گفتار دوم : انواعپیشگیری از جرم ………………………………………………………………………………….. 17

الف ) پیشگیری کیفری و پیشگیری غیر کیفری …………………………………………………………………….. 17

ب ) پیشگیری عمومی و پیشگیری خصوصی از جرم ………………………………………………………………. 17

ج ) پیشگیری ابتدایی ، ثانویه و ثالث ………………………………………………………………………………. 17

د) پیشگیری فعال و انفعالی …………………………………………………………………………………………… 18

ه ) پیشگیری اجتماعی و وضعی ……………………………………………………………………………………… 18

گفتار سوم: جایگاه پیشگیری در علوم جرم شناسی …………………………………………………………….. 19

مبحث چهارم : ویژگی های پلیس پیشگیری ………………………………………………………………………..20

گفتار نخست : مفهوم پلیس جامعه محور ……………………………………………………………………………..21

گفتار دوم: خصوصیات پلیس و جایگاه آن در جامعه ………………………………………………………………….. 22

گفتار سوم:اخلاق مداریپلیس ………………………………………………………………………………………. 23

گفتار چهارم: ویژگی های پلیس مطلوب در نظام اسلامی ……………………………………………………….. 24

الف ) ویژگی های درون سازمانی ……………………………………………………………………………………. 25

ب ) ویژگی های برون سازمانی ……………………………………………………………………………………… 26

گفتار پنجم : ویژگی اقتداردر نیروی پلیس …………………………………………………………………………… 27

گفتارششم: ویژگی پایبندی پلیس به قانون ………………………………………………………………………….. 27

گفتار هفتم : مسئولیت مدنی پلیس ………………………………………………………………………………… 28

گفتار هشتم : پلیس قضایی ………………………………………………………………………………………….. 30

گفتار نهم : مدیریت پلیس و بهره وری واحد های انتظامی ………………………………………………………… 32

گفتار دهم : پلیس زن ……………………………………………………………………………………………………. 33

مبحث پنجم : مفهوم امنیت …………………………………………………………………………………………… 34

1 – تعاریف امنیت ……………………………………………………………………………………………………….. 35

2 – اقسام امنیت ……………………………………………………………………………………………………….. 36

2-1- امنیت اجتماعی …………………………………………………………………………………………………….. 36

الف ) احساس امنیت در بستر امنیت واقعی ………………………………………………………………………….. 39

ب ) امنیت از دیدگاه مکتب اسلامی ……………………………………………………………………………………. 41

ج ) ویژگی های پلیس امنیت مدار در پیشگیری از جرم ……………………………………………………………… 43

فصل دوم : جایگاه پلیس امنیت مدار در پیشگیری جامعه مدار ……………………………………………………… 45

گفتار اول : پلیس اجتماع محور ………………………………………………………………………………………….. 45

1- بررسی تعامل میان پلیس و مردم …………………………………………………………………………………. 47

2- ضرورت رویکرد جامعه محوری پلیس ……………………………………………………………………………….. 49

3- جلباعتماد عمومیتوسط پلیس جامعه محور ……………………………………………………………………. 51

گفتار دوم : نقش پلیس در ایجاد اعتماد سیاسی در شهروندان …………………………………………………….. 51

گفتار سوم : ارتقای کارآیی پلیس ……………………………………………………………………………………….. 54

• تمرکز زدایی در سازمان پلیس ……………………………………………………………………………………. 55

2 – اصول جلب مشارکت انتظامی ………………………………………………………………………………………. 55

3 – سرعت و انسجام در نیروی پلیس جامعه محور …………………………………………………………………… 56

گفتار چهارم : بحران های طبیعی و پیامدهای امنیتی – انتظامی ………………………………………………….. 58

گفتار پنجم : عصر اطلاعات و چالشهای فراروی پلیس ……………………………………………………………….. 59

گفتار ششم : دانش محوری در نیروی پلیس جامعه محور …………………………………………………………… 62

گفتار هفتم : پلیس و امنیت محله …………………………………………………………………………………….. 63

گفتار هشتم : پلیس مشاور ……………………………………………………………………………………………… 65

ضرورت تأسیس مراکز مشاوره در نیروی انتظامی ……………………………………………………………………… 66

اهداف مراکز مشاوره در نیروی انتظامی ………………………………………………………………………………… 66

گفتار نهم : نقش پلیس در پیشگیری اجنماعی از جرم ……………………………………………………………….. 67

فصل سوم : جایگاه پلیس امنیت مدار در پیشگیری اجتماعی رشد………………………………………………….. 74

مبحث اول : ویژگی های پیشگیری اجتماعی رشد مدار ……………………………………………………………… 75

گفتار اول : پیشگیری اجتماعی رشد مدار از بزهکاری اطفال ………………………………………………………… 76

گفتار دوم : نقش پلیس در پیشگیری رشدمدار ………………………………………………………………………… 76

الف ) : نحوه مداخله پلیس در پیشگیری از وقوع جرم در میان دانش آموزان ……………………………………….. 78

ب ) : نقش پلیس در پیشگیری از جرائم اطفال و نوجوانان ………………………………………………………… 79

گفتار چهارم : مطالعه موردی پیشگیری پلیسی از بزهکاری اطفال و نوجوانان در برخی مناطق جهان ………… 85

اروپا ……………………………………………………………………………………………………………………… 85

آسیا ……………………………………………………………………………………………………………………….. 87

آمریکا …………………………………………………………………………………………………………………….. 88

گفتار پنجم : پیشگیری اجتماعی رشد مدار از بزهکاری دانش آموزان توسط پلیس………………………………… 89

گفتار ششم: نقش پلیس درآموزش دانش آموزان ……………………………………………………………………..92

1 – محورهای آموزش پلیس در پیشگیری اجتماعی رشد مدار ……………………………………………………….. 93

2 – راهکارهای تشویقی در پیشگیری رشد مدار پلیس ……………………………………………………………….94

3 – نحوه تعامل پلیس با دانش آموزان در پیشگیری رشد مدار ……………………………………………………….. 94

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………… 96

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………97

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………98

چکیده:

پیشگیری اجتماعی توسط پلیس به عنوان متولی امنیت در جامعه، با تمرکز پلیس بر روی علل و عوامل اجتماعی مؤثر در وقوع جرم و شناخت آنها جهت درک صحیح از وضعیت محیط اجتماعی برای مبارزه ریشه ای با جرم و ناهنجاری ها حاصل می شود. امروزه نیروی پلیس در کشورهای پیشرفته، دوره اقتدارگرایی خود را پشت سر گذاشته و وارد دوره جامعه گرایی شده است. در این دوره پلیس در جهت برقراری یک رابطه نزدیک با افراد جامعه حرکت میکند و به آموزش و آگاه سازی آنان می پردازد و با تشکیل پلیس مردمی جلب مشارکت عمومی را در راستای حل مشکلات جامعه مهمترین هدف خود می پندارد و بر این باور است که امنیت یک تولید جمعی است. در پیشگیری اجتماعی، پلیس تعامل بسیار نزدیک با خانواده ها و نهادهای اجتماعی، فرهنگی و مذهبی موجود در جامعه برقرار می نماید، مشکلات جوانان و نوجوانان را که ریشه بسیاری از ناهنجاری ها در جامعه می باشند را با اولویت بالایی می نگرد و با مدارس در سطح بالایی همکاری می کند و در خصوص بزهکاری اطفال و زنان با تشکیل پلیس زن، برنامه ریزی وسیعی جهت شناخت مشکلات آنها می نماید و با بهره گیری از تعالیم دینی و ارتباط با نهاد های مذهبی بویژه مساجد، در جهت تقویت شورا، امر به معروف و نهی از منکر و رواج عطوفت اسلامی می کوشد تا به هر دو نوع پیشگیری اجتماعی رشد مدار و جامعه مدار دست یابد.

مقدمه

1- تعریف و تبیین مسئله

پلیس به عنوان متولی امنیت در جامعه جایگاهی ویژه در کنترل و پیشگیری از جرم دارد. در این راستا نخست باید امنیت را تعریف و تبیین نمود و بعد به چگونگی گسترش آن در سطح جامعه توسط پلیس برای پیشگیری از جرم پرداخت. امنیت در اصطلاح به وضعیت یا کیفیتی اطلاق می شود که در آن، مصونیت از خطرات و رهایی از نگرانی ها در مقابل تهدیدات بر علیه یک کشور، شخص یا یک شئ دارای ارزش برقرار باشد. در یک نگاه کلی امنیت به دو بخش فردی و اجتماعی تقسیم می شود، که هر دو بخش هم به لحاظ عینی و هم به لحاظ ذهنی مورد بررسی قرار می گیرد . احساس امنیت در بین شهروندان زمانی حاصل می شود که که آنها با مشاهده موارد و جزئیات برخورد دستگاه های امنیتی با بی قانونی و ناهنجاری های عمومی، به این ادراک و اطمینان دست یابند که دستگاه های مذکور حامی و پشتیبان حقوق آنهاست. در واقع تصور ذهنی انسانها از مقوله امنیت در مقایسه با عینیاتی که وضعیت امنیت یک جامعه را تعریف می کنند ، از اولویت بالایی برخوردار است. به عبارتی هر چند پیش نیاز «احساس امنیت»، تحقق امنیت است ولی لزوما تحقق امنیت احساس امنیت را به دنبال نمی آورد. از جمله عوامل اساسی ایجاد امنیت در یک جامعه، ایمان و عمل صالح و پیوند عمیق شهروندان با خالق یکتاست و در این راستا میتوان به فعال سازی نهادهای فرهنگی و بخصوص مذهبی در جامعه پرداخت. چرا که آموزه های دینی اهمیت فوق العاده ایی را به مسأله امنیت داده اند و ریشه ی هر گونه نا امنی را در بی ایمانی و شرک و ظلم معرفی نموده اند. بنابراین با اختصاص بخشی از وظایف پلیس به این امور و در حقیقت با تشکیل پلیس های تخصصی پیشگیری از جرم و با شناخت مفهوم صحیح امنیت می توان ویزگی های پلیس امنیت مدار و خط سیر او در جهت برقراری امنیت را شناساند وبه توسعه ی پیشگیری های فعال و اجتماعی از وقوع جرم توسط پلیس بر اساس تعریف ارائه شده پرداخت. فلذا بر خلاف تصور رایج که مبتنی بر پشگیری وضعی از وقوع جرم توسط پلیس می باشد، پلیس در امر پیشگیری اجتماعی از جرم میتواند با برقراری تعامل مناسب با نهادهای اجتماعی و فرهنگی و مذهبی، موفقیت بیشتری در برقراری امنیت پایدار در جامعه و افزایش ضریب احساس امنیت در شهروندان حاصل نماید. بنابراین در این رساله برآنیم تا با تعریف مفهوم پلیس و امنیت و تبیین جایگاه پلیس در ایجاد امنیت در جامعه ، موثرترین روش پیشگیری از وقوع جرائم را از میان انواع مختلف روشهای پیشگیری که همان پیشگیری فعال و اجتماعی از جرم می باشد در قالب دو نوع مدل پیشگیری اجتماعی جامعه مدار و پیشگیری اجتماعی رشد مدار، معرفی نماییم.

2- سؤالات پژوهش

سؤالاتی که این پژوهش در پی پاسخ دادن به آنهاست را می توان به دو صورت سؤالات اصلی که این تحقیق در اصل به دنبال پاسخ به آنهاست، مطرح نمود.

1- ویژگی های پلیس امنیت مدار جهت پیشگیری اجتماعی از جرم چیست؟

2- پلیس امنیت مدار باید در مدل پیشگیری اجتماعی از جرم چه راهکارهایی را دنبال نماید؟

3- فرضیه های پژوهش

پلیس امنیت مدار در چهارچوب یک سیاست مشارکتی و در عین حال با حفظ اقتدار خود در تعامل مثبت باشهروندان و جلب اعتماد عمومی، به پیشگیری فعال و اجتماعی از جرم می پردازد.

پلیس امنیت مدار با نگاهی تازه به مقوله امنیت و در راستای دست یافتن به امنیت پایدار، بر روی دو نوع مدل پیشگیری اجتماعی جامعه مدار و پیشگیری اجتماعی رشد مدار متمرکز می شود.

4- سابقه و پیشینه پژوهش

در زمینه نقش پلیس در پیشگیری اجتماعی از جرم کار تحقیقی بسیار اندکی انجام یافته و بیشتر کارهای انجام شده در این زمینه مختص به خود پلیس و یا مربوط به بحث پیشگیری از جرم بصورت کلی می باشد. تحقیقات انجام یافته در رابطه با نقش پلیس در پیشگیری از جرم نیز بیشتر بصورت مقاله و در حدود اندکی در قالب پایان نامه انجام یافته است. اما در مورد جایگاه پلیس در برقراری امنیت پایدار و ارتباط آن با پیشگیری از وقوع جرم آنهم بصورت فعال و اجتماعی بسیار اندک کار شده و بیشتر در ضمن موضوعات دیگر بصورت کوتاه به این امر پرداخته شده و تحقیق جامع و مستقلی که بصورت اختصاصی به این موضوع بپردازد سابقه ای ندارد.دردانشگاه قمنیز پایان نامه ای با عنوان جایگاه پلیس و نقش آن در پیشگیری از جرم توسط آقای محمود خلیل ارجمندی در مقطع کارشناسی ارشد دفاع شده است که صرفا به نقش پلیس در پیشگیری از جرم پرداخته شده است و بصورت کلی به انواع پیشگیری از جرم توسط پلیس پرداخته شده است و آنچه که تحقیق حاضر را از پژوهش صورت گرفته متمایز می نماید تمرکز بر روی یک نوع مدل پیشگیری از جرم یعنی پیشگیری اجتماعی از جرم می باشد که با رویکرد امنیت محوری بصورت پایدار توسط پلیس محقق می گردد.

5- اهمیت و ضرورت پژوهش

اهمیت و ضرورت تحقیق در مورد موضوع پلیس امنیت مدار و نقش آن در پیشگیری اجتماعی از جرم از آنجا ناشی می شود که پلیس به عنوان متولی امنیت در جامعه نقش بسیار کلیدی و مهم در ایجاد امنیت پایدار و پیشگیری از وقوع جرائم دارد. و این امر مستلزم آنست که مفاهیم امنیت و پیشگیری به طرز صحیحی تبیین گردد تا پلیس با گام گذاری در مسیر صحیح بتواند به این مهم دست یابد که این خود تلاش محققین را، جهت روشن نمودن مفاهیم و تعاریف امنیت و پیشگیری و جایگاه پلیس در جامعه، می طلبد.

6- اهداف پژوهش

از اهداف مهم انجام این تحقیق، بررسی جایگاه پلیس در برقراری امنیت و چگونگی ایجاد آن بصورت پایدار برای بالا بردن ضریب احساس امنیت در شهروندان و نیز بررسی نقش پلیس امنیت مدار در پیشگیری اجتماعی از وقوع جرم، آنهم در قالب پیشگیری اجتماعی که در برقراری امنیت پایدار در جامعه مفیدترین و موثرترین راهکار است، می باشد.

7- جنبه های جدید بودن و نوآوری طرح