1 -10-6 ساماندهی سیاسی فضا…………………………………………………………………………. 12

1 -10-7 تحلیل……………………………………………………………………………………………… 12

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق

2-1 ناحیه سیاسی……………………………………………………………………………………………. 14

2-2 فضا……………………………………………………………………………………………………… 15

2-2 -1 تقسیمات بنیانی فضا…………………………………………………………………………….. 15

2-2-2 فضای جهانی……………………………………………………………………………………….. 16

2-2-2 -1 عرصه بین المللی……………………………………………………………………………… 16

2-2-2 -2 عرصه ی فراملی………………………………………………………………………………. 16

2-2-2 -3 فضای سیاره ای……………………………………………………………………………….. 17

2-3 سازماندهی……………………………………………………………………………………………… 18

2-4 سازماندهی های بین المللی…………………………………………………………………………. 18

2-5 سازماندهی فضا……………………………………………………………………………………….. 19

2-5-1 سازماندهی سیاسی فضا و اهمیت آن………………………………………………………….. 20

2-5-2 اهداف سازماندهی سیاسی فضا…………………………………………………………………. 21

2-6 عناصر و شاخص‏های سازماندهی سیاسی فضا…………………………………………………. 22

2-6-1 شاخص جمعیت…………………………………………………………………………………… 22

2-6-2 شاخص‏های جغرافیایی………………………………………………………………………….. 23

2-6-3 شاخص سیاسی…………………………………………………………………………………… 23

2-7 فرآیند سازماندهی سیاسی فضا……………………………………………………………………. 24

2-8 سازماندهی و مدیریت مکان و ناحیه سیاسی……………………………………………………. 26

2-9 عوامل موثر بر شکل گیری فرایند سازماندهی سیاسی فضا…………………………………… 27

2-10 اهداف عمده سازماندهی سیاسی و مدیریت ناحیه……………………………………………. 28

2-11 ملاحظات لازم در سازماندهی سیاسی فضا……………………………………………………. 28

2-12 نظامهای حکومتی مدیریت سیاسی فضا………………………………………………………… 29

2-12 -1 الگوی بسیط یا تک ساخت…………………………………………………………………… 29

2-12 -2 الگوی ترکیبی و فدرال………………………………………………………………………… 30

2-12-3 الگوی ناحیه ای…………………………………………………………………………………… 30

2-13 تمرکز و عدم تمرکز در نظام سیاسی……………………………………………………………. 30

2-14دولت و حکومت محلی…………………………………………………………………………….. 31

فصل سوم : عرصه جغرافیایی پژوهش

3-1- ویژگی های طبیعی………………………………………………………………………………….. 33

3-1-1- موقعیت جغرافیایی………………………………………………………………………………. 33

3-1-2- زمین شناسی بندرانزلی………………………………………………………………………….. 35

3-1-3-توپوگرافی…………………………………………………………………………………………. 37

3-1-4- اقلیم………………………………………………………………………………………………… 37

3-1-4-1- درجه حرارت…………………………………………………………………………………. 38

3-1-4-2- بارندگی………………………………………………………………………………………… 40

3-1-4-3- رطوبت نسبی………………………………………………………………………………….. 41

3-1-4-4- باد……………………………………………………………………………………………….. 41

3-1-4-4-1- بادهای محلی بندرانزلی…………………………………………………………………. 42

3-1-4-5- منابع آب……………………………………………………………………………………….. 43

3-1-4-6- خاک…………………………………………………………………………………………….. 43

3-2- ویژگی های انسانی…………………………………………………………………………………. 44

3-2- 1- جمعیت و ساخت جنسی…………………………………………………………………….. 44

3-2-2- ترکیب و نوع خانوار…………………………………………………………………………….. 46

3-2-3- تراکم جمعیت…………………………………………………………………………………….. 47

3-2-4- سواد………………………………………………………………………………………………… 48

3-2-5- گروه های سنی…………………………………………………………………………………… 49

3-2-6- مهاجرت…………………………………………………………………………………………… 50

3-2-7 فعالیت های اقتصادی…………………………………………………………………………….. 51

3-2-7-1- اشتغال…………………………………………………………………………………………… 52

3-2-8- مرفولوژی شهری و ساختار فضایی- کالبدی………………………………………………. 55

3-2-8-1-تحلیل معماری و طراحی شهری در ساختار فضایی- کالبدی محدوده مطالعات… 55

3-2-8-2- معماری در سکونتگاه های شهری………………………………………………………… 56

3-2-8-3- خیابان های پاسداران و اطباء ……………………………………………………………… 56

3-2-8-3-1- سیما و منظر شهری ……………………………………………………………………… 56

3-2-8-3-2- معابر اصلی…………………………………………………………………………………. 57

3-2-8-3-3- معابر فرعی ودسترسی های محلی……………………………………………………. 57

فصل چهارم : یافته های تحقیق

4-1 یافته های تحقیق………………………………………………………………………………………. 59

فصل پنجم : آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و ارائه راهکارها و پیشنهادات

5-1آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………… 85

5-2 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………. 86

5-3 ارائه راهکار ها و پیشنهادات………………………………………………………………………. 88

منابع……………………………………………………………………………………………………………. 89

چکیده

این تحقیق با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از پرسشنامه، مطالعات و مشاهدات میدانی به تحلیل نقش شهرستان بندرانزلی درسازماندهی فضای سیاسی استان گیلان پرداخته وهدف از این تحقیق تحلیل نقش شهرستان بندر انزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان و شناسایی نقاط ضعف و قوت بندر انزلی درسازماندهی سیاسی استان گیلان، و تبیین موقعیت جغرافیایی تاثیر گذار بر توسعه فضای سیاسی شهرستان انزلی می باشد. در این تحقیق با توجه به روش مورگان تعداد 384 نفر از جمعیت موجود در شهرستان بندرانزلی بصورت تصادفی مورد ارزیابی قرارداده که به شرح زیر می باشد.

بیش از نیمی از پاسخ دهندگان نقش شهرستان بندرانزلی رادرسازماندهی فضای سیاسی استان گیلان بسیارزیادوزیاد بیان نموده و معتقدند وجودمنطقه آزاد تجاری، سواحل و توریستی بودن، نقش بندری و گمرک و موقعیت خاص جغرافیایی شهرستان از مولفه های تاثیرگذاراین شهرستان را در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان می باشد.و در خصوص موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص شهرستان بیش از نیمی از پاسخ دهندگان موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص این شهرستان را از نظر مولفه های تاثیرگذار در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان بسیارزیادوزیاد بیان نموده اند و درارتباط با نقش و تاثیر منطقه آزاد تجاری اکثرپاسخ دهندگان تاثیر منطقه آزاد تجاری را در سازماندهی فضای سیاسی شهرستان بسیارزیادو زیاد بیان نموده اند.

واژگان کلیدی:نقش، سازماندهی، فضای سیاسی، شهرستان بندرانزلی، استان گیلان

مقدمه

سازماندهی سیاسی فضا، اگر مهم‏ترین بحث دولت‏های مدرن نباشد بدون تردید یکی از حساسترین و مهم‏ترین مباحث آنها می‏باشد که عوامل سیاسی و اجتماعی، تاریخ و فرهنگ یک جامعه را به کمک می‏طلبد. مبحث سازماندهی سیاسی فضا، تا بدان حد دارای اهمیت است که به عنوان شاخصی برای گونه شناسی نظام‏های حکومتی نیز بکار می‏رود. بنابراین می‏توان گفت سازماندهی سیاسی فضا، تقسیم‏بندی یک پهنه سرزمینی براساس عوامل و محدوده‏های همگن اجتماعی، محیطی، اقتصادی، سیاسی و اداری توسعۀ پایدار و به منظور ایفای نقش سیاسی می‏باشد . لذا دولتها به دلیل اهمیت سازماندهی سیاسی فضا در توسعه کشورهایشان نسبت به تقسیم فضای سرزمین خود به شکل مناسب و بهینه جدیت خاصی دارند. سطح اختیارات و قدرت تصمیم‏گیری و کارکرد سیاسی واحدهای تقسیماتی درون کشوری تا حد زیادی تابع نوع دولت و سیستم سیاسی سطح ملی می‏باشد. در واقع سازماندهی سیاسی فضا، ازاهم مسائلی است که یک کشور در حال رشد باید برای انجام برنامه‏ریزی‏های اقتصادی و اجتماعی و اداری بهترین سرزمین و بهره‏برداری بیشتر به آن توجه نمود. مادامی که سازماندهی صحیحی نداشته باشیم بازده هرگونه برنامه‏ریزی در سطح ملی، منطقه‏ای و محلی ناچیز و احتمالاً مغشوش خواهد بود. بنابراین این پایان نامه در صدد است تا به تعیین نقش شهرستان بندرانزلی درسازماندهی فضای سیاسی استان گیلان پرداخته و بر این اساس و با توجه به موارد فوق به پنج فصل زیر تقسیم می گردد.

فصل اول : کلیات تحقیق که در آن بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، سوال تحقیق فرضیه های تحقیق، روش تحقیق، جامعه آماری، روش گردآوری اطلاعات، ابزار گردآوری تحقیق، روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، سوابق تحقیق، محدودیت های تحقیق، محدوده و قلمرو تحقیق، واژه ها ومفاهیم اشاره گردیده است.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق که در آن به موارد زیر پرداخته شده است

ناحیه سیاسی، فضا، تقسیمات بنیانی فضا، فضای جهانی، عرصه بین المللی، عرصه ی فراملی، فضای سیاره ای، سازماندهی، سازماندهی های بین المللی، سازماندهی فضا، سازماندهی سیاسی فضا و اهمیت آن، اهداف سازماندهی سیاسی فضا، عناصر و شاخص‏های سازماندهی سیاسی فضا، فرآیند سازماندهی سیاسی فضا، سازماندهی و مدیریت مکان و ناحیه سیاسی، عوامل موثر بر شکل گیری فرایند سازماندهی سیاسی فضا

اهداف عمده سازماندهی سیاسی و مدیریت ناحیه، ملاحظات لازم در سازماندهی سیاسی فضا، نظامهای حکومتی مدیریت سیاسی فضا و غیره می باشد.

فصل سوم: عرصه جغرافیایی پژوهش در این فصل به مواردی از جمله

ویژگی های طبیعی، موقعیت جغرافیایی، زمین شناسی بندرانزلی، توپوگرافی، اقلیم، منابع آب، خاک

ویژگی های انسانی، جمعیت و ساخت جنسی، ترکیب و نوع خانوار، تراکم جمعیت، سواد، گروه های سنی

مهاجرت، فعالیت های اقتصادی، مرفولوژی شهری و ساختار فضایی- کالبدی وغیره پرداخته شده است

فصل چهارم: یافته های تحقیق که به تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها پرداخته شده است.

فصل پنجم:آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و ارائه راهکارها وپیشنهادات ودر نهایت منابع و مآ خذ می باشد.

1-1 بیان مسئله

سازماندهی سیاسی فضا یکی از مهمترین و حساسترین وظایف مسئولین کشور ها بشمار می رود. این امر به منظور مدیریت بهینه و پایدار سرزمین و با هدف حفظ و تداوم یکپارچگی در سطوح ملی، محلی و منطقه ای انجام می شود. به دلیل اهمیت سازماندهی فضا در توسعه، معمولا دولتها نسبت به تقسیم فضای سرزمینی خود به شکل مطلوب و مناسب جدیت خاصی دارند.از زمان شکل گیری نخستین حکومتهاکه به صورت قبیله ای اداره می شدند تا حکومتهای مدرن امروزی به نوعی سازمان دهی سیاسی فضا درگسترش دموکراسی و حاکمیت هر منطقه بوده و تبیین و تاثیر آن برساختار فضای سیاسی آن منطقه می باشد.

شهرستان بندرانزلی از نظر سازماندهی فضای سیاسی دارای یک شهر به نام انزلی، یک بخش به نام بخش مرکزی با دو دهستان به نام های دهستان چهارفریضه با 21 آبادی و دهستان لیجارکی حسن رود با 7 آبادی می باشد.این شهرستان از دیرباز بعنوان دروازه ی اروپا شناخته شده و در حال حاضر به عنوان بزرگترین بندر حوزه ی جنوبی دریای خزر از اهمیت بسیار زیادی در ملاحظات سیاسی و اقتصادی منطقه برخوردار است. از نقطه نظر نظامی حضورناوگان منطقه ی چهارم دریایی در این شهرستان نشان دهنده ی اهمیت بسیار زیاد آن در معادلات منطقه بوده و از نظر اقتصادی با وجود منطقه آزاد تجاری د راین شهرستان جایگاه خاصی در استان گیلان و کشور دارد. نظر به اهمیت این شهرستان در استان گیلان از نظر سیاسی و اقتصادی وتعیین جایگاه هر شهرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان، این پایان نامه در تلاش است تا نقش شهرستان بندر انزلی را در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان تعیین نماید. در این تحقیق سازماندهی سیاسی فضا دراستان گیلان بعنوان متغیر وابسته وشهرستان بندر انزلی بعنوان متغیر مستقل می باشد.

1-2اهمیت وضرورت تحقیق

اهمیت و ضرورت این پژوهش از آنجا ناشی می شود که با مطالعات و بررسی های به عمل آمده و با توجه به تحقیقات صورت گرفته در ارتباط با تعیین جایگاه شهرستان بندر انزلی و تاثیرآن بر سازماندهی فضاهای سیاسی استان گیلان محدود و اندک می باشد . لذا به نظر می رسد با انجام این پژوهش تا حدودی خلأ و جای خالی پژوهش ها وتحقیقات صورت گرفته در این زمینه مرتفع گردد . و از سوی دیگر اهمیت این موضوع از آنجا ناشی می شود که تعیین نقش شهرستان انزلی با دارا بودن منطقه آزاد تجاری و سواحل زیبا می تواند در سازماندهی فضای سیاسی استان اقدامات بهتری داشته باشد.

1-3 اهداف تحقیق

مهمترین اهداف این تحقیق به شرح زیر است:

– تعیین جایگاه شهرستان بندر انزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان

– شناسایی نقاط ضعف و قوت بندر انزلی در سازماندهی سیاسی استان گیلان

-تبیین موقعیت جغرافیایی تاثیر گذار بر توسعه فضای سیاسی شهرستان انزلی

1-4سوال تحقیق

سوالهای این پژوهش عبارتند از :