• ارزیابی اثرات زیست محیطی ابزاری برای تصمیم گیری و تصمیم سازی است که به واسطه آن می توان ملا حظات زیست محیطی را در فرآیند های تصمیم گیری و تصمیم سازی ادغام کرد.

• در چارچوب مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی، محیط زیست در مفهوم جامع آن مورد توجه قرار می گیرد و تمام مؤلفه های طبیعی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و اقتصادی با روشی هدفمند ارزیابی و اثرات فعالیت ها براین مؤلفه ها تعیین می شود.

به این ترتیب، به طور خلا صه ارزیابی اثرات زیست محیطی عبارت است از روشی که با استفاده از آن می توان اثرات بالقوه نوع تصمیم ها، سیاست ها، برنامه ها، طرح ها و پروژه ها و بارگذاری آن ها را بر محیط زیست، پیش بینی و تدابیر و تمهیدات لا زم را برای کاهش خسارت های وارده بر محیط زیست اتخاذ کرد.


1-4- مفهوم انتقال بین حوزه­ای آب
انتقال بین حوزه­ای آب عبارت است از تشخیط ناحیه­ای با کمبود آب و تامین کمبودها به وسیله انتقال آ­ب­های اضافی ناحیه دیگری با آب نسبتا فراوان.
فلسفه این طرح­ها این است که فقط آب مازاد حوزه مبدا منتقل شود و در آن حقابه­های فعلی و آینده و محیط­زیست حوزه مبدا اولویت دارند. سیستم­های آبی حوزه مبدا تحت تاثیر قرار نخواهند گرفت و مصرف­کنندگان حوزه مبدا با بهره­برداری پروژه مخالفت نخواهند کرد. آب منتقل شده فقط برای برآورده کردن تقاضاهای فعلی مصرف خواهد شد تا تضمین کند که سفره­های آب زیرزمینی و منابع آب سطحی که بیش از حد برداشت می­شوند، در یک روش پایدار مصرف شوند و هرگز برای ارضای نیازهای توسعه زمین و کشاورزی جدید استفاده نخواهد شد[8].
در رابطه با انتقال بین حوزه­ای آب استدلال­های مختلفی وجود دارد که در برخی موارد ممکن است باعث چنین انتقال­هایی شود و در برخی موارد از این امر جلوگیری کند. با مقایسه سرانه منابع آب تجدیدپذیر سالانه حوزه­های موجود در کشوری با آب و هوای خشک، ممکن است این نتیجه حاصل شود که جمعیتی فراوان در نواحی با سرانه منابع آب تجدیدپذیر کم، با از بین رفتن امنیت غذایی روبرو خواهند شد. چنین وضعیتی باعث افزایش برداشت­ها از آب زیرزمینی، خشک شدن رودخانه­ها، آلودگی فروان آب و زوال سواحل رودخانه و اکوسیستم آن می­شود و احتمال از بین رفتن ثبات و پایداری و ایجاد جنگ­های داخلی یا خارجی وجود خواهد داشت. در اکثر کشورهایی که با تغییرات زمانی و مکانی آب روبرو هستند، پروژه­های انتقال بین حوزه­ای آب، راه حل نهایی تامین کمبود آب و ایجاد تعادل اقتصادی بین مناطق مختلف به نظر می­رسد و از جمله پروژه­های زیرساختی است. این پیش­بینی­ها کشورهای فراوانی را به روی آوردن به انتقال بین حوزه­ای آب وادار کرده است[8].
انتقال آب در دو حالت داخلی و خارجی صورت می­گیرد. انتقال داخلی حالتی است که آب بین نواحی داخل کشور منتقل می­شود و حاکمیت، اختیار تام در انتقال آب دارد و انتقال خارجی حالتی است که آب از رودخانه­های مرزی (بر روی مرز یا متقاطع با آن) و یا از کشورهای مجاور به داخل کشور انتقال داده می­شود و برداشت­ها نیاز به انجام هماهنگی با کشورهای مجاور دارد.
این انتقال­ها می­تواند به صورت­های مختلفی انجام پذیرد که در جدول (1-1) دسته­بندی شده است[8].

فصل دوم

سوابق مطالعاتی














2-1- پیشینه ارزیابی اثرات زیست محیطی در جهان
آمریکا پیشگام ارزیابی زیست محیطی در جهان است. در اوایل دهه ۶۰ میلادی، مقدمات تدوین قانون ملی سیاست های محیط زیست در آمریکا بنا نهاده و در سال ۱۹۶۹ تصویب شد. این قانون تمام پروژه هایی را که توسط دولت، حمایت مالی می شدند را شامل می شد. در این قانون برای نخستین بار بر لزوم انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی قبل از تصویب پروژه ها تاکید شد.
هر چند در ابتدا، اجرای این قانون به دلیل ابهامات و عدم اجماع در خصوص نحوه تهیه گزارش با کندی پیش رفت اما به تدریج با ظرفیت سازی هایی که در این خصوص به وجود آمد، زمینه های لا زم برای توسعه این رویکرد فراهم شد و این رویکرد توانست به جایگاه مناسبی در نظام برنامه ریزی و چگونگی ادغام ملا حظات زیست محیطی در پروژه های عمرانی، در این کشور دست یابد.
با برگزاری کنفرانس سران زمین در ریودوژانیروی برزیل در سال ۱۹۹۲ و تصویب بیانیه ریو درباره محیط زیست و توسعه که در ۲۷ اصل به تصویب اکثر قریب به اتفاق کشور های جهان از جمله جمهوری اسلا می ایران رسید، در اصل هفدهم مقرر شد، فعالیت هایی که احتمال می رود تاثیر مخرب قابل توجهی بر محیط زیست بگذارند، باید از نظر تاثیرات زیست محیطی، بررسی شوند.
با تصویب این اصول و دستورکار ۲۱ که از آن به عنوان منشور جامعه جهانی برای رویارویی با معضلا ت زیست محیطی در هزاره سوم یاد می شود، به تدریج موضوع ارزیایی اثرات زیست محیطی در بسیاری از کشور ها نهادینه شده و به عنوان یک الزام قانونی به تصویب رسیده است. جدول (2-1) سال تصویب قانون ارزیابی اثرات زیست­محیطی را در چند کشور منتخب جهان نشان می دهد[14].
گرچه با قانونی شدن موضوع ارزیابی زیست محیطی در بسیاری از کشور های جهان بیش از گذشته بر حفاظت از محیط زیست تاکید شده است، با وجود این، هنوز مشکلا ت و تنگنا هایی در این خصوص مشاهده می شود.
البته به رغم مشکلا ت موجود فراروی ارزیابی، در بسیاری از کشور های در حال توسعه، روند ها رو به بهبود بوده و با توجه به موفقیت بسیاری از کشور های توسعه یافته در خصوص ارزیابی اثرات زیست محیطی، بسیاری از کشور های در حال توسعه درصدند تا از یک سو کیفیت گزارش های ارزیابی را ارتقا دهند و از سوی دیگر، مشارکت مردم، همکاری های تکنیکی و آموزش را تقویت کنند.

ی نوشته‌ها