………………………………………………… 104

شکل (3-13): نقشه شوری سال 1987 براساس رابطه (4-3) ……………………………………………………………………. 105

شکل (3-14): نقشه شوری سال 2006 براساس رابطه (4-3) ……………………………………………………………………. 105

شکل (3-15): نقشه تفاضلی شوری خاک براساس رابطه (4-3) ………………………………………………………………… 106

شکل (3-16): نقشه نهایی بیابان زایی حوضه آبی کویر حاج علی قلی 107

شکل (3-17): مدلسازی ژئومورفولوژیکی رخداد بیابان زایی در حوضه آبی کویر حاج علی قلی 110

شکل (3-18): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل ژئومورفولوژیکی.. 111

شکل (3-19): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل ژئومورفولوژی 112

شکل (3-20): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل اقلیمی 115

شکل (3-21): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل اقلیمی 115

شکل (3-22): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل اقلیمی 116

شکل (3-23): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل اکولوژی 120

شکل (3-24): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل اکولوژی 120

شکل (3-25): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل اکولوژی 121

شکل (3-26): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل نهایی 123

شکل (3-27): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل نهایی 123

شکل (3-28): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل نهایی 124

شکل (3-29): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل اینتر 127

شکل (3-30): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل اینتر 127

شکل (3-31): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل اینتر 128

شکل (3-32): موقعیت سایتهای نمونه برداری و تصاویر تهیه شده از وضعیت بیابان زایی آنها.. 131

فهرست جدول ها

عنوان صفحه

جدول (1-1): معرفی اجمالی مدلهای مطالعه بیابان زایی در سطح جهانی 19

جدول (1-2): معرفی اجمالی مدل های مطالعه بیابان زایی در سطح ملی 19

جدول (2-1): جدول راهنمای تألیفی نقشه ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه 37

جدول (2-2): گسل های موثر در زمین ساخت حوضه آبی کویر حاج علی قلی 39

جدول (2-3): مقادیر عناصر اقلیمی ایستگاه دامغان از بدو تاسیس تا 1391 49

جدول (2-4): شاخص های ژئومورفولوژی مورد استفاده در این پژوهش 57

جدول (2-5): مشخصات و آمار اقلیمی ایستگاههایهواشناسیموجود در منطقه 67

جدول (2-6): شاخص طبقه بندی اقلیمی دومارتون.. 76

جدول (2-7): درجهبندی شدت و احتمال وقوع شاخص SPI. 78

جدول (2-8): شاخص های اکولوژی مورد استفاده در این پژوهش.. 83

جدول (2-9): مراکز سکونتی و تعداد نفرات جمعیت آنها براساس سرشماری سال 1385 84

جدول (2-10): ارتباط بین ارزش عددی پیکسلهای تصویر خروج حاصل از NDVI و پوشش گیاهی 90

جدول (2-11): آمار توصیفی کلاسهای بیابان زایی و پارامترهای اکوژئومورفولوژی 93

جدول (2-12): پایگاه دادهی رقومی براساس مقدار واقعی متوسط پارامترهای کمّی 94

جدول (3-1): ارزیابی دقت توابع پایش تغییرات بیابان زایی.. 106

جدول (3-2): نتایج حاصل از آنالیز رگرسیون بین مناطق بیابان زایی و طبقات عوامل موثر.. 108

جدول (3-3): نتایجاعتبار سنجیمدل ژئومورفولوژی.. 110

جدول (3-4): نتایج حاصل از ارزیابی دقت نقشه پهنه بندی رخداد بیابان زایی در کویر حاج علی قلی.. 111

جدول (3-5): نتایج حاصل از آنالیز رگرسیون بین مناطق بیابان زایی و طبقات عوامل اقلیمی.. 113

جدول (3-6): نتایج اعتبار سنجی مدل اقلیمی.. 115

جدول (3-7): نتایج ارزیابی دقت پهنه بندی بیابان زایی در کویر حاج علی قلی براساس مدل اقلیمی.. 116

جدول (3-8): نتایج حاصل از آنالیز رگرسیون بین مناطق بیابان زایی و طبقات پارامترهای اکولوژی.. 117

جدول (3-9): نتایج اعتبار سنجی مدل اکولوژی.. 119

جدول (3-10) نتایج ارزیابی دقت پهنه بندی بیابان زایی در کویر حاج علی قلی براساس مدل اکولوژی.. 121

جدول (3-11): نتایج اعتبار سنجی مدل تلفیقی بیابان زایی به روش گام به گام 122

جدول (3-12): نتایج ارزیابی دقت نقشه پهنه بندی بیابان زایی براساس مدل تلفیقی …………………… 124

جدول (3-13): مقادیر ضرایب پارامترهای مدل یک جا.. 125

جدول (3-14): نتایج اعتبار سنجی مدل یک جا.. 126

جدول (3-15): نتایج ارزیابی دقت پهنهبندی بیابان زایی در کویر حاج علی قلی براساس مدل یک جا.. 127

جدول (3-16): نتایج انطباق و مقایسه وضعیت بیابان زایی مشاهده شده با وضعیت های پیش بینی شده.. 132

1 فصل اول