ادبیات، بخصوص ادبیات­ داستانی، با جنگ درآمیخته است. از روزگاران کهن تا به امروز، جنگ مقوله­ی مهمی برای ادبیات محسوب شده و می­ شود. ادبیات ­داستانی ایران در واکنش به جنگ هشت ساله در قالب پرداخت حادثه، شخصیت، کنش، کشمکش و فضا­سازی، انتخابی هوشمندانه کرده و دو چهره­ی کاملاً متضاد از خود نشان داده است. یکی شیفتگی به جنگ با طرح موضوعاتی چون قهرمان و روحیه­ی قهرمان­پروری، آرمان­گرایی، حماسه­سازی، شجاعت، روحیه­ی شهادت­طلبی، پرداختن به معنویت و دوری از زندگی دنیوی همراه بود و دیگری انزجار و نفرت از جنگ که با موضوعاتی چون: ترس، فقر، تخریب، گرسنگی، فحشا و نابودی بشر و…  

بررسی همه جانبه­ی آثار هر نویسنده راهی به سوی بهتر شناختن اوست. با بررسی محتوایی و نحوه­ چینش واژگان آثار هر نویسنده می توانیم به سوالات زیر پاسخی درست و منطقی دهیم.

محتوای آثار نویسندگان مطرح شده در این پژوهش بیشتر به چه موضوعاتی پرداخته است؟ آیا به نویسندگان مطرح شده در این پژوهش دیکته شده است که داستانی با این قالب و موضوعات مشخص بنویسند یا این­که دغدغه­ی فکری و ذهنی آن­ها نوشتن در مورد جبهه و جنگ بوده است؟

بررسی محتوا و موضوعات و درونمایه­های جنگی، ساختار و شخصیت­پردازی آثار این نویسندگان نگارنده را بر آن داشت تا در راستای انجام پایان نامه­ دوره­ کارشناسی ارشد خویش به تحلیل و نقد آثار این نویسندگان بپردازد. این بررسی ابتدا به صورت مطالعه­ کلی و مستمر صورت گرفت و به تعریف نقد و نقادی و وظیفه­ی ناقد پرداخته و بعد به بیان تعاریف جنگ و داستان جنگ پرداخته است، سپس تمامی موضوعات محتوایی و درونمایه­ها و موضوعات شخصیت­پردازی، توصیف و شیوه­ روایت را به طور جداگانه در هر اثر بررسی و جمع­آوری کرده و در هر قسمت که نیاز به تعریفی کوتاه و قابل فهم بوده بیان کرده است، و در متن و ذیل تحلیل آثار هر نویسنده در صورت لزوم قسمتی از متن داستان را به عنوان شاهد نقل کرده­ام. در این بررسی متوجه شده که با توجه به اینکه هر سه نویسنده داستان جنگی نوشته­اند اما دغدغه­ی ذهنی و فکری هریک با دیگری متفاوت است و سعی در بزرگ­نمایی آن داشته است.

وقتی با دوست دوره­ کارشناسی­ام آقای دکتر حسین کیا که انسانی فرهیخته و فاضل است، برای انتخاب این موضوع مشورت کردم، بسیار خوشحال شد، از من خواست و تشویقم کرد که حتماً این کار را انجام دهم زیرا که دانشجویان ادبیات بیشتر به ادبیات کهن توجه دارند و کمتر به ادبیات دفاع مقدس که سهم بزرگی در ادبیات و غنای ادبیات ما داشته است، پرداخته­اند، این بود که برخود وظیفه دانستم تا در این وادی مقدس گام نهم و  این پژوهش را انجام دهم. در این راه از خرمن اندیشه­ی دکتر سید عطاءالله افتخاری و دکتر مهدی فاموری که استادان راهنما و مشاورم بودند، خوشه چینی کردم و با توجه به مشغله­ی زیادی که داشتند با سعه­ی صدر با راهنمایی­های بی­دریغ و عالمانه­ی خود هدایتم کردند.

1-2- اهداف تحقیق:

از آن­جا که شناخت صحیح و معرفی نویسندگان باید بر اساس بررسی آثاری که از خود به یادگار گذاشته­اند صورت پذیرد؛ در این تحقیق، که به بررسی و نقد داستان­های جنگ سید مهدی شجاعی، احمد دهقان، احمد غلامی پرداخته شده است، اهداف تحقیق به­ طور کلی در سه محور خلاصه می­ شود.

1- تحلیل و بررسی قسمتی مغفول از ادبیات داستانی پایداری ایران به عنوان بخشی از ادبیات امروز ایران.

2- شناساندن چهره­ی سه تن از داستان­نویسان مهم دهه­های اخیر.

3- کوششی برای روشن کردن وجهی از تاریخ تطور نثر فارسی در روزگار معاصر.

1-3- پیشینه­ی تحقیق:

در مورد این موضوع کتاب هایی تألیف شده است. از جمله حسن میر عابدینی در کتاب صد سال داستان­نویسی در ایران به معرفی نویسندگان و نقد و تحلیل آن­ها در صد سال تاریخ داستان­نویسی در ایران پرداخته است.

حسن بارونیان یکی دیگر از محققانی است که به موضوع تحلیل داستان­های جنگ پرداخته است. بارونیان در کتاب شخصیت­پردازی در داستان­های کوتاه دفاع مقدس یکی از محوری­­ترین و مهم­ترین عناصر داستان کوتاه یعنی شخصیت­پردازی را انتخاب و در هفت مجموعه داستان کوتاه جنگ مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

جنگی داشتیم داستانی داشتیم، اثری دیگر در زمینه­ نقد و بررسی 14عنوان کتاب داستان نشر صریر از کامران پارسی نژاد است.­ در این اثر به نقد داستان «سفر به گرای 270 ­درجه» ­از احمد ­­دهقان و ­مجموعه داستان «همه­ی زندگی» از احمد غلامی  نیز ­پرداخته است.

در زمینه­ نقد و بررسی داستان­های جنگ تحقیقات زیادی صورت گرفته است، اما کافی نیست و نیاز بیشتری به تحقیق در این زمینه هست.

1-4- روش کار تحقیق:

گرد­آوری مطالب مربوط به این تحقیق بنا به ماهیت پژوهش و با توجه به شیوه­ معمول در حوزه­ علوم انسانی

 در فصل اول : نگارنده کلیّات طرح را  که مشتمل بر پیکره بندی تحقیق است ارائه داده و به ترتیب هدف تحقیق، روش تحقیق و پیشینه ی تحقیق  را مشخص کرده است .

 فصل دوم: به طور اجمال نگاهی به آثار و افکار دهخدا انداخته است.

در فصل سوم: دهخدا و اوضاع و احوال سیاسی زمان او .

 در فصل چهارم:  طنز و نقد و بررسی آن در  مجوعه ی  مقالات چرند و پرند پرداخته است.

 در فصل پنجم:  مقاله نویسی در روزنامه ها و مجلات و تاثیر آنها بر جامعه مورد بررسی قرار گرفته است .

در فصل ششم :  ضمن بیان نمونه هایی از چرند و پرند به ویژگی های نثر دهخدا دراثر مذکور پرداخته شده است.

 در فصل هفتم : که فصل نتیجه گیری است آراء پژوهنده و یافته های تحقیق ارائه  گردیده و نگارنده نظریات خود را که نتیجه ی بررسی است بیان کرده است.

1-1.هدف تحقیق: 

 هدف از این تحقیق، نقد و بررسی شیوه های طنز در مجموعه مقالات چرند و پرند و غنی تر کردن آثار انتقادی،به ویژه نقدهایی است که درباره ی طنز نویسی در مقالات دهخدا به کار رفته و نمودن راهی است برای کسانی که می خواهند به نکته های تازه ای در باب فهم عمیق تر آثار طنز آمیز و انتقادی دست یابند.

 1-2.روش تحقیق :

 این تحقیق به روش کتاب خانه ای است.  و نگارنده کوشیده است برای شناخت دقیق تر و جزیی تر  علامه علی اکبر دهخدا ، رفتار، گفتار، کردار، طنز، مقالات و آثار او را  مورد پژوهش قرار دهد. و با توجه به آثار  مختلف به نقد و بررسی طنز در مجموعه  مقالات چرند و پرند بپردازد . 

پیشینه ی تحقیق :

 درباره ی علامه علی اکبر دهخدا و سیر و حوادث زندگی پر ماجرای او از نظر تاریخی تاکنون آثار گوناگونی پدید آمده است . از جمله : تاریخ مشروطه ی ایران از احمد کسروی که در خصوص اوضاع و احوال زمان دهخدا و مسائل روزمره و مسائل داخلی کشور سخن به میان می آورد ، از صبا تا نیما از آرین یور در مورد زندگی نامه دهخدا و چگونگی روزگار و آثار و افکار و مسائل سیاسی زمان او بحث می کند ،  قصه نویسی از دکتر رضا براهنی در خصوص طنز ومقایسه ای بین طنز عبید با دهخدا و روزنامه ها و قصه ها به بحث وگفتگو می پردازد و حاج زین العابدین مراغه ای در خصوص مسائل اقتصادی و مادی و ظلم و بیدادگری زمان و دهخدا سخنی به میان آورده است و همین طور ، تاریخ ادبیات فارسی از برتلس ، آندر یوگنی یویج  ، مجله ها ، ماهنامه ها و غیره .

بنا براین در این تحقیق تنها به اثار و افکاری اشاره می شود  که رویکرد ادبی به این موضوع داشته باشد . در خصوص  نقد و بررسی شیوه های طنز نویسی دهخدا در مجموعه  مقالات چرند و پرند تاکنون  کاری انجام نگرفته است و تنها در بعضی از مجله ها و ماهنامه ها و کتاب ها فقط در خصوص طنز و مقالات

فصل دوم: زندگی نامه‌ی مولانا. در این فصل همانند دیگر مولانا شناسان به بررسی نام،  تخلص، نسب، خاندان و قدیمی‌ترین منبع نام مولانا و…. پرداخته شده است.

فصل سوم: سیری اجمالی در شرح نویسی و شرح حال شارحان. در این فصل ابتدا به بررسی شرح‌های مثنوی از آغاز تاکنون پرداخته شده و سپس ‌اندکی از شرح حال شارحان مورد بحث در این تحقیق بیان شده است.

فصل چهارم: بررسی ابیات بحث برانگیز دفتر اول مثنوی. در این بخش که حجم اصلی و کلی تحقیق را شامل می‌شود؛ به تحلیل مقایسه ای بر روی ابیات بحث برانگیز پرداخته شده است.

1-2- اهداف تحقیق:

آنچه در این پژوهش مورد نظر می‌باشد را در دو هدف کلی و اساسی مد نظر قرار خواهیم داد:

1-  بررسی تطبیقی ابیات بحث برانگیز دفتر اول مثنوی در جهت حصول تصویری واضح از سیر تحول تاریخی شروح عرفانی یکی از مهم‌ترین کتب ادب فارسی.

2- حصول انتقادی معنایی درست از ابیات بحث بر انگیز دفتر اول مثنوی و یا حداقل کوشش در راه یافتن نزدیک‌ترین معنی به ذهن و ابیات مولوی.

1-3- پیشینه‌تحقیق:

تاکنون شرح‌های  فراوانی در جهت درست خواندن و درست فهمیدن و توضیح مطالب گوناگون علمی، فقهی، ادبی، کلامی‌و تفسیری مثنوی توسط استادان و محققان بزرگی همچون بدیع الزمان فروزانفر،  جلال الدین همایی، سید صادق گوهرین، عبد الحسین زرین کوب، محمد استعلامی‌و ایران شناس بزرگ انگلیسی، رینولد الن نیکلسون، در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است. هر کدام از این شارحان، از دیدگاه‌های مختلف و تحت تأثیر مکاتب فکری رایج در روزگار خود و از چشم‌انداز ذهن خویش به شرح و تفسیر ابیات کتاب مستطاب مولوی پرداخته‌اند. اما تاکنون اثری که به مقایسه‌ی این شروح بپردازد، به سامان نرسیده است. در ذیل معرفی مختصری از شروح چند گانه ارائه می‌کنیم:

1-انقروی، اسماعیل:1380،شرح کبیر انقروی بر مثنوی مولوی، ترجمه‌ی عصمت ستار زاده، تهران، برگ زرین.

2-نیکلسون، رینولد الین:1374، شرح مثنوی معنوی مولوی، ترجمه و تعلیق حسن لاهوتی، تهران، انتشارات علمی‌و فرهنگی.

3-گولپینارلی، عبد الباقی: 1371، نثر و شرح مثنوی شریف، ترجمه و توضیح توفیق ه. سبحانی، تهران، فرهنگ و ارشاد اسلامی.

4-فروزانفر، بدیع الزمان: 1382، شرح مثنوی شریف، تهران، شرکت انتشارات علمی‌و فرهنگی، سه جلد.

5- مولانا، جلال الدین محمد بلخی: 1369،مثنوی معنوی، تصحیح محمد استعلامی، تهران، زوار، شش جلد.

6- زمانی ،کریم: 1378، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران ، اطلاعات.

1-4- روش تحقیق:

روش تحقیق بنا بر روش معمول در حوزه‌ی علوم انسانی و ادبیات تطبیقی، به صورت کتابخانه‌ای است. به‌این صورت که ابتدا کتاب‌ها و منابع معتبر و مرتبط با موضوع را جمع آوری و سپس مطالعه کرده و آنگاه مطالب مهم در قالب فیش دسته بندی کرده و در نهایت همه مطالب را به رشته‌ تحریردر می‌آوریم.

 2- زندگی نامه‌ی مولانا

 ما از طریق زندگی نامه و ابیات هر شاعر و نویسنده‌ای می‌توانیم با‌اندیشه‌ها و جهان بینی خاص او آشنا شویم.

 2-1- نام، تخلّص:

«نام او جلال الدّین محمد بن سلطان العلما بهاء الدین محمد بن حسین احمد خطیبی بکری بلخی است. به دلیل شخصیت ممتازی که از روزگارجوانی به مولانا به جهت سروری و مرشدی می‌داد، مولانا را “خداوندگار”خطاب می‌کردند. نیز نوشته‌اند که تخلّص مولانا در شعر “خاموش” است و این هم با تکرار “خاموش”یا”خموش” یا “خمش”، در پایان بسیاری از غزلیات دیوان شمس است، امّا در آن موارد نیز غالباً این کلمات صورت تخلّص ندارد، و در ترکیب کلام یک لفظ عام است، هله من خموش گشتم،خموش کن.

زبان، شناسنامه و هویّت تاریخی یک فرد ،گروه اجتماع یا یک ملّت را بیان می کند. از آن جایی که انسان ازنخستین روزهای حیات ، نیازمند به ارتباط می باشد لذا زبان تنها را بط و تفسیر کننده ی او با عالم پیرامون خود است.در بین گویش های جنوب غربی ،لری ، از نظر ساختاری بزرگ ترین رابطه را با زبان فارسی دارد .گویش دراصطلاح زبان شناسان :«به شکل‌هایی از یک زبان گفته می‌شود که تفاوت‌هایی آوایی یا دستوری دارند اما استفاده‌ کنندگان دوگونه زبانی متفاوت هم‌چنان بتوانند نسبتاً آسان درک مطلب کنند.»اگر وجه ممیزه ی بین دوگونه دریک زبان عمدتاً درسطح واژگان و تا حدودی درسطح ساختار (نحو) باشد ، این دوگونه متفاوت ازیک زبانند .گونه های زبانی عبارتنداز:الف:گونه ای از زبان که به مکان جغرافیایی وابسته ‌است.(گونه ی جغرافیایی)ب: گونه ای که مربوط به طبقه ی اجتماعی خاصی است­ (گونه ی اجتماعی) پ:گونه ای که مربوط به ادوارگذشته‌ است­.(گونه ی تاریخی)­ ت­:گونه ای که به آن گونه ی معیارگویند و یک گروه یا ملیّتی با آن تکلّم می کنند.» پژوهش مورد بررسی درحیطه ی گونه ی جغرافیایی می باشد .گونه های محلی، منبع بسیار غنی برای پژوهشهای زبانی، ادبی، جامعه شناسی و تاریخی می باشند و ساختار آن ها به شیوه ای می باشد که درکلیّات باهم نکات مشترک فراوان دارند ولی درجزئیّات تفاوت هایی دارند یعنی (ازمنطقه ای به منطقه ای وازروستایی به روستایی وحتّی ازخانواده ای به خانواده ی دیگر.) این نا همگونی که زاییده ی ذهن پویا وهنر مندانه ی باریک اندیشان است و طی روندی کند وتدریجی صیقل یافته وتاب پایداری پیدا کرده ، جزئی ازساختارشخصیّتی متکلّمین می باشد . طبق نظریّات علم روان شناسی ، شخصیّت بردو گونه است : یکی فردی ودیگری جمعی . شخصیّت فردی ، همان (personalit) است که فردی را از سایر افراد جدا می کند . شخصیّت جمعی ، همان(Charaeter) یعنی مجموعه ی ویژگی های فرهنگی متشابه ومتقارن است که قومی را از اقوام ، مثل برخی از اطلاق های رایج درعرف جامعه نظیر……فلانی ها ثابت قدمند ،……فلانی ها خسیسند، …..ظاهر بینند و… .لذا گویش ها هم که بخشی ازهویّت اجتماعی جوامع به شمار می روند ،از تنوّ ع و تکثّر لازم برخوردارند .این سرمایه ها را که در ورای قرون و اعصار، سینه به سینه ونسل به نسل حافظه ها را درنوردیدند تا به ما رسیده اند، باید پاس داشت وبه آیندگان انتقال داد . از دیرباز مقایسه ی آثار ادبی امری ظریف بوده است که لازمه ی پرداختن به آن توجّه و ژرف اندیشی دقیقی رامی طلبد . لذا دراین نوشته صرف تعدادی فعل که بین دوگویش« سادات رضاتوفیقی که یکی از طوایف بزرگ سادات درشهرستان کهگیلویه است ، با گویش منطقه ی دیل درمحدوده ی دهستان بخش مرکزی ، واقع درجنوب شرقی شهرستان گچساران می باشد» ، به صورت مقایسه ای مورد بررسی قرارگرفته و با زبان فارسی معیار نیز سنجیده شده است .در زمینه سابقه و پیشینه ی مكتوب درمورد نحوه ی بیان درمنطقه ی  سادات رضا توفیقی( به عنوان یکی ازمناطق مورد مطالعه) منبعی موجود نمی باشد . لذا ،این پژوهش ، شاید بتواند درآینده کمک اندکی به پژوهندگان زبان وادب فارسی در این منطقه  باشد. نگارنده كوشیده است با مراجعه به آثار مشابه و كمك گرفتن ازافراد صاحب نظر و با تجربه ای كه در این راه می توانستندكمك کار و هدایتگرخوبی باشند ، به اضافه ی اطّلاعات شخصی خود و غور و تعمّق درمحاورات مردم دو منطقه ، این پ‍ژوهش را تقدیم نماید وهم چنین در این راه از هدایت و ارشاد نكته پردازان و اندیشمندان بی نیاز نخواهند بود.دراین پژوهش صرف افعال مستعمل و مورد استفاده دردوگویش به ترتیب حروف الفبایی نوشته شده اند.برای این که پژوهش به نتیجه ی بهتری منتهی شود ، نمونه فعل فارسی معیارهم با این دو گونه ی زبانی مقایسه شده است .این شیوه میزان تغییرات وتحولّات دستگاه فعلی را درمقایسه با فارسی معیار دراختیارخوانندگان قرار می دهد .هر فعل در زمان(حال ،گذشته وآینده )و امر و نهی صرف شده اند. بدیهی است كه نقد و كنكاش براصالت و غنایی یک اثر می افزاید و درمقام پاسخ گویی و دفاع توان بیشتری به آن می بخشد. با این امیدكه برحمایت و جاودانگی آن افزوده گردد هرچند که هیچ كاری مصون از خطا و كاستی نیست وادعای كمال و بسندگی خالی ازخود درست بینی نخواهد بود .

1- کلیات تحقیق

 1-1- بیان مسأله

    از آن جا که گویش های موجود در ایران  بازمانده ی زبان های کهن هستندلذا شناخت گونه های محلی منطقه ی خاص،خود در حیطه ی زبان شناسی اهمیّت دارد که به بررسی ماهیّت و پراگندگی آن ها می پردازد .این شاخه از علم هر چندکه قدمت چندانی ندارد ولی منبعی بسیارغنی برای پژوهش های زبانی،ادبی،جامعه شناسی،مردم شناسی وتاریخی می باشد. واژگان هر زبان بازگوکننده ی ادب وفرهنگ قومی و محلی هر منطقه به حساب می آیند . گویش استان کهگیلویه وبویراحمد به غیر از موارد اندک(منطقه ی دیل و مناطق ترک نشین) به زبان لری می باشد .اختلاف درحوزه ی واژگان ، صرف فعل و نحوه ی عبارت در بسیاری از منطقه ها کاملأ مشهود و محسوس است .هدف ، بررسی ومقایسه ی لحن ادای صرف فعل بین سادات رضاتوفیقی شهرستان کهگیلویه و منطقه ی«دیل»واقع درشهرستان گچساران است. بررسی ودقّت درشیوه ی صرف دستگاه فعلی بین گویشوران دومنطقه به وضوح نشان می دهد که گونه های صرف افعال با دیگر مناطق هم جوار نیز می تواند متفاوت باشد .به دلیل این وجوه تفاوت های معنی دار و نظر به این که مقوله ی صرف فعل دراصطلاح زبان شناسان بسیار گسترده می باشد ، لذا نگارنده که خود یکی ازگویشوران سادات رضاتوفیقی می باشد بر آن است تا دستگاه فعلی این دو منطقه رامورد بررسی و مقایسه قرار دهد .و نتیجه ی پژوهش های میدانی ایشان موضوع شکل گرفته ی رساله ی حاضر شده است.

1-2-سؤال تحقیق

آیا از نظر زبان شناسی لحن ادای واژگان در گویش سادات رضاتوفیقی شهرستان کهگیلویه و منطقه ی دیل واقع در گچساران یکسان می باشد؟

1-3-فرضیه

درعلم زبان شناسی با توجه به مبحث صرف فعل به نظرمی رسد ازلحاظ مبنایی بین دوگونه ی زبانی اختلاف وجود دارد و پژوهش مورد مطالعه گوشه هایی از این موارد را بیان می دارد . مقایسه ی این مباحث می تواند منبعی باشد برای استفاده ی دیگر گویشوران دو منطقه ازاستان . دراین پژوهش تلاش شده است، ضمن تشریح صرف فعل ، مطالبی نیز در بیان دیدگاه علم زبان شناسی ، مبانی و محدودیت های آن مورد بررسی قرارگیرد .

1-4-اهمیّت تحقیق

با مقایسه ی گونه های مختلف زبانی درمناطق مختلف استان ، می توان به دیدگاهای ظریف و مو شكافانه ای پی برد ، چراكه این امر برای کنکاش در زبان شناسی بسیارارزشمندخواهد بود . چنان که همگان واقفند نوشتار قادر به نگارش همه ی وجوه و صورت های گفتار نیست .بعضی از اصوات ، صداها و الفاظ موجود درگفتارهیچ گاه قابل نوشتن نیستندو بر عكس ،زبان نوشتار قابل ضبط،ثبت ،باقی ماندن و انتقال مكانی و زبانی می باشدومی تواند مبنای آموزش و استفاده قرارگیرد.بایددانست که زبان گفتار بسیار وسیع تر و تواناتر از زبان نوشتاراست و به طوری که نوشتارقادر به نگارش همه ی وجوه و صورتهای گفتار نیست .یعنی نوشتار واضح و روشن است به گونه ای که فهم آن آسان ترازگفتار می باشد

1-5- هدف از انتخاب موضوع

قیّدوا العلم بالكتابه ی ( دانش را با نوشتن در اختیار بگیرید.)                                         

هیچ قوم ، ملّت و جامعه ای نیست كه پشت سرخود سوابقی طولانی ازفعالیّتهای فرهنگی نداشته باشد ومیراث دارظرافت ها ،زیبایی ها وتجارب گذشتگان نباشد .زیرا فرهنگ عبارتست از:آثارعلمی، فكری و هنری پیشینیان که شامل زبان ،لباس ،دین واعتقادات(حتّی سحرو جادو)، شیوه های كشاورزی، صنعت ، معماری ، شیوه های آموزش و درمان ، تعاملات اجتماعی، شیوه های حكومت و سیاست و خلاصه مجموع آموخته ها وآثار و تجارب حاصل شده ازگذشتگان . بنا بر این تعریف هیچ قومی عاری ازفرهنگ نمی باشند و لذا،اصطلاح«بی فرهنگ و با فرهنگ» درست نیست و مرادكسانی كه این اصطلاحات را ادا می كنند،مقصود از فرهنگ معمولاً« تربیت اجتماعی می باشد».عظمت فرهنگ لر،شانه به شانه ی اعصار، شناسنامه به کهن ترین مدنیت می برد،اما این قوم از دیربازتاکنون فرهنگ مکتوب وکتابت نداشته است.نظر به اینکه باکشف جدید دنیای رسانه ای و مظاهر آن، روز به روز شاهد تکه تکه شدن لحن بیان ها هستیم که از طرفی دچار گسست و اختلافات فاحش می شوند به طوری که نسل کودک، نوجوان و جوان با بسیاری از واژه های لری بیگانه می شوند، مؤظفیم درراستای حفظ و پایداری گویش لری تلاش کنیم وگامی مؤثرتر برداریم .پژوهش حاضر، با هدف پاسداری و حفظ فرهنگ بومی قوم لر به منظورگردآوری وتوصیف بخشی ازواژگان اصیل سادات رضا توفیقی درشهرستان کهگیلویه و مقایسه ی آن با لحن بیان درمنطقه ی دیل واقع درگچساران می باشد ،ضرورت پیدا می کند. نظر به این که ما یک فرهنگ غنی شفاهی را به ارث برده ایم که نا نوشته می باشد و از مرز سینه ها و گنجینه ی خاطره ها و كاربردهای روزمرّه فراتر نرفته است .هم چنین درشرایط كنونی دنیای ارتباطات و دهكده ی جهانی و عمومی شدن وگسترش فراگیر رسانه ها و اینترنت ، این میراث ها ، درمعرض توفان های بنیان کن قرارگرفته اند و عاملی كه می تواند به بقای آنها كمك نماید ، به زیوركتابت آراستن آنها پرداخته است .پژوهنده ، سعی دارد، با نهایت توان ، به بیان مواردی در رابطه با مقایسه ی گونه های زبانی رایج دراستان بپردازد تا دیگران به عمق اختلاف ها دست یابند. با وجود کارهای تحقیقی مختصری که در زمینه گونه های زبانی و لهجه های استان صورت گرفته، اما هنوز در این زمینه جای پژوهشهای زیادی خالی است. نگارنده مقایسه ای بین دومنطقه از استان را انتخاب کرده است که لحن بیان آن ها نه تنها با هم فرق دارد ، بلکه با دیگر آبادی ها وشهرک های هم جوار خود نیز

شخصیت و شخصیت پردازی یکی از عناصراصلی داستان است. رمان«همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها»، نوشته رضا قاسمی، یکی از آثار موفق داستانی در دهه هشتاد هجری است که از غنای شخصیت پردازی برخوردار است. در این رساله، در حد توان، با اتکا به تعاریف شخصیت و واکاوی شگردهای شخصیت پردازی، ابتدا به تفکیکِ حوزه‌های کنش کرداری شخصیت‌های این رمان پرداخته و در پایان، مشخصات دقیق کرداری، گفتاری و اندیشگی هر شخصیت را به کمک اصطلاحات و تعابیر تخصصی فن داستان نشان داده ایم. «همنوایی شبانه‌ی ارکسترچوب‌ها» اثری سوررئالیستی است که در آن، برای پردازش شخصیت، بیشتر از شخصیت پردازی نمایشی استفاده شده است. از بین شگردهای شخصیت پردازی نمایشی، گفتگو بیشترین کاربرد را داشته است. شخصیت پردازی نمایشیِ «همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها» بیشتر باتکیه بر عنصر گفتگو انجام شده است و در بیشتر موارد، مخاطب از طریق گفتگوهای متعدد به عالم درون شخصیت‌ها راه می‌بابد، در این میان، گفتگوهای درونی باتک گویی‌های فردی (گفتگوی شخصیت باخود) کارکرد بیشتری دارند. به عبارت روشن تر، شخصیت‌های «همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها» درون گرا هستند.

واژه‌های کلیدی: همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها، رضا قاسمی، رمان سوررئال، شخصیت پردازی.

-1- مسئله‌ی تحقیق

مسئله‌ی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است، بررسی شخصیت و شخصیت پردازی در رمان همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها (۱۳۸۰) نوشته‌ی رضا قاسمی است. داستان از دیدگاه اول شخص بیان می‌شود و حکایت یک روشنفکر ایرانی است که به کشور فرانسه پناهنده شده و در اتاق زیر شیروانیِ ساختمانی در یکی از محلات پاریس زندگی می‌کند که ساکنانش را چند فرانسوی و ایرانی تبعیدی تشکیل داده اند. نویسنده واقعیت و خیال را در این داستان به هم آمیخته و ساختاری مالیخولیایی ایجاد کرده. تم اصلی رمان همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها، ترس و ویرانی است. تنهایی، بی پناهی، احساس پوچی و افسردگی، دلزدگی و خستگی خصوصیات مشترك اغلب این رانده شدگان یا فراریان از وطن است. سرزمین نوین نتوانسته به آن‌ ها هویتی تازه بدهد، و آنان به سختی احساس بی ریشگی و بی هویتی می‌كنند و این احساس آزارشان می‌دهد. اغلب آن‌ ها داروهای اعصاب و آرام بخش مصرف می‌كنند¹.

شخصیت پردازی یکی از عناصر اصلی داستان در پیشبرد طرح است که در طول دوره‌ی داستان نویسی بر اساس شرایط زمان وشناخت انسان از خود و دیگران دستخوش تغییراتی شده است. در داستان پردازی پیشامدرن نویسنده جمله‌های زیادی را صرف شناساندن ویژگی‌های شخصیت از طریق توصیف مستقیم می‌کند. تاجایی که گاه جمله‌های زیادی را به طرز لباس پوشیدن شخصیت اختصاص می‌دهدیا به طورصریح و مستقیم ویژگی‌های ظاهری و شخصیت‌ها را بیان می‌کند و یک شخصیتِ از پیش شناخته شده را در اختیار خواننده قرار می‌دهد که با این روند، شخصیت و تمامِ‌کنش‌ها و واکنش‌هایش برای خواننده قابل پیش بینی است و خواننده در موقعیت‌های مختلف بر اساس شناختی که از شخصیت دارد می‌تواند اعمال او را پیش بینی کند. در داستان نویسی مدرن و پسامدرن نویسنده عمل داستانی را متوقف نمی‌کند تا باجمله‌هایی، شخصیت‌ها را معرفی و توصیف کند، بلکه برای آن که شخصیت را برای مخاطب قابل درک و شناخت نماید، او را از خلال گفتگو‌هایش – چه با خود و چه با دیگران و همچنین اعمالی که انجام می‌دهد باز می‌نمایاند. در داستان‌های پیشامدرن، نویسنده به شخصیت‌های خود قاطعانه صفت‌هایی نسبت می‌دهد، اما نویسنده‌ی مدرن و پست مدرن به خوبی می‌داند که خصوصیات آدم‌ها نه تنها مطلق وپایدار نیست (البته اگر شخصیت جامع باشد) بلکه در شرایط مختلف و به نسبت دیگر آدم‌ها و موقعیت‌های گوناگون تغییراتی خواهد داشت.

به شخصیت پردازی به شیوه‌ی نخست که بیشتر از طریق توصیفات مستقیم انجام می‌شده است و امروزه نیز گاه در داستان نویسی از آن استفاده می‌شود، شخصیت پردازی گزارشی و به شیوه‌ی جدیدتر آن، که غیرمستقیم است، نمایشی می‌گویند. درشیوه‌ی گزارشی از توصیف ظاهر، اخلاق و رفتار، مکان، زمان و… کمک گرفته می‌شود؛ و در شخصیت پردازی نمایشی یشتر از گفتگو، عمل، نام، صحنه، لحن وشیوه‌ی گفتار.

بررسی ساختار و چگونگی شخصیت پردازی در همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها–با توجه به تعابیر و تعاریف مذکور – مسئله‌ی اصلی این رساله است.

۱-2- ضرورت تحقیق

اگر چه در زمینه‌ی شخصیت و شخصیت پردازی در آثار نویسندگان مختلف کارهایی انجام شده و کتاب‌هایی نوشته شده است و همچنین مقاله‌هایی در زمینه‌ی آثار این نویسنده تآلیف شده است، اما تاکنون پژوهشگر یا پژوهشگرانی به بررسی شخصیت پردازی در این اثر به شیوه ای که در این تحقیق پرداخته شده است نپرداخته اند. البته به همین نکته نیز توجه کنیم که در ساختار آثار سورئال و رئالیستی شخصیت و شخصیت پردازی اهمیت بسیار بالایی دارد. از این رو تحلیل شخصیت پردازی در اثر مذکور امری ضروری می کند.

1-3-پیشینیه‌ی تحقیق

1- داوودی حموله، ثریا. (1382). «برنیامدن از پس غربت این جهان غربتی»، شماره‌های 41-39، نشریه نافه.

2- سمیعی، عنایت. (1381). « این‌های برای آینه گم كردگان، نقد و بررسی كتاب «همنوایی شبانه اركستر چوب‌ها»، شماره‌های 29/28، نشریه‌ی حیات نو.

3- صادقی، لیلا. (1383). «هم زمانی همنوایی شبانه‌ی اركستر چوب‌ها با سلاخ خانه شماره 5 و بوف كور»، نشریه‌ی كلك، شماره‌های 149-150.

4- عبداللهی، ارسلان. (1383). «معمای معمار كلمات، نقد نمایشنامه‌های رضا قاسمی»، شماره76، نشریه‌ی عصر پنج‌شنبه.

5- فضل‌اللهی، نسیبه. (1384). «سقوط خود، نقد رمان “همنوایی شبانه اركستر چوب‌ها”»، 25/7/1384، نشریه‌ی شرق.

6- قاسمی، رضا. (1381). «نویسنده‌ی ایرانی و آزادی درونی»، نشریه حیات نو، 27/9/1381.

7- كاملی، روح‌الله. (1385). «همنوا با رهبر شبانه‌ی اركستر چوب‌ها: جستاری زیبایی‌شناسی و متن محور به رمان “همنوایی…. “»، شماره 1، نشریه‌ی آفرینه.

8- مزرعه، حمید. (1381). «راوی كاریكاتوری، نقد رمان “همنوایی شبانه‌ی…. “»، نشریه كامیاب، شماره‌ی 4.

9- مزرعه، حمید. (1382). «فردیت گمشده انسان‌ها، نقد رمان “همنوایی شبانه‌ی…. “»، نشریه‌ی ایران، 23/8/1382

10- نوروزی، یاسر. (1381). «نگاهی به رمان “همنوایی شبانه‌ی اركستر چوب‌ها” نوشته‌ی رضا قاسمی»، 8/9/81، نشریه‌ی ایران.

درباره رمان «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها» کتاب مستقلی نگاشته نشده است. آن چه را که در باب این کتاب می‌توان به عنوان سابقه ای در نظر گرفت مقالاتی است پراکنده در نشریات (اعم از تخصصی و روزنامه‌ها). نکته اینجاست که این رمان تا کنون از نگاه و دید شخصیت پردازانه محروم مانده است. پژوهش مستقلی در این مورد به خصوص صورت نگرفته است. آن چه که در پی می‌آید شناختی است نسبی درباره این رمان.

1-4-اهداف تحقیق

اهدافی که نگارنده قصد دارد به آنها دست یابد عبارتند از:

۱. تلاش می‌شود، در حد توان به انواع شخصیت پردازی در رمان «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها »، پرداخته شود.

۲. برآنیم تا در حد توان دریابیم کدام تیپ شخصیتی در عرصه رمان برجسته‌تر از تیپ شناسی‌های دیگر است.

۱-5-پرسش‌های تحقیق

۱- رضا قاسمی در رمان « همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها » از چه شگرد‌هایی در شخصیت پردازی استفاده کرده است؟

۲- این شگرد‌ها بیشتر بر پایه‌ی کدام گونه تیپ شناسی (ادبی – غیر ادبی) استوار است؟

1-6-روش تحقیق

در این تحقیق پس از مطالعه‌ی دقیق متن اصلی مورد نظر، نمونه‌های کار آمد، استخراج و سپس، به صورت جدا جدا تحلیل شده است. در این تحقیق در شیوه‌ی ارجاع به روش پیشنهادی کتاب آیین نگارش مقاله‌ی علمی – پژوهشی، تألیف دکتر محمود فتوحی توجه شده است و در شیوه‌ی نگارش آن الگوی رسم الخط