خاک یکی از منابع مهم و ارزشمند در طبیعت است که بدون وجود آن حیات و زندگی بر روی زمین امکان پذیر نخواهد بود. 95 درصد غذای انسان از آن تهیه می­گردد. همچنین علاوه بر نقشی كه خاک در تداوم حیات به عهده دارد، در پیدایش حیات و تکامل نیز مؤثر بوده است (دبیری، 1375). افزایش توان علمی و فنی بشر از یک سو و افزایش جمعیت از سوی دیگر موجب افزایش دستکاری بشر و جابجایی مواد در کره خاکی گردیده است (الووی، 1995؛ هولدن، 1989). پیشرفت سریع فناوری در دهه­های اخیر با وجود مزایای فراوانی که برای بشر داشته، منابع طبیعی و اجزا محیط­زیست را در معرض آلاینده­های مختلف از جمله فلزات سنگین قرار داده است (خان، 2005).

فلزات سنگین ترکیباتی هستند که بطور طبیعی در خاک وجود دارند یا در نتیجه فعالیت­های انسان وارد خاک می­شوند. گداختن فلزات، فعالیت­های معدن­کاوی، استفاده از سوخت­های فسیلی، به کار بردن کودها و حشره­کش­ها و تولید فاضلاب­های شهری از مهمترین فعالیت­های انسانی است که خاک را با مقادیر زیادی از فلزات سنگین آلوده می­ کنند (سالت و همکاران، 1998؛ بارکر، 1987؛ بروکس، 1998). این فلزات در خاک غیر قابل تجزیه هستند و به علت جذب توسط گیاهان و ورود به زنجیره­های غذایی به عنوان آلاینده محسوب می­شوند و سلامتی انسان را به مخاطره می­اندازند (سالت و همکاران، 1998). آلودگی اراضی کشاورزی به فلزات سنگین مانند سرب، کادمیم، روی و نیکل از منابعی نظیر کودهای شیمیایی فسفاته، کاربرد لجن فاضلاب، پساب­های شهری و فاضلاب­های خانگی یکی از مشکلات مهم و تهدیدهای جدی برای محیط­زیست و سلامت انسان به شمار می ­آید (خان ،2005).

وجود فلزات سنگین در محیط یکی از عوامل محدود کننده رشد گیاهان محسوب می­ شود که در حالت شدید باعث از بین رفتن گیاه می­ شود. با این­حال، در بسیاری از خاک­های آلوده به فلز، جمعیت­ها و گونه­ های گیاهی مقاوم وجود دارند که برخی از این گیاهان توانایی جذب و تجمع فلز را در بافت­های هوایی و برگ­های خود دارند و بنابراین منبع ارزشمندی برای مقابله با آلودگی­های زیست­محیطی هستند (سالت و همکاران، 1998؛ بروکس، 1998). درکشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز به دلیل فشارهای اقتصادی و صنعتی شدن، آلودگی فلزی رفته رفته به عنوان واقعیتی انکار ناپذیر در آمده است. لذا شناخت مسائل محیط­زیست و روش­های حفاظتی پیش از آنکه دیر شده باشد، بسیار ضروری است (خداوردیلو، 1385).

در بین فلزات سنگین، سرب یکی از خطر­ناک­ترین فلزات می­باشد که به­وسیله گیاهان جذب می­ شود و گیاهان با جذب آن در معرض آلودگی به این عنصر قرار می­گیرند و با جذب آن علاوه بر این که آسیب­هایی به خود گیاه وارد می­گردد، سبب می­ شود تا انسان و دام­هایی که از این گیاهان تغذیه می­ کنند نیز در معرض خطر آلودگی به این فلز قرار بگیرند (دل ریو سلستینو و همکاران، 2006). اثرات سوء سرب در انسان­ها به­خوبی شناخته شده است. به­ طور کلی در اطفال، سبب بروز مشکلاتی از قبیل کاهش بهره هوشی، کند شدن رشد فیزیکی و مشکلات شنوایی می­ شود. در افراد بالغ، ممکن است سبب کم­خونی، امراض کلیوی، آسیب رساندن به مغز و سیستم عصبی، افزایش فشار خون، و غیر عادی شدن تولید­مثل و متابولیسم ویتامین D و در حالت شدید سبب مرگ گردد (دادکا و همکاران، 1997).

اگر چه پاک سازی خاک از طریق روش­های فیزیکی و شیمیایی امکان­ پذیر می­باشد ولی تمام این روش­ها نیاز به کارشناس و ابزار­آلات دارند، از سوی دیگر این روش­ها می­توانند سبب از بین رفتن ساختمان خاک و اختلال در فعالیت­های بیولوژیکی خاک و آلودگی بخش دیگری از محیط­زیست شوند (دل ریو سلستینو و همکاران، 2006). روش­های مختلفی جهت اصلاح خاک­های آلوده وجود دارد، یکی از روش­های کاهش قابلیت دسترسی سرب در خاک­های آلوده، غیرمتحرک نمودن (Immobilization) سرب توسط برخی ترکیبات آلی و غیر­آلی می­باشد. از جمله اصلاح­کننده­ها، می­توان به ترکیبات فسفر­دار اشاره نمود (عباسپور و همکاران، 2010؛ ما و رائو، 1997). ولیکن مشخص نیست در روش غیر­متحرک کردن سرب توسط ترکیبات فسفردار، گیاهان قادر به جذب سرب می­باشند یا خیر. عباسپور وگلچین (2010) از دی آمونیوم فسفات، زئولیت و ورمی کمپوست جهت کاهش قابلیت دسترسی سرب در یک خاک آلوده استفاده نمودند که دی آمونیوم فسفات بیشترین تاثیر را به همراه داشت. ما و رائو (1997) نشان دادند که وجود سنگ فسفات، سرب قابل دسترس گیاه را کاهش می­دهد و دامنه این کاهش از 10 تا 96% بود.

ریزوسفر زیستگاه مناسبی برای فعالیت بسیاری از میکروارگانیسم­های مفید خاکزی می­باشد. در این بین قارچ­های میکوریز از اهمیت خاصی برخوردار هستند. میکوریز، همزیستی ایجاد شده بین ریشه گیاه با یک قارچ می­باشد و اکثر گیاهان آوندی در این همزیستی شرکت می­ کنند. مهمترین تاثیر قارچ­های میکوریز، افزایش جذب عناصر غذایی می­باشد. این افزایش عمدتا به دلیل انتشار ریسه­های قارچی مرتبط با بافت­های درونی ریشه، در فضای پیرامون ریشه و تشکیل یک سیستم جذبی مکمل برای سیستم ریشه گیاه می­باشد (سلیمان زاده و همکاران، 1388). سیوردینگ (1991) گزارش کرد تاثیر همزیستی میکوریزی در جذب عناصر کم تحرک مانند فسفر که جریان آن به سمت ریشه با مکانیسم پخش و به کندی انجام می­ شود، اهمیت بیشتری پیدا می­ کند. عوامل متعددی بر شدت وابستگی میکوریزی گیاه موثر می­باشند که از مهمترین آنها می­توان به نوع گیاه میزبان، گونه قارچ میکوریز و شرایط خاک اشاره کرد (براندت و همکاران، 1988).

در تحقیقات اولیه بر روی میکوریز، عمدتا اثرات مثبت این همزیستی بر تغذیه معدنی گیاهان گزارش می­شد ولی بعدها به اثرات غیر تغذیه­ای میکوریز از جمله توانایی دفع یون­های سمی، کنترل گسترش پاتوژن­ها، تاثیر بر فتوسنتز و روابط آبی گیاه، افزایش مقاومت گیاه میزبان به فلزات سنگین و …. نیز پی برده شده است (اوگ و همکاران، 2005). در اواخر قرن 19 میلادی گیاه کیسه چوپان (Thlaspi caerulesens) جز اولین گونه­ های گیاهی بود که برای تجمع غلظت­های بالای فلزات در برگ­ها مورد استفاده قرار گرفت (بیرز، 1935). گلچین و همکاران (1385) گزارش نمودند در آفتابگردان و کلزا حداکثر میزان تجمع سرب در ریشه و حداقل آن در دانه مشاهده شده است. صفری سنجانی و همکاران (1390) پیامد کاربرد کود مرغی و عصاره آن در خاك برگیاه بهسازی سرب یک خاك آلوده توسط گیاه شاهدانه را بررسی کرده ­اند که میانگین غلظت سرب در گیاه کشت شده در خاک شاهد (کود داده نشده) بیشتر از خاك تیمار شده با عصاره کود مرغی و همچنین غلظت در گیاه کشت شده در خاك تیمار شده با عصاره کود مرغی بیش از کود مرغی بود. حیدری سورشجانی و همکاران (1390) تاثیر کلات کننده­ های شیمیایی و کود دامی بر مقدار استخراج سرب به وسیله گیاه گوجه فرنگی را بررسی کرده ­اند که نتایج نشان داد که نوع و غلظت کلات کننده، اثر آماری معنی داری بر مقدار سرب انباشته شده در ریشه، ساقه و برگ گوجه فرنگی داشته است.

هدف از اجرای این پژوهش بررسی تاثیر کودهای فسفره بر میزان حلالیت و قابلیت دسترسی سرب در خاک­های آلوده و همچنین میزان توانایی گیاهان آفتابگردان و ذرت همزیست با قارچ میکوریز، در جذب سرب موجود در خاک اصلاح شده با کودهای فسفره می­باشد.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است