مصرف به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی اقتصاد‏ کلان و چرخه اقتصادی، نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی ایفا می‏کند. الگوی مصرف[1] نیز به عنوان یکی از مباحث اصلی نظریه مصرف، جایگاه ویژه‏ای را در نظریه‏های مربوط به رشد و توسعه اقتصادی به خود اختصاص داده است. عمدتاً مخارج مصرفی سهم بزرگی از درآمد ملی را به خود اختصاص می‏دهد و آن بخش از درآمد ملی که مصرف نمی‏شود، به طور منطقی پس‏انداز و سرمایه‏گذاری می‏شود. بدین ترتیب بهینه‌سازی الگوی مصرف در اقتصاد کلان به طور غیرمستقیم، به بهینه شدن سرمایه‏گذاری در سطح کلان اقتصادی مساعدت نموده و به منطقی شدن روند توسعه کمک می کند. مصرف (خصوصی) عبارت از مخارج کل خانوار است که از محل درآمد قابل تصرف، صرف خرید کالاها یا خدمات مصرفی می‏گردد (سیفی و علایی، 1388).

مصرف در اصطلاح اقتصادی، ارزش پولی کالاها و خدماتی که از سوی افراد خریداری و تهیه می‏شود (اخوی، 1380). برخی دیگر در تعریف مصرف می‏گویند: ثروت، منبع درآمد است و درآمد خالص ( درآمد منهای استهلاک) به دو منظور استفاده می‏شود: بخشی از آن به انباشتن ثروت و پس‏انداز اختصاص می‏یابد و بخش دیگر، صرف تحصیل لذت می‏شود. آن قسمت از درآمد که صرف به دست آوردن لذت می‏گردد، مصرف نام دارد (قدیری اصل، 1379).

در اقتصاد، مصرف دو گروه عمده خوراکی‏ها و غیر خوراکی‌ها را در برمی‏گیرد. خوراکی‏ها، شامل آشامیدنی‏ها، دخانیات، انواع نان، برنج، گوشت، لبنیات، روغن، میوه و سبزی و غیر خوراکی‌ها، شامل گروه‏های پوشاک و کفش، مسکن، اثاثیه منزل، بهداشت و درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات، تفریحات و سرگرمی‏ها، خدمات فرهنگی و کالاها و خدمات متفرقه است (محتشم دولتشاهی، 1376). به عبارت ساده، مصرف یعنی بهره‏گیری از چیزی برای برآوردن یک یا چند نیاز ذاتی. بنابراین، شناخت شیوه‏های درست مصرف و رعایت آن و آشنایی با راه‏های درست استفاده از سرمایه و ابزار کار و لوازم زندگی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

نگاهی به مطالعات انجام‌شده در مورد شیوه‌های مصرف این نظر را تقویت می‌كند كه شیوه‌ی مصرف، یک طریقه‌ی مصرف الگویی و دارای نمونه است. الگویی بودن شیوه‌ی مصرف به این معناست كه انتخاب كالاهای مصرفی مادی و فرهنگی اگرچه یک انتخاب شخصی است و فرد مستقیماً و با اراده و خواست خود در میان كالاهای مصرفی دست به انتخاب می‌زند و آن فرد با توجه به درآمد و امكانات مالی، قدرت خرید، قیمت كالا، ذوق و سلیقه و علائقش و نیز ارزش‌هایی كه به آن‌ ها اتکا و باور دارد، دست به انتخاب می‌زند اما از آن‌جا كه انتخاب شخصی تحت تأثیر عوامل و متغیرهایی همچون سن، جنس، محل تولد، نوع شغل، متغیرهای سبك زندگی، پایگاه اجتماعی، طبقه‌ی اجتماعی، قشربندی اجتماعی و سایر متغیرهای‏ اجتماعی اثرگذار بر شیوه‌ی تفكر، احساس و رفتار فرد است. بنابراین انتخاب‌های شخصی وجه اجتماعی-فرهنگی پیدا می‌كنند و در یک جامعه و متن یک فرهنگ، انتخاب‌های شخصی الگویی می‏شوند.

به طور کلاسیک در بحث تقاضا و مصرف فرض می‌شود که مصرف اعضای خانوار از یک کالای خاص یکسان است و برای محاسبه مصرف سرانه از یک ماده غذایی در یک خانوار، مقدار آن بر تعداد افراد تقسیم می‏شود. درحالی‌که در واقع چنین نیست و مصرف اعضای مختلف خانواده از یک ماده غذایی بسته به شرایط سنی و توزیع جمعیتی متفاوت است. چنین واقعیتی مفهومی به نام صرفه حاصل از مقیاس در مصرف[2] به وجود می‏آورد. این مصرف به صورت متوسط بوده و بنابراین کلی است و قادر به ارائه اطلاعات در زمینه ماهیت و نحوه تأثیر بعد خانوار بر مصرف، هزینه‏ های مربوط و تبعات ناشی از آن نیست (خلجی و همکاران، 1386).

نکته حائز اهمیت در مصرف خانوار، عمومی یا خصوصی بودن کالاست. چنانچه کالایی عمومی باشد، به دلیل اشتراک در مصرف می‏تواند صرفه‏هایی را در خانوار در پی داشته باشد. از طرف دیگر اگر کالا خصوصی باشد، به دلیل عدم امکان اشتراک در استفاده، نمی‏توان صرفه مقیاس را برای آن متصور شد. آماده کردن غذا موضوعی است که می‏تواند خصوصی بودن آن را تحت تأثیر قرار دهد. بدین ترتیب که در فرایند آماده سازی غذا به طور همزمان، یک ماده غذایی را برای چندین نفر آماده نمود. بنابراین یک عضو خانوار با تخصیص وقت خود به آماده سازی غذا موجب صرفه‏جویی در خانوار می‏شود. به طور معمول افراد در خانوارهایی با اندازه و مصرف متفاوت زندگی می‌کنند. خانوارهای بزرگ از صرفه حاصل از مقیاس در مصرف بهره می‌برند. طبق یک گفته‌ی قدیمی، دو نفر ارزان‌تر از یک نفر زندگی می‌کنند. صرفه حاصل از مقیاس بر استاندارد زندگی تک‌تک اعضای خانوار تأثیر می‌گذارد. بنابراین دانستن درجه صرفه حاصل از مقیاس در مقایسه‌ی سطح استاندارد خانوارهای با اندازه و مصرف مختلف، مهم و ضروری است. یک خانوار کالاهای متنوعی مصرف می‌کند که این کالاها بر اساس عمومی و خصوصی بودن می‌توانند طبقه‌بندی شوند. کالاهای عمومی[3] می‌توانند باهم به وسیله‌ی چندین عضو خانوار استفاده شوند، به طوری که یک عضو بر دیگری اثر جانبی نداشته باشد. یعنی مصرف یک عضو از کالای عمومی تأثیری بر مصرف سایر اعضا ندارد. خدمات خانگی و کالاهای بادوام نمونه‌هایی از کالاهای عمومی هستند. برای مثال دو یا تعداد بیشتری از اعضای خانواده در استفاده از وسایلی همچون یخچال یا تلویزیون می‌توانند همان امکاناتی را داشته باشند که یک نفر به صورت جداگانه زندگی می‌کند و از این امکانات برخوردار است. به کالاها و خدماتی که به صورت جداگانه به تک‌تک اعضای خانوار نسبت داده می‌شوند، کالاهای خصوصی[4] می‌گویند. صرفه حاصل از مقیاس در مصرف خانوارها عموماً ناشی از مصرف باهم کالاهای عمومی است (کاکوانی،1997).

صرفه حاصل از مقیاس، نمونه بارز تأثیر بعد خانوار است که می‏تواند هزینه خانوار و به نوبه خود وضعیت فقر در خانوارها را تحت تأثیر قرار دهد. هزینه سرانه مواد غذایی با افزایش اندازه، کاهش داشته است که این خود ممکن است ناشی از صرفه حاصل از مقیاس در مصرف مواد غذایی در ایران باشد که در نهایت به واسطه‏ی افزایش درآمد خانوارها، تغییر در قدرت خرید و مصرف دیگر کالاهای لوکس موجب افزایش رفاه آنان شده است. اطلاعاتی از کشورهای ثروتمند و فقیر نشان می‏دهد که سرانه تقاضا برای مواد غذایی با افزایش اندازه خانوار، کاهش می‏یابد (دیتون و پاکسون، 1998). به طور کلی ارزیابی هزینه‏ های افراد خردسال با در نظر گرفتن اقتصاد مقیاس در یک خانواده، شرط لازم برای استنباط و بررسی استانداردهای زندگی فردی بر اساس داده‏های مربوط به خانواده است. عمده‏ترین منبع اقتصاد مقیاس، وجود کالاهای عمومی برای خانوارهاست که بدون نیاز به جایگزینی نسبت به تعداد اعضای خانوار می‏توان آن‏ها را تقسیم کرد و مورد استفاده قرار داد.

1. Consumption patterns

1. Economies of Scale on Consumption

1. Puplic Goods

1. Private Goods

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند