گفتار دوم : اعلامیه جهانی حقوق کودک 1959 در مجمع عمومی سازمان ملل. 11

بند اول : تاریخچه. 12

بند دوم : اصول اعلامیه. 14

بند سوم : بررسی اعلامیه. 15

گفتار سوم : کنوانسیون حقوق کودک مصوب نوامبر 1989 مجمع عمومی سازمان ملل. 17

بند اول : سیر تدوین و تصویب و مفاد کنوانسیون. 17

بند دوم : حق شرط در کنوانسیون حقوق کودک.. 20

الف

الف : تعریف حق شرط.. 21

ب : بررسی حق شرط در کنوانسیون حقوق کودک.. 22

ج : حق شرط کشورهای اسلامی.. 24

د: حق شرط ایران بر کنوانسیون حقوق کودک.. 24

مبحث سوم : مفهوم حق و حقوق. 26

گفتار اول: تعریف حقوق. 26

گفتار دوم : تعریف حق. 27

بند اول: حق در لغت.. 27

بند دوم: حق در اصطلاح. 29

گفتار سوم: ولایت و قلمرو آن. 31

فصل دوم : حقوق کودک بر والدین.. 35

مبحث اول : حقوق غیر مالی.. 36

گفتار اول: حق حیات.. 36

بند اول: حق حیات در کنوانسیون حقوق کودک.. 37

بند دوم: حق حیات در اسلام. 40

گفتار دوم : حق تعلیم و تربیت.. 43

بند اول: تعلیم وتربیت در حقوق ایران. 43

بند دوم: تعلیم و تربیت در اسناد بین المللی.. 47

1-کنوانسیون های مرتبط با تعلیم وتربیت.. 47

الف) کنوانسیون عدم تبعیض در آموزش و پرورش… 48

ب) میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.. 48

ج) کنوانسیون حقوق کودک.. 48

د) اعلامیه حقوق بشر اسلامی.. 48

ه)اعلامیه جهانی حقوق بشر. 49

2- حق آموزش کودک.. 49

3- حق دسترسی کودک به اطلاعات.. 50

3-1برخی از ایرادات وارد بر اسناد بین المللی در مورد «حق کودک بر دسترسی به اطلاعات» 51

3-2حق کودک به دسترسی اطلاعات از دیدگاه اسلام. 53

گفتار سوم : حق کسب نام و تابعیت.. 54

بند اول : حق بر هویت.. 56

بند دوم: زمینه های شناسایی حق کودك بر هویت در غرب.. 56

1-کنوانسیون حقوق کودك.. 57

2-کنوانسیون اروپایی حقوق بشر و آزادیهای اساسی.. 59

3-سایر اسناد بین المللی.. 60

الف) میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.. 60

ب) میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی.. 60

ج) اعلامیه اسلامی حقوق بشر. 60

گفتار چهارم : حق آزادی مذهب.. 61

بند اول: آزادی مذهب در حقوق ایران. 62

بند دوم : آزادی مذهب در مقررات بین المللی.. 63

گفتار پنجم : حق حضانت.. 64

بند اول : مفهوم حضانت.. 65

بند دوم: حق یا تکلیف بودن حضانت.. 72

بند سوم: پایان حضانت.. 73

بند چهارم: بررسی حضانت در کنوانسیون حقوق کودک، کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان و قانون فرانسه 77

1-کنوانسیون حقوق کودک.. 77

2-کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان. 77

3-حضانت در حقوق فرانسه. 79

مبحث دوم : حقوق مالی.. 81

گفتار اول: نفقه. 83

بند اول: احکام نفقه خویشان. 83

بند دوم: تعریف نفقه در حقوق ایران و اسناد بین المللی و قانون فرانسه. 84

بند سوم: شرایط وجوب نفقه. 86

بند چهارم: مقدار نفقه. 88

بند پنجم: متقابل بودن نفقه اقارب.. 92

بند ششم: الزام به نفقه. 93

1-ضمانت اجرای كیفری.. 93

2-ضمانت اجراى مدنى.. 95

3-قانون حاكم بر ترک نفقه. 96

بند هفتم: بررسی نفقه در اسناد بین المللی.. 97

1-کلیات نفقه ی اقارب در حقوق کامن لا. 98

الف)ضمانت هاى اجرایى نفقه اقارب در کامن لا. 100

ب)تفاوتهاى حقوق ایران و کامن لا در خصوص نفقه اقارب.. 101

2- نفقه در حقوق فرانسه. 104

گفتار دوم: اداره اموال کودک توسط والدین.. 105

بند اول : اداره اموال کودک در حقوق ایران. 105

بند دوم : اداره اموال کودک در حقوق فرانسه. 107

فصل سوم: حقوق والدین در مقابل کودک.. 112

مبحث اول: حقوق غیر مالی.. 115

گفتار اول: حق احسان و نیکی.. 115

گفتار دوم: حق احترام و تکریم. 117

گفتار سوم: حق اطاعت.. 119

مبحث دوم: حقوق مالی.. 121

گفتار اول: اجرت والدین.. 121

گفتار دوم: نفقه والدین.. 122

ی بر قوانین مربوط به نفقه اقارب.. 124

بند دوم : ضمانت اجرای حقوقی نفقه. 124

بند سوم : ضمانت اجرای کیفری نفقه. 125

بند چهارم :مستحق نفقهو واجب النفقه. 127

گفتار سوم: بررسی حقوق والدین در اسناد بین المللی.. 129

نتیجه و پیشنهادها 133

پیشنهادها 141

فهرست منابع. 142

منابع فارسی.. 142

منابع عربی.. 146

منابع خارجی.. 147

منابع اینترنتی.. 148

 

نشانه های اختصاری

اتحادیه بین المللی نجات کودکان………………………………………………………………… .SCIU

اتحادیه جهانی رفاه کودکان………………………………………………………………………. .ICWU

صندوق بین المللی کودکان………………………………………………………………….. .UNICEF

سازمانهای غیر دولتی و مردم نهاد…………………………………………………………………. .NGO

حق شرط………………………………………………………………………………………..Reservation

حق برتر………………………………………………………………………………………Supreme right

ج……………………………………………………………………………………………………… جلد کتاب

چ…………………………………………………………………………………………………… دفعات چاپ

ص- صص…………………………………………………………………………………….. .شماره صفحه

م…………………………………………………………………………………………………….. سال میلادی

ه . ق………………………………………………………………………………………………. هجری قمری

ه . ش……………………………………………………………………………………………. هجری شمسی

ق . م………………………………………………………………………………………………… قانون مدنی

ق. ا……………………………………………………………………………………………….. .قانون اساسی

ق . م . ا…………………………………………………………………………….. .قانون مجازات اسلامی

ق.م.ع………………………………………………………………………………… .قانون مجازات عمومی

ق.ا.ح………………………………………………………………………………………. .قانون امور حسبی

(ص)……………………………………………………………………………… صلی الله علیه و آله وسلم

(ع)…………………………………………………………………………………………………… علیه السلام

(س)……………………………………………………………………………………………… سلام الله علیها

 

 

مقدمه

خانواده، یك سازمان اجتماعی كوچك است كه روابط اعضای آن، به خصوص روابط والدین با فرزندان، مهم ترین عنصر شكل دهنده این سازمان است.كودكان به واسطه محدودیت های طبیعی و اجتماعی خود نیاز به حمایت قانون گذار، والدین و جامعه دارند. از این رو باید سعی شود تا به بهترین نحو حقوق آنان را استیفا نمود. در عرصه بین الملل، كنوانسیون جهانی حقوق كودك مصوب 1989 میلادی وجود دارد كه ایران نیز آن را (با درج حق شرط كلی) مورد تایید قرار داده است. قانون مدنی و دیگر قوانین كشور نیز در مورد حقوق كودك مواردی را ذكر كرده اند.

كودك به اراده خود به دنیا نمی آید؛ زن و مردی كه به وجود آورنده وی هستند، پس از تولد طفل دارای سمت پدر و مادر می شوند و قانون گذار برای آنان یك سری حقوق و تكالیفی را مقرر كرده است، كه مهم ترین آن تكالیف قانونی، عبارتند از : حضانت، سرپرستی اموال، تربیت، حق نفقه. همان گونه كه ملاحظه می گردد با مطالعه قوانین مربوط به وظایف والدین كه قسمت اعظم آن در مواد 1168 تا 1179 قانون مدنی آورده شده است ، به عناوین و وظایف كلی بسنده شده است و برخی از آنها مبهم و غیرشفاف است.

در این قسمت نیز برخی از حقوق، مالی و برخی دیگر، غیرمالی محسوب می گردند كه البته ممكن است برخی از حقوق مخلوطی از این دو حق باشد. قانون گذار در ماده 1199 قانون مدنی دربارة حق نفقه اولاد به عنوان یكی از حقوق مالی كودكان بحث نموده و تكالیفی را برای والدین و دیگران مقرر نموده است. از طرف دیگر بسیاری از حقوق كودكان در ذیل حقوق غیرمالی جای دارند به عنوان مثال ماده 1168 قانون مدنی در باب «حضانت» طفل كه جنبه غیرمالی آن غلبه دارد و ماده 1178 قانون درباره «تربیت» كه یكی از وظایف والدین محسوب می شود و جزء حقوق غیرمالی به شمار خواهد آمد.

در زمینه حقوق متقابل کودک و والدین تا کنون چندین کتاب و پایان نامه و مقاله به چاپ رسیده است که هر یک به بعدی از ابعاد گوناگون این مساله پرداخته اند.ازجمله : پایان نامه مصطفی رستمی با عنوان” بررسی حقوق کودک در کنوانسیون حقوق کودک و حقوق اسلام ” (1386) که در این پژوهش به مقایسه حقوق کودک در قوانین اسلام وکنوانسیون حقوق کودک پرداخته است. پایان نامه شراره عنصری با عنوان “قلمرو حقوق والدین در تربیت کودک در اسناد بین الملل حقوق بشر ” (1386) که در این پژوهش به بررسی حقوق و تکالیف والدین در تربیت فرزندان و نقش حمایتی دولتها در اسناد بین المللی حقوق بشر پرداخته است. پایان نامه مرضیه عباس آبادی آسیابان با عنوان “بررسی تطبیقی کنوانسیون حقوق کودک با میثاق حقوق کودک در اسلام ” (1387) که در این پژوهش به مقایسه “کنوانسیون حقوق کودک” (مصوب سال 1989) با “میثاق حقوق کودک در اسلام” (مصوب سال 2005) پرداخته است و برخی اشکالات وارد بر کنوانسیون حقوق کودک و میثاق حقوق کودک در اسلام مطرح و پیشنهادهایی در جهت نزدیک شدن بیشتر میثاق به دیدگاه های اسلام و رفع بعضی نواقص آن ارائه شده است.

تا کنون پژوهش جامعی در خصوص حقوق و تکالیف متقابل کودک و والدین در حقوق خصوصی ایران و مقایسه آن با اسناد بین المللی صورت نگرفته است. لذا در این پژوهش به بررسی حقوق متقابل کودک و والدین در حقوق خصوصی ایران و اسناد بین المللی می پردازیم. ابتدا قوانین مصرح و غیرمصرح حقوق خصوصی ایران در خصوص حقوق و تکالیف متقابل کودک و والدین و ضمانت اجرا های قانونی موجود را مورد بررسی قرار می دهیم، سپس تفاوت های قوانین ایران و اسناد بین المللی و حق شرط ایران بر کنوانسیون حقوق کودک را مورد ارزیابی قرار می دهیم. در نهایت نواقص و کاستی های قانونی را شناسایی و راهکارهای قانونی رفع نواقص را ارایه خواهیم داد.

هدفهای تحقیق

-افزایش ادبیات موضوع، آگاهیها و اطلاعات مربوط به ماهیت حقوق و تکالیف متقابل کودک و والدین طریق بررسی جامع و مفصل این موضوع.

-بررسی و ارائه نواقص و کاستی های مدیریتی و قانونگذاری در رابطه با موضوع.

-تبیین و تشریح حقوق و تکالیف متقابل قانونی و تربیتی کودکان و والدین در مقابل هم.

– کمک به جامعه حقوقی،وکلاء،دانشجویان در جهت بالا بردن دانش حقوقی از طریق ارائه منبع مستقل در این زمینه.

– ارائه راهکار و پیشنهادات بوسیله بررسی تطبیقی موضوع با اسناد بین المللی.

سوالات یا فرضیه های تحقیق( بیان روابط بین متغیرهای مورد مطالعه )

آیا در حقوق متقابل والدین و فرزندان،تفاوتی بین حقوق ایران و اسناد بین المللی وجود دارد؟

آیا والدین تنها نسبت به تربیت فرزند در دوران کودکی مسئول هستند؟

آیا همه حقوق و تکالیف متقابل والدین و کودک در قوانین تصریح شده است؟

آیا حقوق متقابل والدین و فرزندان دارای ضمانت اجرا می باشد؟

فرضیه ها

بله، در این رابطه بعضی حقوق و تکالیفی در اسناد بین المللی هست که در قانون ایران فاقد وجاهت شرعی می باشد.

والدین علاوه بر دوران کودکی در همه مراحل زندگی کودکان حقوق و وظایفی برعهده دارند.

بعضی از حقوق و وظایف تصریح شده و برخی را هم از عرف و عادات می توان استنباط کرد.