2-3-طبقه بندی مدل های بیان شده……………… 18

2-4-معرفی سرویس گرایی در سازمان………………. 19

2-4-1-سازمان ومعماری سازمانی……………….. 19

2-4-2-معماری سرویس گرا……………… 20

2-4-3-خواص معماری سرویس گرا……………… 22

2-4-4- نکات مهم سرویس گرایی……………….. 24

2-4-5-مزایای معماری سرویس گرا……………… 24

2-4-6-لایه های معماری سرویس گرا……………… 26

2-4-7-عوامل بحرانیموفقیت سرویس گرایی……………….. 29

2-4-8-برخی چالش های مطرح در حوزه سرویس گرایی…………. 31

2-4-9-گام های متدولوژی بهبود مداوم برای معماری سرویس گرا……… 32

2-5-آشنایی مقدماتی با مبحث فازی……………….. 34

2-5-1- مبحث فازی و استدلال تقریبی……………….. 34

2-5-2-نظریه فازی……………….. 35

2-5-3-منطق فازیو کاربرد آن در تصمیم گیری……………….. 36

2-5-4-روش های تصمیم گیری چندمعیاره……………… 37

2-5-4-1-متد AHP……………….

2-5-4-2-متد ANP………………

2-5-5- بررسی چند مدل ارزیابی با استفاده از تئوری فازی…………. 40

2-6-جمع بندی……………….. 44

فصل سوم روش تحقیق………………. 45

3-1-مقدمه………………. 46

3-2-آشنایی با عوامل بحرانی معماری سرویس گرا……………… 48

3-2-1- مفهوم معماری سرویس گرا ………………48

3-2-2-عوامل بحرانی موفقیت سرویس گرایی……………….. 49

3-2-3-چارچوب حاکمیت سرویس گرایی در سازمان………………. 49

3-2-4-بررسی مطالعات قبلی انجام شده در تعیین شاخص های آمادگی سازمان برای پذیرش رویکرد سرویس گرا….52

3-3-طراحی اولیه مدل مفهومی آمادگی سرویس گرا…….. 71

3-4-معرفی متدولوژی طراحی……………….. 79

3-4-1-مفاهیم منطق فازی……………….. 79

3-4-2- تابع عضویت……………….. 80

3-4-3-قوانین……………….. 81

3-4-4-عملگرهای منطق فازی(T-norms)……………….

3-4-5-سیستم استنتاج فازی……………….. 83

3-4-6-انواع سیستم فازی……………….. 84

3-4-7-مراحل پیاده سازی سیستم استنتاج فازی ممدانی……………….. 85

3-4-7-1-فازی سازی……………….. 85

3-4-7-2-تعریف قواعد فازی……………….. 87

3-4-7-3-اجتماع خروجی های قوانین (ترکیب)……………… 90

3-4-7-4-دی فازی (قطعی ساز)……………… 90

3-5-جمع بندی……………….. 92

فصل چهارم تشریح مدل پیشنهادی و ارزیابی مدل………………. 94

4-1-مقدمه………………. 95

4-2-مدل پیشنهادی فازی………………. 95

4-2-1-محاسبه وزن شاخص ها به روش فازی……………….. 96

4-2-2-مرحله اول: فازی سازی……………….. 102

4-2-3-مرحله دوم: پایگاه قواعد فازی……………….. 104

4-2-4-مرحله سوم: فازی زدائی……………….. 105

4-2-4-مرحله چهارم: تست مدل………………. 105

4-3-مطالعهٔ موردی……………….. 106

4-3-1-معرفی سازمان………………. 106

4-3-2-بررسی نتایج به دست آمده از وضعیت آمادگی سازمان………. 107

4 -4-تشریح زیرابعاد مدل پیشنهادی به همراه راه کارهای پیشنهادی در جهت بهبود زیرشاخص های سازمان مورد مطالعه……. 109

4-4-1-زیربعد آمادگی فرهنگ سازمانی……………….. 109

4-4-2- زیربعد آمادگی مدیریت سازمانی……………….. 111

4-4-3- زیربعد آمادگی آگاهی سرویس گرایی……………….. 111

4-4-4- زیربعد آمادگی استراتژی سرویس گرایی……………….. 112

4-4-5- زیربعد آمادگی حاکمیت IT……………….

4-4-6- زیربعد آمادگی حاکمیت سرویس گرایی……………….. 114

4-4-7- زیربعد آمادگی زیرساخت های فناوری سرویس گرایی……….. 115

4-4-8- زیربعد آمادگی تسهیل استفاده مجدد سرویس ها ………………116

4-5-خلاصه فصل……………….. 117

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات……………….. 119

5-1- خلاصه تحقیق………………. 120

5-2-مزایای مدل پیشنهادی……………….. 121

5-3-اقدامات آتی……………….. 121

منابع………………. 122

چکیده:

رشد روز افزون تغییرات در سازمان ها از یك سو و نیاز شدید به بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آنها از سوی دیگر، ایجاب می كند كه تا حد ممكن، اعمال تغییرات در سازمان و تغییر متناسب با آنها در عملكرد و ساختارهای فناوری اطلاعات و زیرساختهای سخت افزاری ، نرم افزاری و اطلاعاتی سازمان، با هم هماهنگ باشند.یکی از مهمترین رویكردهایی كه این هدف را دنبال می­كند، رویکرد معماری سرویس­گرا است.مهمترین دستاورد از ایجادمعماری سرویس گرا، نیاز به افزایش انعطاف­پذیری و سرعت و چابکی فناوری اطلاعات در قبال نیاز به تغییر در سازمان و به تبع آن تغییر در ساختار ITسازمان است. با توجه به حوزه وسیع اثر طرحهای معماری سازمانی، شایسته است قبل از اجرائی شدن و انجام هزینه های كلان مربوطه، سازمان از قابلیت های خود برای پذیرش این رویکرد جدید مطلع شود. درک صحیح از میزان آمادگی سازمانی، برای جهت گیری درست تلاش ها و تدوین استراتژی های متناسب بسیار حائز اهمیت میباشد.

هدف عمده این تحقیق، ارائه مدلی به منظور معرفی عواملی است که از طریق آن می توان میزان آمادگی یک سازمان را برای پیاده سازی معماری سرویس­گرا ارزیابی نمود. برای طراحی این مدل ارزیابی، از منطق فازی ممدانی استفاده شده است. پس از بررسی مبانی نظری مرتبط، مؤلفه ها و شاخص های میزان آمادگی سازمان برای پیاده سازی معماری سرویس گرا استخراج و سپس مورد تحلیل قرار گرفته است، در ادامه، مدل پیشنهادی مطرح می شود و وضعیت آمادگی یک سازمان، مورد مطالعه قرار می گیرد.با استفاده از این مدل ارزیابی، سازمانها می توانند به نقاط قوت خود پی برده و همچنین حیطه­های نیازمند بهبود را شناسائی و با توجه به راهکار های پیشنهادی، میزان آمادگی خود را افزایش دهند.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

هر مجموعه، سازمان و ارگان برای حفظ موجودیت و پیشبرد اهداف خود در فضای رقابتی امروز، نیازمند انطباق با شرایط موجود و بنابراین ناگزیر از ایجاد تغییرات مداوم در خود است. این تغییرات باعث می شود تا سازمان یا مجموعه به طور مداوم پیچیده تر شود. در این جا است که نقش فن آوری اطلاعات پررنگ تر می شود زیرا بدون استفاده از آن هزینه و زمان بسیار زیادی مورد نیاز خواهد بود که صرف آن غیرممکن می نماید و در صورت ممکن بودن نیز، مشکلات بسیاری در راستای انجام کارها و دستیابی به اهداف سازمان ایجاد می کند. رشد روزافزون تغییرات در سازمان ها از یک سو و نیاز شدید به بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آن ها از سوی دیگر، ایجاب می کند که تا حد ممکن این دو (اعمال تغییرات در سازمان و تغییر متناسب با آن ها در عملکرد و ساختارهای فناوری اطلاعات و زیرساخت های سخت افزاری، نرم افزاری و اطلاعاتی سازمان) با هم هماهنگ باشند. این امر به معنای آن است که بتوانیم در انتقال تغییرات از فرایندها، داده ها و سایر موارد سازمان به برنامه ها و سایر مقولات مربوط به IT انعطاف ایجاد کنیم. یکی از مهم ترین رویکردهایی که این هدف را دنبال می کند، رویکرد معماری سرویس گرا است.

برای معماری سرویس گرا تعاریف مختلفی بیان شده است از جمله:

– چارچوبی برای یکپارچه سازی فرآیندهای حرفه و پشتیبانی آن ها توسط فناوری اطلاعات با کمک مؤلفه های استاندارد و امن تحت عنوان سرویس که قابلیت استفاده مجدد و اتصال به یکدیگر جهت پوشش تغییرات حرفه را دارا می باشند.

– معماری سرویس گرا شامل سیاست ها، تجارب و چارچوب هایی است که کارکردهای سیستمی را قادر می سازد به صورت مجموعه ای از سرویس های توزیع شده در اندازه های مورد نظر سازمان تعریف شوند.

– چارچوبی وسیع و استاندارد که سرویس ها در آن ساخته، مستقر و مدیریت می شوند و هدفش افزایش چابکی زیرساخت های فناوری اطلاعات در جهت واکنش سریع به تغییرات در نیازهای کسب و کار می باشد.

– روشی برای طراحی و پیاده سازی نرم افزارهای گسترده سازمانی به وسیله ارتباط بین سرویس هایی که دارای خواص اتصال سست و قابل استفاده مجدد هستند.

– سبکی از معماری است که از اتصال سست سرویس ها جهت انعطاف پذیری و تعامل پذیری حرفه و به صورت مستقل از فناوری پشتیبانی می کند و از ترکیب مجموعه سرویس های مبتنی بر حرفه تشکیل شده که این سرویس ها انعطاف پذیری و پیکربندی پویا را برای فرآیندها محقق می کنند.

انگیزه اصلی و مهم ترین دستاورد از ایجاد معماری سرویس گرا، نیاز به افزایش انعطاف پذیری و سرعت و چابکی فناوری اطلاعات در قبال نیاز به تغییر در سازمان و به تبع آن تغییر در ساختار IT سازمان است. در سازمانی که بتواند به اهداف فوق برسد، فرایندها و سرویس ها کاملاً انعطاف پذیر بوده و می توانند بر اساس نیاز متخصصان کسب و کار و بدون نیاز به پرسنل فنی به سرعت ایجاد و پیکربندی شوند. این تصویر از سازمان چابک با نیازهای رو به رشد محیط های متغیر کاری و با توجه به محدودیت های زیرساخت های فنی و سازمانی وفق دارد.

با وجود آن که نیاز به تغییرات سریع و مداوم بسیار زیاد است، اما ممکن است برای این تغییرات موانع فنی و سازمانی ایجاد شود زیرا ممکن است ایجاد زیرساخت های مورد نیاز بسیار زمان گیرتر از آن باشد که نیاز فعلی را برآورده کند و یا به منابع بیشتری نیاز داشته و هزینه های سنگینی را بر سازمان تحمیل کند و بنابراین برای رسیدن به هدف انعطاف و سرعت، لازم است زیرساخت های فنی و کاری را طوری با بهره گیری از یک معماری مناسب مثل معماری سرویس­گرا بسازیم که حداکثر انعطاف ممکن را تضمین کند و رسیدن به هدف را ممکن سازد. از مزایای بهره گیری از سرویس گرایی در سطح سازمان به طور کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد 1- چابکی-2 صرفه جویی در هزینه ها 3-قابلیت استفاده مجدد-4 استقلال از تکنولوژی-5 زیرساخت های کاری مؤثر-6 فرایند مؤثرتر توسعه نرم افزار-7 احتمال موفقیت بیشتر در ایجاد تغییرات-8 امکان گرفتن بازخوردهای مناسب و اطلاعات مورد نیاز در سطوح مختلف از ذی نفعان 9- کاهش قابل توجه ریسک 10- یکپارچگی آسان با شرکاء داخلی و خارجی 11- اتصال بین کسب و کار و فناوری اطلاعات.