از خاستگاه های اولیه درختان پسته می توان به ایران، افغانستان، تركمنستان، سوریه و فلسطین اشاره كرد. پاره ای از منابع نیز، سواحل مدیترانه و خصوصاً كرانه های شرقی این دریا را، مبدأ نخستین درختان پسته معرفی كرده اند. به طور كلی سرزمین های فوق در قارة آسیا و در فاصلة بین كرانة رود جیحون (در شرق) تا سواحل دریای مدیترانه (در غرب)، به مسافت حدود 1470000كیلومتر، قرار گرفته و بین 32 تا 40 درجه عرض شمالی، واقع شده اند.

پرورش درختان پسته برای نخستین بار در نواحی غربی خراسان صورت گرفته است، این اقدام در عصر پارت ها تا اوایل دوره ساسانیان، در نواحی مستعد ایالت پارت (خراسان)، در حد فاصلة شرق و جنوب غربی گرگان تا ناحیة سبزوار و از سبزوار به جانب مناطق جنوبی نیشابور تا ناحیة قهستان، انجام پذیرفته است (علوی، 1378).

پسته در آغاز عصر مسیحیت، ابتدا به حوزة مدیترانه و سپس در سال 1856 به اروپا و در سال 1890 به كالیفرنیا رسیده است و در سال 1904 اولین درخت آن در ایستگاه تحقیقاتی «چیكو» كاشته شده است (درویشیان، 1378).

بقایایی از پسته زارهای انبوه سبزوار تا اواخر قرن ششم برجای بوده، زیرا ابوالحسن بیهقی تأكید كرده كه در زمان او، درختان پسته در دیه های جلین و ایزی و نوقاریز مرغوب و معروف بوده است (ابریشمی، 1373).

شاید كهن ترین سند درباره پیشینة تاریخی كشت پسته در ایران را بتوان سفرنامة هرودت، تاریخ دان نامی یونانی، دانست (محمدخانی، 1376).

1-2-2- ویژگی های گیاهشناسی و گونه های مهم پسته

واژة «پیستاسیا» كه همان جنس پسته است از نام فارسی آن یعنی پسته برگرفته شده است. درخت پسته اهلی (Pistacia vera) گیاهی نیمه گرمسیری، وابسته به تیرة سماقAnacardiaceaeیا تیره پسته، ازگیاهان دولپه ای و جدا گلبرگان است . جنس پسته دارای 11گونه است كه گونه هایی از آن ها از خود، تربانتین یا سقز ترشح می كنند (پناهی و همكاران، 1381).

گیاهان این تیره به صورت درخت یا درختچه ای است.این تیره از 75جنس و 600 گونه تشكیل یافته كه بیشتر در مناطق بین استوایی و معتدله پراكنده است (ابریشمی، 1373 و اسماعیل پور، 1383).

مهمترین گونه های درختان پسته به شرح زیر است:

Pistacia vera P.integerrima

1. khinjuk P. lentiscus

1. mutica P. chinensis

1. atlantica P. terebinthus

1. mexicana P. oleosa