فصل دوم: ادبیات نظری و پیشینه پژوهش

مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 13

بخش اول: سازمان

تعریف سازمان ……………………………………………………………………………. 15

ماکس وبر …………………………………………………………………………………. 15

استیفن رابینز ……………………………………………………………………………… 16

تعریف مفهومی ……………………………………………………………………………. 17

انواع سازمان ……………………………………………………………………………… 18

اتزیونی ……………………………………………………………………………………. 20

مینتزبرگ …………………………………………………………………………………. 21

طبقه بندی سازمانها برمبنای تئوری وعمل ……………………………………………….. 22

تئوری سازمان ……………………………………………………………………………. 22

استیفن رابینز………………………………………………………………………………. 25

ریچارد دفت ………………………………………………………………………………. 27

ساختارسازمانی ……………………………………………………………………………. 28

ابعاد سازمانی ……………………………………………………………………………… 29

انواع ساختارنظری سازمانی ……………………………………………………………… 30

انواع ساختارعملی سازمانی ………………………………………………………………. 31

سازمان های افقی ………………………………………………………………………….. 33

تیم های خودگردان …………………………………………………………………………. 34

ساختارشبکه ای پویا ……………………………………………………………………….. 35

بخش دوم: یادگیری

تعریف یادگیری …………………………………………………………………………… 38

نظریه های یادگیری ……………………………………………………………………….. 40

تفاوت بین یادگیری و آموزش …………………………………………………………….. 41

انواع سازمان ازنظر توجه به یادگبری وعمل ……………………………………………. 42

یادگیری سازمانی …………………………………………………………………………. 44

ضرورت یادگیری سازمانی ………………………………………………………………. 45

انواع یادگیری سازمانی …………………………………………………………………… 46

الف- یادگیری تک حلقه ای، دوحلقه ای، سه حلقه ای ………………………………….. 47

ب- ادگیری انطباقی، پیش گیرانه، عملی …………………………………………….. 49

ج- انواع یادگیری ازدیدگاه شاین ……………………………………………………… 50

سطوح یادگیری سازمانی …………………………………………………………………. 51

فرایند یادگیری سازمانی …………………………………………………………………… 52

مهارت های یادگیری سازمانی …………………………………………………………….. 53

تفاوت یادگیری سازمانی وسازمان یادگیرنده ……………………………………………… 54

بخش سوم: سازمان یادگیرنده

تعریف سازمان یادگیرنده ………………………………………………………………….. 57

سازمان یادگیرنده ازدیدگاه پیترسنج ……………………………………………………….. 58

سازمان یادگیرنده ازدیدگاه ریچارد دفت …………………………………………………… 67

سازمان یادگیرنده ازدیگاه مایکل مارکوارت ………………………………………………. 72

1- مدل سیستمی سازمان یادگیرنده ……………………………………………………. 72

2- پروانه نمونه ی یک سازمان یادگیرنده …………………………………………….. 76

روند نبدیل سازمان به یک سازمان یادگیرنده …………………………………………….. 77

سازمان یادگیرنده ی زایشی وانطباقی …………………………………………………….. 81

مولفه های استراتژیک سازمان یادگیرنده ………………………………………………….. 83

اهداف سازمان یادگیرنده ………………………………………………………………….. 85

تفاوت سازمان های سنتی با سازمان های یادگیرنده ………………………………………… 85

بخش چهارم:

پژوهش های انجام شده در ایران ………………………………………………………….. 87

پژوهش های انجام شده در خارج از ایران ………………………………………………… 90

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 94

روش تحقیق …………………………………………………………………………………….. 95

جامعه، نمونه و روش نمونه گیری پژوهش …………………………………………………….. 95

روش و ابزارجمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………… 96

روایی و اعتبارپرسش نامه ……………………………………………………………………… 98

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………… 98

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 101

ارائه ی یافته ها براساس آمار توصیفی ………………………………………………………….. 102

الف- توصیف اطلاعات آماری گروه نمونه …………………………………………………. 102

ب- تجزیه وتحلیل آماری سوالات پژوهش …………………………………………………. 107

تجزیه وتحلیل استنباطی سوالات پژوهش ……………………………………………………… 114

بررسی معنی دار بودن تفاوت بین پاسخ اعضای گروه نمونه به گویه های پرسش نامه برحسب

مشخصه های فردی با استفاده ازآزمون تحلیل واریانس یک راهه ……………………………… 120

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 126

خلاصه یافته های پژوهش ………………………………………………………………………. 126

خلاصه ی یافته های سوالات پژوهش …………………………………………………………… 127

بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………… 134

پیشنهادها ……………………………………………………………………………………….. 138

پیشنهادات اجرایی ………………………………………………………………………………. 138

پیشنهادات پژوهشی …………………………………………………………………………….. 140

محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………….. 141

فهرست منابع ………………………………………………………………………………….. 143

منابع فارسی …………………………………………………………………………………….. 143

منابع انگلیسی …………………………………………………………………………………… 146

پیوست ………………………………………………………………………………………….. 147

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول ٢-١: نوع شناسی روابط اطاعت …………………………………………………………. 20

جدول ٢-٢: چهاردیدگاه استنلی و ون دو ون درباره ی تئوری سازمان …………………………. 24

جدول ٢-٣: طبقه بندی تئوریهای سازمان براساس روند تاریخی شکل گیری آنها……………….. 25

جدول ٢-٤: ابعاد نظری تئوری سازمان ……………………………………………………….. 26

جدول ٢-٥: مقایسه ی الگوی سازمانی نوگرا و پسانوگرا ………………………………………. 28

جدول ٢-٦: رابطه ی بین متغیرهای محتوایی و ساختار………………………………………… 31

جدول ٢-٧: انواع ساختارسازمانی با توجه به متغیرهای ساختاری ……………………………. 31

جدول ٢-٨: ساختارسازمانی براساس نظریات مینتزبرگ و مقایسه ی آن با ابعاد ساختار………. 32

جدول ٢-٩: تفاوت یادگیری و آموزش …………………………………………………………. 41

جدول ٢-١٠: تفاوت ویژگی های یادگیری و آموزش …………………………………………… 42

جدول ٢-١١: طبقه بندی انواع سازمان ………………………………………………………… 43

جدول ٢-١٢: تفاوت بین یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده ……………………………….. 56

جدول ٢-١٣: ویژگیهای سازمان یادگیرنده ی زایشی و انطباقی ………………………………… 82

جدول ٢-١٤: تفاوت سازمان یادگیرنده با سازمان سنتی ……………………………………….. 87

جدول ٢-١٥: ویژگیهای سازمان یادگیرنده به دست آمده از تحقیق زارعی متین ………………. 88

جدول ٣-١: حجم جامعه و نمونه ی مورد بررسی پژوهش ……………………………………… 96

جدول ٣-٢: تعداد و شماره ی سوالات مربوط به ابعاد سازمان یادگیرنده ……………………….. 97

جدول ٤-١: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب جنسیت ……………………………. 102

جدول ٤-٢: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب میزان تحصیلات ………………….. 103

جدول ٤-٣: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سابقه ی خدمت …………………….. 104

جدول ٤-٤: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب شاخه ی اداری ……………………… 105

جدول ٤-٥: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سن ………………………………… 106

جدول ٤-٦: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد مبادله ی اطلاعات براساس

نتایج بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه ………………………………….. 107

جدول ٤-٧: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد فرهنگ قوی براساس نتایج

بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه ………………………………………… 109

جدول ٤-٨: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد رهبر متفکربراساس نتایج

بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه ………………………………………… 110

جدول ٤-٩: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد قابلیت فردی براساس نتایج

بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه ………………………………………… 111

جدول ٤-١٠: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد آرمان مشترک براساس

نتایج بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه ………………………………….. 113

جدول ٤-١١: نتایج آزمون T درمورد سوال اصلی پژوهش …………………………………… 114

جدول ٤-١٢: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی اول پژوهش ……………………………… 115

جدول ٤-١٣: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی دوم پژوهش ………………………………. 116

جدول ٤-١٤: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی سوم پژوهش ……………………………… 117

جدول ٤-١٥: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی چهارم پژوهش ……………………………. 118

جدول ٤-١٦: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی پنجم پژوهش ……………………………… 119

جدول ٤-١٧: توزیع فراوانی، میانگین وانحراف استاندارد مربوط به بعد جنسیت ……………. 120

جدول ٤-١٨: نتایج تحلیل واریانس یک راهه در مورد بررسی رابطه ی بین جنسیت و پاسخ

اعضای نمونه به سوالات پرسش نامه …………………………………………….. 120

جدول ٤-١٩: توزیع فراوانی، میانگین وانحراف استاندارد مربوط به بعد میزان تحصیلات ….. 121

جدول ٤-٢٠: نتایج تحلیل واریانس یک راهه درمورد بررسی رابطه ی بین میزان تحصیلات و

پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش نامه ………………………………………. 121

جدول ٤-٢١: توزیع فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد مربوط به بعد سابقه ی خدمت ……. 122

جدول ٤-٢٢: نتایج تحلیل واریانس یک راهه در مورد بررسی رابطه ی بین سابقه ی خدمت و

پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش نامه ………………………………………. 122

جدول ٤-٢٣: توزیع فراوانی، میانگین وانحراف استاندارد مربوط به بعد سن ………………… 123

جدول ٤-٢٤: نتایج تحلیل واریانس یک راهه درمورد بررسی رابطه ی بین سن و پاسخ اعضای

نمونه به سوالات پرسش نامه………………………………………………………… 123

جدول ٤-٢٥: توزیع فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد مربوط به بعد شاخه ی اداری ……. 124

جدول ٤-٢٦: نتایج تحلیل واریانس یک راهه در مورد بررسی رابطه ی بین شاخه ی اداری و

پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش نامه…………………………………………. 124

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار ۴-١: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب جنسیت …………………………… 102

نمودار ۴-٢: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب میزان تحصیلات …………………. 103

نمودار ۴-۳: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سابقه ی خدمت ……………………. 104

نمودار ۴-۴: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب شاخه ی اداری …………………….. 105

نمودار ۴-٥: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سن ……………………………….. 106

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل ٢-١: تعامل ابعاد محتوایی و ساختاری سازمان ………………………………………….. 30

شکل ٢-٢: ساختارشبکه ای پویا ………………………………………………………………… 36

شکل 2-3: ارتباط بین یادگیری تک حلقه ای و دو حلقه ای …………………………………….. 48

شکل ٢-4: یادگیری سه حلقه ای ………………………………………………………………… 49

شکل ٢-5: اصول سازمان یادگیرنده ازدیدگاه سنج …………………………………………….. 59

شکل ٢-6: مدل سیستمی سازمان یادگیرنده …………………………………………………….. 73

شکل ٢- 7: زیرسیستم یادگیری ………………………………………………………………… 73

شکل ٢-8: زیرسیستم سازمان ………………………………………………………………….. 74

شکل ٢-9: زیرسیستم افراد …………………………………………………………………….. 74

شکل ٢-10: زیرسیستم دانش ………………………………………………………………….. 75

شکل ٢-١1: زیرسیستم فن آوری ………………………………………………………………. 75

شکل ٢-١2: مراحل تبدیل شدن سازمان یک سازمان یادگیرنده ……………………………….. 78

شکل ٢-١3: الگوی ایجاد سازمان یادگیرنده ……………………………………………………. 80

شکل ٢-١4: مقایسه ی جریان یادگیری درسازمان یادگیرنده و سازمان سنتی …………………. 85

 

چکیده

هدف از این پژوهش مطالعه ی اداره ی آموزش وپرورش شهرستان اسلامشهر براساس ابعاد سازمان یاد-گیرنده است. این بررسی براساس یک چارچوب نظری محقق ساخته انجام شده است که تلفیقی از تئوری های مطرح شده توسط پیترسنج و ریچارد دفت در مورد سازمان یادگیرنده است که در آن ابعاد: مبادله ی اطلاعات، رهبرمتفکر، آرمان مشترک، فرهنگ قوی و قابلیت فردی لحاظ شده است.

روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش ازنوع توصیفی، پیمایشی بوده است که بر مبنای هدف پژوهش از نوع کاربردی است. روش و ابزارجمع آوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه ای و میدانی بوده است که در مرحله ی میدانی، ازیک پرسشنامه ی محقق ساخته جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. مولفه های این پرسشنامه به صورت پاسخ بسته می باشد و براساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت از خیلی کم تا خیلی زیاد تنظیم شده است. روایی پرسشنامه بعد از مطالعه توسط اساتید راهنما و مشاور مورد تا یید قرارگرفت. پایایی پرسشنامه با اجرا برروی ١٥تن ازاعضای نمونه و با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ٩/٨٧/. بدست آمده است. جامعه ی آماری در این پژوهش شامل تمام کارکنان اداره ی آموزش و پرورش شهرستان اسلامشهر با مدرک تحصیلی فوق دیپلم و بالاتر دارند می باشد که مشتمل بر٨٥ نفراست. نمونه ی تحقیق با استفاده از جدول مورگان ٧٦ نفربدست آمد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده ازمیان اعضای جامعه انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده نیز از آمارتوصیفی و آمار استنباطی استفاده شده که توسط نرم افزارSPSSانجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان داد که اداره آموزش و پرورش شهرستان اسلامشهر، تا حد زیادی از ابعاد سازمان یادگیرنده (مبادله ی اطلاعات، فرهنگ قوی، رهبرمتفکر، آرمان مشترک و قابلیت فردی) برخوردار است. همچنین یافته های جانبی پژوهش نشان داد که بین پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش نامه (در مورد میزان برخورداری اداره آموزش و پرورش شهرستان اسلامشهرازابعاد سازمان یادگیرنده) و متغیرهای تعدیل کننده ی پژوهش که متشکل از میزان تحصیلات، سابقه ی خدمت، شاخه ی اداری، جنسیت و سن می باشند، تفاوت معنی داری وجود ندارد.