بیماری پارکینسون یک اختلال تخریب کننده نورونی شدید و پیش رونده سیستم عصبی مرکزی است که یکی از شایع ترین اختلالات حرکتی می­باشد. برای اکثر بیماری‌های تخریب کننده عصبی اقدامات موجود حکم مسکن را دارند. به علت اینکه شواهد متعددی پیشنهاد می­ کنندکه دربسیاری از بیماری‌های تخریب کننده نورونی مرگ سلولی غیر عادی رخ می­دهد، داروهایی که بتوانند مرگ سلولی را متوقف کنند ممکن است از تخریب نورونی بیشتر جلوگیری کرده و پیشرفت بیماری را آهسته کنند. ترکیبات عمده عصاره برگ زیتون فنول هایی مانند اولئوروپئین می­باشند، که آثار ضد آپوپتوزی از خود نشان می­ دهند بنابراین، مطالعه حاضر جهت بررسی اثر عصاره برگ زیتون و اولئوروپئین بر سمیت سلولی ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین بر روی سلول‌های PC12  به عنوان مدل in vitro بیماری پارکینسون طراحی شد. جهت القاء سمیت سلولی، سلول‌های PC12 با 150 میکرومول 6-هیدروکسی دوپامین تیمار شدند. در گروه­های درمانی دوزهای متفاوت برگ زیتون(g/mlμ600-100) واولئوروپئین(g/mlμ25-5) جهت بررسی اثر احتمالی محافظت کننده آنهااستفاده شد. سمیت سلولی توسط تست MTT تعیین شد. میزان ROS داخل سلولی توسط پروب فلورسنس دی­کلرو فلورسین دی استات از طریق روش فلوریمتری ارزیابی شد. قطعات DNA وپارامترهای بیوشیمیایی آپوپتوز (Bax, Bcl2  و caspase3) به ترتیب توسط الکتروفورز در ژل آگارز و ایمونوبلاتینگ ارزیابی شدند. نتایج ما نشان دادند که افزایش 6-هیدروکسی دوپامین منجر به افزایش میزان آسیب سلولی، تولید  ROS داخل سلولی، فعال شدن کاسپاز3، قطعه­قطعه شدن DNA و همچنین افزایش نسبت Bax/Bcl2  می­گردد. تیمار با عصاره برگ زیتون(μg/ml 400و600) و اولئوروپئین ( μg/ml20و25)  اختلالات ذکر شده را کاهش می­دهد. روی هم رفته نتایج پیشنهاد می­ کنند که عصاره برگ زیتون و اولئوروپئین در برابر آپوپتوز القاء شده در اثر 6-هیدروکسی دوپامین اثر محافظت کننده نورونی دارند. حداقل بخشی از این اثر محافظت کننده به واسطه کاهش آپوپتوز نورونی اعمال می­گردد و پیشنهاد کننده پتانسیل دارویی عصاره برگ زیتون و اولئوروپئین برای کاهش تخریب عصبی سلول­های دوپامینرژیک می‌باشد.

کلمات کلیدی:عصاره برگ زیتون، 6-هیدروکسی دوپامین، آپوپتوز، سلول­هایPC12، اولئوروپئین.

فهرست مطالب:

 فصل اول… 1

1-1    معرفی بیماری  پارکینسون. 2

1-2    فاکتورهای دخیل در بیماری پارکینسون. 4

1-2-1  افزایش سن.. 4

1-2-2  فاکتور های محیطی.. 4

1-3    سیستم یوبی کوئیتین پروتئوزوم 16

1-3-1  فاکتورهای ژنتیکی دخیل دربیماری پارکینسون. 17

1-4    التهاب عصبی و بیماری پارکینسون. 21

1-4-1  نقش فعال شدن گلیال ها در بیماری پارکینسون. 22

1-4-2  تغییرات ریز محیط ها در بیماری پارکینسون. 23

1-5    معرفی گیاه زیتون. 23

1-5-1  خصوصیات شیمیایی عصاره برگ زیتون. 24

1-6    اولئوروپئین  به عنوان ترکیب اصلی برگ زیتون. 28

فصل دوم.. 30

2-1    مواد و روشها 31

2-1-1  وسایل مورد استفاده. 31

2-1-2  مواد و داروهای مورد استفاده. 31

2-1-3  بافرها و محلولهای مورد استفاده. 32

2-2    جمع آوری برگ زیتون. 34

2-3    تهیه عصاره برگ زیتون. 34

2-4    کشت سلول. 35

2-5    سنجش بقای سلولی. 35

2-5-1  MTT assay  35

2-6    سنجش ROS داخل سلولی. 37

2-6-1  گروه‌های مورد استفاده در تست ROS. 38

2-7    استخراج DNA از سلول‌های PC12 39

2-7-1  گروه‌های مورد آزمایش جهت استخراج DNA 40

2-8    الكتروفورز قطعات DNA.. 41

2-8-1  گروه‌های مورد آزمایش در وسترن بلات… 41

2-8-2  استخراج پروتئین از سلول‌های PC12 42

2-8-3  اندازه گیری کل پروتئین.. 43

2-8-4  بررسی میزان پروتئینهای درگیر در آپوپتوز (Bax, Bcl-2, Caspase 3) با بهره گرفتن از روش وسترن بلات    44

2-8-5  الکتروفورز پروتئینها روی ژل  SDS-PAGE.. 44

2-8-6  انتقال از ژل به کاغذ  PVDF. 45

2-8-7  بلاکینگ     46

2-8-8  مرحله شستشو. 46

2-8-9  اضافه کردن آنتی بادی اولیه. 47

2-8-10            اضافه کردن آنتی بادی ثانویه. 47

2-8-11            افزودن سوبسترا و ثبت باندهای نورانی روی فیلم رادیولوژی.. 47

2-8-12            ظهور فیلم.. 48

2-8-13            زدودن آنتی بادیهای متصل به آنتی ژن از روی کاغذ و کنترل لودینگ نمونه ها 48

2-8-14            آنالیز تصاویر گرفته شده از باندهای پروتئینی.. 49

2-9    آنالیز آماری. 49

فصل سوم.. 50

3-1    نتایج. 51

3-1-1  بررسی تأثیرات غلظتهای متفاوت 6-هیدروکسی دوپامین بر بقای سلول‌های PC12. 51

3-1-2  بررسی اثرات دوزهای متفاوت عصاره بر سلول‌های PC12 52

3-1-3  بررسی اثرات دوزهای متفاوت اولئوروپئین بر سلول‌های PC12 53

3-1-4  بررسی اثرات دوزهای متفاوت عصاره برگ زیتون(OLE) بر بقای سلول‌های  PC12کشت شده در حضور 6-هیدروکسی دوپامین.. 54

3-1-5  بررسی اثرات دوزهای متفاوت اولئوروپئین بر بقای سلول‌های  PC12کشت شده در حضور 6-هیدروکسی دوپامین   55

3-1-6  بررسی اثرات دوزهای موثر عصاره برگ زیتون بر میزان تولید ROS داخل سلولی ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین   56

3-1-7  بررسی اثرات دوزهای موثر اولئوروپئین بر میزان تولید ROS داخل سلولی ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین   57

3-1-8  آنالیز نتایج به دست آمده از وسترن بلات برای پروتئینهای درگیر در آپوپتوز سلولی.. 58

3-1-9  بررسی اثرات عصاره برگ زیتون واولئوروپئین بر قطعه قطعه شدن DNA ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین   63

فصل چهارم.. 64

4-1    بحث و نتیجه گیری. 65

4-2    بروز استرس اکسیدایتو وآپوپتوز در بیماری پارکینسون. 65

4-3    عملکرد کانال های کلسیم و بیماری پارکینسون. 72

4-4    بروز التهاب نورونی در بیماری پارکینسون. 73

4-5    نتیجه گیری کلی. 76

4-6    پیشنهادها 77

1-1      معرفی بیماری  پارکینسون:

بیمار ی پارکینسون یک اختلال تخریب کننده عصبی است که به عنوان دومین بیماری تخریب کننده عصبی رایج در بین افراد پس از بیماری آلزایمر می‌باشد . میزان شیوع این بیماری درافراد بالای 50 سال حدوداً 2 درصد است(1).

پارکینسونیسم یا پارکینسون ثانویه در اثر مسمومیت با منگنز، مسمومیت با مونوکسیدکربن، ضربه مزمن و مداوم به سر  و برخی مواد مخدر تزریقی ممکن است ایجاد گردد که علائمی مشابه با پارکینسون دارد. اولین گزارشات مربوط به پارکینسونیسم به 5000 سال قبل از میلاد در هندوستان بر می‌گردد تا اینکه در سال 1817 دکتر جیمز پارکینسون اولین گزارشات مربوط به بیماری پارکینسون را ارائه داد(2).

بیماری پارکینسون همراه با اختلالات حرکتی می‌باشد که می توان به سفتی عضلانی ، لرزش در حال استراحت، آکینزی یا مشکل در شروع حرکات، کاهش حرکات خود بخودی و برادی کینزی یا آهسته بودن حرکات، ضعف در حفظ تعادل، کاهش حرکات وابسته یعنی حرکات ناخود آگاه طبیعی بدن مانند تغییر حالات چهره به هنگام صحبت کردن اشاره کرد(3).

بیماری پارکینسون توسط از دست دادن 50 تا 70 درصد نورون های دوپامینرژیک بخش متراکم جسم سیاه مشخص می‌گردد. علاوه بر نورون های دو پامینرژیک سایر جمعیت های نورونی نیزکه شامل بخشهایی از لوکوس سرلئوس[1] (نورآدرنرژیک)، هسته های رافه[2] (سروتونرژیک)،هسته های ماینرت[3] و هسته حرکتی پشتی واگ[4] (کولینرژیک)، قشر سینگولیت[5]، قشر اینتورینال[6]، پیاز بویایی[7] و گانگلیون های سمپاتیک و پاراسمپاتیک در روده نیز متاثر می‌گردند. تخریب برخی از این نواحی غیر دوپامینرژیک با علائم ثانویه بیماری پارکینسون از قبیل اختلالات شناختی، غیر حرکتی، خواب واتونومیک مرتبط می‌باشند(4).

یکی از نظریه هایی که در مورد علت بیماری پارکینسون مطرح است این است که این بیماری ناشی از یک عدم تعادل بین تحریک و مهار در عقده های قاعده ای در اثر مهار دوپامینی پوتامن می‌باشد. در نتیجه، خروجی مهاری از پوتامن به قطعه خارجی گلوبوس پالیدوس افزایش یافته و منجر به کاهش خروجی مهاری از گلوبوس پالیدوس خارجی به هسته زیر تالاموسی می‌گردد که این امر به نوبه خود موجب افزایش خروجی تحریکی به قطعه داخلی گلوبوس پالیدوس از هسته زیر تالاموسی می‌گردد. افزایش تحریک گلوبوس پالیدوس داخلی باعث افزایش مهار تالاموس شده، در نتیجه خروجی تحریکی از تالاموس کاهش یافته  و در اثر کاهش تحریک قشر اختلالات کم حرکتی بروز می‌یابند(3).

علاوه  بر تخریب نورون های دو پامینرژیک بخش متراکم جسم سیاه از دیگر علامت های بیماری پارکینسون وجود یکسری تجمعات سیتوپلاسمی داخل نورونی که به اجسام لوی معروف اند می‌باشد. اجسام لوی اولین بار توسط فردریش لوی در سال 1912 معرفی شدند که به صورت یکسری تجمعات کروی ائوزینوفیلی سیتوپلاسمی متشکل از تعدادی پروتئین مانند آلفا سینوکلئین[8]،  پارکین[9] ، یوبی کوئیتین[10] ، سین فیلین[11] و نوروفیلامنت[12] می‌باشند. ضخامت اجسام لوی حدوداً 15 میکرومتر است و در نواحی مغزی متاثر می‌گردند(5).

اجسام لوی علاوه بر بیماری پارکینسون در سایر بیماری ها مانند آلزایمر و در افراد سالم نیز با افزایش سن دیده می‌شوند. علی رغم وجود اجسام لوی در حالات بیماری ، نقش اجسام لوی در مرگ سلول‌های عصبی نامشخص است و جای بحث دارد. اگر چه این تجمعات پروتئینی به علت  اختلال در فرایند های سلولی طبیعی یا مصادره کردن پروتئین هایی که برای بقای سلولی مهم اند ممکن است  برای نورون ها سمی باشند، احتمال دیگر این است که اجسام لوی ممکن است با به­دام انداختن پروتئین‌های مضرر در تجمعات پروتئینی محافظت کننده باشند(4).

1-2      فاکتورهای دخیل در بیماری پارکینسون:

فاکتور های دخیل در بیماری پارکینسون منجر به اختلال در عملکرد میتوکندریایی، استرس اکسیداتیو و فعال شدن مسیرهای آپوپتوزی می‌گردند که در نهایت باعث تخریب نورون های دوپامینرژیک می‌گردند(6).

این فاکتورها عبارتند از :

1-افزایش سن

2-فاکتورهای محیطی

3-فاکتورهای ژنتیکی

1-2-1     افزایش سن:

در افراد طبیعی با افزایش سن میزان دوپامین و تعداد رسپتور های آن در داخل عقده های قاعده ای به طور دائم کاهش یافته و ظاهراً این تسریع درکاهش موجب بروز بیماری پارکینسون می‌گردد(7).

1-2-2    فاکتور های محیطی:

اگر چه اکثر موارد بیماری پارکینسون غیر ارثی اند اما منشاء آن‌ ها به میزان زیادی نامشخص باقی مانده است. مطالعات اپیدمیولوژیک مشخص کرده است که فاکتور های محیطی در آسیب تخریب کننده عصبی نقش مهمی ایفا می‌کنند.  برای مثال مطالعات اپیدمیولوژیک حاکی از این است که قرار گرفتن در معرض آفت کش ها، فلزات، بی فنیل پرکلرات، برخی حلال ها و برخی مواد ویژه دیگر خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهند(8). فاکتورهای محیطی آسیب رسان توسط سه مکانیسم استرس اکسیداتیو ایجاد می‌کنند:

1-القاء تولید ROS[13] 

2- تغییر متابولیسم میتوکندریایی

3- تغییر سیکل اکسیداسیون احیاء(9)

استرس اکسیداتیو  توسط عدم تعادل بین تولید گونه­ های واکنش پذیر اکسیژن و توانایی غیرسمی کردن متابولیت های فعال تولید شده و ترمیم آسیب­های ایجاد شده مشخص می‌گردد. گونه­ های واکنش پذیر اکسیژن یاROS شامل رادیکال‌های آزاد مشتق از اکسیژن (مولکول‌های دارای یک یا تعداد بیشتری الکترون جفت نشده در خارجی ترین لایه والانسی) مانند آنیون سوپراکسید، رادیکال هیدروکسیل و همچنین مشتقات غیر رادیکالی اکسیژن مانند هیدروژن پراکسید می‌باشند(10).

منابع تولید ROS  متعددی داخل سلول وجود دارند. یکی از  تولید کننده‌های  اصلی ROS خانواده ای از آنزیم‌های متصل به غشاء که جهت فعالیت­شان متکی به NADPH[14] می‌باشند. منبع دیگر تولید اکسید کننده‌های داخل سلولی میتوکندری می‌باشد، شواهد زیادی وجود دارند که پیشنهاد می‌کنند اکسید کننده‌های میتوکندریایی غالباً در کمپلکس I وIII زنجیره تنفسی میتوکندری شکل می­گیرند. علاوه بر میتوکندری و NADPH اکسیداز منابع دیگر تولید ROS داخل سلولی نیز، موجودند مانند گروهی از آنزیم‌های داخل سلولی شامل گزانتین­اکسیداز[15]، سیکلواکسیژناز[16]، آنزیم سیتوکروم 450P و لیپواکسیژناز[17]که به عنوان بخشی از فعالیت آنزیمی طبیعی­شان اکسیدکننده­ها را نیز تولید می‌کنند(11).

آنیون سوپر اکسید تولید شده توسط این اکسیدکننده­ها با نیتریک اکسید حاصل از فعالیت نیتریک اکسید سنتاز منجر به شکل گیری طیف وسیعی از اکسیدکننده­ها و نیترات­کننده­ها مانند پراکسی نیتریت می‌گردند. آنیون سوپر اکسید همچنین به کمک سوپر اکسید دسموتاز توسط فعالیت آنزیمی یا غیر آنزیمی تبدیل به هیدروژن پراکسید می‌گردد. هیدروژن پراکسید همچنین می‌تواند توسط میلو پراکسیداز (MPO[18]) هیپوکلروس­اسید و سایر اکسیدکننده‌های مضر مشتق از کلر را تولید کند. بعلاوه از طریق واکنش فنتون[19] تبدیل به یون هیدروکسیل گردد.

بنابراین شکل گیری یک گونه واکنش پذیر می‌تواند نهایتاً منجر به تقویت یک زنجیره تولید کننده از سایر گونه های واکنش پذیر سمی گردد(10).

سلول ها دارای مکانیسم‌های آنتی اکسیدانی ذاتی اند که ROS تولید شده تحت هر دو شرایط فیزیولوژیکی و پاتولوژیکی را سمیت زدایی می‌کنند.گلوتاتیون احیاء شده[20](GSH) مهمترین مولکول آنتی اکسیدان سلول است و به علت غلظت سیتوزولی بالایش می‌تواند مستقیماً ROS هایی مانند آنیون سوپراکسید، هیدروکسیل و نیتریک اکسید را از سلول بزداید. هیدروژن پراکسید توسط کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز (GPX) به آب احیاء می‌گردد. سیستم گلوتاتیون ردوکتاز[21](GR) و تیوردوکسین ردوکتاز[22](TRX)، گلوتاتیون و تیورودوکسین اکسید شده را با مصرف NADPH دوباره احیاء می‌کنند. سایر مولکول‌های آنتی اکسیدان مانند آسکوربات  یا ویتامین E و آنزیم هایی مانند پراکسی ردوکسین در برابر استرس اکسیداتیو حمایت های مهمی محسوب می‌گردند(12).

پراکسیداسیون لیپید ها اشاره به تخریب اکسید کننده لیپید ها دارد که طی آن به واسطه گرفتن اتم هیدروژن از اسیدهای چرب غیر اشباع آب و یک رادیکال اسید چرب تولید می‌گردد، رادیکال‌های اسید چرب آزاد نیز با آب واکنش داده و رادیکال‌های لیپید پراکسیل تولید می‌گردد که نهایتاً با سایر رادیکال‌های اسید چرب آزاد واکنش داده و باعث افزایش آسیب می‌گردد.

تغییرات اکسیداتیو پروتئین‌ها طیف وسیعی از فعالیت های کینازی، فسفاتازی، پروتئازی، چاپرون ها و فاکتورهای رونویسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اسید های آمینه مانند سیستئین، متیونین، تریپتوفان و تیروزین در برابر تغییرات اکسید کننده بسیار حساس اند(13).

1-2-2-1   آفت­کش ها و بیماری پارکینسون:

آفت­کش ها تنها روی گونه هدفشان موثر نیستند بلکه اثراتی روی سایر گونه های غیر هدف مانند انسان نیز

ترکیبات آلی شناخته شده ، ساختمان های گوناگونی دارند وبسیاری از این ساختمان ها واجد سیستم حلقوی هستند. اگر سیستم حلقوی،شامل اتم های کربن وحداقل یک عنصر دیگر باشد، این ترکیب به عنوان هتروسیکل طبقه بندی می شود.عناصری که معمولا به همراه کربن در سیستم حلقوی وجود دارند ، نیتروژن ،اکسیژن وگوگرد می باشند.
5-1کاربردها:
ترکیبات هتروسیکل محدوده استفاده وسیعی دارندو در میان انواع ترکیبات دارویی⁽¹⁾، دامپزشکی وشیمی گیاهی سهم عمده ای دارند]23[. آنها به عنوان عوامل شفاف کننده نوری ،ضد اکسایش، ضد خوردگی، افزودنی ها وبسیاری از عوامل دیگر به کار می روند]24[.
مثالی از نحوه استفاده از هتروسیکل ها بررسی روند تهیه یک ضد قارچ جدید ، شکل 1 می باشد]25[.
علت وارد کردن حلقه پیریمیدین در این ساختمان این است که ضد قارچ قبلی (شکل 2) بسیار چربی دوست می باشد.با جایگزینی حلقه بنزن با یک حلقه هتروسیکل قطبی تر ، حلالیت در آب و انتقال ضد قارچ در درون گیاه به طرز چشمگیری بهبود می یابد.
ترکیبات هتروسیکل به عنوان حد واسط سنتز های آلی نیز استفاده فزاینده ای دارند]26[.به عنوان مثال استفاده معمول سیستم حلقه فوران به عنوان یک ترکیب پنهان 1،4- دی کربونیل ،در واکنش های سنتزی می باشد. که طبق واکنش زیر، حلقه در شرایط اسیدی باز می شود.
ترکیبات هتروسیکل به طور وسیعی در طبیعت پراکنده شده اند. بسیاری از آنها دارای اهمیت اساسی در سیستم موجودات زنده می باشند ، هر روزه یکی از ترکیبات هتروسیکل به عنوان یک جزء کلیدی در فرایندهای زیستی شناخته می شود.به عنوان مثال میتوان به اسیدهای نوکلئیک اشاره کرد که مشتقاتی از سیستم های پیریمیدین و پورین هستند و شرکت آنها درفرایند تکثیر DNA قطعیت یافته است.
کلروفیل هم که از مشتقات سیستم حلقوی پورفین است،از اجزای لازم برای فتوسنتز و انتقال اکسیژن در گیاهان می باشد. همچنین اجزای ضروری ترکیب رژیم غذایی مثل تیامین (ویتامین ب 1)، ریبوفلاوین (ویتامین ب 2)، پیریدوکسل(ویتامین ب 6)، نیکوتینامید (ویتامین ب 3) واسید اسکوربیک (ویتامین ث) از ترکیبات هتروسیکل هستند.از میان بیست اسیدآمینه ای که معمولا در پروتئین ها یافت می شود ، سه اسیدآمینه به نام های هیستیدین ، پرولین وتریپتوفان ، هتروسیکل هستند.بنابراین تعجب آور نیست که امروزه حجم بالایی از  کارهای تحقیقاتی به روش های سنتز و خصوصیات ترکیبات هتروسیکل اختصاص یافته است.
این ترکیبات بیشتر به صورت حلقه های سه ضلعی ، چهارضلعی،پنج ضلعی ،شش ضلعی تا ده عضوی ویا دو حلقه ای هستند. اهمیت زیاد هتروسیکل ها  مرهون فراوانی وتنوع مشتقات آنهاست که درطبیعت موجودند. کاربرد وسیع وموفق هتروسیکل­ها در موارد ذکر شده باعث مطالعات بنیادی و عمیق در این زمینه شده است و تحقیقات وسیعی در این زمینه انجام شده و یا در حال انجام است.
6-1 انواع هتروسیکل ها:

با توجه به خواص بسیار مهم این ترکیبات، مهمترین هدف سنتزهای نوین از جمله سنتز هتروسیکل­ها، یافتن روش های سنتزی است که دارای زمان کوتاهترانجام واکنش، بازده بالاتر، سهولت بیشتر و دارای درجه سمیت کمتر باشند. ساده­_­ترین هتروسیکل­ها حلقه­های سه عضوی هستند. در این ترکیبات مولکول شدیداً تحت فشار است. همپوشانی اوربیتال­های تشکیل دهنده پیوند سیگما کامل نیست، انحراف از زوایای پیوندی چهار وجهی (109⁰) سبب پیدایش کشش زاویه­ای و ناپایداری مولکول و تمایل به باز شدن و رهایی از فشار زاویه­ای است. از این دسته ترکیبات می­توان به اپوکسیدها اشاره کرد. اتری که حلقه سه ضلعی شدیداً تحت

          در دنیای امروز، روند سرعت تغییرات در عرصه اقتصاد و صنعت، به‌ویژه در قرن بیستم افزایش بیشتری داشته است. درنتیجه، میان سازمان­های تولیدی و خدماتی رقابتی بیشتری به وجود آمده و آن‌ ها را مجبور به ارائه خدمات بهتر و ایجاد مزیت­های رقابتی بیشتر با هدف دوام بیشتر و سود بیشینه در بازارهای داخلی و جهانی کرده است. در مقابل، مشتریان و مصرف­ کنندگان به دنبال کالا و خدماتی هستند که نیازهای فعلی و آتی را به بهترین نحو پاسخ دهد. مشتریان کالایی را انتخاب می­ کنند که کمترین فاصله را از محل استقرار تسهیلات داشته و مطلوبیت مورد انتظار خود را از آن تسهیلات به دست آورند. میزان مطلوبیت تسهیلات به معیار­های مختلفی می ­تواند بستگی داشته باشد و این معیارها برای مشتریان مختلف دارای میزان اهمیت متفاوتی است.

همین عوامل باعث شده است که سازمان­ها برای رسیدن به اهدافشان، به مسئله جایابی تسهیلات و تعیین میزان مطلوبیت، توجه ویژه‌ای داشته باشند.

برنامه‌ریزی تسهیلات[1] که از مباحث مهم در مهندسی صنایع است دو بخش عمده جایابی[2] و طراحی[3] را شامل می­ شود که مهم‌ترین بخش طراحی، استقرار یا جانمایی[4] و بخش­های دیگر آن حمل‌ونقل[5] و طراحی ساختمان و تأسیسات[6] است. منظور از تسهیلات، هر مجموعه، شامل کارخانه، دانشگاه، بیمارستان، مجتمع­های تجاری و… است. در جایابی، ما به بررسی محل قرار گرفتن یک تسهیل[7] برای رسیدن به اهداف موردنظر می­پردازیم که برای تعیین محل آن، معیارهای مهمی مؤثرند، ازجمله نزدیکی به جاده­های اصلی، بازار مصرف،­ منابع تأمین مواد اولیه، در دسترس بودن نیروی انسانی موردنیاز، شرایط محیطی، امکان توسعه، مقررات و قوانین دولتی و …

یکی از مسائلی که باید در مراحل اولیه طراحی سیستم­های صنعتی موردتوجه قرار گیرد مسئله مکان‌یابی و استقرار تسهیلات است. مطالعه پیرامون تعیین مکان بهینه صنعتی و حتی تجاری، از دیدگاه جغرافیدانان و علمای علم اقتصاد همواره دارای اهمیت و اولویت بوده است. مراکز صنعتی و تجاری و کارخانجات برای تعیین مکان احداث کارخانه، استقرار تجهیزات و دپارتمان­های خود در کارخانه، استقرار دفاترشان در سطح شهر، تعیین مراکز توزیع محصولات و… با چنین مسائلی سروکار دارند. درواقع، تصمیمات مربوط به مکان‌یابی و استقرار، نه‌تنها در مسائل صنعتی، بلکه در مسائل گوناگونی در بخش­های دولتی و خصوصی، اعم از صنعتی و غیر صنعتی ظاهر می­ شود. در بخش دولتی، تعیین مکان مراکز خدماتی، نظیر ایستگاه­های پلیس‌راه، اورژانس، بیمارستان­ها، ایستگاه­های آتش‌نشانی و… نیاز به اتخاذ چنین تصمیماتی دارد.

در ادامه این فصل، به بیان مسئله اصلی تحقیق و ضرورت انجام آن پرداخته می­ شود و سپس اهداف اساسی، جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق و ساختار کلی پایان‌نامه بیان‌شده است.

1-2-      تعریف مسئله

مسائل مکان‌یابی یکی از گسترده­ترین حوزه های مسائل بهینه­سازی ریاضی هستند. توجه به این حوزه به خاطر کاربرد بسیار وسیع آن، نه‌تنها برای انتخاب مکان بهینه تسهیلات بلکه به خاطر انتخاب مکان مناسب سخت­افزارها در جهت عملکرد مناسب و انجام وظایف به­گونه­ای رضایت­بخش است.

مکان‌یابی رقابتی شاخه­ای از مسائل مکان‌یابی است که به یافتن مکان مناسب برای تسهیلات عرضه­کننده محصولات و یا تسهیلاتی که به ارائه خدمات تجاری در یک محیط رقابتی مشغول هستند، اختصاص دارد. در مسائل مکان‌یابی رقابتی فرض بر این است که تسهیلات برای بیشینه کردن سهم قابل کسب خود از بازار به رقابت با دیگر رقبا می­پردازند.

یک مدل مکان‌یابی را می­توان رقابتی نامید اگر شامل شرایطی شود که در آن تسهیلاتی قبلاً مستقر باشند یا در آینده قرار باشد مستقر شوند و تسهیل یا تسهیلات جدید باید برای به دست آوردن سهم بازار با آن‌ ها رقابت کنند.

مسائل مکان‌یابی رقابتی را می­توان از دیدگاه ­های مختلف طبقه ­بندی کرد. برخی از این طبقه ­بندی­ها همانند طبقه ­بندی­های سابق است. مثلاً طبقه ­بندی بر اساس فضای جواب منجر به مسائل مکان‌یابی رقابتی روی صفحه، شبکه یا در حالت گسسته می­ شود؛ اما مفاهیم خاصی هستند که با مطرح‌شدن بحث رقابت پدیدار می­شوند. مهم­ترین آن‌ ها نوع رقابت، نحوه رفتار مشتری و نوع تابع هدف است [1].

مسئله موردنظر در این پایان‌نامه بررسی مسئله استقرار تسهیلات در بازاری که تسهیلات با مطلوبیت‌های مختلف وجود دارد، می‌باشد و مشتریان با رفتارهای مختلف در سطح بازار پراکنده می‌باشند.

1-3-      ضرورت بررسی مکان‌یابی رقابتی

بسیاری از مباحث تحقیق در عملیات در حوزه مکان‌یابی تسهیلات بر این فرض بناشده‌اند که نوعی انحصار در محیط وجود دارد. به عبارتی، تسهیل یا تسهیلاتی که قرار است در محیط مستقر شوند متعلق به تنها تأمین­کننده موجود در محیط هستند؛ اما این فرض در دنیای واقعی اغلب برقرار نبوده و رقبایی نیز در محیط وجود دارند. این موضوع از دیرباز توسط اقتصاددانانی که موضوع رقابت، ازجمله رقابت مکانی را مطالعه می­کردند شناخته‌شده بود. درواقع مسئله مکان‌یابی رقابتی نه‌تنها در حوزه تحقیق در عملیات، بلکه در حوزه اقتصاد مکانی نیز مطالعه شده است [1]. از دیگر جنبه­ های کاربردی مسئله مکان‌یابی رقابتی می­توان به‌پیش بینی رفتار رقبا در محیط رقابتی و تصمیم ­گیری بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده است. در این مسائل استدلال­های هندسی با استدلال­های تئوری بازی­ها ترکیب می­شوند تا مشخص شود چگونه رفتار تصمیم­گیرندگان بر یکدیگر تأثیر می­گذارد [2].

با توجه به کاربرد بالای بحث تعیین محل استقرار تسهیلات در صنایع تولیدی و خدماتی و این حقیقت که همواره موارد زیادی رقابت بین تسهیلات جدید و موجود برای در اختیار گرفتن سهم قابل کسب بازار وجود دارد، ضرورت انجام این تحقیق در زمینۀ استقرار رقابتی بیش‌ازپیش آشکار می‌کند.

1-4-      اهداف مسئله

اهداف اساسی این پایان نامه عبارت‌اند از:

• خوشه‌بندی مشتریان و مصرف­ کنندگان بر اساس میزان اهمیت و وزنی که به معیار­های تأثیرگذار بر مطلوبیت تسهیلات قائل هستند.

• مدل‌سازی جامع برای مسئله مکان‌یابی رقابتی تسهیلات در بازار با در نظر گرفتن خوشه­بندی مشتریان

• استقرار تسهیلات جدید در بازار و تعیین میزان مطلوبیت آن‌ ها

• تعیین قیمت و کیفیت تسهیل جدید در بازار

1-5-      جنبه نوآوری و جدید بودن پایان‌نامه

در تحقیقات گذشته­ای که در زمینه مکان‌یابی رقابتی تسهیلات مشاهده‌شده، رفتار همه مشتریان در مقابل مطلوبیت تسهیلات به صورتی مشابه در نظر گرفته‌شده است. در این تحقیق هدف ارائه مدلی جامع بر اساس خوشه­بندی رفتار مشتریان که بتواند جواب­های نزدیک به واقعیت داشته باشد، می­باشد. در این تحقیق عوامل مؤثر بر جذابیت تسهیلات در خوشه‌های مختلف، وزن‌های متفاوت داشته که در ادبیات موضوع تابه‌حال چنین کاری مشاهده نشده است. همچنین در این تحقیق میزان قیمت و کیفیت (به‌عنوان عوامل اصلی تعیین‌کننده مطلوبیت) تسهیل جدید در محل استقرار خود تعیین می­ شود.

1-6-      ساختار کلی پایان‌نامه

در تحقیق پیشرو، روش­هایی با رویکرد جدید برای مدل‌سازی مسائل مکان‌یابی رقابتی بر اساس شرایط حاکم بر بازار رقابت ارائه خواهد شد. در فصل دوم مبانی نظری مکان‌یابی رقابتی را مطرح منموده و مقالات ارائه‌شده در حوزه مکان‌یابی رقابتی و روش‌های استفاده‌شده در این فصل بررسی می‌شوند. در فصل سوم مسئله مکان­ یابی رقابتی مدل­سازی شده و روش سه مرحله­ ای برای حل مدل ارائه شده است. در فصل چهارم نیز مثالی را در نظر گرفته و با بهره گرفتن از روش­های این تحقیق حل شده است. در فصل پنجم نیز نتیجه ­گیری و پیشنهادات آتی آورده شده است.

1-7-      جمع‌بندی فصل

 تصمیم ­گیری در مورد مکان‌یابی تسهیلات عمدتاً از تصمیم­ گیری­ های بلندمدت و استراتژیک شرکت­های بزرگ خصوصی و عمومی است و هزینه­ های بالای مربوط به جایابی و استقرار و راه­اندازی تسهیلات، پروژه­ های مکان‌یابی را به سرمایه ­گذاری­های بلندمدت تبدیل کرده است. لذا موفقیت یا شکست مراکز تسهیلاتی در هرکدام از بخش­های دولتی و خصوصی، بستگی زیادی به مکان­های انتخابی برای آن‌ ها دارد. بدین ترتیب، اهمیت مسئله مکان‌یابی و استقرار تسهیلات و ضرورت پرداختن به آن بر همگان روشن است

 با توجه به رشد جمعیت نیاز به آب و زمین حاصلخیز برای پاسخگویی به تأمین غذای مورد نیاز افزایش می یابد. همچنین طی دهه های اخیر، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، تقاضا برای فرآورده های دامی در نتیجه رشد جمعیت و پیشرفتهای اقتصادی و اجتماعی، رشد قابل توجهی را داشته است،  در حالیكه منابع پایه و بستر تولید نه تنها افزایش نمی یابد، بلکه در اثر بهره برداری             بی رویه کاهش یافته و در بسیاری از نقاط جهان تخریب منابع نگران کننده است. بنابراین امکان توسعه تولید محصولاتی که بتوانند مستقیماً در تغذیه انسان مصرف شود محدود می باشد. در عین حال سالانه حجم عظیمی از بقایای کشاورزی در چرخه تولید محصولات اصلی، حاصل می شود که به طور مستقیم مصرف انسانی ندارند اما می توان با بهره گرفتن از آنها در تغذیه دام به طور غیر مستقیم به تولید غذا برای انسان کمک نمود. البته لازم به ذکر است که پس مانده های کشاورزی همواره در تغذیه دام استفاده می شده اما با گسترش در تنوع محصولات و نیز پیشرفت صنایع غذایی، تنوع پس مانده ها نیز افزایش یافته به نحوی که بسیاری از آنها از نظر دامداران ناشناخته مانده و برای استفاده بهینه از آنها  نیاز به اطلاعات جدید می باشد. علاوه بر این  بخش اصلی دیواره سلولی پس مانده های کشاورزی را  مواد لیگنوسلولزی تشکیل می دهند که ارزش غذایی و قابلیت استفاده آنها برای دام پایین است، هر چند که به طور بالقوه دارای ارزش غذایی بخصوص، انرژی زایی بالایی هستند.

پس مانده های کشاورزی و منایع طبیعی شامل موادی است که پس از برداشت و استحصال محصولات اصلی حاصل از زراعت، باغداری، جنگل، صید و پرورش ماهی، پرورش دام و طیور و حشرات و صنایع غذایی مربوط، به جای می ماند و منابع بالقوه قابل توجهی را شامل می­گردد. پس مانده های کشاورزی بسیار متنوع  و گسترده بوده و از طرفی دامنه تغییرات و تفاوتهای مواد مغذی در این فرآورده ها خیلی زیاد است. چون عواملی از قبیل شرایط اقلیمی و منطقه ای، روش های  استحصال و فرآوری و تکنولوژی منطقه ای بر ارزش غذایی آنها مؤثرمی باشند (دیانی و همکاران، 1388).

ضایعات انگور مواد غذایی با ارزشی است که در مناطق مختلف کشور به مقدار زیادی به دست می آید و در تغذیه انواع دام مورد استفاده قرار می­گیرد، بنابراین شناخت مواد مغذی و ارزش غذایی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. تفاله انگور یک پسمانده  لیگنوسلولزی و باقیمانده  فرایند آبگیری از میوه انگور است. تفاله انگور  حدود بیست درصد از وزن مرطوب میوه اولیه را تشکیل    می دهد. هر چند در طی سالهای اخیر پژوهش هایی در راستای استحصال و کاربرد آن در تغذیه دام در کشور انجام گرفته است و این فرآورده فرعی تا حدودی مورد استفاده قرار گرفته است، اما هنوز بخش عمده ای از آن بلا استفاده بوده و در محیط زیست دفع می گردد و باعث آلودگی محیط                   می شود.

2-اهداف

با توجه به تولید قابل توجه تفاله انگور و ارزش غذایی بالقوه آن بهتر است عمل آوری  مناسب روی آن صورت گیرد كه در این تحقیق از روش بیولوژیكی، كشت قارچ استفاده شد و اهداف زیر دنبال شد:

1-تعیین ترکیبات شیمیایی شامل: ماده خشک، پروتئین خام، دیواره سلولی، ماده آلی،  خاکستر خام  و انرژی متابولیسمی تفاله انگور سفید عمل آوری شده با قارچ نوروسپورا سیتوفیلا و تفاله انگور سفید عمل آوری نشده به روش تجزیه تقریبی.

2- تعیین قابلیت  هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک تفاله انگور عمل آوری شده و تفاله انگور عمل آوری نشده با روش آزمایشگاهی[1].

3- تعیین میزان تجزیه پذیری ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام و دیواره سلولی تفاله انگور عمل آوری شده و عمل  آوری نشده با روش کیسه های نایلونی[2].

4- تعیین خصوصیات فیزیکی تفاله انگور عمل آوری شده و تفاله انگور عمل آوری نشده و بررسی روابط بین خصوصیات فیزیكی با تركیبات شیمیایی، قابلیت هضم و تجزیه پذیری مؤثر ماده خشك، ماده آلی، پروتئین خام و دیواره سلولی.  

5- بررسی تأثیر استفاده از قارچ نوروسپورا سیتوفیلا بر مقدار تانن و کل ترکیبات فنولیک تفاله انگور.

 2-1- وضعیت منابع خوراک دام در کشور

روند تغییرات در وضعیت کشاورزی و دامپروری در ایران طی نیم قرن اخیر به گونه ای بوده است که جمعیت دامی به میزان قابل توجهی افزایش یافته است که به تبع آن نیاز غذایی آن نیز  افزایش یافته است. بافت جمعیتی نیز در بسیاری از موارد تغییر یافته است به گونه ای که نیازی به کار گاو و تک سمیان نبوده و جمعیت این نوع دام ها کاهش یافته است. این نوع دام ها در طول ماه هایی از سال که کار نمی کردند بر اساس کاه تغذیه می شدند.جمعیت قابل توجهی از دام های پر تولید وارد سیستم دامپروری کشور گردیده است که نیاز به خوراک های  با کیفیت و ارزش غذایی بالایی دارند. درصد عمده گاوداری های کشور به صورت واحدهای نسبتاً بزرگ  در آمده اند. بخشی از کشاورزی به صورت تولید تخصصی درآمده و از یک سیستم کاملاً تلفیقی زراعت و دام خارج شده است که در این صورت علوفه در جایی تولید می شود و در منطقه دیگری مصرف می­گردد. بقایای زراعی در واحدهایی تولید می شوند که خود محل مصرف آن را ندارند. به جز کاه ها در مورد سایراقلام خوراکی (یونجه و علوفه مشابه، علوفه سیلویی، دانه غلات، کنجاله های پروتئینی، تفاله چغندر قند، سبوس گندم) متأسفانه کمبود وجود دارد، که بخش قابل توجهی از آن را می توان با بهره گرفتن از پس مانده ها و محصولات فرعی تأمین نمود (دیانی و همکاران، 1388).

2-2- وضعیت خوراک دام درایران و نیازهای غذایی دام  در کشور

بررسی آمارهای گوناگون وضعیت تولیدی دام های کشور نشان می دهد که خوراک های موجود از نظر کمی و کیفی حتی با وجود واردات در حد تأمین نیازهای دام های کشور نمی باشد و قسمت اعظم خوراک دام را مواد فیبری و مراتع تشکیل می دهد که ارزش غذایی بالفعل آنها بسیار پایین است (دیانی و همکاران، 1388).

2-3- محصولات فرعی و پس مانده های صنایع کشاورزی

طی دهه اخیر در زمینه شناسایی و تعیین ارزش غذایی منابع خوراک دام کشور، فرآوری و بهبود ارزش غذایی بقایای کشاورزی و کاربرد آنها در تغذیه دام، پژوهش های نسبتاً وسیعی انجام گرفته است که  بسیاری از نتایج به دست آمده به مرحله عمل در آمده و در سطح وسیع کاربرد پیدا کرده است از آن جمله می توان، استفاده از انواع تفاله های حاصل از صنایع تبدیلی میوه ها،  صیفی و سبزی و غلات، پس مانده های کارخانجات قند و شکر و غیره را در تغذیه دام ذکر نمود (دیانی و همکاران، 1388). با این حال هنوز از منابع خوراک دام و به خصوص پس مانده های کشاورزی استفاده کامل و مناسب به عمل نمی آید. در بسیاری از موارد به دلیل ماهیت محصول فرعی، امکان حمل و نقل، عمل آوری، ذخیره سازی و مصرف برای دامداران خرده پا به سادگی امکان پذیر و کاربردی نمی باشند. در چنین مواردی،  نیاز به فن آوری و سرمایه گذاری اولیه می باشد که در این زمینه تشکل های دامداران و نیز صنایع خوراک دام می توانند وارد عمل شده و به صورت علمی و عملی محصول فرعی را عمل آوری و آن را وارد چرخه خوراک دام نمایند.

بقایای کشاورزی از نظر نوع و ارزش غذایی بسیار متنوع هستند. دسته ای از پس مانده ها دارای ارزش غذایی نسبتاً بالایی بوده به نحوی که حتی می توانند با منابع خوراکی با ارزش مثل دانه غلات قابل مقایسه باشند از جمله این پسمانده ها تفاله بعضی از میوه ها می باشند که ماحصل فرایند صنایع غذایی به شمار می روند. آن دسته از پس مانده ها که از مواد لیگنوسلولری تشکیل می گردند، دارای ارزش غذایی بالایی نبوده بلکه دارای الیاف زیاد، پروتئین کم و از نظر ویتامین ها و مواد معدنی نیز فقیر هستند. البته سلولز به خودی خود یک ماده انرژی زا بوده و قابلیت هضم بسیار بالایی دارد اما به دلیل اینکه در بقایای گیاهی با مواد دیگری مانند لیگنین به صورت ترکیبات سخت و چوبی درآمده است، قابلیت هضم آن پایین می باشد، به نحوی که وقتی در تغذیه دام ها مصرف می شود. بخش کمی از انرژی آن توسط حیوانات هضم شده و مورد استفاده قرار می گیرد. در عین حال این نوع  پس مانده ها به عنوان خوراک پایه و تأمین کننده حجم خوراک و نیز به منظور تأمین سیری فیزیکی در کنار تأمین بخشی از انرژی مورد نیاز دام ها قابل استفاده می باشد. همچنین با انجام فرایندهای عمل آوری و غنی سازی تا حدودی می توان ارزش غذایی آنها را بهبود بخشید.

2-4- مزایای عمده استفاده از محصولات فرعی و انواع آنها

1- بازیافت مواد با ارزش موجود در پس مانده ها، بدون نیاز به آب و خاک جداگانه برای تولید آنها

2- راهبردی مناسب در عرضه پس مانده ها به چرخه زیست و کاهش آلودگی محیط

3- تأمین بخشی از نیازهای غذایی دام های کشور

4- تأمین خوراک دام ارزان تر و کمک به کاهش هزینه تغذیه دام ها

محصولات کشاورزی را براساس فیبرخام و نیتروژن می توان به چهار دسته تقسیم کرد:

1-  محصولات فرعی حاوی فیبر خام بالا و نیتروژن پایین : این گروه شامل باقیمانده های غلات به نام های کاه و کلش غلات می باشد.

:

تغذیه علمی است که احتیاجات کمی و کیفی غذای انسان و حیوانات را معین می‌کند. امروزه با تمام پیشرفتهایی که در شئون مختلف حیات آدمی پدیدار گشته، مسئله تغذیه از نظر اقتصادی و اجتماعی در درجه اول اهمیت در جوامع بشری قرار گرفته است. به طوری که سطح تمدن و درجه موفقیت اجتماعی و پیشرفت هر جامعه‌ای را از چگونگی تغذیه آنها مورد ارزیابی قرار می‌دهند. از آنجائیکه سلامتی، پویایی و شکوفایی استعدادهای هر جامعه، در گرو تغذیه صحیح و کافی، به ویژه پروتئین حیوانی افراد آن جامعه است، بنابراین تامین پروتئین حیوانی در توسعه هر چه بیشتر دامپروری، به ویژه در صنعت پرورش طیور، ضرورت انکار ناپذیری را پیدا می‌کند. پرورش طیور چنانچه بر روی اصول علمی و صحیح استوار شود به آسانی می‌تواند جوابگوی قسمت زیادی از احتیاجات پروتئینی کشور ما باشد.

هدف از تنظیم جیره جوجه‌های گوشتی و مرغ‌های تخمگذار، تامین غلظت مطلوب مواد مغذی با قیمت منطقی جهت رشد و تولید مطلوب و بهره وری مطلوب از خوراک می‌باشد. به منظور اطمینان از بلع، هضم، حفاظت از تخریب، جذب و انتقال مواد مغذی به داخل سلولهای بدن، گاهی علاوه بر مقادیر مطلوب و متعادل مواد مغذی، از برخی افزودنیهای خوراکی غیرمغذی درجیره استفاده می شود،که در جهت تغییر سوخت و ساز جوجه ها به منظور رشد بهتر یا تولید محصولات نهایی مطلوب‌تر در خوراک می‌باشد.

مهمترین روابط متقابل موثر بر احتیاجات مواد مغذی ، انرژی و پروتئین، تغذیه و بیماری، انواع مختلف تنشها، عوامل موثر برکیفیت و ماندگاری گوشت و تخم مرغ می باشد. در گوشت و فرآورده‌های گوشتی اکسیداسیون چربی یکی از مهمترین دلایل افت کیفیت است، زیرا باعث فساد گوشت و ایجاد بی رنگی می‌شود و این تغییرات سبب عدم پذیرش گوشت و فرآورده‌های آن از طرف مصرف کننده می‌گردد. نشان داده شده که بر اثر این تغییرات فروش گوشت به میزان 4/5 درصد و فرآورده‌های آن 7/3 درصدکاهش می‌یابد. در صنعت گوشت و فرآورده‌های گوشتی برای کاهش این تغییرات از افزودنی‌های مصنوعی با خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار استفاده می‌شود. ولی در دهه اخیر به دلیل مشاهده خطر سرطان‌زایی و انزجار مصرف کننده‌ها، از این افزودنی‌های مصنوعی کمتر استفاده می‌شود و برای افزایش عمر ماندگاری و سلامتی غذا می‌توان از افزودنی‌های طبیعی با خاصیت آنتی اکسیدانی استفاده کرد (بوتسوگلو[1] و همکاران، 2007). همچنین در گوشت و فرآورده‌های گوشتی علاوه بر اکسیداسیون چربی و بی رنگ شدن، رشد میکروارگانیسم های مولد فساد نیز یکی دیگر از دلایل افت کیفیت است که برای حفظ کیفیت از افزودنی‌های مصنوعی با خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی در سطح وسیعی استفاده می‌شود که نیاز به جایگزینی طبیعی برای آنهاست. در سالهای اخیر تحقیقات گسترده‌ای به منظور به کارگیری این ترکیبات در مواد غذایی به جای آنتی اکسیدانهای مصنوعی به مورد اجرا قرار گرفته است. نکته در خور توجه در مورد آنتی اکسیدانهای طبیعی آن  است که نه تنها فاقد زیانهای آنتی اکسیدانهای مصنوعی هستند (برای مثال مواردی از سرطان‌زایی در حیوانات آزمایشگاهی مشاهده شده است) بلکه مصرف آنها می‌تواند به حفظ تامین سلامت بیشتر برای انسان بینجامد.

خوشبختانه به علت شرایط اقلیمی مناسب و سایر فاکتورهای خاص جغرافیایی دیگر و محدود بودن اراضی کشاورزی و کمبود آب در کشور سعی شده تا منابع جدید خوراکی موجود در کشور شناسایی و مورد ارزیابی کمی و کیفی قرار گیرد. در این راستا استفاده از گیاهان دارویی می‌تواند کاربرد داشته باشد زیرا در بسیاری از نقاط کشور به فراوانی قابل کشت هستند. اطلاعات مربوط به اثرات و خواص گیاهان دارویی از زمان های دور سینه به سینه منتقل گشته، با آداب و سنت های قومی نیز در آمیخته، سرانجام با زحمت زیاد از طریق تجربه‌های مدید، اثرات و خواص آنها در اختیار نسل های معاصر قرار گرفته است. بیش از سه هزار سال پیش از میلاد مسیح از گیاهان دارویی به عنوان دارو استفاده کرده‌اند. مردم یونان باستان خواص دارویی برخی از گیاهان را به خوبی می‌دانسته‌اند. استفاده صحیح از این گیاهان دارویی مستلزم شناخت و بررسی دقیق ترکیبات شیمیایی موجود درآنهاست. از طرف دیگر با توسعه داروهای سنتتیک استفاده از داروهای گیاهی تا اندازه‌ای منسوخ گردید، ولی عوارض جانبی زیاد و نامطلوب داروهای سنتتیک و عدم سازگاری آنها با طبیعت جانداران سبب شد تا در پی جایگزینی مناسب برای آنها باشیم . استفاده صحیح از این گیاهان دارویی مستلزم شناخت و بررسی دقیق ترکیبات شیمیایی موجود درآنهاست. از قرن نوزدهم کوشش جهت استخراج مواد موثراز گیاهان دارویی و تعیین معیار برای مصرف شروع شد. در شعری منسوب به نظامی یک تعریف عام برای گیاهان دارویی ارائه شده است:

نروید بر زمین هرگز گیاهی                                                            که ننوشته است بر برگش دوایی

مهمترین ویژگی گیاهان دارویی را طبق فصلنامه گیاهان دارویی، به شرح زیر می‌توان خلاصه کرد:

1- در پیکره این گیاهان مواد خاصی ساخته و ذخیره می‌شود که این مواد خواص متعددی دارند ماده موثرفعال به میزان بسیار کم ساخته می‌شود.

2- ممکن است اندام خاصی چون ریشه، ساقه، برگ، گل وغیره حاوی مواد موثره مورد نظر باشند و ممکن است نتوان  تمام اندام گیاه را منبع دارویی دانست.

3- معمولا از اندام مورد نظر به صورت تازه استفاده نمی‌شود. باید تحت تاثیر عملیات خاصی چون تمیز کردن، هوا خوردن، خشک کردن و یا استخراج و تصفیه قرار گرفته و سپس مورد استفاده واقع شوند.

 4- گیاهان دارویی حاوی مواد موثره در موارد خاص قابل استفاده‌اند.

دلایل رویکرد جهانی به گیاهان دارویی شامل موارد زیر است:

1- تهیه برخی از مواد موثره به طور مصنوعی امکان پذیر نیست و تنها به صورت طبیعی از گیاهان قابل استخراج است.

2- مواد دارویی مصنوعی (شیمیایی) هر چند به طور سریع اثر می‌بخشند و دارای یک تاثیر مشخص می‌باشند، ولی در اکثر موارد عوارض جانبی نامطلوبی به جای می‌گذارند در حالی که مواد گیاهی تاثیر مفید و اثرات جانبی خوبی بر سلامتی دارند.

3- مواد موثرگیاهان اشتها آور هستند و سبب هضم مواد غذایی و سلامت کار دستگاه گوارش می‌شوند.

1-2- هدف از انجام این آزمایش:

این پایان نامه سعی داشته که جیره ایده‌آلی که برطرف کننده تمام مواد مغذی و احتیاجات حیوانی باشد و در نهایت باعث کاهش هزینه تولید و بهر‌ه‌وری خوراک گردد را تنظیم نماید و به اثرات استفاده از گیاه دارویی رزماری و ویتامین E به عنوان آنتی اکسیدانهای طبیعی در تغذیه طیور گوشتی به منظور ارزیابی کیفیت و ماندگاری گوشت و عملکرد جوجه‌های گوشتی به عنوان جایگزینی مناسب و فراوان به جای آنتی اکسیدانهای مصنوعی و گران قیمت رایج بپردازد. از آنجا که منبع مهم آنتی اکسیدانهای طبیعی، گیاهان هستند رزماری به عنوان گیاهی شناخته می‌شود که بالاترین خواص آنتی اکسیدانی را دارد. در این طرح سعی شده تمام عواملی که موجب بهبود راندمان مصرف خوراک و بهره‌وری آن در طیور می‌شود مد نظر قرار دهد. تا بتوان توصیه‌ای علمی بر پایه تحقیقات انجام گرفته در گذشته و حال را برای تهیه و آماده سازی جیره جوجه‌های گوشتی و بهبود روز افزون کیفیت گوشت ارائه داد. لذا این آزمایش با توجه به عوامل یاد شده در بالا به منظور بررسی اهداف ذیل طراحی و اجرا شده است:

1- بررسی کیفیت و ماندگاری گوشت پس از کشتار و در دماهای مختلف

2- بررسی تغییرات اکسیداسیون چربیها پس از کشتار، پس از دو هفته انجماد و پس از بررسی گرمایی       

3- بررسی افزایش وزن و راندمان غذایی و مصرف خوراک در جوجه‌های گوشتی در طول آزمایش