2-1-5-1-1- سیستم اندازه گیری حسابداری 16

2-1-5-1-2- روش ABC 17

2-1-5-1-3- روشارزش افزوده اقتصادی17

2-1-5-1-4- روشهای ارزیابی عملکرد افراد 18

2-1-5-2- سیستمهای نوین ارزیابی عملکرد. 18

2-1-5-2-1- نظام مدیریت کیفیت ایزو 18

2-1-5-2-2- نظام مدیریت بر مبنای هدف… 19

2-1-5-2-3- نظام مدیریت کیفیت جامع. 19

2-1-5-2-4- روش بالدریج.. 20

2-1-5-2-5- نظام مدیریت هوشین.. 20

2-1-5-2-6- مدل تعالی سازمانی اروپا 21

بخش دوم: کارت امتیازی متوازن

2-2-1- نظام کارت امتیازی متوازن. 24

2-2-2- تعاریف و مفاهیم کارت امتیازی متوازن. 24

2-2-3- سیر تکاملی کارت امتیازی متوازن. 26

2-2-3-1- کارت امتیازی متوازن نسل اول. 26

2-2-3-2- کارت امتیازی متوازن نسل دوم. 27

2-2-3-3- کارت امتیازی متوازن نسل سوم. 27

2-2-4-روش ارزیابی متوازن به عنوان یک سیستم ارزیابی عملکرد. 33

2-2-5- ویژگیهای نظام ارزیابی عملكرد سازمانی کارآمد. 35

2-2-6- مدل های ارزیابی عملكرد. 35

2-2-6-1- مدل سینك و تاتل (1989) 36

2-2-6-2- ماتریس عملكرد (1989) 37

2-2-6-3- تحلیل ذینفعان (2001) 38

2-2-6-4- چارچوب مدوری و استیپل (2000) 39

2-2-6-5- الگوی فیشر برای ارزیابی عملكرد. 40

2-2-6-6- مدل تعالی سازمانی اروپا (EFQM) 40

2-2-6-7- مدل دمینگ 41

2-2-6-8- مدل مالكولم بالدریج.. 42

2-2-6-9- مدل تعالی در کسب و کار کانجی(KBEM)………………………………………….. 42

2-2-7- كارت امتیازی متوازن مدلهای ارزیابی متوازن عملكرد. 43

2-2-8- بررسی سیستم های ارزیابی عملکرد و انتخاب مناسب ترین سیستم. 44

2-2-8-1- دلایل انتخاب کارت امتیازی متوازن. 44

2-2-9- معرفی وروابط بین ابعاد استراتژی (سنجه های مالی وغیرمالی) 47

2-2-10- منظرهای روش کارت ارزیابی متوازن 49

2-2-10-1- منظر مالی.. 50

2-2-10-2-منظر مشتری.. 54

2-2-10-3- منظر فرآیندهای داخلی کسب و کار. 58

2-2-10-4- منظر یادگیری و رشد. 63

2-2-10-4-1- اندازه گیری شاخص رضایت کارکنان. 65

2-2-10-3-2- اندازه گیری شاخص نگهداری کارکنان. 66

2-2-10-3-3- اندازه گیری شاخص بهره وری کارکنان. 66

2-2-11- روش ارزیابی متوازن به عنوان یک سیستم ارزیابی عملکرد. 68

2-2-11-1- برطرف کردن مانع مربوط به انتقال استراتژی.. 68

2-2-11-2- برطرف کردن مانع مربوط به عدم هم سویی کارکنان. 69

2-2-11-3- برطرف کردن مانع مربوط به عدم تخصیص منابع لازم. 69

2-2-11-4- برطرف کردن مانع مربوط به عدم تعهد مدیریت ارشد. 70

2-2-12- توازن در ارزیابی متوازن. 70

2-2-12-1- توازن بین سنجه های مالی و غیر مالی (از لحاظ اهمیت) 70

2-2-12-2- توازن بین ذینفعان داخلی و خارجی سازمان. 71

2-2-12-3- توازن بین اهداف بلند مدت و کوتاه مدت… 71

2-2-12-4- توازن بین شاخص های هادی و تابع عملکرد. 71

2-2-13- اساس موفقیت… 72

2-2-13-1- حمایت مدیریت ارشد. 72

2-2-13-2- مدیریت پروژه 72

بخش سوم : پیشینه تحقیق

2-3-1- کاربرد کارت امتیازی متوازن در بانک ها: 75

2-3-2- آشنایی بابانک ملتاستان گیلان(صف وستاد) 75

2-3-3-رسالت و خط مشی بانک ملت استان گیلان 76

2-3-4- رسالت بانک ملت… 77

2-3-5- چشم انداز- ارزشها……… 78

2-3-6- نقاط قوت و نقاط ضعف 78

2-3-7- فرصتها و تهدیدها 79

2-3-8- ذی نفعان 80

2-3-8 – پژوهش های داخلی.. 81

2-3-9- تحقیقات خارجی.. 83

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه. 87

3-2- روش اجرای تحقیق.. 87

3-2-1- روش تحقیق از نظر هدف… 87

3-2-2- روش تحقیق از نظر اجراء. 88

3-2-3- روش تحقیق از نظر نحوه جمع آوری داده ها 88

3-3-جامعه و نمونه آماری 88

3-4- روش نمونه گیری و حجم نمونه 88

3-5- روش جمع آوری اطلاعات 89

3-6- ابزارهای جمع آوری داده ها و اطلاعات 89

3 -7- روایی وپایایی ابزار اندازه گیری 89

3-7-1- روایی پرسشنامه 90

3-7-2- پایایی پرسشنامه 90

3-8- روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها 91

4-8- نحوه توزیع پرسشنامه…….. 91

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

4-1- مقدمه. 93

4-2 – آمار توصیفی متغیرها 94

4-2-1. میزان رضایت پاسخگویان از بانك ملت 94

4-2-2. میزان رضایت پاسخگویان از مدل كارت امتیازی متوازن. 95

4-2-3. وضعیت ارزیابی عملكرد بانك در زمان گذشته 96

4-2-4- وضعیت ارزیابی عملكرد بانك در زمان فعلی.. 97

4-2-5- میزان رضایت پاسخگویان از نحوه ارزیابی عملكرد. 98

4-2-6- خلاصه وضعیت آمار توصیفی متغیرهای تحقیق.. 99

4-2-7- بررسی وضعیت توزیع متغیرهای تحقیق.. 100

4-2-7-1- بعد مالی 100

4-2-7-2- بعد مشتری 101

4-2-7-3- بعد فرآیندهای داخلی 101

4-2-7-4- بعد رشد و یادگیری 102

4-3- آمار استنباطی وبررسی نرمال بودن متغیرها… 102

4-3-1- آزمون فرضیات… 103

4-3-1-1- فرضیه اول: 103

4-3-1-2- فرضیه دوم. 104

4-3-1-3- فرضیه سوم. 105

4-3-1-4. فرضیه چهارم. 106

4-3-2- اولویت بندی عوامل.. 107

4-3-3. اولویت بندی مولفه های تشكیل دهنده ابعاد كارت امتیازی متوازن. 109

4-3-3-1. مولفه های بعد مالی.. 109

4-3-3-2. مولفه های بعد مشتری.. 111

4-3-3-2. مولفه های بعد فرآیندهای داخلی.. 113

4-3-3-4. مولفه های بعد رشد و یادگیری 114

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه. 117

5-2- نتایج آمار استنباطی.. 117

5-3- پیشنهادها بر مبنای نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق 120

5-3-1- پیشنهادات اجرائی.. 121

5-3-2- پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 123

5-4- محدودیت های پژوهش… 124

منابع و ماخذ 126

چکیده:

ارزیابی شرط لازم مدیریت است. اگر چیزی را نتوان ارزیابی نمود نمی توان آن را مدیریت کرد. سرمایه گذاری و مدیریت روی دارایی های نامشهود در بالندگی و شکل گیری سازمانهای مشتری مدار و پاسخگو منجر به تولید خدمات ارزان و بالا رفتنسطح رضایتمندیجامعه هدف می گردد. امروزه دیگر نمی توان با ابزارهای اندازه گیری عملکرد دوران اقتصاد سنتی و صنعتی موفقیت سازمان را سنجید. ارزیابی عملکرد فرایند سنجش و اندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب با معیارها و نگرش معین در دامنه و حوزه تحت پوشش معین با شاخص های معین با هدف بازنگری اصلاح و بهبود مستمر آن می‎باشد. بانک ملت استان گیلان نیز، در جهت نیل به اهداف عالی و رسیدن به جایگاه برتر نیاز به استقرار یک مدل جهت ارزیابی عملکرد خویش دارد تا هم استراتژی های خود را عملیاتی نموده، عملکرد مجموعه خود را جهت حصول اطمینان از کاهش انحراف در مسیر ارزیابی نماید و هم در رسیدن به نتایج مورد خواست خود توازن ایجاد نماید. به همین منظور در این تحقیق، بررسی نقش ارزیابی عملکرد در بانک ملت استان گیلان با استفاده از کارت امتیازی متوازن[1] مورد بررسی قرار می گیرد. این تحقیق ابتدا با مقایسه سیستم های ارزیابی عملکرد و انتخاب مدل کارت امتیازی متوازن به این سوال پاسخ می دهد که کدام یک از مدل های اندازه گیری عملکرد را جهت ارزیابی عملکرد بانک ملت استان گیلان باید انتخاب کرد و توسعه داد؟ این تحقیق از نظر هدف کاربردی است و از لحاظ روش و اجرا، تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی است و نهایتاً از لحاظ روش جمع آوری داده ها و اطلاعات این تحقیق از نوع میدانی می باشد. ابزار پژوهش نیز پرسشنامه بوده است. کارکنان بانک ملت استان گیلان که تعداد آنها 750 نفر بود به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده است. شیوه نمونه گیری در این پژوهش روش تصادفی ساده بوده است. تحلیل توصیفی و استنباطی داده ها با استفاده از نرم افزار spss انجام شده است. آزمون تی تست برای بررسی فرضیه ها و آزمون فریدمن برای اولویت بندی شاخص ها استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان می‎دهد که تمام فرضیه های تحقیق تایید شده است.

واژه های كلیدی: ارزیابی عملکرد، کارت امتیازی متوازن (شاخص های چهارگانه BSC)، دارایی های مشهود و دارایی های نامشهود

1- 1- مقدمه

در عصر اقتصاد مبتنی بر دانش فعالیت ارزش آفرین سازمان ها متکی به دارایی های مشهود آن ها نیست. امروزه دانش و قابلیت کارکنان روابط با مشتریان و تأمین کنندگان کیفیت محصولات و خدمات فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی دارایی هایی به مراتب ارزشمندتر از دارایی های فیزیکی اند و توانمندی سازمان ها در به کار گیری این دارایی های نامشهود قدرت اصلی ارزش آفرینی آن ها را رقم می زند و ارزیابی های مبتنی بر سنجه های مالی توانایی ارزیابی این دارایی های نامشهود و انعکاس تأثیر آن ها بر موفقیت سازمان ها را ندارند. در اوایل دهه 1990 روش ارزیابی متوازن توسط چند تن از محققین به دنیا معرفی شد. این روش معتقد بود که ارزیابی عملکرد نبایستی تنها به سنجه های (مالی) متکی باشد بلکه عملکرد را باید از منظر های مهم دیگری همچون منظر (مشتری) (فرایندهای داخلی) و (یادگیری و رشد) نیز مورد ارزیابی قرار داد. (كاپلان، نورتون، 1386: 1).

1-2- بیان مسأله

در اوایل دهه 1990موسسه نولان نورتون بازوی تحقیقاتی شرکت کی پی ام جی تحقیقی را با عنوان(( اندازه گیری عملکرد سازمانهای آینده)) به عهده گرفت. در این پژوهش روشی به منظور اندازه گیری عملکرد به نام کارت امتیازی متوازن ارائه شد. کارت امتیازی متوازن چارچوبی مفهومی دارد که اهداف راهبردی سازمان را به شاخص های قابل سنجش تبدیل کرده و توزیع متعادلی میان حوزه های حیاتی سازمان برقرارمی کند و امروزه نه تنها بعنوان ابزاری برای اندازه گیری عملکرد بلکه بعنوان ابزاری به منظور مدیریت راهبردی و تبدیل چشم انداز به مجموعه ای شفاف و واضح از اهداف نیز استفاده می شود. این روش که تلاش شد ضعف سیستم های اندازه گیری عملکرد سنتی در ارتباط با خلق ارزش از دارایی های نامشهود پوشانده شود بعنوان سیستم ارزیابی عملکردعلاوه بر ارزیابی مالی عملکرد سازمان را با افزودن سه بعد دیگر ارزیابی می کند. مدل ارزیابی متوازن تکنیکی جهت تبدیل استراتژی به عمل می باشد، كارت امتیازی متوازن، شاخص های مالی سنتی را حفظ می کند، اما شاخص های مالی به تنهایی ناكافی هستند، كارت امتیازی متوازن، شاخص های مالی از عملكرد گذشته را با شاخص هایی از تعیین کننده های عملكرد آینده تكمیل می کند. اهداف و شاخص های كارت امتیازی از استراتژی و چشم انداز سازمان تعیین شده اند. این اهداف و شاخص ها به عملكرد سازمان در چهار منظر می نگرند: مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی، و رشد و یادگیری.

زیگنفوس(2000) استفاده از کارت امتیازی متوازن را به منظور انتخاب شاخص های عملکرد در حوزه بازرسی ممیزی داخلی نشان داد. کالن وهمکاران (2003) استفاده از کارت امتیازی متوازن را برای تقویت مدیریت عملکرد پیشنهاد دادند. لانکویست(2002) کارت امتیازی متوازن را یکی از معروف ترین سیستم های اندازه گیری و سنجش عملکرد در آمریکا و اروپا تلقی کرد. چن و همکاران (2006) با استفاده از کارت امتیازی متوازن به ارزیابی عملکرد دانشگاه تکنولوژی چین پرداختند. چرا که بیان داشتند صاحب نظرانی همچون ( بروان.دلوین.رولستاداس واندرسون). کارت امتیازی متوازن را بعنوان یکی از سیستم های مدرن اندازه گیری معرفی کردند.

با توجه به گسترش رقابت جهانی و افزایش تنوع تقاضای مشتری سازمان ها برای حفظ بازار و کسب سود باید بطور مداوم در تلاش برای بهبود تولید ارائه خدمات و فرآیندهای فعالیت مطابق با سلایق مشتریان باشند. پر واضح است که مشتری امروزی خواستار محصولی با کیفیت و در عین حال با قیمتی مناسب است. این امر نیز مستلزم ارتباط نزدیک با مشتریان و شناخت کافی از فرآیندهای درونی سازمان است. ابزاری که می تواند شناخت کامل و صحیحی از عملیات درونی یک سازمان و بازخور مناسبی از عملکرد کارکنان ارائه کند، ارزیابی عملکرد است. با توجه به تغییر و دگرگونی های روزافزون در محیط و عوامل اثر گذار بر سازمانها سیستم های ارزیابی عملکرد می توانند موثر واقع شوند که بطور فراگیر یک سازمان را ارزیابی کنند و علاوه بر معیارهای مالی. معیارها و سنجه های غیرمالی را نیز در ارزیابی خود دخیل کنند. امروزه سازمان ها با چندین موضوع اساسی در رابطه با کسب و کار روبرو هستند. چهار موضوع فراگیر که بدون شک واحدهای کسب وکار را متاثر می سازد عبارتند از: اتکا بر معیار های مالی سنتی، افزایش دارایی های نامشهود، خطر از دست دان شهرت و اجرای استراتژی.