1-1         کلیات

حدود 40% از وسعت کره زمین را مناطق خشک و نیمه­خشک در برگرفته­اند که 70% این مناطق بر اساس مطالعات انجام شده توسط یونپ (1992) تحت تاثیر معضل بیابان زایی قرار دارند (Veron et al., 2006: 751). بیابان یک بیوم (سرزمین) یا یک‌نوع اکوسیستم زوال یافته است که استعداد تولید طبیعی گیاه (بیوماس) در آن کاهش یافته و یا به کلی از بین رفته است. این فرایند نه تنها به عوامل اقلیمی، بلکه به عوامل محیطی نظیر ساختمان زمین­ شناسی، توپوگرافی، منابع آب و خاک و دخالت انسان در محیط نیز بستگی دارد (FAO/UNEP, 1984). نواحی بیابانی از لحاظ اکولوژی گیاهی و جانوری محدودیت‌هایی را در بر داشته و یا حتی فاقد حیات می­باشد (معیری، 1390: 54). بیابان زایی به عنوان یکی از خطرات زیست محیطی، بخش عمده­ای از جهان را تحت تاثیر خود قرار داده و مجامع علمی به طور گسترده­ای در جهت یافتن راه درمانی برای آن می­باشند. پایش پویایی و علل بیابان زایی برای ارائه دستورالعمل­های مهم جهت استراتژی­ های کنترل بیابان زایی و برنامه ­ریزی منطقی استفاده از زمین در مناطق خشک و نیمه خشک ضروری است. هدف از این پژوهش مدلسازی اکوژئومورفولوژی رفتار بیابان در محدوده حوضه آبی کویر حاج علی قلی می باشد. لذا در این بخش کلیات تحقیق از قبیل تشریح موضوع و مسئله پژوهشی، اهداف، فرضیات و پرسش ها، کاربرد نتایج تحقیق، اهمیت و ارزش تحقیق، و پیشینه آن نیز تشرح شده است.

1-1-1       شرح و بیان مساله پژوهشی

رخداد مسائل زیست محیطی و اتلاف منابع طبیعی از جمله علل ایجاد راهکارهای مدیریت ریسک و بحران محیط زیست هستند (موسوی و همکاران، 1391: 105). روند روزافزون تخریب منابع طبیعی در بسیاری از نقاط جهان، تهدیدی جدی برای بشریت محسوب می­ شود. بیابان زایی به عنوان یکی از مظاهر این تخریب، بسیاری از کشورهای درحال توسعه و توسعه­یافته را تحت تاثیر قرار داده، و پس از دو چالش تغییراقلیم و کمبود آب شیرین، به عنوان سومین چالش زیست محیطی قرن21 معرفی شده است (Hou´erou, 1996). براساس تحقیقات انجام یافته توسط فائو- یونپ (2001)، بیش از یکصد کشور جهان و بیش از 33 درصد از سطح اراضی زمین تحت تاثیر تخریب اراضی و بیابان زایی قرار دارند. همچنین در حدود 73 درصد از مراتع در مناطق خشک به همراه 47 درصد از اراضی کشاورزی دیم حاشیه مناطق خشک در معرض تخریب قرار دارند (زهتابیان و رفیعی امام: 1382: 121).

بیابان زایی کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژیک زمین بوده که به صورت طبیعی و مصنوعی رخ می­دهد (اکبری و همکاران، 1390: 398). این پدیده در کشور ایران که دارای پتانسیل بالای بیابان زایی می­باشد از شدت بالایی برخوردار است. لذا مقابله با آن از اهم برنامه ­های منطقه­ای و ملی می­باشد. در این زمینه می­توان با ارائه راهکارها و روش های مدیریتی مناسب از شدت این پدیده کاست و یا از پیشروی آن جلوگیری به عمل آورد. در این راه شناخت فرایندهای بیابان زایی، عوامل به وجود آورنده و تشدید کننده آن و آگاهی از شدت و ضعف این فرایند، امری مهم و ضروری است که باید مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد (زهتابیان و همکاران، 1387: 163).

در این راستا عوامل موثر بر پدیده بیابان­زای را می­توان به دو دسته عوامل طبیعی و انسانی تقسیم نمود. عوامل طبیعی موثر در بیابان زایی ریشه در تاریخ زمین­ شناسی یک منطقه داشته و از زمان خلقت، طبیعت را به صورت ذاتی دگرگون کرده است، خشکسالی­های پی در پی نیز این امر را تقویت می­كند. در دهه­های اخیر تحت تاثیر دخالت­های گسترده انسان در طبیعت، شتاب بیابان زایی نه تنها در این اراضی، بلکه در سایر بیومها افزایش یافته و جوامع را تحت تاثیر قرار داده است. مدیریت ضعیف زمین و افزایش جمعیت از جمله دیگر عوامل انسانی هستند که موجب بالارفتن سطح میزان آبیاری، برداشت نادرست و یا برداشت بیش از اندازه­ محصول و افزایش تعداد دام می­شوند. این وقایع زمین و خاک را دگرگون می­ کنند، منابع را کاهش می­ دهند و امکان بیابان زایی را بالا می­برند (Mainguet, 1991; Zhu and Chen, 1994; Wu, 2002; Luo, 2003; Qi et al., 2012: 37).

ژئومورفولوژی یک نقش اساسی در کنترل فرایندهای اکوسیستم بازی می­ کند و در عوض اکوسیستم نیز می ­تواند تاثیر عمیقی بر روی اشکال و فرایندهای ژئومورفیک داشته باشد (Penschler et al., 2007: 1). یک چالشی که برای مدت طولانی به صورت ایستا در ژئومورفولوژی وجود داشته این است که چگونه می­توان جریان ماده و انرژی و عملکرد آن در سطوح مختلف سازمان­های زمینی را تشریح نمود، و همچنین اینکه چگونه می­توان پویایی لندفرم­های ژئومورفیک که منتج شده از این فرایند هستند را پیش ­بینی کرد (Corenblit et al., 2011: 308). صرف نظر از فرایندهای درونی و بیرونی، عوارض ژئومورفیک و پویایی آنها می ­تواند جلوه منحصر به فردی از فرایندهای اکولوژیک و حتی تعامل بین عوامل اکولوژیکی و ژئومورفولوژیکی باشد. روند تحول و تکامل بیابان در حقیقت وابستگی بالایی به پسخوراندهای پیچیده­ بین اجزای بیولوژیک و فیزیکی موجود در آن دارد، که از بین آنها می­توان تعامل بین فرم و فرایندهای ژئومورفیک و پوشش گیاهی را به عنوان یک عامل مهم نام برد. بطوریکه روند تحول بیابان را می­توان با بهره گرفتن از تعیین نقش مجزا و مشترک عوامل اکوژئومورفولوژیکی و تعامل بین آنها و مدل­سازی ارتباطات بین آنها به تصویر کشید.

186 صفحه

قیمت 14300 تومان

—-

پشتیبانی سایت :        *       parsavahedi.t@gmail.com

در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.

  6037997263131360

—-

پشتیبانی سایت :       

*         parsavahedi.t@gmail.com