ج. گرایش خان الوس جوجی به ممالیك مصر 38

2. فرار و پناهندگی شمس الدین سلار بغدادی 41

2. پناهنده شدن كرمون أغا 45

2. وافدیة شیراز 49

2. وافدیة بغداد 52

2. وافدیة تاتار(سال 662 ﻫ / 1264 م) 53

2. فرار و پناهندگی جلال الدین پسر دواتدار كوچك 53

بخش دوم: بررسی نقش پناهندگان و فراریان از زمان سلطنت آباقاخان تا پایان سلطنت بایدو57

فصل اول : حركت وافدیه در زمان سلطنت آباقاخان و ملك الظاهر بیبرس 58

1. فرار و پناهندگی خاندان ابن تیمیه ( 667 ﻫ / 1269 م ) 59

1. فرار و پناه خواهی امیر شمس الدین بهادر 60

1. وافدیة روم (آسیای صغیر) 62

الف. فراریان روم در سال 674 ﻫ و تحریك سلطان بیبرس

برای حمله به این منطقه 62

ب. نقش معین الدین پروانه در تحریك سلطان ممالیك 63

ج. نقش اعراب خفاجه در نبرد ابلستان 66

4. نتیجة نبرد ابلستان ؛ شكل گیری دو موج از وافدیه 68

الف. وافدیه به پیش قراولی بیجر بهادر 68

ب. فرار فخر الدین ابراهیم ( شیخ عراقی ) به قلمروی بیبرس 68

5. فرار و پناهندگی خدیر المهرانی 69

فصل دوم. تحلیلی بر آمد و شد و تأثیرات گروه های وافدیه در دورة سلطنت ملك ظاهر بیبرس70

الف. شمار و تأثیرات وافدیه در امور نظامی ممالیك 71

ب. تأثیرات وافدیة دانشمند، فرهیخته و هنرمند بر امور دیوانسالاری و هنری مصر 73

فصل سوم : فراریان و پناهندگان در زمان سلطنت آباقاخان و سیف الدین قلاوون 75

1. فرار و پناهندگی شحنة مغول به مصر(سال 680 ﻫ / 1281 م) 75

1. پناهخواهان سیاسی به پیش قراولی عزالدین آیبك شامی77

الف : نقش نائب دمشق در یورش ایلخانان به شام 78

3. به تخت نشستن سلطان احمد تكودار 80

الف : وافدیه به همراهی فردی به نام شیخ علی از طایفة اویراتیه 81

ب : وافدیة مغول ( 682 ﻫ / 1283 م ) 81

4. به پادشاهی رسیدن ارغون خان بن آباقا 82

4. بررسی تأثیرات گروه های فراری و پناهنده در دوران

آباقاخان و احمد تكودار – سیف الدین قلاوون الفی 83

6. به سلطنت رسیدن گیخاتوخان بن آباقا 84

6. به سلطنت رسیدن بایدو بن طراغای بن هلاكوخان 85

بخش سوم :بررسی نقش وافدیه، فراریان و پناهندگان در زمان جلوس غازان خان86

فصل اول : وافدیه و مستأمنین زمان سلطنت غازان خان 87

1. وافدیة اویراتیه ( 695 ﻫ / 1296 م ) 88

الف. چگونگی فرار اویرات ها به قلمروی ممالیك 89

ب. تعداد و شمار وافدیة اویرات 90

ج. علل فرار اویرات ها 91

1. سیاسی 91

1-1 بررسی جدال های درون خانوادگی

مغولان و تأثیر آن در فرار اویراتیه 91

1-2 مقابلة غازان خان با تحركات منفی

اویراتیه در منطقة دیار بكر 92

2. مذهبی 93

د. محل استقرار وافدیة اویرات 94

ﻫ. نفوذ اویرات ها در دولت مملوكان مصر 95

2. پناهندگی سولامش امیر الامرای روم و برادرش قطقطو به ممالیك مصر 97

فصل دوم : فرار امرای شام به نزد غازان خان 100

1. فراریان به ریاست سیف الدین قبچاق منصوری 100

الف. نقش اویراتیه در شكست ممالیك در نبرد مجمع المروج 101

ب. نقش امرای شام در نبرد مجمع المروج (وادی الخزاندار) 102

ج. علت فرار امراء مصر و شام 103

د. بازگشت قبچاق از اطاعت غازان خان و اطاعت از مصریان104

2. تحلیل و بررسی امواج گروه های فراری در زمان گیخاتوخان و غازان خان 106

بخش چهارم :بررسی نقش فراریان و پناهندگان در زمان اولجایتو و ابوسعید 108

فصل اول : فراریان مغول در زمان سلطنت الجایتو و ملك الناصر 109

1. پناهندگی امیر آخوران غازان خان 109

1. فرار امیر بدرالدین جنگی بن البابا حاكم شهر آمد 110

فصل دوم : فراریان شام در زمان سلطنت اولجایتو 111

1. پناهندگی امرای شام ( 712 ﻫ / 1313 م ) 111

الف. چگونگی استقبال سلطان الجایتو از فراریان شام 112

ب. علت گریختن امراء شام به نزد ایلخانان 113

ج. نقش فراریان در حملة الجایتو به قلعة رحبه الشام 115

2. پناهندگی اعراب آل فضل ( بنی فضل ) به سلطان الجایتو 117

الف. پناهنده شدن سلیمان پسر امیر حسام الدین مهنا 117

ب. پناهندگی امیر حسام الدین مهنا 118

3. پناهنده شدن پسر رئیس مكه نزد الجایتو 119

فصل سوم : فراریان و پناهندگان زمان سلطنت ابوسعید 121

1. وافدیه به سال 717 ﻫ 121

1. شورش تیمورتاش و پناهندگی او به ممالیك 121

الف : علت عصیان و سركشی تیمورتاش 123

ب : پناهندگی تیمورتاش و انعقاد قرارداد صلح میان ایلخانان و ممالیك 124

3. ورود امرای شام به نزد ابوسعید 124

3. نگاهی كلی به گروه های فراری و پناهخواه از آغاز به

سلطنت رسیدن الجایتو تا پایان كار ابوسعید بهادرخان 126

نتیجه گیری 128

پیوست ها

شمارة یك / 1 . جدول و فهرست امواج وافدیه و مستأمنین ایلخانان 133

شمارة دو / 2 . جدول و فهرست فراریان ممالیك مصر و وابستگان آنها به ایلخانان مغول 135

كتابنامه 136

ABSTRACT 143

چكیده

یكی از تحولات برجسته در نیمة سدة هفتم هجری / سیزدهم میلادی، برپایی حكومت ایلخانان مغول در چارچوب مرزهای سیاسی ایران است. از ویژگی های قابل توجه این حكومت، چالش های مرزی و اختلافات سیاسی- نظامی آنان با همسایة غربی خود، ممالیك مصر بود. در این میان، نقش گروه های فراری و پناهنده در بروز و تشدید خصومت میان ایلخانان و ممالیك از اهمّیت خاصی برخوردار است.

این رساله برآن است تا با بهره گیری از روش تحقیق تاریخی به بررسی توصیفی و تحلیلی نقش پناهندگان و فراریان در بروز و تداوم روابط خصمانه میان ایلخانان و ممالیك، به تبیین امواج افراد و گروه های فراری، علل تحركات و تأثیرات ناشی از فعالیت های آنان بپردازد.