2-2-4. مانویت در غرب……………………………………………………………. 26

2-2-5. پیروان مانی…………………………………………………………………. 27

2-2-6. توسعه مانویت و بقایای آن………………………………………………….. 29

2-2-7. فرقه ها………………………………………………………………………. 30

بخش سوم : 2-3. آثار مانویان……………………………………………………… 32

2-3-1. خط و ادبیات کتب مانوی…………………………………………………… 32

2-3-2. داستانهای تمثیلی……………………………………………………………. 35

2-3-3. ادبیات موعظه ای…………………………………………………………… 36

2-3-4. نشر کتابهای مانی در جهان…………………………………………………. 37

2-3-5. آثار مانویان در حفاری تورفان……………………………………………… 38

2-3-6. خط مانی…………………………………………………………………….. 39

فصل سوم : شکل گیری و ظهور مانویت…………………………………………… 41

بخش اول : 3-1. سرگذشت عیسی (ع)…………………………………………….. 42

3-1-1. ناصری……………………………………………………………………… 42

3-1-2. ولادت عیسی در انجیل و قرآن (کتب مقدس)………………………………. 42

3-1-3. اخبار انبیاء به ظهور مسیح (ع)……………………………………………. 43

3-1-4. ذکر نبوت عیسی بن مریم (ع)……………………………………………… 44

3-1-5. بعثت عیسی (ع)…………………………………………………………….. 45

3-1-6. رسالت حضرت عیسی (ع)…………………………………………………. 46

3-1-7. بروز شرک در زمان حضرت عیسی (ع)………………………………….. 47

3-1-8. دیدگاه قرآن کریم در مورد عیسی مسیح (ع)……………………………….. 48

بخش دوم : 3-2. مسیحیت بعد از مسیح (ع)………………………………………. 48

3-2-1. مسیحیت پس از عیسی (ع)…………………………………………………. 48

3-2-2. مسیحیت در نخستین سده های میلادی………………………………………. 50

3-2-3. شاگردان عیسی مسیح (ع)………………………………………………….. 52

3-2-4. انتشار و رسمیت مسیحیت………………………………………………….. 52

3-2-5. محیط رومی و ریشه های یهودی مسیحیت…………………………………. 53

بخش سوم : 3-3. شوراهای مسیحیت……………………………………………… 54

3-3-1. شورای داد شیوع……………………………………………………………. 54

3-3-2. شورای مدائن……………………………………………………………….. 56

3-3-3. شوراهای سال 484-485-486 (جدایی عقیدتی از غرب)………………… 57

3-3-4. مدرسه نصیبین……………………………………………………………… 60

بخش چهارم : 3-4. کلیساهای مسیحیت……………………………………………. 62

3-4-1. وجه تسمیه کلیسا……………………………………………………………. 62

3-4-2. کلیسای اورشلیم نخستین تشکل رسمی مسیحیت……………………………. 62

3-4-3. پیامدهای تأسیس قسطنطنیه : تشکیل امپراتوری مسیحی…………………… 63

3-4-4. تقسیمات مسیحیت…………………………………………………………… 64

3-4-5. پیروان راه…………………………………………………………………… 64

بخش پنجم : 3-5. وضعیت مسیحیت در امپراتوری ساسانی «ایران»…………….. 65

3-5-1. کیش ترسایی در ایران………………………………………………………. 65

3-5-2. یزدگرد و مسیحیان………………………………………………………….. 66

3-5-3. شروع آزارها در اواخر حکومت یزدگرد اول……………………………… 68

3-5-4. وضعیت مسیحیان در زمان پادشاهی بهرام پنجم…………………………… 69

3-5-5. کرتیر و مسیحیان…………………………………………………………… 71

3-5-6. گسترش کلیسا و مراکز مهم کلیسایی……………………………………….. 72

3-5-7. زمینه های نسطوری شدن کلیسای ایران و ایجاد شورای مذهبی…………… 73

3-5-8. نقش بارصوما در نسطوری کردن کلیسای ایران و استقلال نسطوریان از کلیسا روم شرقی 74

3-5-9. مسجد سنگی داراب آتشکده آذرخش………………………………………… 76

3-5-10. کلیسای نسطوری خارک………………………………………………….. 76

بخش هفتم :3-7. منابع و خط مسیحی……………………………………………… 78

3-7-1. اسناد منابع سریانی………………………………………………………….. 78

3-7-2. فارسی میانه مسیحی………………………………………………………… 78

فصل چهارم : بررسی آموزه های مانوی…………………………………………… 79

بخش اول : 4-1. آموزشهای مانی…………………………………………………. 80

4-1-1. مانستان……………………………………………………………………… 80

4-1-2. آموزش های مانی…………………………………………………………… 80

4-1-3. شایست ناشایست های مانوی……………………………………………….. 83

4-1-4. روزه های مانوی به قلم و.ب. هنینگ………………………………………. 85

بخش دوم: 4-2. اعتقادات مانوی…………………………………………………… 87

4-2-1. سرنوشت انسان پس از مرگ……………………………………………….. 87

4-2-2. نور و ظلمت………………………………………………………………… 88

4-2-3. آگاهی، راه رستگاری……………………………………………………….. 93

4-2-4. معاد و قیامت از نظر مانی…………………………………………………. 94

4-2-5. بهشت و جهنم از نظر مانی…………………………………………………. 95

بخش سوم : 4-3. آفرینش جهان و ماه و خورشید در مذهب مانی……………….. 96

4-3-1. آفرینش جهان……………………………………………………………….. 96

4-3-2. دولاب کیهانی……………………………………………………………….. 96

4-3-3. خلقت ماه و خورشید بر اساس متون مانوی………………………………… 97

4-3-4. صفت زمین و آسمان نورانی……………………………………………….. 97

4-3-5. ایزدان اسطوره آفرینش و خویش کاری آنان……………………………….. 98

بخش چهارم : 4-4. تأثیرات مذهب مانی بر شعر شاعران…………………………. 100

4-4-1. تجلی عرفان مانوی در غزلی از حافظ……………………………………… 100

4-4-2. ذکر مانی در شاهنامه فردوسی……………………………………………… 100

بخش پنجم : 4-5. عوامل گسترش دین مانی……………………………………….. 102

4-5-1. معجزۀ مانی…………………………………………………………………. 102

4-5-2. سلسله مراتب مانویان……………………………………………………….. 103

4-5-3. حکمت علمی مانویه………………………………………………………… 105

بخش ششم : 4-6. تأثیر اندیشه های مانی بر دیگر ادیان و بالعکس………………. 105

4-6-1. مانویت و اسلام……………………………………………………………… 105

4-6-2. شعوبیه و زندقه……………………………………………………………… 106

4-6-3. جامه سپید……………………………………………………………………. 108

4-6-4. آئین گنوسی و تأثیر آن در آیین مانی……………………………………….. 109

فصل پنجم : بررسی آموزه های مسیحیت…………………………………………… 111

بخش اول : 5-1. تعالیم مسیح (ع)…………………………………………………. 112

5-1-1. کتاب مقدس…………………………………………………………………. 112

5-1-2. تعالیم عیسی مسیح (ع)……………………………………………………… 112

5-1-3. مختصری از وظایف اخلاقی……………………………………………….. 114

5-1-4. اعتقاد به تثلیث در نظر قرآن……………………………………………….. 115

بخش دوم : 5-2. شعائر هفت گانه مسیحیت……………………………………….. 115

5-2-1. متعه (یا ازداواج موقت)…………………………………………………….. 115

5-2-2. تعمید………………………………………………………………………… 116

5-2-3. عشاءِ ربانی…………………………………………………………………. 118

5-2-4. تأیید………………………………………………………………………….. 120

5-2-5. . دست گذاری (یا درجات مقدس روحانیت)………………………………… 120

5-2-6 . تدهین نهایی………………………………………………………………… 122

5-2-7. توبه………………………………………………………………………….. 123

5-2-8. ازدواج مسیحی……………………………………………………………… 125

5-2-9. تصویب اصول مسیحیت……………………………………………………. 126

بخش سوم : 5-3. اعتقادات مسیحیت………………………………………………. 127

5-3-1. عبادات و نیایش در مسیحیت……………………………………………….. 127

5-3-2. روزه گرفتن…………………………………………………………………. 129

5-3-3. گناه در آئین مسیحیت……………………………………………………….. 129

5-3-4. ماهیت مرگ………………………………………………………………… 131

5-3-5. مراسم سبت نزد مسیحیان…………………………………………………… 131

5-3-6. ذکر نشانه های قیامت……………………………………………………….. 133

5-3-7. تدفین در مسیحیت و مقابر عیسویان………………………………………… 134

بخش چهارم : 5-4. انجیل و اعیاد مسیحیت……………………………………….. 134

5-4-1. انجیل های چهارگانه………………………………………………………… 134

5-4-2. احترام به زن در انجیل و حجاب در انجیل…………………………………. 135

5-4-3. مفهوم خدا نزد مسیحیان…………………………………………………….. 136

5-4-4. اعیاد مسیحیت………………………………………………………………. 137

بخش پنجم : 5-5. موعظه ها و پیام ها عیسی……………………………………… 139

5-5-1. موعظه های عیسی به دوازده شاگردش…………………………………….. 139

5-5-2. درخت طوبی………………………………………………………………… 141

5-5-3. پیام عیسی (ع) و مسئله اسطوره شناسی……………………………………. 141

5-5-4. عرفان مسیحی خدای گرای انسان نگار…………………………………….. 143

5-5-5. مبارزه با انحراف و تعریف………………………………………………… 144

5-5-6. چهار امری که موجب آرامش می شوند……………………………………. 144

بخش ششم : 5-6. آموزشهای اجتماعی عیسی (ع) و پیروان عیسی (ع) و بعضی

از فرقه ها مسیحیت…………………………………………………………………. 145

5-6-1. آموزشهای اجتماعی عیسی (ع)…………………………………………….. 145

5-6-2. وضع اجتماعی و خرافی مسیحیان………………………………………….. 145

5-6-3. گفتگوها و مشاجرات مذهبی………………………………………………… 147

5-6-4. شریعت و آزادی روح القدس……………………………………………….. 149

5-6-5. رسولان و اعتقاد نامه رسولان………………………………………………. 150

5-6-6. اعتقادات مسیحیان و مسیحیت نسطوری در ایران…………………………. 153

بخش هفتم : 5-7. تأثیر آموزه های مسیحی بر دیگر ادیان و بالعکس……………. 154

5-7-1. مسیحیت و ویژگی های پسندیده آن…………………………………………. 154

5-7-2. ظهور اندیشه های گنوسی و مارکیونی…………………………………….. 155

5-7-3. مهر پرستی و مسیحیت……………………………………………………… 156

5-7-4. هزاره سلطنت عیسی مسیح (ع)……………………………………………. 160

5-7-5. دعای اوزیریس برای خدای آفتاب (مقایسه با دین مسیح)………………….. 161

فصل ششم : بررسی تطبیقی آموزه های مانوی و مسیحیت درعصر ساسانی……. 162

بخش اول : 6-1. سرگذشت مانی و عیسی (ع)……………………………………. 163

6-1-1. خانواده مانی و عیسی (ع)………………………………………………….. 163

6-1-2. دوازده سالگی مانی و عیسی (ع)…………………………………………… 163

6-1-3. محتوای سخنان مانی و عیسی (ع) و پیروزی در میان مردم………………. 164

6-1-4. دین مانی و مسیح (ع)………………………………………………………. 166

6-1-5. نام مانی و عیسی (ع) در آیین مانویت و مسیحیت…………………………. 167

بخش دوم : 6-2. تعالیم در مانویت و مسیحیت…………………………………….. 168

6-2-1. اساس تعالیم در آیین مانویت و مسیحیت……………………………………. 168

6-2-2. بعثت مانی و عیسی (ع)……………………………………………………. 170

6-2-3. خدا در مانویت و مسیحیت………………………………………………….. 171

6-2-4. شیوه های گوناگون آموزه های مانی و عیسی (ع) به پیروانشان…………… 173

6-2-5. اعتقادات مانی و مسیح (ع)…………………………………………………. 174

6-2-6. معجزات مانی و عیسی (ع)………………………………………………… 176

6-2-7. اخلاقیات و زهد و تقوی در مانویت و مسیحیت……………………………. 177

6-2-8. علم نجوم در مانویت و مسیحیت……………………………………………. 178

بخش سوم : 6-3. سلسله اعتقادات در مانویت و مسیحیت……………………….. 179

6-3-1. معاد در مانویت و مسیحیت…………………………………………………. 179

6-3-2. روزه و نماز و صدقه در مانویت و مسیحیت………………………………. 179

6-3-3. بهشت و جهنم در مانویت و مسیحیت………………………………………. 181

6-3-4. گناه و توبه در مانویت و مسیحیت………………………………………….. 181

6-3-5. آیین اعتراف در مانویت و مسیحیت………………………………………… 182

6-3-6. تثلیث در مانویت و مسیحیت……………………………………………….. 184

6-3-7. رستگاری و پرهیزگاری در مانویت و مسیحیت…………………………… 184

6-3-8. تعمید و عشاءِ ربانی در مانویت و مسیحیت………………………………… 185

6-3-9. موضوع داستان آفرینش و خلقت ماه و خورشید در مانویت و مسیحیت…… 187

6-3-10. اعیاد در کیش مانویت و مسیحیت………………………………………… 188

6-3-11. اشعار و سرودهای مذهبی در مانویت و مسیحیت………………………… 189

6-3-12. دعا در مانویت و مسیحیت………………………………………………… 190

6-3-13. آیین ازدواج در مانویت و مسیحیت……………………………………….. 190

6-3-14. نور وظلمت در مانویت و مسیحیت………………………………………. 191

6-3-15. عروج مانی و مسیح (ع) به آسمان……………………………………….. 192

بخش چهارم : 6-4. فعالیت های مذهبی در مانویت و مسیحیت……………………. 192

6-4-1. محل عبادت و فعالیت زنان در کیش مانویت و مسیحیت………………….. 192

6-4-2. آیین تطهیر و موعظه ها در مانویت و مسیحیت…………………………… 195

6-4-3. جهان بینی در کیش مانویت و مسیحیت……………………………………. 196

6-4-4. گرامیداشت روزهای هفته در مانویت و مسیحیت………………………….. 196

6-4-5. پایان جهان و داوران در واپسین روزها در کیش مانویت و مسیحیت……… 197

6-4-6. اسطوره ها در مانویت و مسیحیت………………………………………….. 199

6-4-7. حضرت آدم در کیش مانویت و مسیحیت…………………………………… 200

6-4-8. تولید مثل در مانویت و مسیحیت……………………………………………. 200

6-4-9. وجود آثار در مانویت و مسیحیت…………………………………………… 201

بخش پنجم : 6-5. پیروان و سلسله مراتب در مانویت و مسیحیت………………… 202

6-5-1. پیروان و شاگردان مانی و مسیح (ع)………………………………………. 202

6-5-2. مانویت و مسیحیت پناهگاه طبقات محروم…………………………………. 204

6-5-3. مبلغین مانوی و مسیحی و اختلافات میان آنها……………………………… 205

6-5-4. شرط لازم برای مانوی شدن در مانویت و مسیحی شدن در مسیحیت……… 207

6-5-5. سلسله مراتب در مانویت و مسیحیت و اعمال آنها…………………………. 208

6-5-6. مراسم سوگواری در مانویت و مسیحیت……………………………………. 210

بخش ششم : 6-6. تأثیر ادیان بزرگ در مانویت و مسیحیت………………………. 210

6-6-1. عملکرد زرتشتیان نسبت به مانویان و مسیحیان و تأثیر آن بر مذاهب…….. 210

6-6-2. تأثیر کیش بودایی در مانویت و مسیحیت…………………………………… 211

6-6-3. تأثیر کیش زروانی در مانویت و مسیحیت…………………………………. 212

6-6-4. تأثیر آیین مهر بر مانویت و مسیحیت………………………………………. 213

6-6-5. تأثیر گنوسی ها و آموزه های مارکیونی در مانویت و مسیحیت…………… 214

فصل هفتم: نتیجه گیری……………………………………………………………… 216

نتیجه گیری…………………………………………………………………………… 217

منابع و مآخذ………………………………………………………………………….. 220

چکیده

دین مانوی آئینی عرفانی و ترکیبی از ادیان مسیحیت، زرتشتی و گنوسی بود که در ایران بنیان گذاشته شد. در این دین از مسیحیت «مسیح منجی» وارد شده است و از دین زرتشتی «اعتقاد به دوگانه به نیکی وبدی» و از دین بودایی «ورود اصول تناسخ» و دیگر آئین چون مهر و گنوسی نیز در عملکرد آنان تأثیر گذار بود. مسیحیت که از سمت غرب به ایران راه پیدا نمود در همه جای شاهنشاهی ساسانی مراکز اسقف نشین دایر کرد و مسیحیت به سرعت در ایران ریشه دوانید. مسیحیت آمیزه ای از تأثیرات یونانی، رومی و یهودی بود. مسیحیت از بعضی ادیان دیگر همچون مهرپرستی و زروانی و گنوسی تأثیر گرفته است که در تعالیم و عملکرد پیروان مسیحی به وضوح دیده می شود. آنچه مانویت را مخصوصأ با آیین مسیح نزدیک می نماید ارتباط مانی است با مذاهب گنوسی مسیحی که باعث گردید بسیاری از آموزشها و عملکرد مانویان از مسیحیت تأثیر گذار باشد. و علت تأثیر گذاری مانویت از مسیحیت این بود که مانی خود را همان فارقلیط معرفی نمود که مسیح به آمدنش بشارت داده بود، و شباهت تعالیم مانی و مسیح سبب گردید که بعضی از مسیحیان به مانویت تمایل نشان دهند. عملکرد پیروان مانویت بر اساس آثار باقیمانده از آنها نشان می دهد که مانی به خوبی از آئین مسیح خبر داشته و بسیاری از تعالیم مسیح را در دین خود گنجانده است. به طور کلی تأثیر مانویت از مسیحیت در مسائل اعتقادی و عملکرد پیروانشان در زندگی اجتماعی به مراتب بیشتر بوده است. این پژوهش با توجه به ماهیت نظری آن توصیفی و تحلیلی و بر اساس متدهای متداول در علوم انسانی و مطالعات تاریخی به شیوه جمع آوری داده ها انجام گرفته این پژوهش می تواند جنبه های مبهم مانویت و مسیحیت و تأثیرات این دو آیین را تبیین نماید.

کلید واژه : تعالیم ، عقاید ، مانوی ، مسیحی ، ساسانیان .

1-1.بیان مسئله:

در این پژوهش قصد بر آنست که به سنجش تطبیقی آموزه های مانوی با مسیحیت در دورۀ ساسانی پرداخته شود.

مانی در زمان شاپور اول ساسانی با کسب رضایت او توانست به سرعت دین خود را در ایران گسترش داده و توسط مبلغین مانوی در شرق و غرب جهان آیین مانی توسعه پیدا کند. اعتقادات و آموزه های مانی در دنیا پیشرفت نمود. این اعتقادات و آموزه ها که برگرفته از آیین گنوسی است توسط مانی و شاگردان او اشاعه داده شد. مانی دین خود را جهانی قلمداد می کرد و خود را همان فارقلیطی که مسیح به آمدنش بشارت داده بود معرفی نمود. در کیش مانوی که از زمرۀ آیین های گنوسی و عرفانی محسوب می شود علاوه بر عناصر و آموزه های مزدیسنایی و بودایی و زرتشتی تأثیر فراوان ادیان گوناگون و مختلف بین النهرین هم به وضوح دیده می شود و این بدان علت است که محل نشو و نما و تربیت اولیه مانی در ناحیه حاصلخیز بود. آیین مانوی در میان ادیان ایرانی، آشکارترین و واضح ترین دین ثنوی است زیرا مشخص ترین اصل آن اعتقاد به دو مبدأ و دو مصدر ازلی و ابدی یعنی نور و ظلمت و سه دوره ماضی، حال و آینده است. از جمله مشهور شدن مانی و سبب گرویدن مردم به وی چیرگی و مهارت او در هنر نقاشی بود. آشنایی ایرانیان با آیین مسیح که از بین النهرین و عراق وارد ایران شد، در اوایل قرن اول میلادی صورت گرفته است و با پذیرش مردم، مسیحیان در ایران به تبلیغ آیین مسیحیت همت گماشتند. عیسی (ع) تعالیم پیامبران قبل از خود را منسوخ ننمود بلکه آنها را به جا آورد و تکمیل نموده است.

از جمله عوامل ارتباط بین آیین مانی و مسیحیت در این بود که در دورۀ ساسانی روحانیون زرتشتی نسبت به دیگر ادیان سخت گیری فراوان داشته اند و بخصوص رنج و شکنجه فراوان پیروان مانویت و مسیحیت سبب گردید که این ادیان را به یکدیگر نزدیکتر کرده بود. از جمله اقتباسات آیین مانویت از مسیحیت: سلسله مراتب از جمله ویژگی اسقف ها و کشیشان و … گرفته تا تعداد حواریون و شاگردان مانی، از جمله اعتقادات و آیین های چون اعیاد و مراسم دعا خوانی و بعضی از مراسم مذهبی که نمونه آن تعمید و عشاءِ ربانی همه برگرفته از مسیحیت است. بیشترین تأثیر مانویت بر مسیحیت این بود که مسیحیانی که به آیین مانی گرویدند او را فارلیط نجات بخش خوانده اند. چون مسیح آمدن فارقلیط را به پیروان خود نوید داده بود با مانی تحقق پیدا کرد و سخنان مانی در مورد عیسی (ع) و برگزیدن برخی آموزه های عیسی در دین خود و شباهت نام کتاب مانی با انجیل مسیح (ع) سبب شد عده ای از مسیحیان به دین مانی گرایش پیدا کنند. اما علت گرویدن عده ای از مانویان به مسیحیت آن بود که رنج و شکنجه از سوی پادشاهان ساسانی و روحانیون بخصوص با تحریک کرتیر و امپراتوری روم سبب گردید که آنها در ظاهر به مسیحیت گرایش پیدا نمایند تا از آسیب ها و شکنجه های عمال مربوطه در امان بمانند و این عوامل سبب گردید که بین این دو آیین ارتباط معنوی ایجاد شود.

1-2. اهداف تحقیق

سنجش تطبیقی در این پژوهش درصدد است تا به روابط و تأثیرات ادیان مانوی و مسیحیت بر یکدیگر و دیگر ادیان را آشکار سازد و میزان شباهت ها و تفاوت ها را در این دو آیین تبیین نماید. بر همین اساس با توجه به گستردگی دین مانوی و مسیحی و عملکرد آنان سعی گردیده بر مبنای کشف حقایق و اثبات فرضیه های مطرح شده به وجوه اشتراک و افتراق آیین مانویت و مسیحیت در ایران عصر ساسانی دست یافت.

1-3. طرح سؤال :

پرسش اصلی :

سنجش تطبیقی آموزه های مانوی و مسیحیت در عصر ساسانی حول چه محور یا حوزه هایی بوده است؟

پرسش فرعی :

1.آیین مانویت و مسیحیت در آموزهای دینی خود از کدام ادیان تأثیر پذیرفته اند؟

2.وجه اشتراکات و افتراقات مانویت و مسیحیت در چه مسائلی تأثیر گذار بوده است؟

3. آیا شرایط سیاسی و مذهبی دولت ساسانی عامل مهمی در روابط بین مانویت و مسیحیت بوده است؟

1-4. ارائه فرضیات :

1.. بررسی آموزه های مانوی با مسیحیت در عصر ساسانی حول محور مناسک عبادی و اعتقادی صورت گرفته است که این تأثیرات در اعتقادات پیروان هر دو آیین، و در زندگی روزمره و اجتماعی آنها تأثیر بسزایی داشته است .

2. آیین مانویت در آموزه های دینی خود از آموزه های میترائیسم، زروانیسم، بودایی و مسیحیت تأثیر پذیرفته است. اما بیشترین تأثیر را از آموزه های زردشتی دین کهن ایران باستان گرفته است. آیین مسیحیت بعد از عیسی (ع) در آموزه ها و عملکرد پیروانش از ادیانی چون زروانی، بودایی، گنوسی و مهرپرستی یا همان میترائیسم تأثیر پذیرفته است.

2. وجه اشتراکات و افتراقات آیینهای مانوی و مسیحیت در حوزه اعتقادات رفتار اجتماعی و عملکرد پیروان آنها در زندگی اجتماعی و دینی مؤثر بوده است.

2. شرایط مذهبی ساسانی به علت روی کار آمدن روحانیون زرتشتی که همه مقامات بالای دولتی در اختیار خود گرفته بودند و در همۀ امور مردم دخالت می کردند، باعث ناخشنودی مردم شده و باعث گرویدن آنها به آیین های مانوی و مسیحی شده است و شرایط سخت و بحرانی برای ادیان مانوی و مسیحی توسط روحانیون زرتشتی، شکنجه و آزار و اذیت پیروان این دو آیین سبب گردید تا باعث روابط بین مانویت و مسیحیت شود که از جمله گرویدن عده ای مانوی به مسیحیت و بالعکس عده ای مسیحی به مانویت شود.

1-2 موقعیت جغرافیایی برش ها

5

1-2-1 برش پیرشهید

5

1-2-2 برش شرق گلیان

6

1-3 اهداف تحقیق

7

1-4 روش مطالعه

7

1-4-1 گردآوری اطلاعات موجود

7

1-4-2 مطالعات صحرایی

7

1-4-3 مطالعات آزمایشگاهی

8

1-5 تاریخچه مطالعات قبلی

فصل 2 زمین شناسی وچینه شناسی

10

2-1 زمین شناسی کپه داغ

12

2-2 خشکی زایی ها

13

2-3 گسترش جغرافیایی سازند تیرگان

14

2-4 برش الگو

16

2-5 چینه شناسی برش های مورد مطالعه

17

2-5-1 برش پیر شهید

17

2-5-1-1 بخش پایینی یا سنگ آهک زیرین

18

2-5-1-2 بخش میانی یا واحد شیلی آهکی – مارنی

18

2-5-1-3 بخش بالایی یا واحد سنگ آهک بالایی

27

2-5-2 برش شرق گلیان

27

2-5-2-1 بخش پایینی یا سنگ آهک زیرین

28

2-5-2-2 بخش میانی یا واحد شیلی آهکی – مارنی

28

2-5-2-3 بخش بالایی یا واحد سنگ آهک بالایی

36

2-5-3 انطباق در برش های مورد مطالعه

فصل 3 رخساره ها و محیط رسوبی

39

3-1 مقدمه

40

3-2 مجموعه رخساره ای A:

40

3-2-1 رخساره A1 (مادستون بیوکلستی-مادستون)

41

3-2-2 رخساره A2 (پکستون – وکستون بیوکلستی)

42

3-2-3 رخساره A3 (پکستون بایوکلستی اائیدی)

43

3-2-4 رخساره A4 (پکستون اائیدی بایوکلستی)

44

3-2-5 تفسیر محیط رسوبگذاری مجموعه رخساره ای A

45

3-3 مجموعه رخساره ای B

45

3-3-1 رخساره B1 (گرینستون بیوكلستی)

46

3-3-2 رخساره B2 (گرینستون اائیدی)

47

3-3-3 رخساره B3 (گرینستون اائیدی بایوکلستی اینتراکلست دار)

48

3-3-4 تفسیر محیط رسوبگذاری مجموعه رخساره ای B

49

3-4 مجموعه رخساره ای C

49

3-4-1رخساره C1 (پکستون اینتراكلستی بیوكلستی)

50

3-4-2 رخساره C2 (پکستون اائیدی بیوكلست دار)

50

3-4-3 رخساره C3 (وكستون بیوكلستی)

51

3-4-4 رخساره C4 (پکستون بیوكلستی)

51

3-4-5 رخساره C5 (پکستون پلوئیدی)

51

3-4-6 رخساره C6 (پکستون اائیدی)

53

3-4-7 تفسیر محیط رسوبگذاری مجموعه رخساره ای C

53

3-5 مجموعه رخساره ای D

53

3-5-1 رخساره D1 گرینستون پلوئیدی

54

3-5-2 رخساره D2 (گرینستون بیوکلستی)

54

3-5-3 رخساره D3 (گرینستون بیوکلستی اینتراکلستی)

54

3-5-4 رخساره D4 (گرینستون اینتراكلستی)

55

3-5-5 رخساره D5 (گرینستون اائیدی)

55

3-5-6 رخسارهD6 (مادستون)

55

3-5-7 رخساره D7 (دولومادستون ماسه ای)

57

3-5-8 تفسیر محیط رسوبگذاری مجموعه رخساره ای D

58

3-6 مدل رسوبی

فصل 4 چینه نگاری سکانسی

62

4-1 مقدمه

65

4-2 سکانس های رسوبی در برش پیر شهید

65

4-2-1 سکانس رسوبی اول

66

4-2-2 سکانس رسوبی دوم

69

4-3 سکانس های رسوبی در برش شرق گلیان

69

4-3-1 سكانس رسوبی اول

70

4-3-2 سکانس رسوبی دوم

73

4-4 تفسیر تغییرات سطح آب دریا

75

نتیجه گیری

76

منابع

چکیده

سازند تیرگان به سن کرتاسه پایینی ( بارمین – آبسین ) در حوضه رسوبی كپه داغ عمدتاً از سنگ های كربناته االیتی- اربیتولینی تشکیل شده که به طور همشیب بر روی سازند سیلیسی آواری شوریجه و در زیر سازند آهكی-مارنی سرچشمه قرار گرفته است. به منظور مطالعه این سازند، دو برش چینه شناسی از آن در نواحی مرکزی کپه داغ (ناحیه شیروان) به ضخامت 8/127 و 9/179 متر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات پتروگرافی این سازند منجر به شناسایی چهار مجموعه رخساره ای كربناته دریای باز (Open Marine)، سد (Barrier)، لاگون (Lagoon) و پهنه جزرومدی (Tidal Flat) که شامل 20 رخساره می باشد، شده است. با توجه به رخساره های سنگی می توان محیط رسوبی این سازند را یك پلاتفرم كربناته كم عمق از نوع رمپ در نظر گرفت. تغییرات نسبی سطح آب دریا در حین تشكیل نهشته های سازند تیرگان باعث تشكیل دو سكانس رسوبی رده سوم در هر یک از برش های مورد مطالعه شده است. مرز های این سوپر سکانس ازنوع دوم می باشد. مقایسه منحنی تفسیری تغییرات سطح دریا در این توالی ها با منحنی های جهانی نشان دهنده انطباق نسبی این دو منحنی در طی زمان بارمین-آپسین است.

1-1 مقدمه

پهنه زمین ساختی رسوبی کپه داغ شامل كوه های هزارمسجد در شمال شرق ایران است كه در یك راستای ESE-WNW از شرق دریای خزر آغاز و پس از عبور از تركمنستان و ایران وارد خاك افغانستان می شود. در نتیجه كپه داغ به عنوان یك میدان گازی بزرگ بین سه كشور ایران، تركمنستان، افغانستان مشترك است (آقانباتی، 1377).

مرز شمالی این پهنه به فلات توران منطبق بر گسل عشق آباد است. گسل عشق آباد در تركمنستان با روند 310-315 N جداكننده آن زون از پهنه توران است و دنباله این گسل در ناحیه سرخس ایران هم دیده می شود. درباره ی مرز جنوبی كپه داغ دیدگاه های متفاوت است ولی این مرز با رخنمون های ناپیوسته منشورهای برافزاینده تتیس دیرینه (پالئوتتیس) مشخص می شود. كه در شمال شرق فریمان (سفیدسنگ) و جنوب غربی مشهد برون زد دارد (آقانباتی، 1383) در واقع حدجنوبی آن وسعت بیشتری دارد.

بخش ایرانی این حوضه بین عرض های جغرافیایی 30 35 تا 15 38 شمالی و طول های جغرافیایی 00 54 تا 13 61 شرقی قرار دارد. وسعت حوضه كپه داغ در ایران حدود 55000 كیلومترمربع كه تقریباً معادل 3/3 درصد مساحت كل كشور است (افشار حرب، 1373) (شكل 1-1).

كپه داغ یكی دیگر از واحدهای زمین ساختی با اختصاصات ساختمانی از سایر نقاط ایران است، كه در انتهای شمال شرق ایران قرار دارد. از نظر زمین شناسی تفاوت چشمگیری بین حوضه کپه داغ و البرز مشاهده می شود. یكی از دلایل كه برای جدا بودن حوضه كپه داغ از البرز بیان شده است بالاآمدگی های قدیمی جنوب دریاچه خزر متعلق به پركامبرین است. به نظر می رسد كه این بالاآمدگی ها همیشه این دو حوضه رسوبی را از هم جدا كرده است. از نظر حوضه رسوبی كپه داغ وضع تقریباً مشابهی با زاگرس داشته که از رسوبات پیوسته دریایی با ضخامتی حدود 1470000متر از ژوراسیك تا الیگوسن بطور هم شیب در آن تشكیل شده است. در مقایسه با زاگرس ضخامت رسوبات كپه داغ از فاصله بین ژوراسیك تا الیگوسن بیشتر است (Stockline, 1968).

پی سنگ این حوضه رسوبی را فقط در ناحیه آق دربند با سن تریاس می توان مشاهده كرد (آقانباتی، 1383) این سنگ ها طی كوهزایی هرسی نین، سیلورین، آلپین، به شدت دچار تغییر شكل شده اند. واحدهای سنگی موجود در پی سنگ شامل سنگ های رسوبی و آذرین است. سنگهای رسوبی بیشتر از واحدهای آواری شامل كنگلومرا، ماسه سنگ و شیل با سن احتمالی دونین تا تریاس تشكیل شده است. بیشترین حجم نهشته ها متعلق به زمان تریاس است (قائمی، 1383).

حوضه كپه داغ یك حوضه درون قاره ای بوده كه بعد از بسته شدن اقیانوس هرسی نین در طی تأثیر كوهزایی سیمرین پیشین و در زمان تریاس میانی تشكیل شده است (افشار حرب، 1373؛ Berberian and King, 1981؛ Moussavi Harami and Brenner, 1990).از دیگر ویژگی های اصلی كپه داغ نبود فعالیت های ماگمایی در طول پیدایش و در نتیجه نشان دوام این حوضه رسوبی است. تنها در مرز جنوبی با كوه های آلاداغ در طول گسل شرقی-غربی، مقداری سنگ های آتشفشانی رخنمون دارد كه فعالیت آتشفشانی آن را از زون البرز جدا می كند (نبوی،1355).

یكی از مشخصات حوضه رسوبی كپه داغ به فرونشینی در امتداد گسل های طولی است كه در این ارتباط حداقل چهارگسل اصلی بزرگ در كپه داغ از زمان ژوراسیك فعالیت داشته اند (Afshar Harb, 1979). روند كلی چین خوردگی ها ر غرب كپه داغ در جهت شرق – شمال شرق و غرب – جنوب غربی و در مشرق كپه داغ در جهت شرق – جنوب شرق به غرب و شمال غرب است (افشار حرب، 1373).

دراین تحقیق به بررسی رخساره ها، محیط رسوبی، تغییرات سطح آب دریا و چینه شناسی سازند تیرگان به سن کرتاسه در منطقه جنوب شیروان پرداخته شده است. با توجه به این که رخساره ها، محیط رسوبی و توالی آن ها تشخیص حوضه های رسوبی را امکان پذیر می نماید و تغییرات سطح آب دریا در پیدایش رخساره ها و محیط رسوبی و ایجاد سکانس های گوناگون نقش اساسی دارد، بنابراین در این تحقیق نهشته های کرتاسه در منطقه جنوب شیروان از نظر پارامترهای فوق مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج حاصل در این تحقیق ارائه شده است.

امید است این تحقیق زمینه را برای مطالعات بیشتر فراهم آورده و در رابطه با بازسازی جغرافیای دیرینه کرتاسه مورد استفاده قرارگیرد.

1-2 موقعیت جغرافیائی برش های مورد مطالعه

به منظور بررسی سازند تیرگان در حوضه رسوبی کپه داغ 2 برش در مرکز این حوضه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت که به ترتیب به شرح زیر هستند.

1-2-1 برش پیرشهید

این برش در 4 کیلومتری جنوب شیروان و مختصات ´22 و ˚37 طول و ´55 و ˚57 عرض جغرافیائی واقع است. راه دسترسی به این برش جاده آسفالته شیروان – اسفراین و مسیر روستای پیرشهید و چلو می باشد (شکل 2-1). ضخامت سازند تیرگان در این برش 8/127 متر است.

1-2-2 برش شرق گلیان

این برش در 20 کیلومتری جنوب شیروان با مختصات´14 و ˚38 طول و ´54 و ˚57 عرض جغرافیائی واقع است. راه دسترسی به این برش راه آسفالته شیروان – اسفراین و هم چنین منتهی به روستای گلیان می باشد (شکل 1-2). ضخامت سازند تیرگان در این برش 9/179 متر است.

1-3 اهداف تحقیق

مهمترین اهداف این تحقیق عبارتند از:

1-شناسایی و تفكیك رخساره های سنگی سازند تیرگان براساس خصوصیات و ویژگی های پتروگرافی و ساختاری در صحرا و آزمایشگاه.

2-بررسی تغییرات عمودی واحدهای سنگ چینه ای در برش های مورد مطالعه.

ادامه پژوهش ارائه گردیده است.

1-1- پکتینازها

پکتینازها[4] گروه بزرگی از آنزیم ها هستند که پلی ساکاریدهای گیاهی را به مولکولهای ساده تر مثل گالاکتورونیک اسید می شکنند.این عمل موجب افزایش بازده و شفاف سازی آب میوه جات می شود. از آنجه که مواد پکتیکی گروهای مولکولی پیچیده ای هستند آنزیمهای پکتینو لیتیکی مختلفی نیاز است تا بتوانند آنها را به صورت کامل بشکنند. تولید پکتیناز 10% از کل تولید آنزیم ها را به خود اختصاص داده است.آنزیم های پکتینولیتیکی به صورت گسترده در صنایع غذایی برای تولید آبمیوه و دیگر نوشیدنیها استفاده می شوند. این بخش آنزیم پکتینولیتیکی و سوبستراهای آنها، تولید میکروبی پکتیناز و عوامل مؤثر بر آن و همچنین کاربردهای صنعتی این آنزیم ها را شرح می دهد.

1-2- سوبسترای پکتیکی

سوبستراهای پکتیکی مولکولهای گلوکوزیدی پیچیده با جرم مولکولی بالا هستند که در کشت ها پیدا میشوند. آنها در دیواره ابتدایی سلولی حضور دارند و اجزاء اصلی لامای میانی هستند، یک لایۀ چسبنده بین دیواره ها و سلولهای جوان نزدیک تشکیل می دهند.در مدت کوتاهی، آنها باعث شکل گیری ساختار و پیوستگی بافت های گیاه می شوند. سه گروه اصلی پلی ساکاریدهای پکتیکی ساخته شده اند که همگی دارای دی- گالاکتورونیک اسید هستند.

1-2-1- هوموگالاکتورونان(HG)

یک پلیمر خطی است که به وسیلۀ دی- گالاکتورونیک اسید که می تواند استیله یا متیل استری شده باشد،

تشکیل می شود. این قسمت می تواند قسمت صاف پکتین نام بگیرد. مولکول بر حسب سطح استری شدن آن دسته بندی می شود: پکتینی که حداقل 75% گروههای کربوکسیل آن متیله شده باشند؛ اسپکتینی که کمتر از 75% گروه کربوکسیل متیله دارد؛ اسید پکتیک یا پلی گالاکتورونیک اسید که گروه کربوکسیلی متیل استری شده ندارد. کلمه پکتین معمولاً برای تمام مواد پکتیکی به کار برده می شود.

1-2-2- رامنو گالاکتورونان (RGI)

RGI از تکرار دی ساکاریدرامنوز گالاکتورونیک اسید بوجود آمده است. باقیمانده های گالاکتورونی میتوانند استیله شده و هر دو گروه باقیمانده می توانند زنجیره های جانبی قند را به مثل گالاکتوز، آرابینوزو زایلوز جدا کنند.

1-2-3- رامنو گالاکتورونان (RGΠ)

1-5-8- آنزیم لیپاز……………………………………………………………………….. 23

1-5-8-1-كاربرد لیپاز…………………………………………………………………… 25

1-5-8-2- سینتیک واکنش لیپاز………………………………………………………… 27

1-5-8-3-روش های اندازه­گیری فعالیت لیپاز………………………………………….. 28

1-6- تثبیت آنزیم ……………………………………………………………………….. 30

1-6-1- انتخاب پایه و روش مناسب جهت تثبیت آنزیم…………………………………. 31

1-7- کیتین و کیتوسان ………………………………………………………………….. 32

1-7-1- کیتین……………………………………………………………………………. 33

1-7-2- کیتوسان…………………………………………………………………………. 34

1-7-2-1- کاربردهای کیتوسان…………………………………………………………. 35

1-8-تعیین مشخصات نانوذرات کیتوسان ………………………………………………. 38

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1-ی برمطالعات آنزیمی ……………………………………………………….. 41

2-2-ی بر پیشینه آنزیم لیپاز ……………………………………………………… 42

2-3-تاریخچه تولید کیتین و کیتوسان …………………………………………………… 44

2-4-تاریخچه تثبیت آنزیم روی نانو ذرات ……………………………………………… 45

2-5-تحقیقات پیشین در این زمینه ………………………………………………………. 46

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………… 51

3-2-مواد شیمیایی ………………………………………………………………………. 52

3-3-وسائل و دستگاه های مورد نیاز …………………………………………………… 54

3-3-1-ظروف آزمایشگاهی…………………………………………………………….. 54

3-3-2-دستگاه­ها…………………………………………………………………………. 54

3-4-روش­های آزمایشگاهی بکار گرفته شده در پایان نامه …………………………….. 58

3-4-1-سنتز نانو ذرات کیتوسان ……………………………………………………….. 58

3-4-2-تثبیت آنزیم لیپاز به روش اتصال کووالان بر اساس واکنش باز شیف………… 59

3-4-3-تعیین خصوصیات نانو ذره کیتوسان با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی 60

3-4-4-تعیین توزیع اندازه ذرات نانوکیتوسان سنتز شده به روش تفرق نور با استفاده از زتاسایزر 61

3-4-5-طیف سنجی مادون قرمز(FT-IR) …………………………………………….. 62

3-4-6- اندازه­گیری پروتئین تام به روش برادفورد……………………………………… 62

3-4-7-اندازه­گیری مقدار پروتئین (لیپاز) تثبیت شده بر روی نانوذره کیتوسان………… 63

3-4-8-اندازه­گیری فعالیت آنزیم لیپاز…………………………………………………… 63

3-4-8-1-منحنی استاندارد فعالیت لیپاز…………………………………………………. 64

3-4-8-2-روش اول- اندازه­گیری فعالیت لیپاز به روش کیت پارس آزمون (کیت تشخیصی کمی Lipase DC) در سرم یا پلاسما به روش فتومتریک………………………………………………………. 66

3-4-8-3-روش دوم- اندازه­گیری فعالیت لیپاز با استفاده از سوبسترای پارانیتروفنیل پالمیتات (pNPP) 68

3-4-9- بررسی اثر دما بر فعالیت آنزیم لیپاز در حالت آزاد و تثبیت شده روی نانو کیتوسان 68

3-4-10-بررسی اثر pH بر فعالیت آنزیم لیپاز در حالت آزاد و تثبیت شده روی نانو کیتوسان 69

3-4-11-بررسی پارامتر های سینتیکی آنزیم لیپاز آزاد و تثبیت شده روی نانو ذره کیتوسان 69

فصل چهارم: نتایج

4-1-مقدمه ………………………………………………………………………………. 71

4-2-تصویر برداری میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) ……………………….. 71

4-3-طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه (FT-IR) …………………………………. 72

4-4-توزیع اندازه نانوذرات سنتز شده با استفاده از زتا سایزر …………………………. 74

4-5-فعالیت لیپاز سودوموناس آزاد و تثبیت شده روی نانوذره کیتوسان ……………….. 75

4-6-بررسی اثر pH بر فعالیت آنزیم لیپاز سودوموناس آزاد و تثبیت شده روی نانوذره کیتوسان 76

4-7-مقایسه درصد فعالیت نسبی آنزیم لیپاز آزاد و تثبیت شده در pH های مختلف …… 77

4-8-بررسی اثر دما بر فعالیت آنزیم لیپاز سودوموناس آزاد و تثبیت شده روی نانو ذره کیتوسان 78

4-9-مقایسه درصد فعالیت نسبی آنزیم لیپاز آزاد و تثبیت شده در دماهای مختلف …….. 79

4-10-پارامترهای سینتیکی آنزیم لیپازسودوموناس آزاد و تثبیت شده روی نانو ذره کیتوسان 80

فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری

بحث………………………………………………………………………………………. 83

نتیجه گیری ……………………………………………………………………………… 87

مشکلات وپیشنهادات ……………………………………………………………………. 89

منابع و مآخذ……………………………………………………………………………… 90

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………….. 91

فهرست منابع غیر فارسی……………………………………………………………….. 92

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………… 100

چکیده:

لیپازها یکی از مهمترین آنزیم­ها در سیستم­های بیولوژیکی در صنایع مختلف است. کاربرد لیپاز آزاد به دلیل نیمه عمر کمتر در صنایع مقرون به صرفه نیست. تثبیت آنزیم روی پایه­های مختلف باعث افزایش پایداری، استفاده مکرر، سهولت جداسازی محصول، کنترل بیشتر واکنش و هزینه کمتر می­شود. تثبیت آنزیم غالبا بر روی پایه های متخلخل آلی یا معدنی انجام می­شود اما در سال­های اخیر از انواع نانوذرات به دلیل سطح تماس بالا در واحد حجم استفاده شد. هدف از این مطالعه سنتز نانوذرات کیتوسان و تثبیت آنزیم لیپاز بطریق کووالان با واسطه گلوتارآلدئید روی نانوذره و مقایسه فعالیت و پارامترهای سینتیکی آنزیم آزاد و تثبیت شده می­باشد. ابتدا نانو ذره کیتوسان در آزمایشگاه سنتز و سپس عملیات تثبیت آنزیم بطریق کووالانسی از طریق واکنش بازشیف انجام شد. و با روش­های میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، طیف سنجی مادون قرمز (FT-IR) و زتا سایزر مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. در مرحله بعد فعالیت آنزیم لیپاز آزاد و تثبیت شده به دو روش کیت تشخیصی پارس آزمون و روش استاندارد پارانیتروفنیل پالمیتات (pNPP) اندازه­گیری و پارامترهای سینتیکی Km و Vm تعیین شدند. نتایج میکروسکوپ الکترونی نشان داد که اندازه نانوذرات کیتوسان کمتر از nm100 است و بر اساس نتایج زتاسایزر اندازه ذرات قبل از تثبیت در محدوده nm300-10 و بعد از تثبیت آنزیم در محدوده nm500-20 بود. همچنین طیف FT-IR لیپاز آزاد و تثبیت شده بترتیب دارای پیک جذبی در طول موج cm^-11645 و cm^-19/1646 می­باشند که تثبیت لیپاز روی نانوذرات را تأیید نمود. pH بهینه لیپاز آزاد 7 و تثبیت شده، 5/7 بدست آمد. همچنین لیپاز آزاد در دمای °C30 وتثبیت شده در °C 40 بیشترین فعالیت را نشان داد. اگرچه میزان پایداری و نیمه عمر کمتری در مقایسه با آنزیم تثبیت شده داشت.

براساس نتایج مطالعه حاضر می­توان آنزیم لیپاز را بطور کووالان با واسطه گلوتارآلدئید با موفقیت روی نانوذرات کیتوسان تثبیت نمود و آنزیم تثبیت شده دارای فعالیت و خصوصیات سینتیکی مناسبی برای کاربرد در صنایع مختلف است.

کلمات کلیدی:نانوکیتوسان، لیپازسودوموناس، تثبیت، فعالیت آنزیم، خصوصیات سینتیکی

مقدمات و کلیات

1-1-بیان مسئله:

لیپاز آنزیمی است که چربی را به اسید چرب و الکل هیدرولیز می­کند. لیپاز یک آنزیم همه کاره است که کاربرد های صنعتی بسیاری دارد. اما پایداری لیپاز در محیط های مختلف نظیر آنزیم­های دیگر بیش از اندازه پایین می­باشد تا امکان استفاده آن را تحت شرایط سخت که برای کاربردهای صنعتی لازم می­باشد، میسرکند. به علاوه لیپاز گران قیمت است و به لحاظ اقتصادی استفاده از لیپاز به فرم آزاد مقرون به صرفه نیست و چون نیمه عمر آنزیم آزاد کمتر است و قابلیت بکارگیری مکرر آن محدودیت دارد لذا از آنزیم تثبیت شده بر روی بسترهای مختلف استفاده می­کنند. به دلیل قابلیت حل بالای آن در آب نمی­توان از آن مجددا استفاده کرد. بسیاری از تحقیقات استفاده از تکنیک های تثبیت را برای غلبه بر این محدودیت ها مورد بررسی قرار دادند.

برای تثبیت آنزیم لیپاز غالبا از پایه های متخلخل آلی استفاده می­شد اما در سال های اخیر از انواع نانو ذرات به دلیل سطح تماس بالا و حجم بالای منافذ که ورود مولکول­های آنزیم را تسهیل می­کند استفاده شده است چون فعالیت و قابلیت بکارگیری مکرر و پایداری عملیاتی آن را افزایش می­دهد.

یکی از انواع مناسب حامل های نانو، ذرات کیتوسان می­باشد که یک نوع پلیمر بیولوژیکی است لذا در این تحقیق خصوصیات سینتیکی آنزیم لیپاز آزاد و تثبیت شده برروی نانو ذره کیتوسان بررسی خواهد شد.

1-2-اهداف تحقیق :

این تحقیق در نظر دارد با بکارگیری کیتوسان و تثبیت آنزیم لیپاز قابلیت امکان استفاده مکرر ازاین آنزیم را به وجود آورد لذا مهمترین اهداف تحقیق عبارتند از:

1-مشخص کردن میزان فعالیت آنزیم لیپاز تثبیت شده در مقایسه با آنزیم لیپاز آزاد.

2-استفاده از نانو ذره کیتوسان بعنوان بستر مناسب برای تثبیت آنزیم لیپاز بجای تثبیت آن بر روی پایه های متخلخل آلی که بازده کمتری در مقایسه با حامل های نانو دارند.

3-استفاده مکرر و موثرتر آنزیم لیپاز و نیز کاهش هزینه های انجام فرآیند.

1-3- فرضیه های تحقیق:

با توجه به اهداف متصور برای تحقیق حاضر و دستیابی به پاسخ های مناسب برای سوالات مطرح شده فرضیات زیر مورد توجه قرارخواهد گرفت:

1-استفاده از آنزیم لیپاز تثبیت شده بر روی نانوذره کیتوسان خصوصیات سینیتیکی مناسب تری نسبت به آنزیم آزاد دارد.

2-نانو کیتوسان بعنوان یکی از بهترین حامل های آلی برای تثبیت آنزیم به شمار می رود.

1-4- مفهوم نانوتکنولوژی:

نانوتكنولوژی مطالعه ذرات در مقیاس اتمی برای كنترل آنهاست. هدف اصلی اكثر تحقیقات نانوتكنولوژی شكل دهی تركیبات جدید یا ایجاد تغییراتی در مواد موجود است. نانوتكنولوژی در الكترونیك، زیست شناسی، ژنتیك، هوانوردی و حتی در مطالعات انرژی بكار برده می شود. نانوتکنولوژی به تولید مواد، قطعات و سیستم های مفید با کنترل آنها در مقیاس طولی نانومتر و بهره برداری از خصوصیات و پدیده های جدید حاصله در آن مقیاس گفته می شود [6]. به عبارت دیگر نانو فناوری به تکنولوژی گفته می شود که کلیه فعالیت ها جهت ایجاد ساختاری ظریف در مقیاس نانو برای تغییر در تک تک اتم­ها و مولکول­ها را شامل می­شود، به طوری که مواد و وسایل جدید با خواص مورد نظر و مطلوب قابل ساختن می­شوند [7]. بدین ترتیب ترکیباتی تولید می­شوند که انتظار می­رود در بازارهای آینده نقش کلیدی بازی کنند. تفاوت اصلی فناوری نانو با فناوری های دیگر در مقیاس مواد و ساختارهایی است که در این فناوری مورد استفاده قرار می­گیرند. البته تنها کوچک بودن اندازه مد نظر نیست، بلکه زمانی که اندازه مواد در این مقیاس قرارمی­گیرد، خصوصیات ذاتی آنها از جمله رنگ، استحکام و … نیز تغییر می­یابد[8].

-4-1-کاربردهای نانو تکنولوژی:

امروزه فناوری نانو به طور شگفت آوری در تمامی علوم وارد شده و نقش تعیین کننده ای در مراحل مختلف تولید ایفا می­کند که در زیربه طور مختصر به برخی کاربردهای آن اشاره می­شود:

1-4-1-1- تولید مواد و محصولات صنعتی: نانو تکنولوژی تغییر بنیانی مسیری است که در آینده، موجب ساخت مواد و ابزار­ها خواهد شد. امکان سنتز بلوک های ساختمانی نانو با اندازه و ترکیب به دقت کنترل شده و سپس چیدن آن­ها در ساختار بزرگتر، که دارای خواص منحصر به فرد باشند، انقلابی در مواد و فرآیند­های تولید آنها، ایجاد می­کند. از مزایای نانوساختارها می­توان به سبکتر، قوی­تر و قابل برنامه­ریزی بودن آنها، کاهش هزینه عمر کاری آنها از طریق کاهش دفعات نقص فنی، ابزار­هایی نوین بر پایه اصول و معماری جدید اشاره کرد ]9[.

1-4-1-2- پزشكی و بدن انسان: رفتار مولكولی در مقیاس نانومتر، سیستم های زنده را اداره می­كند. یعنی مقیاسی که شیمی، فیزیک، زیست­شناسی و شبیه سازی کامپیوتری، همگی به آن سمت در حال گرایش هستند ]10[.

فراتر از سهولت استفاده بهینه از دارو، نانوتکنولوژی می­تواند فرمولاسیون و مسیر­هایی برای رهایش دارو، تهیه کند، که توان درمانی دارو­ها را افزایش دهد ]11[.

1-4-1-3- پایداری منابع: می­توان به منابعی همچون كشاورزی، آب، انرژی، مواد و محیط زیست پاك اشاره کرد. گستردگی تعاملات بین این فناوری و علوم جانبی آن­ها، از ویژگی­های کاملا بارز این فناوری جدید است. تقسیم­بندی فناوری نانو در شاخه­ها و رشته­های مختلف بیشتر مربوط به کاربرد محصولات این فناوری در هر رشته می­باشد. در ضمینه مسائل زیست محیطی، غذایی، دارویی نیز استفاده از نانو اجتناب ناپذیر خواهد بود.

1-4-1-4- صنایع غذایی: حوزه­های مختلف كاربردی فناوری نانو در غذا و صنایع غذایی را می توان به پنج دسته زیر تقسیم بندی نمود:

الف- بهبود طعم و رنگ: به کمک فناوری نانو توانسته اند در مواد غذایی مختلف خواصی ایجاد کنند که ایجاد احساس طعم و بوی خاص در مصرف کننده می­کند. مثلا تولید سس کم چربی که مزه چربی می­دهد در حالی که چربی ندارد.

ب- سلامت غذایی: برای اطمینان از سلامت غذایی، پژوهشگران در پروژه­ای از نانو حسگرهای قابل حمل برای یافتن مواد شیمیایی مضر، پاتوژن­ها وسم­ها در مواد غذایی استفاده کرده­اند، با این کار نیازی به فرستادن نمونه­های مواد غذایی به آزمایشگاه، برای تشخیص سلامت و کیفیت محصول­ها در کشتزار­ها و کشتارگاه­ها نیست. همچنین این پروژه، در حال توسعه به­کارگیری زیست تراشه­های DNA برای کشف پاتوژن هاست. این روش می­تواند در تشخیص باکتری های مضر و متفاوت در گوشت یا ماهی ویا قارچ ­های میوه مؤثر باشد.

ج-بسته­بندی: بسته­بندی در واقع اولین ارتباط مشتری با محصول است.بیشترین کاربردی که نانو در صنعت دارد مربوط به بسته­بندی است چراکه:

1: بسته­بندی، محصول را از صدمات فیزیکی و آلودگی­ها حفظ می­کند.

2:کیفیت ضدمیکروبی و خواص ممانعتی آن، بهداشت بهتر، کنترل بیشتر، ممانعت از بی­رنگی و خسارت کمتر به ساختار آن را باعث می­شود.